Wierd Duk – ’Kunst vaak linkse kitsch’
Amsterdam – Waar Stefan Ruitenbeek en Kate Sinha verschijnen ontstaat rumoer. De twee kunstcritici stellen simpele vragen als: ’Waarom vindt u dit eigenlijk goede kunst?’ Hun cultuurkritiek leidt bij de gevestigde orde tot paniek.
Geen wereld zo politiek correct als die van de beeldende kunsten. Vraag aan een galeriehoudster waarom een aantal zwart geschilderde doeken een ’kritiek’ is op de oorlog in Vietnam – en waarom dit werk uit de jaren ’60 nog betekenisvol zou moeten zijn – en ze staat met de mond vol tanden. Omdat die vraag haar nooit wordt gesteld.
Stefan Ruitenbeek (35) en Kate Sinha (28), die samen optrekken onder de naam Keeping It Real Art Critics (KIRAC, https://keepingitrealartcritics.com/), doen het wel in hun video ’The Tears of Mara McCarthy’ (https://youtu.be/xNRuuxUSCcY). McCarthy is de galeriehoudster, die onder de lastige en brutale vragen van KIRAC uiteindelijk bezwijkt en in tranen uitbarst. Ze heeft geen antwoorden.
In korte tijd, sinds 2016, heeft KIRAC met dit soort kritische filmpjes (https://youtu.be/02T9P7aYk3s) op YouTube een geduchte – en beruchte – reputatie opgebouwd. Ruitenbeek, opgeleid als beeldend kunstenaar aan de Amsterdamse Rietveld Academie, en Sinha, archeologe, demonteren (https://youtu.be/L7itAcEwHYU) laag voor laag allerlei heilige huisjes in de beeldende kunst. Soms op het botte af. Totdat er van alle pretenties weinig meer overblijft.
Ze doen niet veel anders dan de voor de hand liggende vragen stellen, zeggen de twee. Vragen, die ’gewone burgers’ misschien niet meer dúrven te stellen wanneer zij in aanraking komen met eigentijdse kunst. Omdat je vanuit dat gesloten, internationale kunstbastion, waarbinnen allerlei ongeschreven regels en wetten gelden, vaak zo intimiderend wordt toegesproken. „Wat wij ontdekken is, dat er bij heel veel mensen die ons leuk vinden, een grote behoefte bestaat aan kunst”, zegt Sinha. „Maar veel eigentijdse kunst komt daar helemaal niet aan tegemoet. Dat leidt tot de onvrede die wij onder woorden brengen.”
Safe space
Dit laatste deed Sinha heel stellig, toen zij het werk van een zwarte kunstenares affakkelde. ’Luie spinsels van een verwende snol, waarin de kijker geïnteresseerd moet zijn alleen, omdat de kunstenares uit Zuid-Afrika komt, lesbisch is en zwart’, schreef Kate over de politiek geëngageerde foto’s van Zahele Muholi. Toen Sinha bovendien in een andere videobijdrage de intenties van Metoo activistes ter discussie stelde, was het hek van de dam. KIRAC werd verweten ’narcistisch, racistisch en seksistisch’ te zijn.
De geschrokken Rietveld Academie annuleerde een geplande debatavond met Ruitenbeek en Sinha. De schoolleiding wilde voor de studenten een ’veilige leeromgeving waarborgen’. Op Angelsaksische onderwijsinstellingen zijn dergelijke ’safe spaces’ voor snel gekwetste leerlingen tegenwoordig populair.
Toen het tóch tot een publiek gesprek kwam – wat door KIRAC op video werd vastgelegd – leidde dit tot bevreemdende taferelen. Zo noemt de zichtbaar geërgerde gespreksleider (https://youtu.be/QS5Ws5ShnNw) Kate Sinha enkele malen ’snol’.
’Domkop’
Wat we zien, zegt Stefan Ruitenbeek, is de paniek van de gevestigde orde, die zich bedreigd voelt, maar geen antwoorden heeft en daarom autoriteits-argumenten inzet. Kijk hoe Mondriaan kenner Hans Janssen (https://youtu.be/C8Kt59_xdgg) in een ander filmpje woedend reageert als Kate hem vraagt om zijn analyse te onderbouwen. „Je bent gewoon een domkop!”, bijt Janssen haar toe.
„Hetzelfde gebeurt in de reacties op Donald Trump”, zegt Ruitenbeek. „Trump doet feitelijk hetzelfde als Kate met haar opmerking over die ’luie spinsels’: hij gaat net zo achteloos om met vaststaande conventies. Trump is eigenlijk een fantastische kunstenaar. Hij dropt de hele tijd een soort kleine kernbommen en je ziet zijn tegenstanders vervolgens spartelen. Die kunnen daar helemaal niet mee omgaan.” KIRAC voelt zich verwant aan de Amerikaanse beweging, die Trump in het zadel hielp en in Nederland aan een anarchistische website als GeenStijl. Dit laat zich zo verklaren: vijftig jaar na mei ’68 zijn linkse babyboomers de voornaamste poortwachters van het politiek correcte establishment, waar KIRAC zich tegen afzet. Hun kinderen zijn niet zelden de jonge pleitbezorgers van ’multiculturalisme’, ’diversiteit’, ’antiracisme’ en ’safe spaces’.
Baudet
Politiek wordt die linkse ideologie internationaal uitgedaagd door onaangepaste persoonlijkheden als Trump, Nigel Farage en Thierry Baudet. In media en cultuur door podcasts, blogs en YouTube shows met cultuurcritici als de Canadees Jordan Peterson, denkers als Sam Harris en de Brit Douglas Murray, de feminisme critica Christina Sommers en islamcriticus Maajid Nawaz. En in de beeldende kunst door een initiatief als KIRAC.
Het gaat om een heuse tegencultuur, die zeer actief is op internet, constateert Stefan Ruitenbeek, en die door tegenstanders te makkelijk als ’extreem rechts’ wordt weggezet. In de kern betreft het een soortgelijke reactie op het vastgeroeste establishment als het studentenprotest van mei ’68. Ruitenbeek: „Ik denk, dat de behoefte van veel mensen aan het speelse van kunst tegenwoordig wordt bevredigd in die rechtse subcultuur op het internet. In dat spel met symbolen en betekenissen. In het extravagante van hoofdrolspelers als de conservatieve homoseksueel Milo Yiannopoulos. En in de humor waarmee regressief links wordt weggeblazen. Dat is beeldschoon om naar te kijken.”
Vernietiging
KIRAC’s uitdagende video’s vallen hier eveneens onder. Is het kunst, omdat het provocerend is? Ruitenbeek: „Het is helemaal niet zo provocerend. We laten slechts zien hoe simplistisch en niet representatief veel geaccepteerde cultuur uitingen zijn.” Kate Sinha: „Wij reageren op het soort kunst, dat naar een vastgelegde conclusie toewerkt. Dat is vaak politieke kitsch, die de lust tot vernietiging prikkelt.”
De Telegraaf, 3 mei 2018, 05:30
https://www.telegraaf.nl/nieuws/1990410/kunst-vaak-linkse-kitsch
Meer informatie:
https://robscholtemuseum.nl/?s=KIRAC