Wilma Sütö – Een karkas dat iedereen de mond snoert

Bij het idee alleen al dat Scholte het wrak tentoon zou stellen, werd er in kroegen en de media schande van gesproken….

Amsterdam – Het gesprek van de stad kan verstommen: de opgeblazen auto van kunstenaar Rob Scholte (36), slachtoffer van een nog onopgeloste moordaanslag, is vanaf vanavond te zien in de Amsterdamse kunstenaarssociëteit Arti et Amicitiae, waar het wrak de verpletterende uitsmijter is van de groepstentoonstelling Bits and Pieces over de absurditeit van het bestaan. De donkerblauwe BMW is geen voertuig meer maar een karkas: restant van een martelwerktuig dat iedereen die er met verstand en gevoel naar kijkt de mond snoert.
Rob Scholte, zij het zonder benen en over zijn hele lichaam getekend door granaatscherven, ìs er echter nog en hij zou zichzelf ontkennen wanneer hij niet de consequentie trok uit zijn eigen kunstenaarschap. Dit bestaat altijd al uit het bespelen van de wisselwerking tussen massamedia en beeldende kunst. Het is zijn meest wezenlijke thema: de vervaagde grens tussen reproduktie en origineel, feit en fictie, plaatjes van de werkelijkheid en die werkelijkheid zelf – waarin in zijn geval vanzelfsprekend vooral de schilder, zijn schilderijen en hun beider imago figureren.
Op de reeds voor de explosie geplande expositie Bits and Pieces, waarvan ook de titel al vaststond, fungeert Scholte’s BMW als een onomwonden statement. De opengereten en uitgebrande auto is een aanklacht tegen het geweld in de maatschappij. Het publiek staat erbij en kijkt ernaar. Sprakeloos, want er valt niets aan af te doen of aan toe te voegen: het beeld is een onontkoombaar feit, waarvan Scholte zelf bij uitstek de implicaties kent. Híj, de internationaal succesvolle kunstenaar die zijn comeback in Amsterdam wilde maken, ondervond die implicaties aan den lijve en draagt, in het besef dat de dader vrij rondloopt, de gevolgen.
Shot to hell, while wishing upon a star (). Deze voor Scholte gemaakte tekst van de woordkunstenaar Lawrence Weiner prijkt op de wand in een verduisterde zaal voorafgaand aan die met het autowrak. Weiner gaf de bloedrode letters een randje: niet grijs, noch zwart, maar een randje van zilver. Want er was wel een gek met een granaat, en er weerklonk wel een klap en het werd de kunstenaar, zei hij later, wel geel en grijs voor de ogen, maar Scholte leeft. Immoreel was die aanslag en is niet zijn reactie erop, die tentoongesteld staat tussen voor de gelegenheid geelgrijs geschilderde muren.
Boven het theatraal uitgelichte hellemonster dat zijn auto nu is, hangt een uiting van hoop, een door Scholte zelf gekozen citaat van de heilige Franciscus van Assisi, over het zaaien van liefde: ‘Lord, let me be an instrument of thy peace. Let me sow love where there is hatred.’
De bij voorbaat telkens opnieuw betwiste vraag of deze presentatie al dan niet kunst mag heten, is irrelevant. De expositie Bits and Pieces werd op initiatief van Arti et Amicitiae, kunstenaarsvereniging en vriendensociëteit, samengesteld door de grafisch ontwerpers Anthon Beeke en het collectief Wild Plakken (Lies Ros, Rob Schröder en Max Kisman), die ieder drie gasten uitnodigden. Beeke vroeg behalve Scholte en Weiner de theaterregisseur Gerardjan Rijnders; Wild Plakken koos behalve de kunstenaressen Renée Kool en Barbara Visser, ook de documentairemaker Frank Wiering.
Bijgevolg beweegt de hele expositie zich in dat niemands-, of juist allemansland, waar het onderscheid verdwijnt tussen feit en fictie, in een gemeenschappelijk verslag over de tragikomische realiteit. Bits and pieces toont onder meer theateraffiches van Beeke, speelse clips voor de VPRO-tv alsmede een anti-oorlogsreclame van Wild Plakken, een video van Kool over wat er in Amerika aan Hollands erfgoed krampachtig wordt gekoesterd, en een compilatie van Wierings documentaires uit de laatste twintig jaar, met als thema macht. Halverwege de expositie is er zelfs een ‘koffiekamer’, opdat bezoekers even kunnen bijkomen van het beeldenbombardement.
Vervolgens worden zij naar de verduisterde zaal ‘gesluisd’ waar behalve dat rood/zilveren ’teken aan de wand’ van Weiner, ook een hoorspel van Rijnders weerklinkt en een beeld van Beeke staat. De theaterregisseur vergast zijn publiek op een gefingeerd gesprek tussen een man en een vrouw die, trammend door Amsterdam, in matte bewoordingen over ‘een auto’ babbelen: ‘Oh, bedoel je die auto?’ De enige auto waar iedereen dan aan denkt, onttrekt zich op dat moment nog aan het gezicht. Eerst komt de bijdrage van Beeke: een monumentaal voetstuk voor de kunstenaar die daar lafhartig van werd afgerukt.

Bits and Pieces in Arti et Amicitiae wordt vanavond om 17 uur door columnist Henk Hofland geopend.
Di-zo, 12-17 uur. T/m 19 februari.

De Volkskrant, 27 januari 1995, 00:00

http://www.volkskrant.nl/archief/een-karkas-dat-iedereen-de-mond-snoert~a407167/