Serge van Duijnhoven – PORTRET VAN SERGE GAINSBOURG: ALLES IS INTACT GEBLEVEN

7 maart 2023AdminBusinessplan, Home, Interview, Locatie, Media, Portretten, Ridderboek, Video0

PORTRET VAN SERGE GAINSBOURG: ALLES IS INTACT GEBLEVEN

Op 2 maart 1991 sloop de Franse zanger Serge Gainsbourg als een dief in de nacht weg uit dit leven.
Nauwelijks had hij in zijn laatste jaren het daglicht nog kunnen verdragen. Zelfs in het getemperde licht van zijn geblindeerde hôtel particulier aan de Rue de Verneuil in Parijs droeg hij een donkere zonnebril. Het overmatige alcohol gebruik en de 140 dagelijkse Gitanes mais sigaretten hadden zijn lever vergiftigd, zijn hart op springen gezet en zijn ogen met een zeldzaam virus aangetast. Toch bleef hij zich van televisieshow naar televisieshow slepen, slempend en paffend, om vervolgens achter de piano de tekst van zijn liederen te vergeten en met een afsluitend scheldwoord het podium te verlaten.

Inscriptie bij het graf van Gainsbourg

Het publiek kon geen genoeg van hem krijgen, al verstond het op gegeven moment geen woord van wat hij zei, en al braakte hij zijn minachting over iedereen uit. “Ik zal u beledigen tot u van me houdt”, had hij aan het begin van zijn carrière, in het schimmige Parijs van de jaren vijftig, al gewaarschuwd. Zijn formule heeft gewerkt.

De erotomaan stierf als Frankrijks meest verguisde, minst begrepen, maar ook meest beminde zanger

Gainsbourg mocht met zijn 62 jaren dan opgebrand zijn, het opmerkelijke is dat hij dat dertig jaar eerder ook al leek. Correspondent en Frankrijk-kenner Jan Brusse kenschetste de zanger in die tijd reeds als een sombere uil die iedere nacht van het ene Parijse cabaret naar het andere fladderde om er zijn troosteloze chansons te fluisteren. “Zo afgeleefd ziet hij er uit, zo door-en-door vermoeid zijn z’n bewegingen, dat je steeds vreest dat hij het volgende liedje niet meer zal halen. Zijn grote ogen, waarop zware oogleden steunen, schjinen zich alleen maar af te vragen waarom dit alles noodzakelijk is.” Ook in zijn jeugd was de nacht al zijn domein. “De nacht, de nacht”, zong hij, “die me verlost van het duister in mijn hersenen.”
Tot het einde toe is Gainsbourg eigenlijk een jongen gebleven, een kwajongen die zijn lelijkheid in een voordeel wist om te zetten. “Lelijkheid is aan schoonheid verre superieur”’, placht hij daar zelf over te zeggen. “Lelijkheid blijft duren, schoonheid niet (…)” Wat zich uitslovende macho’s vaak niet lukt, lukte Gainsbourg met zijn aflijvige nonchalance. Met zijn hulpeloze viriliteit wist hij aan de amoureuze sentimenten van de meest adorabele vrouwen te appelleren. Achter de ongeschoren, ongewassen look van de brutale mannenman met de diepe glaciale stem, de warrige lokken en de witte schoenen, herkenden zij een kwetsbare gevoeligheid.
Dit was ook het imago dat hij als ”gigolo youpin” bewust cultiveerde. Op zoek naar het erotisch zinnebeeld voor de man, is hij er zelf ironisch genoeg uiteindelijk een geworden voor de vrouw. Over zichzelf zei hij: “Ik ben een gosertje, dat de vuile waarheid van het leven tracht te achterhalen door kleine, precieze injecties van perversiteit. Ik ben slechts op zoek naar één ding: de puurheid van mijn jeugd. Ik wil kunnen zeggen: ik ben intact gebleven. Intact. Zie daar mijn kracht.”

Serge Gainsbourg werd als Lucien Ginzburg op 2 april 1928 in Parijs geboren. Zijn jiddische ouders, Joseph en Oletchka, zijn tijdens de Bolsjewistische revolutie Rusland uitgevlucht en in Frankrijk neergestreken, waar vader Ginzburg als nachtpianist in bars en casino’s het gezin van een inkomen voorzag. Oletchka had eigenlijk tot een abortus over willen gaan, maar was op het laatste moment voor de zware ingreep teruggeschrokken. “Al voor mijn geboorte ben ik aan de dood ontsnapt”, zou Serge later zeggen, daarbij ook verwijzend naar zijn roekeloze levensstijl. Lucien, Lulu, Ginzburg ging snel in de leer bij zijn vader die vooral voor Gershwin een zwak had. Maar zijn grote passie bleek het schilderen te zijn. Op z’n twaalfde schilderde hij al de meisjes van Clichy, die hij vier jaar later uit sexuele nieuwsgierigheid voor het eerst zou frequenteren. In de oorlog leefden de Ginzburgs met hun valse papieren onder het regime van een dubbele identiteit.
De oorlog kan Lulu gestolen worden, tot het moment dat hij gedwongen wordt om zich, voorzien van valse documenten, samen met zijn ouders schuil te houden op het platteland. Vlak voor zijn vlucht uit Parijs staat de jonge Ginzburg voor dag en dauw op de stoep bij de prefect van Clichy om als allereerste een jodenster in ontvangst te nemen. “Een eer”, zo zegt hij wijsneuzerig, “die hij zich beslist niet wil laten ontgaan.” Als de prefect hem vraagt of hij die ster van hem dan echt zo graag wil dragen, antwoordt hij: “Het is niet mijn ster, meneer. Het is die van u.” De prefect voelt zich voor schut gezet, en schopt de piepjonge provocateur het gemeentehuis uit.
Of deze anekdote, die op expliciete wijze in beeld wordt gebracht in Sfarr’s film Gainsbourg: vie heroique, ook waar is? “Wat doet het ertoe”, zegt de regisseur hierover in een van zijn vele gesprekken bij het uitkomen van de prent, “als Gainsbourg hem gedurende zijn leven de moeite waard heeft gevonden om te vertellen.” Wat in elk geval waar is, dat is dat de zanger na de oorlog – zoals ook op amusante wijze in beeld wordt gebracht – uit geldgebrek twee jaar lang mandoline-leraar is geweest in een weeshuis te Champfleur dat vooral plaats bood aan kinderen van ouders die in de gaskamers waren omgekomen. Die kinderen, gewonde diertjes eigenlijk, waren zijn eerste publiek. Toen hij het weeshuis binnenging, was zijn naam nog Lucien Ginzburg. Na het te hebben verlaten, noemde hij zich voortaan Serge Gainsbourg. Serge was de voornaam van de directeur van het instituut.

Gainsbourg in Parijs, eind vijftiger jaren

Na de oorlog probeerde Lucien, die van de Ecole des Beaux Arts getrapt was, als jonge schilder in leven te blijven met het inkleuren van cinema posters. Onderwijl ging hij tekeer als Byron in Ravenna of Casanova in Venezië. De lijst van de hem toegedichte veroveringen in de jaren vijftig en zestig is volgens biografen lang genoeg om de Gele Gids te vullen. Zijn vader regelde in 1957 voor de schuinsmarcheerder een baantje als barpianist van café chantant ‘Milord l’Arsouille’, waar Léo Ferre, Jacques Brel en Boris Vian hun chansons ten gehore kwamen brengen. Serge, zo noemde hij zich nu, Lucien was te veel de naam van het “knaapje van de kapper, mocht er de stiltes voor de voorstelling weg spelen, en als piano begleider opereren van Michèle Arnaud en de dandyeske surrealist, thriller schrijver en trompettist Boris Vian, auteur van een rits villeine liederen, die bulken van de humor en de zelf spot. In het cabaret komt hij ook in contact met Denis Bourgeois en Jacques Canetti. Zij stellen hem in staat een aantal zelf gecomponeerde nummers op plaat uit te brengen.

Boris Vian (rol van Philippe Catherine) en Serge Gainsbourg (Eric Elmosnino) in de rolprent Gainsbourg Vie heroique (reg. Joann Sfarr 2010)

Gainsbourg werd hevig gegrepen door Boris Vian, de lijkbleke zanger met zijn verlammende teksten en de ijle piep stem, die de onzekere pianist onder zijn hoede nam en stimuleerde om solo te gaan zingen. Met moeizaam maar stijgend succes. De zelf verklaarde chanteur de nuit Gainsbourg besloot uiteindelijk de grote gok te wagen en ”le noble art de la peinture” vaarwel te zeggen ten gunste van ”le pauvre art mineur de la chanson”. “Le génie ou rien!”. In de sprookjes achtige film van Joan Sfarr Gainsbourg: Vie héroique, 2010, is te zien hoe, tijdens een bedwelmende drank orgie, de brand schiet in zijn olieverf doeken en zijn atelier vlam vat. Lucien Ginsburg’s schilders ezel gaat aan stukken, Serge Gainsbourg de auteur compositeur interprête wordt geboren. Te midden van as, flarden van schilderijen en alcohol walmen. Gainsbourg stort zich vol ijver op de lied kunst, maar Michèle Arnaud laat al gauw merken, dat ze sommige liedjes te schunnig vindt om zelf te vertolken.

Serge kruipt mede hier om toch maar weer zelf achter de microfoon. In 1959 verschijnt Gainsbourg’s eerste 25 centimètres: Du chant à la une, met onder meer de liederen ‘Les femmes des uns sous les corps des autres’ en het na al die tijd nog even sterke als dubbel zinnige meester werkje ‘Le poinçonneur des Lilas’ . Boris Vian steekt in Le canard enchainé de loftrompet over het album, dat de Grand Prix de l’Académie Charles Cros in de wacht weet te slepen, maar commercieel flopt. “Je fais une forte consommation de mentalités”, zou Boris Vian eens gezegd hebben; een aforisme dat Gainsbourg past als gegoten. Gainsbourg gaat zich kleden naar het voorbeeld van Vian, dandy poëet, snob en jazz man, een tikje Trenet ook, Zazou maar vooral existentialistisch haveloos chic. Een bohémien gedrags code, die in de late jaren vijftig door de Parijse jeunesse dorée gecultiveerd wordt op het territorium van de Rive Gauche. De Gainsbourg variante: bewust gerafeld streepjes pak, te ruim zittend wit hemd met dagzomende mouwranden, dasloos, sluik haar, drie dagen oude barbe à l’italienne.

De bohème lijkt frivool, maar is even zeer tragisch. “Il y a de la gravité dans le frivole”, schreef Charles Baudelaire, dichter en dandy die zijn haar groen liet verven, al in de negentiende eeuw. In de romaneske biografie Les derniers jours (…) (1988) laat Bernard-Henry Lévy de poète maudit in een van zijn brieven verzuchten: “Ach ik droom ervan ooit de zin, ooit het woord te vinden dat de mensheid tegen me op zet.” Wat dit laatste betreft, lijkt Gainsbourg in zijn leven verschillende malen briljant te zijn geslaagd.

Boris Vian roemde ‘de nachtuil met het immer trieste gelaat’ op typisch surrealistisch-ambivalente wijze als ”een anti zanger”. Hij bedoelde dit wel degelijk als een compliment en voorspelde, vlak voor hij zelf het veld ruimde en op zijn 39ste stierf aan een hartaanval, dat het chanson met Serge Gainsbourg een nieuwe tijd tegemoet zou gaan. Als lied-leverancier van jonge zangeressen verwierf hij in korte tijd een reputatie als tekstschrijver en componist wier pikante chansons gegarandeerd goud opleverden. Het publiek van Milord l’Arsouille daarentegen was een andere mening toegedaan. Het vond hem een probleemgeval, een introverte mompelende zanger met veel te grote oren en gebrek aan stemkracht. Zijn uiterlijk en onzekere, voor arrogant versleten houding veroorzaakten onrust (Serge sprak over zichzelf als de grote leeuw met de varkenskop, Brigitte Bardot noemde hem een aandoenlijke Quasimodo en met zijn schurkenbek, zijn gueule, figureerde hij in meer dan twintig B-films). Zijn bittere en pikante teksten veroorzaakten ergernis. Wat wilde deze pionier van een nieuwe phallocratie die ten strijde trok tegen het vrouwelijke ras precies, de man die zei “van vrouwen te houden door ze te haten”? Wat was de inzet van deze moeilijk te plaatsen provocateur van de schoonheid en nog moeilijker te doorgronden “hibou de la complaisance’” die beweerde dat “de liefde nooit meer waard zal zijn dan de korte tijd die je nodig hebt om haar te bedrijven”, en die pochte die zelfde liefde te bedrijven “zoals anderen een inbraak plegen?”

Gainsbourg was zo gewend aan de vernederingen, die hem in zijn jonge leven als joods jongetje en onbeholpen zanger van bedenkelijk allooi te beurt waren gevallen, dat hij als geen ander in de Franse cultuur de belediging als stijl middel heeft weten te cultiveren voor zijn alom vattende behoefte aan liefde en aandacht. Met zijn in vitriool en sigaretten as gedepte vinger toppen en zijn gedempte stem van de onzekere adolescent, die zich schaamt voor zijn puisten en aarzelende snor haartjes, wist hij eind jaren vijftig een nooit eerder gehoorde viscose smurrie om de mond te smeren van al het schone volk ,dat in het Parijse Quartier Latin de hippe café chantants, jazz kelders en bistrots de nuits placht te frequenteren. De schunnige provocatie werd Gainsbourg’s handels merk, de ambivalente erotische boutades en dubbele bodems zijn specialiteiten. Dit alles gehuld in de schut kleuren van de spits vondige woord grap en originele literaire trouvaille om het publiek ongemerkt zo dicht mogelijk op de ziel te kunnen zitten en op onverwachte wijze toe te kunnen slaan met een perfect getimede coup de guele.

Gainsbourg’s hunkering en fragiliteit gaan verscholen achter een maskerade van hooghartig vernuft en een villeine vorm van hoffelijkheids betrachting en mysoginie. Psychologen hebben aan al deze vormen van sublimatie een vette kluif gehad die, eens van alle ruwe weefsel ontdaan, de inborst verried van een gevoelige ziel, die geen mogelijkheid onbenut liet om via sluip wegen, om keringen en provocaties te verkrijgen waar het lelijke joch in zijn jeugd bij om het even welke confrontatie en volte face immer weer verstoken bleef. Wie niet sterk is, moet slim zijn. En slim, dat is de kleine vurige en onverzadigbare Lucien met het Ashkenazische uiterlijk, de spiedende ogen van de geperverteerde fetishist en de wapperende flaporen van een onbehouwen olifanten jong. Een verfomfaaide getaande ziel in een verschrompeld jongens lichaam. Een ietwat wreed, stout moedig en ondeugend menneke van onbestemde leeftijd en kom af, dat zich gekleed in grijs gestreept drie delig pak van achter de piano op het podium onbeteugeld verlustigde aan zijn katten kwaad.

Het merk sigaretten dat Gainsbourg tot zijn dood trouw bleef

Zijn éducation sentimentale beleefde Lucien Ginzburg in de straten van woelig en robuust Pigalle. Zijn speeltuin was La Porte de Clichy. De hoeren van de buurt ontfermden zich als moederlijke juffen over hun snoezige wereld vreemde welpje, dat ze gierend van het lachen tal van kunstjes leerden. Zoals hoe je jarretels moest vast of los knopen rond een wel gevormd vrouwen been. Lillend vlees, de geur van vrouwen in nylon kousen, het ritueel van zo’n juf uit de buurt, die haar toilet maakt voor het kwik zilveren oog van de opklap spiegel, die ingenieus verborgen zit achter de laden kastjes van een elegant en sierlijk noten houten kabinet uit het tijd perk van de roccoco: het komt later allemaal terug in zijn oeuvre.
Gainsbourg slaagde er als geen ander in, op De Sade na wel licht, om de Franse maatschappij de daver aan te jagen met zijn erotische geschimp scheut, misogynie en publiekelijk geetaleerde lelijkheid. Waar zijn collega’s blijven steken in zoetg evooisde en wellevend geformuleerde liefdesballades, hebben Gainsbourg’s liedjes altijd wel iets schunnigs en scandaleus in petto. Gainsbourg spreidde zijn talenten graag over vele personen en personages. Zo annexeerde hij, eenmaal beroemd, de vrouwen die eerst niets van hem wilden weten. “Voor een vrouw te schrijven is de meest elegante manier om haar te dienen en tegelijkertijd te bezitten”, aldus Gainsbourg. In zijn misogynie nam hij wraak door zijn vertolksters de allerbitterste hatelijkheden over het eigen geslacht, de liefde en het leven te laten zingen. Als hij kon liet hij zelfs hun persoonlijke tekortkomingen in zijn teksten doorklinken. “Als ze zo stom zijn om mij hun chansons te laten schrijven zullen ze dat weten ook”, clameerde hij. Hij verleidde de vrouwen door ze aan te vallen. En de meesten lieten zich door zijn tegendraadse charme verleiden. Juliette Greco, Barbara, Isabelle Adjani, Isabelle Aubret, Petula Clark, Dalida, Regine, Mireille Darc, Anne Karina, Francoise Hardy, Chatherine Deneuve, France Gall, Brigitte Bardot, Jo Lemaire, Vanessa Paradis, Viktor Lazlo, vrouw Jane Birkin, dochter Charlotte… allemaal zongen ze het liefst Gainsbourg. Met reden overigens, want als tekstschrijver-componist was Gainsbourg goud waard, en dat wisten ze. Zijn stijl was uniek; een Pindarus-achtige lyriek gekoppeld aan een in klassiek repertoire gedoopte muziek die tegelijkertijd wonderlijk licht en melancholisch aandoet. Een minimum aan noten, een minimum aan woorden, alles exact getimed en op maat gesneden voor de zangeressen in kwestie. De gespletenheid die tot uiting kwam in zijn composities, als auteur-compositeur van provocerende schunnigheden en lyrische hoogstandjes met referenties aan Baudelaire en overige grote dichters die zich nog het meest verkneukelde als zijn liedjes door piepjonge deernen gezongen konden worden, is ook voor zijn latere periode als de aftandse Gainsbarre in de jaren zestig al volop aan de oppervlakte.

Aan de andere kant maakte hij schaamteloos misbruik van haar onschuld in het dubbelzinnige ‘Les sucettes à l’anis’. Toen aan dit motorisch gestoorde vestaalse maagdje eindelijk uitgelegd werd wat er in het nummer over de aan anijslolly’s zuigende Lolita eigenlijk gesuggereerd werd, en ze het onderwerp werd van alomtegenwoordige spot, weigerde ze nog langer liedjes van zijn hand te zingen. In het blad Rock & Folk gaf ze te kennen dat Gainsbourg haar nooit echt gekend heeft, al wat hem interesseerde was wat hij zelf in haar projecteerde. Het is tekenend voor de wijze waarop Gainsbourg met zijn vertolksters omsprong. Vaak gebruikte hij ze tot op het schofterige af om zelf te schitteren. Zelfs van zijn naasten verwachtte hij dat ze met gedweee toeweiding in zijn eigen muzikale/sexuele freakshows zouden figureren. Jane Birkin, zijn derde vrouw, moest naakt met hem poseren om zijn nieuwverworven imago als coole playboy hoog te houden. Charlotte, zijn dochter, moest het beeld van Serge de incestueuze erotomaan bevestigen. En Bambou, zijn laatste gezellin, moest de longen uit haar lijfje schreeuwen terwijl ze deed of ze door sado Serge met zweepjes in extase werd geranseld. Tenenkrommend zijn ook de beelden die nog altijd op Internet circuleren, waarop te zien is hoe Bambou haar geliefde echtgenoot op zijn initiatief welwillend ondervraagt om vervolgens en plein public door haar “mec” te worden uitgescholen voor alles wat verrot is.

Brigitte Bardot en Gainsbourg’s bekokstoven Je T”Aime Moi Non Plus, volgens een scene in Sfar’s film

Na een Sporadische Samen Werking met de Franse Demeter Brigitte Bardot, Bonnie & Clyde, Harley Davidson, nam hij in 1967 ‘Je T’Aime, Moi Non Plus’ met haar op. Tegen de achtergrond van een Liturgische Orgel Muziek hoorde je haar Vergeefs Kreunen om zijn Liefde en om zijn Roede, die haar Van Achter, Entre les reins, Tussen de Nieren, moest Door Boren. De Werkelijkheid wilde het Anders. De Man van BB, Guenther Sachs, eiste, dat de Release Onmiddellijk Stop zou worden gezet. Serge gaf aan de eis gehoor, maar een jaar later nam hij wraak door zijn kersverse vrouw ‘La Garçonne’ Jane Birkin het Nummer opnieuw te laten inzingen. Het werd Zo Wel een Schandaal, als een Commercieel Monster Succes. Miljoenen Exemplaren verkocht Alleen Al in de Lange Hete Zomer van het jaar 1969. Philips distantieerde zich van het Nummer, Bigot Europa ergerde zichPurper Rood, het Vaticaan sprak haar Ban Vloek uit over de Plaat. Zij zou Natuurlijk de Jeugd tot Slechte en Onnatuurlijke Daden aan zetten, en de Meeste Radio Stations boycotten het Gehijg in E Mineur. Maar de Verkoop van de Single stak die van elke Beatles Plaat naar de Kroon.

De jaren zeventig werden jaren van decadentie, films, Geen Optredens, maar Veel Studio Opnamen, zoals het Monumentale ‘Un histoire de Melody Nelson’ in 1971, het Eerste Ultra Moderne Concept. Album uit de Feschiedenis van het Franse Chanson. Histoire de Melody Nelson is een Muzikaal Meester. Werk van Perverse Verleiding. Een Liefdes Brief uit de Donkere Cellen van Sodom, een Extatische Pijn Kreet uit de Ondergrondse Kerkers van Edgar Ellen Poe en het Imaginarium van Professor Vladimir Nabokov. Het Album is tevens het Voor Wendsel voor Enkele van de Meest Gedurfde Lyrische Exercities in het Franse Taal Gebied

Het Kapot Gaan van zijn Relatie met Jane Birkin aan het Eind van de Jaren Zeventig is Serge Gainsbourg Uit Eindelijk Nooit Meer Helemaal Te Boven Gekomen. Uit de as van de 140 Gitanes en een liter whisky per dag verslindende Gainsbourg verrees de nog veel gruwelijker chimaere Gainsbarre (de “standvastige”, de ruwe), een sadistisch onbehouwen monster dat zijn veel lieflijker en onhandiger voorganger definitief van het podium wist te verdringen. In Nederland had je de vileine zanger Jaap Fischer, meester van het messscherpe chanson, die in de loop der tijd zijn hoekige masker af liet vallen en voortaan – triest maar wijs geworden – als Joop Visser door het leven wilde gaan. Serge maakt iets soortgelijks mee, maar dan in omgekeerde zin. Zoals hij in alles tegendraads prefereerde te zijn.
Gaandeweg zijn tweede carrière, werden minder zangeresjes bereid zijn steeds schunniger teksten te zingen. Wederom werd hij een outsider. Hij pastte niet in de wereld van het ‘nouvelle chanson’ zoals Maxime le Forestier en Alain Souchon dat brachten. Gainsbarre ging onverschrokken zelf door met zingen en epateren. De geest van Vian keerde in hem terug, getuige het surrealistische nazi-punk album ‘Rock around the Bunker’, waarin hij als jood met groteske galgenhumor de bunkerdagen van Adolf H. bezong. Frankrijk raakte opnieuw in een opstoot. Begreep het jonge publiek dit allemaal wel? Treffende vraag. Het jonge publiek begon hem steeds beter te begrijpen dan het vertrouwde publiek dat met hem meegroeide. “Het is mijn publiek dat ouder geworden is, niet ik” beet hij de pers toe.

Het meest wonderlijke aan Serge G. was de moeiteloosheid waarmee de auteur-compositeur-interprête gedurende alle decennia dat hij actief was niet alleen zichzelf maar de hele muziekscene rondom hem gedurig wist te vernieuwen. Terwijl zijn teksten en zijn fluisterende stem vanaf Melody Nelson uit 1971 niet meer wezenlijk veranderden, onderging zijn muziek de ene na de andere radicale revolutie. Jazz, rock, pop, reggae, punk, rap, er is geen stijl die de zanger ongebruikt heeft gelaten. Zijn drang tot verandering verklaarde hij zelf vanuit de dood van het Franse chanson. “Er is geen chanson in onze tijd. De Afrikaanse ritmes waarmee ik mijn muziek in leven houd zijn geen concessie aan de moderne tijd. Het is een vorm die de moderne tijd weerspiegelt. Een ritme dat haar karakteriseert.” Als eerste blanke artiest ging hij naar Jamaïca om daar een reggae-album te maken. In vijf dagen rolde er een parel van een plaat uit: ‘Aux Armes Et Caetera’, met de band van Peter Tosh en de I Three van Bob Marley. Gainsbourg beweerde de meeste nummers in het vliegtuig geschreven te hebben. De Figaro noemde het een ‘smerige ragoût’, maar binnen zes maanden was het platina en had de zanger een alternatief publiek aangeboord dat hem daarvoor nauwelijks had gepruimd. De reggae-versie van de Marseillaise (“bij een revolutionaire tekst hoort een revolutionair tempo”) schoot in het verkeerde keelgat van tweehonderd Oud Parachutisten in Straatsburg. “Als die Gainsbourg hier komt, blazen we de boel op!” Ondanks de dreigementen en de bommeldingen beklom Gainsbarre toch het podium. Un réfractaire pur sang. Gainsbourg blafte de para’s toe dat ook Rouget de Lisle de Marseillaise had geschreven als marslied van Republikeinse rebellen die af wilden van het ancien régime. “On est tous des Juifs, des nègres et des Français!” Daarop zette hij acapella, met geheven vuist, het Franse volkslied in. De para’s in verwarring achterlatend. Even later kwam Gainsbourg opnieuw in het nieuws toen hij het handgeschreven manuscript van La Marseillaise voor een astronomisch bedrag op de koop tikte tijdens een veiling bij Sotheby’s in Parijs. “Wel duur, voor zo’n velletje papier”, merkte een journalist op. Waarop de zanger repliceerde: “Man, ik zou me hiervoor hebben geruïneerd!”
Deze waargebeurde scène die nog steeds op Youtube is na te zien, markeert het hoogtepunt van Gainsbourg’s heroïsche levensloop. Van joods kereltje in bezet Parijs, tot pionier-provocateur van de vrijheid en eigenzinnige maskotte van het Franse patrimonium. Als het waar is dat de dichter-zanger dubbel en dwars zijn plaats verdiend heeft op de achtenswaardige toppen van de Franse Parnassus, dan heeft hij die plek veroverd door de berg op sluikse wijze te beklimmen. En stoemelings, zoals Brusselaars zo mooi zeggen. Over de rug heen van zijn eigen schaduw. “Mon univers est à l”envers”, verklaarde Gainsbourg zelf ooit in een interview met Libération. “Alleen dode vissen drijven met de stroom mee.” Serge de rebel.

Gainsbourg’s parcours heeft inderdaad altijd de weg gevolgd van de meeste weerstand, van het schandaal. Van Sodom ook. Zoals in het ultieme liefdeslied “Je t’aime, moi non plus”. Het beruchte hijgduet in 1967 gezongen met Brigitte Bardot, twee jaar later met Jane Birkin, waar van er alleen al buiten Frankrijk miljoenen platen werden verkocht; zonder dat de meeste van die kopers ook maar enig benul hadden, dat er de geneugten van de anale liefde in werden bezongen. “Ik vermaak de wereld met injecties van lichte perversiteit”, placht de zanger en componist zelf te zeggen. Op een manier waartoe alleen Gainsbourg in staat was. Met stijl, distinctie, in miraculeus mooie, maar ook infecte poëzie. “Tu es la vague, moi l’île nu./L’amour physique est sans issue.” Waarna Eros zijn giftige pijl van koele geilheid af schiet tussen de nieren van zijn geliefde.
“Ik houd van je.”

“Ik al niet meer (…)”

Zelf bleef Gainsbourg zijn vak gebied om schrijven als “un certain art mineur”, en meer dan eens liet hij weten zich zelf in de eerste plaats te beschouwen als een mislukte kunst schilder. In een twist gesprek met Guy Béart, in het praat programma van Bernard Pivot, sprak hij zijn collega betuttelend toe. “Ach Guy, wat zijn onze liedjes meer dan “des petits cacas” die we uitscheiden op het podium?” Dat Serge Gainsbourg daar en tegen wel degelijk een grote kunstenaar genoemd mag worden, een dichter, zanger en componist van Olympische categorie. Al in 1972, na het beluisteren van het monumentale album ‘Un histoire de Melody Nelson’, liet de grote dichter Louis Aragon zich ontvallen dat “die Gainsbourg zich eigenlijk geheel op het sonnet toe zou moeten leggen: zijn poëtische kwaliteiten zijn weergaloos en behoren tot het meest originele wat de Franse literatuur heeft voortgebracht sinds Les Chants de Maldoror van Lautréamont.”

Regisseur Joan Sfar zei hierover: “Wat geweldig is bij Gainsbourg: hij noemt zichzelf een luxehoer, maar hij is nooit oprechter dan wanneer hij probeert zichzelf te verraden. Op een huppeldeuntje als “Baby Pop”, laat hij France Gall zingen “chante, danse Baby Pop, comme si demain tu devais mourir”.” Hij kan het niet laten om over al de tragiek van in te zien. Bij momenten is hij even pathetisch geniaal als François Chateaubriand.Een lied dat mij voor altijd van Gainsbourg’s uitzonderlijke lyrische gaven overtuigd heeft, is het nummer Hôtel Particulier, op het epische album Melody Nelson. In prachtige, wulpse zinnen die in enkele bondige stanza’s een wufte parings dans met elkaar aan gaan, voert de zanger zijn piep jonge verovering mee naar een labyinthisch roccoco complex met vele trappen en eindeloze gangen, waar beiden zich onder het toe ziend oog van vergulde engelenbeelden, naakte ebben houten slavinnen, Aphrodites en Salomés, in de Cleopatra kamer overgeven aan de somptueuze praktijken van de Ars amandi en Remedia amoris. Lees hoe Gainsbourg zijn Melody op de tonen van orgel, bas, piano en sublieme lyriek naar de toppen voert van het genot.

“(…)
Entre ces esclaves nus taillés dan l’ébène
Qui seront les témoins muets de cette scène
Tandis que là-haut un miroir nous réfléchit,
Lentement j’enlace Melody…”

Histoire de Melody Nelson was de eerste conceptplaat uit de geschiedenis van het Franse chanson. De plaat laat zich het best omschrijven als een erotische raamvertelling in zeven puntige liederen, die in totaal nauwelijks dertig minuten in beslag neemt. Waarin een tedere nimfijn van “quatorze automnes et quinzes étés” zich overgeeft aan een gepassioneerd roofdier van veertig-plus. Histoire de Melody Nelson is een muzikaal meesterwek van perverse verleiding. Een liefdesbrief uit de donkere cellen van Sodom, een extatische pijnkreet uit de ondergrondse kerkers van Edgar Ellen Poe en Vladimir Nabokov. Op de cover van het album houdt Jane Birkin in de hoedanigheid van het titelpersonnage Melody – vroeggevallen nimfijn die zich openstelt voor het verderf -, met gekruiste armen een aangeklede pluchen aap koket tegen haar naakte bovenlichaam gedrukt. Niet alleen om uit te dagen, zo blijkt, maar ook om te verhullen dat ze op dat moment zwanger is van haar “enfant d’amour” Charlotte Gainsbourg.

De toon van het album is meteen gezet in het eerste nummer: een sombere hypnotiserende soundscape met een overstuurde, ietwat slepende bas, rockgitaren die bezwerend huilen, violen die het sonore stemgeluid van Gainsbourg’s fluisterstem omfloersen. Een Rolls Royce Silver Ghost 1910 rijdt langzaam door een niet bij naam genoemde stad. In gedachten verzonken, verstrooid, met een half oor luisterend naar de radio, zijn blik gericht op de gevleugelde Spirit of Ecstasy op de voorkap, raakt de verteller in aanrijding met een rossig tienermeisje op een fiets.

Tu t’appelles comment ?
– Melody
– Melody comment ?
– Melody Nelson

De man achter het stuur van de Rolls vertelt ons in quasi-vrolijke balladen, opgesteld in de onvoltooid verleden tijd, zijn tragische verhaal over schoonheid en extase, liefde en dood. De gevoelens van gelukzaligheid en elegantie uit het begin, worden al lengs duizelingwekkend. De licht psychedelische muziek, die de wals uit haar voegen doet draaien, benadrukt dit. Na het gerommel op het liefdes bed is er het ontwaken uit de droom. Het laatste nummer op het album, Cargo Culte, laat zich verhalen als een epiloog van uit het schimmen rijk. De geschiedenis eindigt, zo als ze begon. met een ongeluk. Melody vindt de dood als haar Boeing 707 neer stort in zee. Haar malse lichaam komt te recht tussen de koralen van Melanesië, ergens op de bodem van de Grote Oceaan. De verteller blijft alleen achter, ten prooi aan zijn herinneringen. De muziek bereikt in dit nummer haar apotheose. Het bezwerende thema van het begin, met de over stuurde bas gitaar, wordt herhaald en uit gebreid tot een koortsig requiem met een koraal van maar liefst zeventig stemmen. Het gefluister van Gainsbourg mondt uit in een magische incantatie van de “Cargo Culte” zo als bedreven door de Papoea’s op Nieuw Guinea. Ook Gainsbourg hoopt biddend op een vliegtuig crash, die hem de schim van zijn minder jarige heldin tussen de wrak stukken op nieuw te voorschijn kan toveren.

“N’ayant plus rien à perdre ni dieu en qui croire
Afin qu’il me rende mes amours dérisoires
Moi, comme eux, j’ai prié les cargos de la nuit.
Et je garde cette espérance d’un désastre
Aérien qui me ramènerait Melody
Mineure détournée de l’attraction des astres.”

Het niveau van Melody Nelson zal Gainsbourg in zijn latere carrière nooit meer helemaal kunnen evenaren. Het album is, vriend en vijand is het daar dertig jaar na verschijnen over eens, een meesterwerk dat zijn weerga nog altijd niet kent in de geschiedenis van de hedendaagse popmuziek.

GainsbarreIn de laatste tien jaar van zijn leven werd Gainsbarre “de ruwe” steeds erotomaner, onhandelbaarder, maar raar genoeg ook steeds produktiever. In ‘Love on the Beat’ hoorden we hoe zijn nieuwe vrouw Bambou kirrend toegetakeld werd onder het mompelen van een fabuleus wreed gedicht dat de markies De Sade waardig zou zijn, in ‘Lemon Incest’ hoe Serge en dochter Charlotte – op de tonen van een etude van Chopin – de incestueuze liefde bezingen.

Met de geboorte van zijn zoontje Lulu in 1986 leek alles in zijn leven vervuld. Reden voor Serge om te zeggen: “Ik ben in alles geslaagd, behalve in het leven”. Het provoceren was een versleten mediaritueel geworden. De aanblik die de aflijvige nachtuil bood was treurig. Gainsbarre die Whitney Houston trachtte aan te randen, die zijn pik uit zijn broek liet hangen, die een bankbiljet van 200 francs “voor zeventig procent” op het podium in de fik stak met zijn aansteker (als hommage aan de Franse fiscus), die een liter whiskey wegzoop tot hij de toetsen op de piano niet meer vinden kon. Bij alles werd hij toegejuicht. Tot het bittere einde bleef hij de Fransen hun schandalen verschaffen. De schandalen die iedere maatschappij zo nodig lijkt te hebben om de eigen blaséheid te rechtvaardigen

Het vijfhonderd francs billet dat Gainsbourg in de fik stak (voor zeventig procent) uit protest tegen de hebzucht van de Franse schatkistWellicht dat er voor Serge Gainsbourg nog een Johnny Cash-achtige wedergeboorte in had gezeten, gedurende de jaren negentig of daarna. We zullen het nooit weten. De zanger stierf op 2 maart 1991 in volstrekte eenzaamheid in zijn geblindeerde huis aan de rue de Verneuil in het zevende arrondissement van Parijs.

De finale beslechting van het Faustiaanse duel tussen Gainsbourg en Gainsbarre eindigde voor de aan een mysterieus oogvirus lijdende zanger die zelfs in zijn geblindeerde woning nooit zijn zonnebril meer afdeed, geloof het of niet, in een “natuurlijke dood”; een hartbreuk ten gevolge van een poreus geworden kransslagader. Wat zich daar in die gesloten ruimte af heeft gespeeld in die laatste momenten, niemand die ervan kan getuigen. Zeker is dat hij diezelfde dag vergeten was zijn hartpil te nemen. Net zoals Boris Vian, 32 jaar eerder.

Gainsbourg is bijgezet in een familiegraf op Cimetière Montparnasse – 60, Avenue Transversale te Parijs. De pluchen aap die Jane Birkin op de cover van het legendarische album Histoire de Melody Nelson voor haar ontblote zwangere buik houdt, is op die dag mee verdwenen in het graf.De afscheidswoorden die Gainsbourg zijn eigen dood deed vergezellen, in het Libé interview dat hij pas na zijn dood gepubliceerd wilde hebben, waren 33 jaar eerder met ‘Le poinçonneur des Lilas’ zijn eerste woorden geweest. ‘Un p’tit trou, un p’tit trou, rien qu’un dernier petit trou’.
Zo is alles toch intact gebleven.

Bij het graf van Gainsbourg, Montparnasse Parijs© Serge van Duijnhoven, Brussel 2010/2011
uitgeverij Nieuw Amsterdam9224382_cover.Lulu.gainsbourg

Serge eert Serge in Club Bitterzoet, Amsterdam mrt 2010. Fot Igor Freeke

DE NACHTUIL VAN VERMAAK

‘La laideur, ma p’tite, tu le sais
est entièrement supérieure à la beauté.
La beauté se meurt un jour
la laideur d’ailleurs, c’est pour toujours.’’

¶

In gefilterd licht
streelt hij de zinnen
met de ogen van
een veroordeelde

¶

drinkt hij whisky
uit een tandenborstelbeker
smelt het ijs in zijn keel
het mannelijke fluïdum

¶

Het mooie wanhoopt
het lelijke speelt
om het malicieuze
te bezweren, Serge

¶

In alcohol en nicotine
als een vogel zonder veren
seint hij ons de booschap
van het vlotte toeval

¶

‘Bah oui, monsieur Gainsbourg, da’s al…’

¶

(en een vreemd gevoel van infernale gruizigheid)

Gainsbourg – (vie héroïque)
cinéma : 20 janvier 2010
Film déjà disponible en DVD depuis le 1 juin 2010
Film déjà disponible en Blu-ray depuis le 1 juin 2010

Avec Eric Elmosnino, Lucy Gordon, Laetitia Casta, plus

Long-métrage français . Genre : Biopic, Musical
Durée : 02h10min Année de production 2010
Distributeur Universal Pictures International France

Synopsis : La vie de Gainsbourg, du jeune Lucien Ginsburg dans le Paris occupé des années 1940, jusqu’au poète, compositeur et chanteur célébré dans le monde entier.
Le film explore son itinéraire artistique, du jeune homme épris de peinture à la consécration de sa musique dont l’avant-gardisme en a fait une véritable icône de la culture française. Mais aussi la complexité de sa vie adulte à travers ses amours tumultueuses.

cartoon gemaakt door Hanco Kolk voor de cover van Gainsnord, Samenstelling Guuzbourg zie

gainsnordcover-hi

Journalist, fan en deejay Guuzbourg, samensteller van de prachtige tribute-cd Gainsnord – Serge’s Songs Revisited By Bands From The Lowlands (met oa. Tom Barman, West Hell 5, Eddy de Clercq, Marine Boréale, Monsieur Dubois en Benjamin Herman), is hij “een van Europa’s meest invloedrijke songschrijvers, samen met de B’s van ABBA. Een man met een schat aan schitterende liedjes vol dubbele bodems en zelfverzonnen woorden. Die hij zelf zong, maar vaker nog schonk aan de prachtigste vrouwen.” De jaarlijks terugkerende Soirées Gainsbourg in Vlaanderen en Nederland bewijzen dat ook buiten Frankrijk de chansons van deze poète maudit nog steeds volop tot de verbeelding spreken.Gainsnord – Serge’s Songs Revisited By Bands From The Lowlands (met oa. Tom Barman, Eddy de Clercq, Marine Boréale, Monsieur Dubois en Benjamin Herman). Samengesteld en ingeleid door Guuzbourg. Essential Music – Sonic Scenery. Son 708028, € 18,- www.fillessourires.com/gainsnord

zie hier de videoregistratie gemaakt door Gabriel Kousbroek van Serge van Duijnhoven die voorleest in Paradiso bij de presentatie van de cd Gainsnord, sept 2009

Reacties
https://youtu.be/RiCGb9mu78U

Serge eert Serge in Paradiso, 18 sept 2009 – bij de presentatie van Gainsnord, CD samengesteld door Guuzbourg (foto Igor Freeke)

journalist Guus Hoogaerts (ook bekend als Guuzbourg) organiseerde op vrijdagavond 18 september 2009 in Paradiso te Amsterdam een hommage aan Serge Gainsbourg ‘Gains Nord” tevens de cd presentatie van “Gains Nord” een hommage aan Serge Gainsbourg, gezongen en gespeeld
door Nederlandse muzikanten, en een optreden van dichter/schrijver Serge van Duijnhoven

Foto gemaakt door Igor Freeke

Muziek Labels

* Serge
* Gainsbourg
* Paradiso
* Guuzbourg
* van Duijnhoven

Charlotte Lucy Gainsbourg – on THE TREE

interview by Serge van Duijnhoven

On the last day of the Cannes Filmfestival 2010, French actress and singer-songwriter Charlotte Gainsbourg talked to IFA-moviecritic Serge van Duijnhoven about her new and slightly metaphysical movie The Tree (directed by Julie Bertuccelli), her disattachment from nature, the shootingperiod in Australia, her upcoming new project with Lars von Trier, about the parallell but seperate universes of music and movies, Charlotte’s recovery from her cerebral haemorrhage in 2006, her latest concept-album IRM (produced by Beck) that resulted from this ordeal, and the experience of living a life in the shadow of one’s father-genius.

IFA-Amsterdam – Serge van Duijnhoven 2010

for publication of the complete article, please contact ole@ifa-amsterdam.com

R E L E A S E D A T E S T H E T R E E

COUNTRY DATE

France                   11th of August 2010
Switzerland              18th of August 2010
Belgium                  25th of August 2010
Spain                    17th of December 2010

C O N C E R T S

22/07/2010 – LONDON ENGLAND

Movietrailer The Tree:
http://www.facebook.com/video/video.php?v=398209969394&oid=125213514291

Charlotte Gainsbourg has established herself as a talented actress of international repute. Honoured in 2009 with the prestigious Best Actress prize at the Cannes Film Festival for her transcending role as a mourning mother going bezirk in Antichrist, Lars von Trier’s latest production, Charlotte has brought truth and originality to a diverse, and often challenging, array of roles.
Actress, fashion-icon, singer-songwriter, in each of these fields Charlotte Gainsbourg managed to impose her sensibility as a defining trademark. She is not so much impressed by the estafette of successes , as that she finds it all remarkable and strange. Because she did it all “a rebours”’ – much against the drifting tide of her tempers and hesitations. She still is, in so many ways, the pale faced, frail and skinny bodied adolescent girl from L’effrontee. A role she played with so much natural devotion back in 1986.

Charlotte Gainsbourg is known and reknown for her perfectionism. Her in depth preperations of the scenes she needs to play in front of the camera. Her close reading of the script. The research she puts into the study of her character. She seems the kind of woman who is not able to fail, even though she never immediately deems herself high enough to succeed. This attitude is not based on some false humility. All the more, it is based on a character that has sharpened and deepened itself through the years by the shere force of its inherent persistence and the overwhelming drive to methodologically overcome its insecurities. She is a lady who is successfull against her odds, not because of them. Precisely this, gives her character its genuinity and even – the more she comes of age – a glance of heroism. She was able to carefully build an impressive international career as an actress who was lucky enough to have worked with some of the true cinematographical geniuses of the century like Sean Penn, Charlotte Rampling, Alejandro Gonzales Inarritu, Lars von Trier and John Hurt.

in the studio with Beck, Los Angeles 2009

As a singer-songwriter, hesitantly and reluctantly, Charlotte is – just like her father and mother – now proceeding her own path too. Not forgetting about the gravity and uniqueness of her father’s stardom in this field. But for the first time also by performing live on stage without being hampered by the shere force of Serge’s historical reputation. Charlotte Gainsbourg is one of those truly original characters who is becoming more interesting, sincere and profound, the longer one is able to look at her on screen, listen to them on stage, or follow them from nearby. Such as I had the chance at the International Filmfestival in Cannes or at the stage of one of her concerts during her IMR 2010 tour.
“I am not a singer for the masses”, affirms Charlotte Gainsbourg during a round table discussion I had with her together during the latest Cannes Festival with a few other chosen journalists from European, American and Australian origin. “Nor do I consider myself to be a singer or actress destined for obscurity. I am probably one of those people who cannot help but being themselves, whatever role they play or whatever song they sing. The only thing I can do, is to play that role and sing that song the best I can. With all my proper energy and dedication. Now this task, to be myself as much as I can, is not an easy thing at all. Actually, it is horror. I do not know exactly where my inhabitations find their origin. But I do know that, because they exist, I probably do the things I do. And the way I do them. It might be that by trying to master my impulses, I purely follow them. Now that, to me – being a control-freak – is quite a depressing thought, indeed. So I do not try to think about it at all. You know what I mean?”

“It’s strange. I don’t really identify myself with labels like “artist” or “musician.” What I do and the decisions I make – whether to make music or be in a film – are very instinctive and I only understand much later, in retrospect, my reasons for doing things. I try not to be too analytical and try to trust my instincts instead. To trust a bit in fate. The chance of trial and error, retreating and doing it once more in a slightly different way. There is no perfect way to proceed. Not one path towards progress. This is something I have to learn time and again. The only thing that counts, is the action itself. This may sound simple. But it is not. One has to find oneself. That is a huge if not impossible task. Because the self – infathomable as it is – may eventually not even exist. Now fathom that.” She laughs. Rolls her spoon through the plastic cup of her tea – that has cooled off since quite a while. She seems in a dreamy mood. Not very comfortable. Not very concentrated. Avec la tête dans la lune, as the French say so pointingly. With her thoughts somewhere else. To be precise: with her eyes gazing in her plastic cup of cooled off tea.
In September 2006, Charlotte Gainsbourg sustained a head injury while waterskiing. Persistent headaches prompted her return to the doctors, who, after conducting neurological tests and an MRI, discovered a brain hemorrhage that was caused by the accident. The prognosis was serious, Gainsbourg explains: blood clots, and a small hematoma, had gathered around her brain. To save her, the doctors drilled a small hole into her skull in order to release the blood. The procedure worked, and in coping with the shock of it all, the singer learned that maybe those medieval doctors were on to something. “My realization wasn’t that dramatic as the surgery itself,” she qualifies, “but I was very, very close to death. I thought I was very courageous toward life and death, and I didn’t really care, but when it happened, I realized how scared I was.”
“I don’t tend to analyse my behavior too much. After the waterski accident of 2006 and the following operation on my brain, I didn’t consciously go out and say, “I’m going to do an album and call it MRI and it will be cathartic.” It all happened randomly and it was only afterwards that everything made some sort of strange sense. I was thinking about the experience of the MRI, the sounds that surround you when you are in the machine and I wanted to experiment with those. I loved Beck and met with him and it just felt like a natural progression. He had written the lyrics “drill my brain full of holes” without having any idea of what I’d gone through. It was a total coincidence. It was through conversations with Beck and memories of that time in my life that the accident became the focus in some ways of my new music album.”
Serendipity put her in the path of Beck Hansen, whom she met at a White Stripes concert in L.A. She and the singer-songwriter had a brief conversation, initiated by their common bond, producer Nigel Godrich (Radiohead, U2, R.E.M.), who had worked on Gainsbourg’s 2006 return to music, 5:55, and three of Beck’s most critically acclaimed records, including Sea Change. Gainsbourg and Beck met again, backstage at a Radiohead show in Paris, which prompted her to explore the possibility of making a new record. She called Beck and was soon working with him in his Silver Lake home studio. Casually, the two began to record, minus any concrete expectations.
The sound, as with many of IRM’s string pieces, faintly resembles the sensual, warm string sections of Gainsbourg’s father’s. (Beck, in fact, sampled Serge’s “Cargo Culte” on his track “Paper Tiger,” on Sea Change.) “I think they use strings in an entirely different way,” she says of her father’s propensity to use arrangements as a punctuation, as opposed to the Beck family’s more atmospheric runs.
“My creativity comes out with others,” Charlotte acknowledges. “That’s why it is such a pleasure to be involved with Beck. I can’t do anything on my own. I like the idea of entering someone else’s world. I find more freedom inside someone else’s work rather than being completely free, and able to create anything.”
“I try to combine acting and singing. And not let the one being jeopordized by the other. I had to turn down films in order to do this IRM tour that I am doing now. I regret but that’s how it is. I only will stop my tour on demand of Lars von Trier, who asked me to do a new film with him – Melancholia. And that project I consider to be more important than my music at that time.”

Charlotte handing over the Palme d’Or to Thai director Apichatpong Weerasethakul – May 23rd 2010, Cannes

Are you ready for a second Lars experience?

“Oh yes! (laughter) Many people have said, “Oh my God, you’re working with Lars again?” but I’m actually very happy to work with Lars again. I am going into this new project in some ways with my eyes closed. I’ve read the script of course, it’s a very Lars version of science fiction, but I’m not sure what to expect, which is of course very exciting to me. I loved working with him, there were no negative aspects of any kind. He was very sweet. Although who knows what will happen with this next project, maybe he’ll become a monster! No really. His genius, that I want to be close to again. The experience of being directed by him was so special. I really had never experienced something like that before. Now that I’ve done quite a few movies, more than the script, its my relation towards the director that counts in the first place. July Bertuccelli is a very different director than Lars von Trier, of course. For her, sensibility comes up first. It was her I was working for, while doing The Tree. I was not thinking about

Notebook of Charlotte, kept during her shooting period for The Tree

Was your role as a young but grieving mother in The Tree also a discovery into the realm of family, in some way?

“A discovery not, but exploration yes. I like that aspect of the character that’s she is not coping well with being a mother in the beginning. She can’t cope with that loss. The only thing that brings her to life, after a while, are her children. And that man. I liked that journey. I like the fact that she wasn’t a good mother. I like people’s faults. I got to grow very close to the children that are playing a role in this movie. And also with my own children coming over at a certain stage during the process, we all became like some sort of family as it were. A big group. In the beginning I was nervous that people were not going to believe that I am the mother of these children. These were very small children. But it all became very natural. They all have their own character. Of course we had a lot of rehearsals so that we could all make it work and make it happen. We had the time.”

Last year, when she received the prize for Best Actress in Cannes 2009 for her role in Antichrist, Charlotte Gainsbourg said, addressing her father and looking upwards: daddy, I hope that with this movie I have shocked you…

Do you remember having said this?

“Of course I remember.”

Do you think now a new phase is coming up? You do not have to shock him anymore? You proved it. You can move on to the things you really want to do yourself?

“It was a small remark. I am not living my life mainly or only with that relationship, really. It is important for me, and I had to say this. But I’m not doing films thinking about him all the time. And I’m not doing music only thinking about him either.”

Last time I was in Paris, there were posters everywhere for Gainsbourg Vie heroique, the movie of Joann Sfarr about your father. Was that a difficult time for you to be around in your city?

“No, I wasn’t in Paris at that time, which was quite helpful. I didn’t see the film. I didn’t want to see it. In the beginning I had a lot of contact with director Joann Sfarr, yes. He even wanted me to play the main role. But than I decided not to. I could not be involved in all of this. It is too close to my blood, my own life, my mother. To me.”

Still, you are following in the footsteps of your father and mother, by performing live on stage with a band and making studio albums…

“It is something that is very exciting and that I have only discovered quite recently because I rarely did it in the past. I had little experiences in January in New York. But then we stopped and I started again in April, in Canada and the USA. It’s a whole discovery and so different from anything I have experienced before.
It is very very extreme. Just being in front of a crowd. I can’t even remember how it was like once it is done, because of the intensity one tends to forget. Or one thinks: was it but a dream? So I have to go back on stage to make it feel real. I am panicking a bit already. Because of the oblivion. That I cannot remember exactly what I did or how I did it last time. But it is fun – a lot of fun.”

With the huge palmares that you have at the moment of having made so many outstanding movies, do your very first movies – like L’effrontee – still mean something special to you.

“O yes! Well, specially those films. L’effrontēe and La petite voleuse. Because they were very important films to me. I suppose it is a bit like a novellist who thinks very tenderly of his debute, no? I like being that age I was in then. Experiencing shoots along with the naivity. I remember them very precisely, even they are the films I shot the longest ago.”

Charlotte Gainsbourg – “I understood why we went that far for filming The Tree all the way down in Australia, once we got there. Once I saw the landscape, that tree that July Bertucelli had looked for for so many months. And that house. Then I really got it. And I understood that part of the story that is so important. The tree that we pictured in the movie, is a real character for himself.”

The main character?

“No not the main character. A symbol of life and a symbol of death at the same time. The power of nature.
The nature over there is so powerful, so overwhelming. When it starts to rain, it is like heaven coming down. Not Europe rain. Everything is very intense. It did make sense. Because of the story. It was very helpful. I was reluctant to go there in the beginning, because it was so far away from everything. From my own children, their school. I am also a mother, you know. With her peculiar concerns.”

What is your own relationship to nature? In the movie there is a line: that there is a limit to nature.

“I feel quite distant. I am not that close to nature. I love being in the country side, taking holidays. I can very often be, like in the film, completely disconnected. So being forced to have this relationship with nature in the film, was very new. It was a discovery, a process I liked. Leaving all that behind, after the shooting, was also very strange. Also because of all the people I was leaving. Knowing that I would not come back very soon. And during the shoot, one became quite close attached to one another. Especially the children. I like that idea of being in disbelief. And then the development of the tale. That she could have dialogue with her deceased husband through that tree. I liked the fact about not knowing whether to believe or not.”

So to you this is not a movie about reincarnation, or life after death?

“Not really. Well of course there’s this possibility of reincarnation. But to me, I find it more interesting to go with each character and what they want to believe. It was my first time in Australia. It was sort of a country shock. A nature shock. Because I live in Paris, I am always travelling to cities. For the first time I spent three months really in the middle of nowhere. Because that is where we were. It was very strong for that story. We needed that. The fact that I went there without my own children. Without my husband. We were three women, the producer and July the director. Three women without their children, no men around. Because of the story, it did make sense. I was very scared of the red bugs. The creatures all around in that Australian environment. Rattle snakes. The flying dogs. At one instant I even met a snake.”

What did he tell you?

“I will never tell you!”

– end of the talk –

The Story

Dawn and Peter O’Neil live together with their children, on the outskirts of a small country town. Next to their rambling house stands the kids’ favorite playground: a giant Moreton Bay Fig tree, whose branches reach high towards the sky and roots stretch far into the ground.
Everything seems perfect until Peter suffers a heart attack, crashing his car into the tree’s trunk. Dawn is devastated, left alone with her grief and four children to raise.
Until one day, 8-yearold Simone, reveals a secret to her mother. She’s convinced her father whispers to her through the leaves of the tree and he’s come back to project them.
Dawn takes comfort from Simone’s imagination, and the tree starts to dominate their physical and emotional landscape. But the close bond between mother and daughter, forged through a mutual sorrow and shared secret, is threatened by the arrival of George, the plumber, called in to remove the tree’s troublesome roots.
As the relationship between Dawn and George blossoms, the tree continues to grow, with its branches infiltrating the house, its roots destroy the foundations.
Feeling increasingly isolated, Simone takes refuge in her beloved tree, refusing to come down.
Dawn is forced to make an agonising decision. But as the heavens open and nature takes over, she may have left it too late.

SvD – IFA-Amsterdam

juli 17, 2010
Categorieën: artiesten, Cannes Filmfestival, chanson, muzikanten, Serge Gainsbourg, Uncategorized . . Auteur: Serge R. van Duijnhoven . Comments: Plaats een reactie

SERGE EERT SERGE

B I T T E R Z O E T

Serge eert Serge

een lyrische hommage

aan Serge Gainsbourg

Soirée Gainsbourg
Bitterzoet, Spuistraat 2, Amsterdam
Woensdag 17 maart 2010
Deur: 21u entree: 10 euro

Je kunt heel goed roken op de muziek van Serge Gainsbourg. Maar ja,
dat mag niet meer. Dus moeten we erop dansen. Op 17 maart, de dag
voordat de schitterende film over zijn heldenleven in première gaat
in Nederland, wordt Serges muzikale nalatenschap gevierd in
Bitterzoet met optredens van Flora Dolores (en wat leden van The
Spinshots), Serge van Duijnhoven (dichter en schrijver) La Secte
Citron (theatre en muziek) en Paris-Maastricht (muziek) en dj’s
Guuzbourg en Natashka. Alles wat Gainsbourg zo bijzonder maakte, zijn
erotisch geladen teksten, zijn jazzy nummers, de disco, de reggae, de
psychedelica, het komt allemaal aan bod. Twintig jaar na zijn dood is
Gainsbourg een ikoon geworden voor kunstenaars, modeontwerpers,
muzikanten, schrijvers en dj’s. Je t’aime…moi aussi!

DJs:
– Guuzbourg (samensteller van o.a. Gainsnord)
– Natashka (DJ/eventplanner van Oh La La)

Live acts:
– Flora Dolores (van The Spinshots) (muziek)
– La Secte Citron (theatre en muziek)
– Paris-Maastricht (muziek)
– Serge van Duijnhoven / Dichters Dansen Niet & DJ Celtric (lyrische interpretaties van Gainsbourg op muziek)

Meer info:
http://www.oh-la-la.nl
http://www.bitterzoet.com
http://www.fillessourires.com/

Op 2 maart 2011 is het twintig jaar geleden dat de Franse zanger, componist en aartsprovocateur Serge Gainsbourg (1928 – 1991) overleed in zijn Hôtel Particulier in de Rue de Verneuil te Parijs. Voor tal van internationale muzikanten blijft Gainsbourg een voortdurende inspiratiebron. Volgens de Nederlandse journalist, fan en deejay Guuzbourg, samensteller van de prachtige tribute-cd Gainsnord – Serge’s Songs Revisited By Bands From The Lowlands (met oa. Tom Barman, West Hell 5, Eddy de Clercq, Marine Boréale, Monsieur Dubois en Benjamin Herman), is hij “een van Europa’s meest invloedrijke songschrijvers, samen met de B’s van ABBA. Een man met een schat aan schitterende liedjes vol dubbele bodems en zelfverzonnen woorden. Die hij zelf zong, maar vaker nog schonk aan de prachtigste vrouwen.”

De jaarlijks terugkerende Soirées Gainsbourg in Vlaanderen en Nederland bewijzen dat ook buiten Frankrijk de chansons van deze poète maudit nog steeds volop tot de verbeelding spreken.

Gainsnord – Serge’s Songs Revisited By Bands From The Lowlands (met oa. Tom Barman, Eddy de Clercq, Marine Boréale, Monsieur Dubois en Benjamin Herman). Samengesteld en ingeleid door Guuzbourg. Essential Music – Sonic Scenery. Son 708028, € 18,- www.fillessourires.com/gainsnord

DE NACHTUIL VAN VERMAAK

‘La laideur, mon p’tit, tu le sais

est entièrement supérieure à la beauté

La beauté se meurt un jour.

La laideur d’ailleurs, c’est pour toujours.’’

In gefilterd licht

streelt hij de zinnen

met de ogen van

een veroordeelde

.-.

drinkt hij whisky

uit een tandenborstelbeker

smelt het ijs in zijn keel

het mannelijke fluïdum

.-.

Het mooie wanhoopt

het lelijke speelt

om het malicieuze

te bezweren, Serge

.-.

In alcohol en nicotine

als een vogel zonder veren

seint hij ons de booschap

van het vlotte toeval

‘Bah oui, monsieur Gainsbourg, da’s al…’

.-.

(en een vreemd gevoel

van infernale gruizigheid)

ZELFPORTRET ZONDER IK

I

de geheimagenten van mijn bewustzijn

schaduwen mijn brein

wie bepaalt er wie de vijand is?

degene die zich in mijn naam

verbasterd heeft van tegenpartij

(`en-e-my’) tot die ene-in-mij

twee wezens uit hetzelfde nest

ontstaan; mijn lichaam blijkt

bestand. Mijn verstand

gaat kopje onder

in het gistende moeras

van het handjevol verwanten

dat ik was

en dan vallen de schellen

van het zelf

dak wordt bodem

droom gewelf

ik ben de magneet

zonder pool

de komeet die vlucht

voor zijn staart

er is een membraan dat ik

van mij gescheiden houdt

een impermeabele wand

die ons binnenstebuiten keert

een stemmetje dat kliert

“haas kipjelekker,

haast je niet”

moet me vloeibaar maken

schoon genoeg en spoelen

dat gemoed, alleen:

mijn bloed

verdraagt mij

niet

BIJ EEN SLAPEND LICHAAM

ik wil dat je mijn bedoelingen doorgrondt

ik wil dat je de prijs leert kennen van verlangen

de schaal van de dingen, ik wil dat je begrijpt

waarom men het aardige overwaardeert

ik wil je horen zeggen:

‘alles dient slechts om te winnen

alles is taktiek; wij spelen allemaal’

ik wil dat men ons geheim zal bewaren

dat we elkaar geruisloos achtervolgen als jagers

ik wil dat we bereid zijn onze ziel in te zetten

zoals we een munt inwerpen bij een gokautomaat

ik wil de tijd terug dat ik wijs werd uit mijn dromen

ik wil de tekens terug die ik heb nagelaten op je huid

ik wil je kunnen voelen met mijn ogen in het donker

met mijn nagels nagaan waar je bent geweest

ik wil dat jouw handen me in koele lakens wikkelen

ik wil zien of jouw zijde van de mijne verschilt

ik wil dat je sterker zal zijn naar het einde

ik wil je laten denken dat je wint

ik wil dat je je zonder mij een vondelinge voelt

een zonderlinge in de leegte, ik wil je zien bibberen

in de kou. Ik wil je zwetend, warmgewreven

ik wil je hondsdol, biddend om berouw

ik wil dat je mijn gedachten kunt lezen

ik wil dat je mijn hart kunt raken

op de fatale plek. Het interesseert me niet

wie de wonden veroorzaakt. Het interesseert me niet

hoeveel het er zijn. Ik wil alleen belang stellen

in wat me beheerst. Ik wil op een prachtige plek zijn

als ik sterf. Ik wil kunnen verdrinken in een Rode Zee

me verwonden aan een giftig koraal, aanspoelen

op een hagelwit strand, met jouw smaak nog

op mijn lippen. Ik wil je niet kapotmaken

ik zou niet weten hoe. Kon ik maar zeggen:

ik zal je vergeten. Kon ik maar zeggen:

ik laat je met rust

maar liegen kan ik niet

ik denk altijd aan je, echt waar

ik zal voor altijd aan je denken

DER DUFT DER FRAUEN IN NYLON

O zalige geur van vrouwen in nylon

O verrukkelijk leer met een slag om de arm

O dampende dij, malse heup, vaar langszij

O weegbree en wei en het ziltgroen van zomers

Ach vloed spoel het ruig met je buik in het schuim

Ach eb voel het zand met je rug en ontluik

Ach nimf en beschimp in je niks hier het puik

Ach schim ik die lik het verraderlijk zout van jouw lippen

Wee mij die verzaakt moedwillig zijn plicht en verziek(t)

Wee mij die zijn plecht wendt halsstarrig naar jouw klippen

Wee mij die meer wilt schenken dan er zit in de kruik

VERBETEN DE CREDO’S

Verbeten de credo’s, verwaterde passies.

Verworpen de dogma’s, verzwegen de schuld.

Vermoord is de onschuld, beschaamd het vertrouwen.

Verspild is het water, profaan de confessie.

Verzaakt de communie, ons eigenste bloed.

Verhaspeld de kavels, verschrompeld het land.

Verdorven het aanschijn, ons eigenste volk.

Verkorven de welvaart, voorzie in de droogte.

Drink van mijn woorden, graaf naar de bron.

Het ooft aan de bomen, het zout van de aarde.

Het paard voor de wagen, de schamele oogst.

Schraal is de troost, bitter het aanzicht.

Niets is zo zielig, en niets is bestand.

Vergeefs is de franje, en ijdel het leven.

Vermom je verlangens, kies wie je gade.

Weer af het onheil, spot met de waan.

De mens is een dier, het monster de mensen.

De hemel is eindig, de aarde is rond.

Bid de verwoester, smeek tot de Almacht.

Kus me mijn min, vergeef me de onmin.

Verzegel je lippen, verbrand al mijn brieven.

Vergeet wie ik liefhad, vertel wie ik was.

Dans op het altaar, kniel voor het toeval.

Niets is te dol, en niets is voorhanden.

Genade is nakend, en nu nog het naakt.

COPYCAT

« De twee sexen zullen ieder

aan hun eigen zijde sterven »

– Marcel Proust

Ik voel het vlees zich

om je botten krimpen

je huid als marmer

dat warmte vreet

en koude geeft

ik heb respect

voor de schrammen op je rug

een mug zei je die beet

zo wil ik je hebben

alleen tussen de druppels

je beeltenis maal honderd

verschrikt door het uiterlijk

dat nooit voor jou

kon zijn bedoeld

‘Heus niet,’ zeg je, je weet

dat het niet de leegte is

die aan zichzelf vreet

‘die geur,’ zeg je, ‘is het water

van de Amstel. Die schaduw

is de olm op de kant

ik vrees je eerlijkheid

hij maakt je transparant

zo rechtop in de boeg

ben je een statuur

met koudvuur in je knieën

‘zie je,’ roep je, ‘die spitse toren

die magere huizen, die zwermen

spreeuwen boven de stad?

die meeuwen boven het IJ?

en mij, zie je mij?’

wat wil je bewijzen

in je wijde jurkje

‘Luister,’ fluister je

‘snel.’ Met mijn oor

op je dij hoor ik de holte

en jij het gesis en geknor

van slangen en varkens

in je buik

ZUMI POP

`Jij wordt mijn dood’ had ze gefluisterd

ik zei: `zeg dat niet’

maar vond het het mooiste wat iemand mij ooit had gezegd

een tatoeage van kattenogen op haar schouder

Zumi Pop. Ze volgde lessen op de politieacademie

maar ik had nog nooit iemand ontmoet

die er zoveel drugs doorheen kon halen als zij

ze had de pillen uit mijn keel gezogen

de coke uit mijn neus gelikt

`ben je van Mediterrane afkomst?’

`wat zeg je dat chique. Ja,

ik ben van Mediterrane afkomst

een afstammeling van Julius Caesar

ik ben een krab uit de zee

speciaal voor jou aan land gekropen

van je trip-trip knipperdeknip

kom hier met die ET-oortjes van je

dan zet ik er mijn scharen in’

`zet die buitenboord motor van je dan eens aan

Caesar! Varen, man, varen. Volle kracht

de Mediterranee af, aiwiwfowwow’

ergens was ze nog, leefde ze nog, liep ze nog

tripte ze nog. Ergens zoog ze iemand af

dat meisje, dat meisje. Ze klopte, klopte, klopte

op de binnenwand van mijn ziel

`jij wordt mijn dood‘

zing! dans Zumi Pop

alsof je morgen Zumi Pop

in de vroege ochtend

sterven moest

WATERPOES

Waterpoes noemt je vriendin haar schuit

`hij lekt hoegenaamd niet’, zegt ze

`een beetje maar’. Je denkt: waarom

heet zo’n schavuit toch een schavuit

bij de steiger zie je een graatmagere Indiër

met kaarsrechte rug in Lotus-zit

je klimt in de buik van de boot

met een jerrycan 2-takt smeerolie

tussen de knieën. Teveel lawaai

om te praten. Blikken die kaatsen

je vist plastic uit het water

een witroze aal drijft opengebarsten voorbij

een volgezogen fietsband blijft tegen een zijkant

hangen, duivennestjes met gebroed dobberen

onder de brug. Haar handen die in tederheid

de jonge duifjestooi bestrijken, terwijl

de zwarte koeten verderop vlotten bouwen

van takken, blikjes, natte kranten

hun klotsende fortjes beschermend als trotse

voddenkoningen. De Russische bemanning

van een verankerde vrachtboot zwaait je

in de grijze haven toe. Een groot passagiersschip

vertrekt. Water druipt in slierten

van omhooggetakelde lianen. Het IJ

is plots een oerwoud, de lucht woestenij

nog steeds de hoop dat harten worden gelijkgezet

maar zij verontschuldigt zich:

`ik draag deze dagen een getij in mij

excuses, maar ik draai wel bij’

UIT HET KROMME LEVEN (EEN RECHTE LEER)

waar, hoe laat en in wiens naam

werd zij geboren, op welke grond

werd zij gebaard, was het bij avondrood

of morgenstond dat zij ontstond

is zij van origine laf of moedig

is zij telg uit een familie der

hebzuchtigen of klopt in haar

het bloed der moederlijken

en goedmoedigen

aan wie valt de eer te beurt

de enige, rechtmatige te zijn

de erflaatster, de ravissante

gouvernante van háár:

de koppige, de knappe, zij

die geboren werd met het schuim

op de lippen, met het zweet op haar

aanschijn, zij die de lieren beroert

is dat uit een zielstekort of overschot

uit droefenis, gemis of uit plezier

was offervaardigheid haar schoot

ontstond haar passie uit compassie

heeft zij haar lijf gekregen

om te geven of te nemen

is ze gul of zuinig

verschalkt ze alles, laat ze

restjes staan, beperkt zij zich

tot wat haar goeddunkt, is wat ze

verslindt wat zij begeert, is haar lust

een list bedrog belangeloos

en dat hart waar ze zo graag

haar tand in zet, is dat umsonnst

of omdat zij het zelf ontbeert?

MIJN DOCHTER (vrij naar W. Kees)

mijn dochter hupt op haar skippy door de tuin

voedert de eendjes en de beesten in het hertenkamp

alsof zij alles in de hand

mijn dochter zegt: papa, maak je geen zorgen

spoken bestaan niet toch noch heksen niet noch tovenaars

en morgen breekt een mooie dag weer aan

mijn dochter wenst me welterusten

in het donker, kust me op mijn wangen

huivert in mijn armen

ik vraag me af wie het kind is dat wordt toegedekt

wiens droom het is die hier begint

ik denk: zal alles in het leven voortaan

omgekeerd zijn gang gaan

wat jong is ouder en wat groter klein?

dertig en al door mijn genen ingehaald

ik stop niet meer, ik breek niet meer

ik heb geen dochter

denk er ook niet aan

HERINNERINGEN AAN MAREN

variaties op Histoire de Melody Nelson

‘Now, the long sleep that outlasts love, that conquers

even the grimace of love, had cuckolded him.’

W. Faulkner

Het was November toen het begon

onder invloed van de maan,

beweert ze, – eb en vloed –

op haar lichaam: Maren

Vorig jaar

Ik kende haar toen niet

maar Remi wel

ik moet het doen met wat

er daarna is gebeurd

het licht boven de bar

was van een zelfde kleur

als vanavond, in de velden

trippelden fazanten

een oranje maandag

II

Ze wreef met haar servet

over zijn lege glas

‘spiegeltje,’ zei ze, ‘spiegeltje

steel mijn gelaat!’

capricieus

met de barman, zijn hangbuik

zijn bretels, herkende Remi

haar geste. Ze kende de

mannelijke natuur

de peilloze, permanente

vermoeidheid, het vuur

dat in het huwelijk al te

snel is opgebrand

de uitgestelde rust

III

Een jaar later. November

De kamers van het motel

zien nog steeds uit

op een mossige fontein

een wintertuin

waaruit Remi nog wat takjes

in een boek plat plakt

Maren die er

haar neus op drukt

en lacht met de grimas

van het overspel

in illusie en besef dat het

later dan vannacht

nooit meer worden zal

Het was kort dag, de maandag

is oranje, en alles

is geregeld voor het weekend

de druppels calciumchloraat

twee milligram

de huivering, de kramp

de druppelende verwarming

de geluiden buiten van een

naderende winter (regen, wind)

en na zes uur eindelijk

het voorschot op het zwart –

de liefde die eindigt

in het hoofd

slaap is een te korte dood

(de moteleigenaar overhandigde

mij discreet een envelop

waarin:

een journaal
een onbetaalde rekening)

Er is nog een herinnering

aan Maren, en Remi

op bezoek bij een badplaats

hier vlakbij

deze nazomer

Er waren toen al tekenen:

De zee steeg met ons mee

toen we terugkeerden naar

de duinen, waar Maren sliep

de dag was

gebroken

genesteld in het zand keken we

naar de bruine branding

de vermodderde kust, het

geloosde visafval

naar kinderen en mannen

die flessen op de rotsen braken

om te zien of de zee

iets waardevols had nagelaten

zonder resultaat

Maren wilde niet de vuurtoren

zien maar de molen

in de badplaats

en ze kreeg

haar zin

ze is in de wieken geklommen

heeft het canvas gespannen

haar legging gescheurd

en eindeloos dat weekend

de uitleg van de bultige

molenaar herhaald:

‘De molen loopt op top

De molen loopt op duikertjes

De molen loopt op blote benen.’

ABGESANG

Giacomo Girolamo Casanova, seigneur de Seingalt –

kasteel van Dux in Bohemen, 1792:

“Hoop nog steeds koppig op een betere wereld

en wat meer fortuin. De stoom ontsnapt aan de ketel

en is vrij. De buren boven lachen scheef naar mij.

Vroeger was het alles anders dan vandaag.

Avonturen, schandalen, ongeluk. Ik kreeg de volle laag.

Eens was het Dag. Nu op een haar na Nacht,

Seizoenen tellen niet wanneer je stervend bent.

Verleden zaken zet ik peinzend op een rij.

Ik sluit mijn ogen en al wat ik zie is regen

en een rij gewonde monden boven tafelzilver.

Mijn kamers zijn even leeg als nu het land:

de engelen varen luisterrijk ten hemel

in zin zus of zo, maar de avond valt nog steeds

slecht gecast in een spel van niks.

Door het moordenaarsklimaat schiet overal

nieuw onkruid op. Tonen kreupele buren hun

vertrokken koppen die niemand ooit zo zag.

Dichtgetimmerd in een kist, opgesloten

in een hok of in een kamer

die je eens liefdevol omsloot

schrijf je:

‘…Afgelopen. Niet meer. Punt uit,’

en ondertekent beverig. Buiten huilen beesten.

De Boheemse beulen en hun knechten vegen stoepen

schoon, besmeuren muren. Naar hen is elk hoofd opgeheven.

te midden van de kuiperijen houden zij de wanden waterpas.

Stippelen zij de toekomst uit, bleek en nu al versleten.

Deze kamers schokken nog het meest van allemaal.

Kil van hart en nog killer van geest, knipperen mijn

windhond en ik in geblindeerde vertrekken

naar uitgangen die niet meer bestaan.

Vele jaren zijn aldus vergaan. Langzaam

brandt wat slijt, scheidt, snijdt, barst, rafelt of verdeelt

om mij tot dit verweerd diëet te krijgen, flakkerend

naar zijn eind. Nu, in een ouder handschrift

krabbel ik bibberend mijn naam. Eens kende ik

dit leven hier, dit kasteel zoals die lantarenlichtjes ginder

blinkend in snoeren aan de overkant van de rivier.

Deze lanen die blijvend geuren naar mijn soort. Maar nu

blaft en gromt mijn geest in deze zuurstofloze lucht.

Ben ik geen brommende gids of cerberus

maar wrakhout voor het schuthok, vol schaamte

snuffelend. Een en al koude neus op zoek naar mij.

Melanpyge I? Melampyge II? Nee!

Een panisch soort gekwebbel stijgt op in mijn lijf.

Wild van verlangen naar mijn schaduw in deze ledigheid

strompel ik jankend de ruineuze lichten tegemoet, krom

het leven in, waar kluiven, katten en bazen rondkrioelen.

En waar ergens ook Haar naam nog moet zijn.”

BLANCO

In memoriam Freddy de Vree (3.10.1939 – 3.7.2004)

In mijn droom schrik ik wakker

onder een brug stroomt een borrelend

kwik. Ik hijg. Koel en zilver is je hand

die me bedreigt; je zwijgt. Streep

door mijn keel. Geel mijn gezicht

je trilt rondom mij zoals de hitte

aan monumenten kleeft

stuwt je adem door mijn longen

het is nooit kil nooit donker als je lacht

de sloepen varen met op de plecht

het oog van Osiris. Avond

je slaapt. Althans je adem

lijkt op slaap, en je slapen

op sneeuw. Liefde is eeuwig

maar vluchtig en brandbaar als stro

ik hield al van je toen we niet bestonden

oorlog wisselt met vrede

zoals verkrachting met gebeden

een dun enigma van vlees

scheidt ons van weten en vergeten

er is die regen die nooit valt

drijvend ontwaken

men weet zijn leven verlaten

zijn lever verziekt, ziel verloren

zijn vlees bestorven, lijf verzwakt

zijn leden verstijfd, hart verdord

men weet de dood in zich geboren

hoelang duurt zo’n moment

waarin alles deemstert

naderend licht, wijkende maan

gewichtloos gewicht, in de fik gestoken

kraambed, krijsende moeders

een missaal met miniaturen

onder het retort, de haast

onbeweeglijke vlammen

van het overmatig vuur

wij eren het uur. Nu. Voor straks:

schenk ons die onverwachte dood

een gelaarsde halfontklede vrouw

die eindeloos haar papieren lippen schminkt

in een firmament van gepolijst aluminium

Venus lijkt van dessert

maar is van was als een lijk

een engel des doods die poseert

‘bezint aleer gij bemint’

dag brengt geen raad

nacht bergt verraad

elk ogenblik heeft zijn losprijs

de tijd gelijk toen

lijkt eens te meer

op Caesar Augustus

hoe hij geruisloos nader sluipt

tevoorschijn komt, zegt: ‘Zie!’

en overwint

de weg kwijt

waar een wil was

hartstocht of aftocht

resteert achterdocht

de Florentijnen vochten hier hun vetes uit

wij ons zwijgen. Wachten op het oordeel

bij verstek. Oceanos die zich koest houdt

en bij zomer, nu, zijn winterslaap

een wijngaard, een huis vol klanken

bij het strand. Houd de liefde

achter de hand

genot is aan geduld

geduld aan wraak verwant

de dood is zoet, zei Augustinus

als je de ordening van alles doorziet

maar eerder niet

III

jij was er niet, of wat er was, was jij niet

ga, ga niet, gij, gij niet

plots sprongen uit de bossen wolven toe

en beten de laatste gil uit mijn keel

opgeslokt in een stad van praal en mensenloze elegantie

ik kom een tweede maal ter wereld

met jou in een vreemde weelde

zo deze wereld bestond, bestond zij

in de vorm van een wreed verhaal. Wij tweeën

speelden er niet in mee, hebben ons eigen labyrint

dat wij noemden naar elk ander

maar stiekem naar elkaar

en daarin was jij dartel als een elf

je fladderde door de kerkers van het zelf

lichtte op als fosfor op een vlinder

in het zilte grijze duister

van ons daglichtloos gewelf

en ineens, langs de kant van mijn hart

zag ik de happende honden

in een wolk van stof en stank

de drijvers, jagend door een ovaal

van zonlicht. Het licht is als een angstige jurk

in de nacht waarin een meisje dwaalt

doof van angst, blind van verlangen

erogene aureool. De wereld is haar belager

haar paradijs wacht in de hel

de hel wacht ellen lager

achter glas, die spiegel zonder zilver

het schimmenspel der Ilias

blind gerucht, bloed en tumult

niet uit een vrouw

worden wij geboren

maar uit een vouw

op de blanco pagina

(…)

PSYCHOPATHIA SEXUALIS

Zo stelt hij voor dat hij

haar droom betreedt; het

huis van een bekende, een patiënte,

een klop op de deur, een kleine tik

tegen haar hoofd, een glimlach

hij zet zijn tas van kalfsleer

naast haar bed neer, ruikt

haar parfum (Bardot, of Givenchy)

de adem van de avondkoffie, maar geen

zweem nog van haar angst

zij verhaalt, hij laat haar praten

zij vraagt of zij een raam moet openen

wat licht en lucht moet binnenlaten

maar hij raadt het af. De kamer blijft,

zegt hij, te klein voor twee personen

zij vraagt beleefd of zij zich moet

ontkleden. Hij knikt discreet en neemt

haar kleren aan. Hij vouwt ze op

en legt ze op het laken; alles volgens orde

want geen passie mag ontwaken

hij druppelt vloeistof in haar licht

ontstoken ogen, sproeit nevel

in haar neus, hij reinigt

grondig alle ademwegen, legt zijn

stethos op haar schouderbladen

en stelt zich voor hoe hij haar billen

opent met zijn nagels, haar rug

vilt en de wervels streelt

(hij denkt aan forel, truite

à la meunière) en met zijn handen

graait door haar aders die krullen

als adders rond zijn vingers

hij grabbelt naar haar hart

dat hij, voor hij het menigvuldigt

en in plakken snijdt een kus geeft

een kus! Die eeuwenoude kunst

van de beheersing

MODULATIE: 1 OP 1

Een kwestie van keuren en bekijken

maar de vraag blijft wie of wat gevangen zit

zij in haar vlees of haar vlees in haar

wist zij het maar

– Je borsten voelen zo raar

– Dat is omdat ze echt zijn

Nee zegt zij mijn lichaam mag geen rivier/bedding zijn

die uitslijt met de jaren

ik wil lijnen die bemeten zijn

ik zal mijn jeugd bewaren

– Frons eens

– Kan ik niet. En ik vind het niet erg

dat ik het niet meer kan

Als een dialect dat opgaat in een taal

die vergelijking mag (zij lacht) maar liever

heeft zij het over vrij zijn

van haar voorgeslacht

– Ik sport nauwelijks meer

ik kan ook niet meer op mijn buik slapen

dan lopen mijn borsten leeg

Hij pakt een kleine hamer van zilver

een punaise van metaal

hij tikt die in de schedel

zoals je een poster ophangt

Hij brengt twee snaren aan in het onderweefsel

knikt goedkeurend als hij ziet hoe zacht

hij spant de draden aan

en strijkt het voorhoofd glad

Niets is onveranderlijk. Zij houdt vol.

neus, borsten, kin en billen. Alleen

twee ribben wil de arts niet weg

geeft niets. Zij heeft toch geen aanleg

meer om dik te worden

STROBOSCOPISCH SCHEDELLICHTEN

voor Misja Klein

na eensgezind de sociale spiralen

in het leven te hebben beklommen

is het nu tijd voor een overzicht

met een pilletje in je mik

ziet de wereld er een stuk leuker uit

toch?

een likje gammaboterzuur

een snuffje rohypnol, een snuifje ego (lelieblank)

een videomontage van vrolijke kleuren en figuren

de dood en narigheid wordt uitgegumd

cut & paste gereplaced

wij kommuniceren kommerloosheid

onze levensfilosofie: amnesie

party’s zien wij als metaforen voor het bestaan

vooral voor de vergankelijkheid ervan

eens gaat het licht weer aan,

is het feest gedaan, begrijp je wel

is alles af, dansen alleen nog

je beenderen in het graf

stroboscopisch belichten wij de cellen

van een woekerende welvaart

onze conclusie: alles speelt zich in ons hoofd af

de werkelijkheid is ouwe lul

et tout le reste is flauwe-cul

WIJ ZIJN VANDAAG LICHTVOETIG

‘zwem jij ook in de hoogzee

als een valstrik?

Of zal ik je vinden in het zand,

in de geur van het ogenblik?’

– Hugo Claus

ik leef alleen voor de zon

en wij zijn elkaars schaduw

zout op zout, lik op stuk

ik lust je rauw

twee kuiltjes onderaan je rug

het zonlicht likt en blijft likken

de hitte streelt je huid

met onzichtbare tong

volgt met een vingertop

de lijn van je billen

strooit over je benen

een fijn laagje zand

plengt een druppeltje olie

op een gloeiende plaat

rondom ons waaieren de stemmen

als sigarettenrook uiteen

‘zie je, alles lost vanzelf op!’

forceren kun je niets

volgens mij trekt alles zich juist vlot

omdat geliefden onbewust het lot

intimideren met hun opdringerige

quasi-kindse zaligengedrag

vandaag zijn wij lichtvoetig

jij Rossalka zeemeermin

en ik de visser zonder baard

ik knabbel aan je nagels, je haren

de vinnen van je zeemeerminnenstaart

ik proef het zand, de zee, de zweem

van zweet en ik proef meer

kristal, en jij

jij proeft het ook en zegt: ‘ik

ik doe je mond

ik doe je mond zout smaken’

wij zijn vandaag lichtvoetig

wij zweven, zwemmen

wij rekken ons uit

gestrekt op het strand

wij neuriën verliefd

de ligaturen van een

onbezonnen componist

wij gaan eten (Coquilles Saint Jacques)

wij gaan drinken (wijn uit Occitanië)

wij gaan dansen (een solea por buleria)

wij gaan wiegen (de malagueňa van Chacon)

wij gaan door tot in het holst

en verder

en ergens in die duisternis vraag jij

of ik wel eens een dier gedood heb

‘een slang bijvoorbeeld, of een hond

een ram of stierenkalf misschien’

‘eigenhandig?’ vraag je

en ik, onwetende

ik vraag me af:

waar doel je op?

maar dan terloops

met je gevooisde

en geplooide stem

die zich als vanzelfsprekend

met het omringend donker mengt

vraag je me of ik denk dat geluk

misschien toch echt bestaat

‘dat weet je pas als je het kwijt bent’

timing is alles

je mag niks, zo zei je vader al

aan het toeval overlaten

behalve het toeval

de nacht wordt aangelengd

de zee wordt eb, de maan wordt flets

roze als een babymond

het leven trekt zich terug

en jij, en ik wij trekken juist

dat leven in

DE VOORSPOED IS EEN JUNK

het is de toon die de muziek

sneert zij en daarbij

of ik haar even in wil smeren

zij drukt puistjes uit op mijn rug

zij gilt als ik in haar vingertop bijt

zij doet voor hoe ik wel mijn tanden

in haar zetten mag, zij die mijn rug en

bovenarmen openrijt en gromt als ze klaarkomt

zij die het liefste op mij rijdt, bovenop mij

zij zegt `dan heb ik overzicht’

zij veldheer die neerkijkt op het slagveld

zij leest een boek dat heet `de voorspoed

is een junk’ – (nee, zegt zij, je kijkt

scheel als een rund. De voorspoed

is een juk. Iets waar je je aan vertilt

zij kan het weten)

RAADSELEN

schoonheid is altijd

het hardnekkigste masker

ik zie ik zie wat zij niet

en wat ik zie is nimmer

wat zij is; een blik! en

weer: tot nader order

alles uitgewist

het marmer van haar vel

een deklaagje sneeuw

zij: `witte roet’ noemden Romeinen dat’

(mannen die teveel steden zagen branden)

witte roet op haar witte reet

zal ze bedoelen, de madam

met negermeisjes, zeetjes in het hoofd

zij murmelt in haar halfslaap

terwijl ze traag een mug wegslaat:

`zwarte seisjes in de grote nacht’

overdag is zij kwiek

maar ook een ietwat misselijk

‘ik wijs de liefde niet af’

(wat zij bedoelt is: zij wijst mij ermee terecht)

‘ik ben geen Narcissa en ook geen appel

waar jij zomaar in bijten mag

ik wil alleen met jou in ballingschap’

ik mag haar Adam zijn, die onvolgroeide

brok in haar keel, die mannenman

tussen het laken van madam

zij zegt: `Bataille noemt orgasme ergens

en klein sterven’

ik – Mars, minnaar die al honderd doden

vocht voor haar: `en het grote sterven dan?’

zij: `dat is voor later…’

waar het om gaat

dat is wat moet bewaard

IN HET PRAKTISCH LIEFDESLAB

verbaasd door het verkleinwoord

(‘denk je wel aan ’t condoompje?’)

bekeek ik haar, mlle. mosquito

een muggenbeet op haar vanille vel

voor ik me met haar overgaf

aan de wisselingen van gedaante

de zinderingen van gemoed

de sidderingen van het bloed

en later luisterend naar het

sissen van twee lijven in koel

en schuimloos water; damp

werd dauw, hitte ijs en

vlees stolde tot steen

beroerd, verroerd, verward

knipten we het schrikdraad

rond ons hart en beleefden

de dagen daarna als een praktikum

om te zien wat overbleef; het minimum

of wat dies meer zij

daarvan

waarvan

Haar blik, haar paddenlach

haar hooghartig geil negeren

haar uitstel van genot

haar minachting die duidelijk

haar kiekebiesj, haar kriekenmond

haar kin gepind op mijn behaarde kont

haar onachtzaam zijn

haar onzachtzaam zijn

haar woorden die ze in spliffkes rolt

haar raadselen die ze weghoest

`ik versloekte me’, zegt ze proestend

haar lepel die ze daarbij laat vallen

in het cornflakesbord. Er is meer

dat zo rondspattend verdwijnt

zinnen die ze smoort in rook

wegwuift met haar hand

een nonchalant gebaar

zoals alles aan haar: per ongeluk

in schuwte gratieus

wat in de ruimte blijft kringelen

blaast ze eenvoudig weg

zodat anderen er geen hinder

van kunnen ondervinden

ze vermijdt iedere agitatie

van boven is ze zwevend, rossig

haast onzichtbaar. Maar daaronder:

noest, zwart, zwaar

zo vindt ze eigenlijk heel ons leven

een grap waarvan we de pointe

beter zouden vergeten

‘Wanneer een vrouw haar stonden heeft, verkeert zij zeven dagen in staat van onreinheid. Wie haar aanraakt, is tot de avond onrein; alles waarop zij in die toestand gaat liggen of zitten, wordt onrein. Wie haar bed aanraakt, moet zijn kleren wassen, een bad nemen, en is tot de avond onrein; wie iets aanraakt, waarop zij heeft gezeten, moet zijn kleren wassen, een bad nemen, en is tot de avond onrein. Zelfs wie iets aanraakt, wat op het bed heeft gelegen, of iets waarop zij heeft gezeten, is tot de avond onrein. Wanneer een man gemeenschap met haar houdt en door haar wordt bezoedeld, is hij zeven dagen onrein; en elk bed, waarop hij ligt, wordt onrein. Wanneer de vrouw buiten de tijd van haar stonden langere tijd aan vloeiing lijdt, of haar stonden langer dan gewoonlijk duren, dan is zij al die tijd even onrein.’

Leviticus 15:19-24

ZEETJES IN MIN KOP

`ich hej zeetjes in min kop’

even legde ze haar wang tegen zijn rug

hoorde hij haar zuchten, iets zeggen

een woord dat in de verte op zalig leek

hij wist niet zeker of dat was wat ze zei

en toch, ze was daar, ze lag daar

tegen hem aan en met haar armen

geklemd om zijn lichaam als een boot

die lag aangelijnd; vannacht

was hij haar baken

en bestonden zij alleen

maar voor elkaar

en alles voelde als vanzelfsprekend

en alles voelde als volmaakt

op hun gemak en allebei –

maar enkel voor een nacht

ze krabbelde iets omhoog, plaatste

haar elleboog naast zijn hoofd

en rolde vakkundig een joint

op het plat van zijn buik

hij mocht schijnen wat hij wou

en waar hij wou, over haar heupen

haar nek haar billen en overal –

maar enkel voor een nacht

RANJA

Ranja noemde je het

aanmaak; liefde met

de smaak van limonade

je zoog het uit haar binnenste

en besmeurde er haar borsten mee

druppels als robijnen

om haar nek, de tepels

knipperend en zwart

Je was een man

en kende geen gevaren

zij waren het immers

die de wonden stelpten

en zij was van hen één:

een vrouw

Die wist dat vlees geen gras was

die wist hoe mannen elkaar

de hand schudden, beminnen

en belagen

tot bloedens toe

Maar niemand die er nu nog durft

zijn merg om te verwedden

de controle is verloren

de rollen zijn gekeerd

en tenslotte blijkt er zelfs

een eiland

waar een man ook menstrueert

met zand het vlees schuurt

het bloed laat vloeien

in de schoot van een zee

zo blauw als inkt

uit maandverband/O.B.

-reclame

ICHOR, HET BLOED

Samen kunnen we ontkennen

wat we willen (dingen die

gedurfd zijn en verwacht)

we zijn bevreesd voor wat er

tussen ons stroomt – de complexie

van schaamte en wraak

Verwond door het onzichtbaar mes

dat door ons lichaam trekt

de mond in het geslacht verzonken

weigeren we te zien de tekens

de bloemen die niet willen groeien

het geheim van liefde blijft

tijdelijkheid, haar rafelige

randen, de druppels

onstopbaar – maar niet

onstolbaar – maar niet

TEDER GIF

Zij heeft een stem als crème

smeert woorden uit in donker

als een nachtwerker teer

over brokkelend asfalt

De onrust woekert en haar hakken

tikken weg naar het oor van een man

die haar te vroeg betrapte

een kobold met stalen handen

– het is vast daarom dat zij

als ik haar gesel met de liefde

vol verwijten rilt, gilt

en zweet

DE TEDERHEID

Bois, car après nous, la lune souvent

Passera de son déclin à son croissant et

de son croissant à son déclin.

– Omar Khayyâm

Hier is het als elders

als je geheugen

dat zich verwijdert

de dagen zijn gevuld

de muren zijn oud vlees

de stank is de stilte

een wolf in je spoor

een kameraad in de spiegel

je vraagt haar niet om

eeuwigheid te tellen

noch om te wonen in

een iglo, een casino

je wilt haar kut en anus

kussen

is dat tederheid?

De tederheid is om

te kotsen

Het is een traject, een droom

van blikkerend

metaal

de detector piept

dief! of terrorist!

maar je komt erdoor

voor in de Lockheed

en later alleen

met haar in een motel

bedrijvend de liefde

van de sterfelijken

je voelt het in je nek

een suikerstorm, haar tiende

thee, haar blaas-

ontsteking

twee seconden lijken haar ogen

te vallen, als krabben die

terugkruipen in de rots

en dan is het bekend:

dit jaar zal er geen winter zijn

Het zaakje vergaat

het verhaal heeft al

te lang gelegen

na het toedienen van pijn

en genot, een shot

een dag een week

bekruipt je het gevoel:

een overdosis

niet altijd de trut die ze is

is ze; moet je daar

nog moed uit vatten?

ze verkiest te wonen

achter hoge muren

de wapens van vernedering

gebonden om haar heupen

je spreekt haar niet

de deuren zijn gekust

het is nu om het even

de tijd te doden als de liefde

Voel met je vinger:

de nacht in de maag

van de meisjes

Proef met je tong:

sardientjes gevuld

met heroïne

Smeer uit de zalf:

de rimpels de vouwen

van accordeons

Ken de gevaren:

de korte en lange

circuits

Twijfel

aan jezelf

Overhandig wat is

verworven (alles)

Giet:

de laatste wijn

sta op

Alleen de rozen

kunnen nu nog dronken worden

HEERLIJK

ik ben heerlijk, zegt zij

als wij in de ghoede stede

van het misverstand ons overgeven

aan de laatste trends, gebakkelei

en ander onbetekenends

heerlijk (lang proef ik het woord)

we spartelen wat rond in de fuik

speuren door rekruteringsrubrieken

zien een hele toekomst voor ons

als bestekberekenaar

blijven haken aan een sjieke bar

waar witte porto wordt gedronken

als aperitief en daarna gegeten

poulet à la Kriek

we spenderen onze diploma’s

en vragen per slot van rekening

beleefd naar de faktuur

ze noemt mij doortastend

ik zeg: zo noemden ze Stalin ook

ze kijkt me aan en zegt opnieuw

dat ze niet weet of ik wel echt

een vriend ben of enkel een kompaan

of ik nu eerlijk ben of niet

ik ben eerlijk, zegt ze

en ik dacht dat ze heerlijk

maar dat zeg ik niet

ik brand mijn tong

en bouw haar na

eerlijk? ach wat heet…

BLOEDTEST

`als mannen bij mij zijn
hebben ze geen controle meer
over de dingen die gebeuren’
zegt zij die geen controle
over mij (ik evenmin), wij:

twee pluisjes in de wind

‘ik wil niet dat je me alleen laat

nu, de sfeer is juist zo goed’

‘dan laat ik je niet alleen

maar in gezelschap van

die goede sfeer’

`je weet niet wat je wegsmijt’
ik geef haar gelijk – ik weet het niet
each man kills… het oude lied
ik voel me schurk, een dief
op heterdaad. maar ik ben niet
op voorbedachte rade hier

wat wel, denk ik, wat is het
dat ik ben, een boer
die zijn oogst verwoest
in domme dronkenschap
een plunderend soldaat
die blaker wil als buit?

zij laat mij blootsvoets uit
haar kater glipt tussen mijn benen
de staart rechtop als een sidderend

serpent door anderen bezworen

een aal met afgehouwen kop

die blijft kronkelen tot op ons bord

`dit is symbolisch,’ vindt zij
ik beaam, druk mijn voorhoofd
tegen dat blonde hoofd van haar
`het spijt me,’ zeg ik, `wíj schieten niet
met de boog, het is Eros die schiet’

ik loop met zonnebril
in snelpas door de nacht
een uil die niet kan huilen
ik wacht, rook mijn Gitanes op
terwijl het langzaam ochtend wordt
de orbit blauwig paars
het uur vlak voor l’heure bleue
als het azuur wordt uitgewist

door licht

de leerlingen van de boeddha

vroegen hun meester:
`bent u een heilige?’

de boeddha zei: `nee’
na een tijdje vroegen ze:

`bent u een engel?’
hij zei: `nee’
`maar wat bent u dan wel?’

wilden de leerlingen weten
de boeddha antwoordde:

`…ik ben wakker’

het raam rol ik een handlengte omlaag
en gaandeweg vult mijn gemoed zich weer
met lucht, ik snel, versnel, vertraag
de liefde is een bloedtest
en ik blaas, ik blaas, ik zie
dat wat vervliedt, wat niet
ik ruik mijn eigen adem
anders nog? de alcohol
de roes, het schrijnende
en het lucide… ik prijs
de dag die breekt, denk:
goddank, ik ben wakker
goddank, ik ben nog altijd wakker

BLAUWHELM (CASQUE BLEUE)

een foetus voedt zich via zijn navelstreng
een patiënt overleeft dankzij zijn infuus
en ik, ik lik mijn wonden
ben met ziel en lijf gebonden

aan haar, die mijn leven kwam belegeren
uit naam van genade

de liefde is een lijfstraf

door een bloedraad opgelegd

een pleit dat bij volmacht

van de genen is beslecht

een geseling van oog om oog

en tand om tand, van borst

tot benen, kop tot tenen

hart tot hart; wat ik heb

is wat ik had, een kreet

die in de keel klemzat

zij: `een vrouw is voor de man de ideale foltermachine’
(ik: wie is die man dan?)
zij: `ik toon je alles waar je op uit bent’
(en net daarom verlies je het)

in al haar gulheid blijft zij lenig

ongenaakbaar en

net als haar woorden

smokkelwaar uit dat corrupt

en sprookjesachtig

land van haar

maar dan, tenslotte

weet zij het:

`zo zie ik het: als vulling

van leegte, een plastic want

die door een hand pas

vorm krijgt, volte, contour’

geen speld valt daar nog tussen

tenslotte is er niemand die meer

recht van spreken heeft

dan zij die vanaf het moment

dat ze geboren werd

bleek uitverkoren

om woordvoerster te zijn

van alles dat vanzelf spreekt

KEERVERS

en als het schip dan zinkt

zeg je, omdat het is geënterd

laat het dan met mannen

en met muizen, laat het dan

en ook met ons in godsnaam

naar de kelder gaan

jij hebt je best gedaan

zeg je, voor alles wat

mislukt is

we ruimen en sorteren

wat na een aantal jaren wel

en wat niet meer

we pakken in, vouwen uit

geven lucht aan wat te lang

de adem in, aan wat met ons

geheugen is verstoft en is verdikt

er zijn vast zaken zoek

er zijn vast dingen

die hier in het donker zijn gestikt

de tijd valt stil

die ons heeft toebehoord

maar zich nu tegen ons gekeerd

de balans is opgemaakt

in de as van het restant

de taal die we spraken

is de strijd die nog woedt

het woord is gebinte

ons speeksel is bloed

we heffen eenmaal nog

het keervers aan:

venite adoremus – nee!

het leven is geen koorgezang

van strofen en refrein

kop voor keizerin

lijm wat nog rijmt

de keizer is zijns weegs gegaan

hoera hoera (hij leve hoog!)

maar hoger nog de generaals

die zijn gebleven

DIT WAS TOEN MORGEN

spreken in tongen. teken in poses.

proefwerk prelude. profaan in probatum.

doorsta de beproeving. ontwar de verhalen.

verwaand en onzeker. versteld van de waarheid

vol van verwachting. in geuren en kleuren

en zoetige smaken. vrucht op zoetzuur.

roos in het laken. bloesem in bloei.

troost en calvarie. keet op koopavond.

alles voorlopig. planning in fasen.

kiespijn en groeipijn. liefde bij vlagen.

dit was toen morgen. vandaag is geweest.

de roes van het bijna. de beet van het beest.

LUISTER EN VINK

‘l’art de plaire est l’art de tromper’
– Vauvenargue
luister en vink blijven spelen

onze verlangens uitgezweet

gebeden in een ander

om onze genade

‘ik ben van jou gemaakt vrouw‘

maar weinigen die weten
minder doorstaan
ken ik de ziel niet
wil ik de ogen

ken ik de nek niet
wil ik de mond

wee wie ooit zinderend

van ziel versmolt

wee wie ooit zoals

de wereldzee verdroogde
schroomvallig drinken we

van het vocht

dat geen dorst lest

baden in de poel

die ons niet wast

niets is wat het lijkt

en niets blijft gelijk

de rivier niet die

voorbijtrekt noch

het vleesnat in ons lijf

en ook de hoop niet

die weer op de klippen

het water dat ons

nader tot de lippen

de tederheid is ongenegen

de zuiverheid bevlekt zichzelf

en ook rechtschapenheid

liegt niet volmaakt

wat schoon is verloedert

wat rein is bederft

wat zoet is verbittert

wat goed is verzuurt

luister en vink blijven spelen

onze verlangens uitgezweet

gebeden in een ander

om onze genade

‘ik ben van jou gemaakt vrouw’

de begeerte is een cocktail

in een gifbeker bereid met

mintblad, kraakijs, rattenkruit

een opkikker voor de eeuwigheid

CALECHE DU SEXE (CLUB 3201)

Vrouwen, voor zij binnentreden

kussen zij het blauwe veld

van aderen en littekens, de wang

van de portier. Met genoegen

lezen ze de tekst dat alle

vlees hier voedsel is

ze zuigen op lolly’s met giftige

mezcalwormen, kietelen katten

die slapen op de bar en verrichten

autopsie op een ongekrenkt

mannelijk lichaam dat geboeid

ligt uitgestrekt op de vloer

ze snijden in lendenen (ook hun

eigen) en werpen organen in

een teil die, nadat het bloed

wordt afgegoten, op het vuur

wordt gezet. Ze geven elkaars

sappen door via dialyse, de

draden aangesloten op hun

genitaliën. De cocaïnerauwe

plekken op hun huid worden

bestreken door penselen gedoopt

in gelei. Een deejay snijdt het

geluid met scheermesjes

uit oude discoplaten. Ze dansen

en drinken urine waarin opgelost

capsules ecstasy – bedoeld om ieders

lust te hydrateren. Het mengsel

werkt meestal averechts. Het laat

hun huid en haren koken tot een

holle korst van opgedroogde

spijs. In de ochtend, bij het

ontsteken van de lichten

voelen ze vaak spijt

en pijn – er druppelen tranen

in de wonden. De gevoeligsten

trekken hun leden omhoog

bij de wimpers. Krabben aan

hun ogen en bezwijken voor het

uitgestreken gezicht van de

nog altijd in smetteloos wit

gestoken portier

MORS STUPEBIT ET NATURA

Zumi Pop: `ik wijs de liefde niet af’

Serge: wat zij bedoelt is:

zij wijst mij ermee terecht

Zumi Pop: ik ben geen Narcissa

en ook geen appel waar jij

zomaar in bijten mag

Zumi Pop: ik wil met jou

in ballingschap

Serge: ik mag haar Adam zijn, die onvolgroeide

brok in haar keel, die mannenman

tussen het laken van madam

haar ogen groot, nog groter

dan waarzegbollen, pupillen

gezwollen, gespleten

tot ellipsen van planeten

alsof ik met haar

door de hemel schiet

in dat blauwgroen

dat bauxiet van haar, dat crimson

zwart van het niet. Ik zweef met haar

door de kosmos, de orbit die zij is

en die zij om mij strengelt en

verstrengeld houdt

zij tovert de lente en de zomer

in het lover, mijn lover

Zumi Pop: jij mag mijn minnaar blijven

Serge: ik mag – de zanger van de mis

die zingt van het gemis

ik mag – de plenger van de wijn

die zingt van het venijn

ik moet mij zo maken dat ik

van kop tot tenen in haar orbit pas

ze wil dat ik haar Heel & Al

prijs en bezing, haar verse

vrouwenlijf in verzen wring

zij wil dat ik haar prijs

maar ik zeg: van teveel complimenten

raakt een vrouw slechts

op zichzelf verliefd

zij is geen wezen van getij

van maan, stuurloos gevrij

wel van zee, het nat dat

uitgestrekt tussen ons twee

zeeziek is zij, als zij zegt:

Zumi Pop: ik heb zeetjes in m’n hoofd

Serge: het klutsen, klotsen van de liefde

migraine, angst, verliezen

als zij geneest is alles kwijt

Zumi Pop: `ik wilde een klein kusje maar’

Serge: Kat en hond blijven spelen

Zumi Pop: `ho! ho! ik heb nog geen keuze gemaakt’

Serge: `’kook niet’

Zumi Pop: `voor wie?’

Serge: zij belt vanuit mijn vertrekken

naar haar man:

Zumi Pop: `ja, ik ben bij hem.

kreeg je mijn brief niet, dan?’

Serge: zij fluistert donker

spijt en onmin

als zij ophangt is het of ik ben verplaatst

als toren en loper op een schaakbord

Zumi Pop: `laat hem maar lopen

en grommen de hond. Eindelijk,

al is het vermoedelijk al

te laat.’

(tegen Serge): `laat jij nu dan

mijn hond zijn. Mijn trouwe

kameraad’

Serge: gaat het om de trouw

het touwtrekken om `jou’?

of om het liefhebben, subtiel

inventief; inventionen

voor erotische zônen

rochade, klein of groot?

promotie in de rangen van het wrange

Zumi Pop: `het blijft natuurlijk spel’

Serge: `zeker, lief, tot in de dood!’

Serge: loper, toren, hond, geliefde, lijk

chinees gezegde: na de partij is alles

weer gelijk; koning en pion

verdwijnen na een poos

in dezelfde houten doos

Zumi Pop: `maar het moet wel spannend blijven…’

Zumi Pop (plots, nurks): `maak voort’

Serge: `maar…waarom?’

Zumi Pop: `daarom…

treinen wachten niet

treinen wachten nooit

het mooiste komt toch

altijd onverwachts

daden, woorden, alles is

onderbreking

de wereld is een beest

een roofdier, ongeduldig

en vlug, en altijd hongerig’

NYCTALOPE

“Je suis la femme du Hibou
et de ces nyctalopes de la détresse
et des saisons malades…
et il fait froid
derrière mes yeux noirs!”

– Léo Ferré

Je gezicht is nooit helder. Je zoekt

altijd het donker op. Een gedeelte

van je gezicht is verdwenen.

Je zegt dat je het gehad hebt

met deze wereld, Christus –

je zou kunnen sterven als een hert

hier in deze kamer

het gewei in een schors geboord

een gat in de schedel

ijs achter de ogen –

maar niemand die er om

heeft gevraagd.

Is dit weer een nieuwe ziekte

Of een symptoom van liefde

Op een ziekenkamer?

De wekker zegt het je voor:

morgen word je wakker

geboren

KING SIN

(in een coupé tussen Parijs en Brussel)

Het is een langzaam gevecht

je knippert tegen het wit

weerspiegeld in porseleinen ogen

je ziet het (moesje op haar wang)

zoals reizigers het zien:

met onverschillige verbazing

penis tussen toegeknepen borsten

coming shot, de glinstering

buiten passeren pionnen

watertorens geplant in

Noordfrans landschap

schaakspel van steen en lak

KATAPLEXIE

Achter elke deur begint de nacht

met een dalende temperatuur

een naam geprikt op de muur

een lichaam (waarin woedende wespen)

oog (waarop vlokken) dat zich niet durft

te openen. Beelden, brokken

van eten schoten in de keel

naburig geruis van tv (niet af te zetten)

lichten buiten: tekens van

afzondering. Een schietportret

zoals een schietgebed met

fatale gevolgen. Noctamid

merinox, laat het voor één nacht

genoeg zijn

DE ZIEKTE VAN VEGAS

“De zon is de halogeenlamp

van de dood.”

- Peter Verhelst

Vriendschap, liet je merken, is in deze omgeving

een wanspreuk. “Zulke dingen knip ik eruit”

alsof je een film maakt, een boek plakt

met kwalijke plaatjes, wegloopt op in nylon

gestikte benen van deze rusteloze eeuw

De zon schijnt in dit gokhol als ziekte

en slaap in het bloed van je nog altijd

vijftienjarig lichaam. Terug naar de dag

dat jouw vader ons allebei ving, en de

strengen tot aan onze navels om zijn vingers

wond. Heer dokter, in dit klimaat smelten

de plastic wanden tussen het divertissement

de kapellen met de cassettes blaasmuziek van

Elgar, Mendelssohn en Mozart. Wie trouwt er nog

in deze tijd om kinderen te krijgen?

Jij en ik we tellen terug tot nul

en verliezen wat we alleen als kennis

konden bezwaren

COCKTAILS EN CANAPES

“Een mens is alles en meer of minder is hij ook een

koning en zelfs eens een dwaas.”

– H.C. Pernath

Dames met een vernisje smoezen

over de mogelijke minnaars

van de avond

en minder relevante zaken

Het wachten blijft

op de flosjes van verleiding

die onverhoeds op het

gezelschap worden neergelaten

de beloning van een avond praten

Wat, jij die denkt dat je

er iets van snapt. Die man

die bij het dansen op je pumpjes

stapt, dát is nu Eros

de gehandicapte choreograaf

LIEFDE MINUS IETS

Het grote gevoel gaat gekleed

in intriges

je zweet in begrip

je ziet hoe het randje

van haar slip zich om

haar billen sluit

de welving van haar enkel

die beantwoordt aan de welving

van haar hals

en het is of zij het ook ziet

of zij het ook voelt

maar nee

zonder een grein van begrip

veeg je bij het ontbijt

alleen de kruimels

van je bord

BEGEERTES VOOR DE RUG VAN EEN VROUW

de vele puberteitjes in haar hoofd

blijven draaien als molens

en gebeden. Zij woelt

en voelt zich stom

haar kont doet pijn

kleine imitaties, geobserveerd

bestudeerde pasjes, gebaren

een vinger die zij langs haar

wimper streelt en meer

van dat soort bewegingen

die zij nooit meester is geworden

`Het doet er niet toe

hoe we erover wensen te denken’

Ze had het aan den lijve

ondervonden en geslikt:

aspirines voor een bloedend

en weerbarstig hart

CATWALK

Hij dwaalt op twee voeten

van het viriele

naar het aardse

naar het viriele

hij zoekt het in den vreemde

waar alle dingen zijn

zonder herinnering

hij zoekt het vlakbij

laag bij de grond

waar zich het heimelijke voltrekt

bij het vertrek

is het tastbaar

bij de terugkeer

is het er misschien

waar hij geen weet van heeft

TUTTODISCO

als het uit míjn wil voort zou komen

en als dit een feest zou zijn

van flirtende meisjes met

te strakke billen en mannen

met ruw geschoren gezichten of snorren

en als ik in hun kelen kijken kon

en de ontstekingen zien groeien

en daarmee het vuur in de darmen

waar het broeit als in de hel

als in ieder lichaam als ik

me terug kon trekken uit de

zijden lakens de dromen

voor de rijken, als ik van

genot een aanmaakdrankje

maken kon, AA of Guarana

liefde slaan uit een

dorstige dansnacht, een

gezicht geven aan het

duister als de maan aan

middernacht, dan zou ik

zeggen luister, laten we

hier ter plekke ongestoord

vrijen maar vrijen

dat vind je zeg je

een ouderwets woord

HIER IN DEZE BALZALEN

Hier in deze balzalen

met barsten in de vloeren

deze hangars van Sodom

deze tempels van kort-

stondig genot, het is hier

dat ik mijn honger bot-

vier, in de geur van bergamot

en appelbloesem

Hier in het licht dat met

lange tongen onze boezem

onze kruizen likt dans ik

mijn pik gericht als radar

op de vlammen, de hammen

van door zweet gepekeld vlees

het is hier dat ik, in sweet

and bitter panic, de tel kwijtraak

van mijn doorwaakte nachten

Hier in de nevel met mijn neus

op de feiten, aan dit opgedofte

hof van aantrekking en afkeer

volg ik, avanceer ik, bewijs eer

ik, aan die ene vrouw die

ene mythe van die ene zomer

van dat ene feest van die

ene jongen die getikt

inmiddels is gestikt

Ik bijt op de beat die aanzwelt

hoor de clap, gerinkel van geld

een gesampelde stem die vertelt

me te mengen in de massa het geweld

de lichamen die als messen snijden

tussen zich koelte toewuivende

meiden, aristokatten, anorexische

latten, panters die sluipen en

patsers die zich bezuipen

En ik bedenk: waarom doe ik dit

niet vanavond maar elke avond

niet een uur maar een nacht

waarom deze gebeden zonder end

deze jacht op dit moment deze

flagellante straf waarom breek ik

mijn weerstand af, geef mijn

slaap, mijn lichaam op aan de

herinnering – een niet bestaande

heks van de anale kring

Het antwoord danst in

onbevrediging

WREED, JIJ

af en toe zie ik je temidden van je zusters
een baby wiegend in je tienerarmen
jij die niet meer bang hier in de schemer rondhangt
– ‘witte Nachten zijn niet wit,’ zeg je beslist
‘maar beige’ – trachtend iets etherisch op te vangen
vleugjes van verlangen in zilverfolie op te warmen
jij die woont bij de oude mannen
in hun vochtige krotwoningen
jij die hurkt met het spuug in je nekhaar
en niet dan ijskoud zeggen kan:
‘dit wel, dit niet,’ op de rand van het bed
of in het hotelbuffet gintonic drinkend
met om het even welke vent, vervloekend
door wie jij bent vervloekt; jij die de drang
kent en het gevaar, jij die de huur betaalt
met liefde en ooit misschien wel met je leven
terwijl je tegen al je vrienden zegt:
‘met prostitutie heeft het niets te maken.’
de tol van jouw bestaan, en dat van je naasten
gehaast, voor even, de angst en het gevoel voorbij
jij die beeft hier onder mij; en ik die
prevel in je rugvel: ‘met prostitutie
heeft het niets te maken’

en al begin je zwaar te zweten
wrijf je met je vingertoppen over de levenslijn
die als sikkel zonder hamer in je handpalm staat
ben en blijf je de vestaalse, rotsvaste, ijzeren-

heinige, jij die al te goed beseft hoe driestheid

bij het daglicht liggen gaat en sist

tussen je tanden: ‘wreed’
een brand die woedt tot in je wezen
een koude die het hart aanvreet
jij die geluk kortstondig schitteren laat

en mompelt nogmaals met gesloten ogen

en pieus ditmaal: ‘wreed…’ en ik die kreun

en nauwelijks levend lijk

HET GEBED VAN DE OOSTENWIND

Het is allemaal als aan galgen gezegd

even bitter als zinloos

het herinnerde lichaam, de naastende geest

de godin van mijn altaar en tempel

de hondin voor mijn poort naar de hel

de schutswal voor het vooreinde

ik prak het verdriet kwijt in naamloos vlees

mijn escapisme faalt

de hoeren achter de ramen wuiven mij uit

de toeristen gapen en zien mij niet staan

ik ben als een smeltende sneeuwpop

in de regen, een kabouter in een voortuin

wat nu, nu ik hier en jij waar wij ooit

en hij naast en met jou in bed en ik zonder

samensmeden complotten tegen de tijd

het bedenken van een betere wereld

het vergeten van ongedeeld leed

en nooit meer nooit meer nooit meer

samen alleen nooit meer samen

nooit meer ah! en wee! of oh! en

– amen –

ontwaken is desillusie

kennis is smart

geheugen is gemis

en nooit zal ik zijn wie ik

ben wie ik wil wie ik was

als ik ooit deze kwaal kwijt kan

spelen winnen helen als ik

die afgemat en aangepast

als bij mirakel weer genas

LOOP IK LANGSHEEN HET LEVEN

Als ik vergeet, geloof dan niet dat het is omdat ik wreed zijn wil

Als ik verwijs, geloof dan niet dat het is omdat ik wijs zijn wil

Als ik vertel, geloof dan niet dat het is omdat ik spreken wil

Als ik spreek, geloof dan niet dat het is omdat ik horen wil

Als ik zwijg, geloof dan niet dat het is omdat ik zever wil

Als ik spring, geloof dan niet dat het is omdat ik vrezen wil

Als ik val, geloof dan niet dat het is omdat ik springen wil

Als ik geniet, geloof dan niet dat het is omdat ik trouwen wil

Als ik bevroed, geloof dan niet dat het is omdat ik broeden wil

Als ik verdwaal, geloof dan niet dat het is omdat ik vinden wil

Als ik bedenk, geloof dan niet dat het is omdat ik twijfel wil

Als ik aanbel, geloof dan niet dat het is omdat ik vriendschap wil

Als ik vrees, geloof dan niet dat het is omdat ik oorlog wil

Als ik vrij, geloof dan niet dat het is omdat ik vrede wil

Als ik afdrijf, geloof dan niet dat het is omdat ik zinken wil

Als ik duik, geloof dan niet dat het is omdat ik drijven wil

Als ik buig, geloof dan niet dat het is omdat ik barsten wil

Als ik breek, geloof dan niet dat het is omdat ik schade wil

Als ik speel, geloof dan niet dat het is omdat ik drama wil

Als ik lieg, geloof dan niet dat het is omdat ik spelen wil

Als ik hoor, geloof dan niet dat het is omdat ik voelen wil

Als ik brand, geloof dan niet dat het is omdat ik doven wil

Als ik bevries, geloof dan niet dat het is omdat ik smelten wil

Als ik geeuw, geloof dan niet dat het is omdat ik neuken wil

Als ik loslaat, geloof dan niet dat het is omdat ik vrij zijn wil

Als ik vals speel, geloof dan niet dat het is omdat ik winnen wil

Als ik uitvaar, geloof dan niet dat het is omdat ik vluchten wil

Als ik zucht, geloof dan niet dat het is omdat ik lucht zijn wil

Als ik smeek, geloof dan niet dat het is omdat ik haten wil

Als ik steek, geloof dan niet dat het is omdat ik liefde wil

Als ik kniel, geloof dan niet dat het is omdat ik smeken wil

Als ik vlucht, geloof dan niet dat het is omdat ik keren wil

Als ik terugkeer, geloof dan niet dat het is omdat ik leren wil

Als ik liefheb, geloof dan niet dat het is omdat ik mens zijn wil

Als ik laf ben, geloof dan niet dat het is omdat ik week zijn wil

Als ik vermoed, geloof dan niet dat het is omdat ik slim zijn wil

Als ik verschil, geloof dan niet dat het is omdat ik min zijn wil

Als ik verstop, geloof dan niet dat het is omdat ik schuilen wil

Als ik bloed, geloof dan niet dat het is omdat ik rotzooi wil

Als ik verwelk, geloof dan niet dat het is omdat ik bloeden wil

Als ik verga, geloof dan niet dat het is omdat ik blijven wil

Als ik verzink, geloof dan niet dat het is omdat ik duiken wil

Als ik verdom, geloof dan niet dat het is omdat ik niet meer wil

Als ik verpruts, geloof dan niet dat het is omdat ik te veel wil

Als ik rust, geloof dan niet dat het is omdat ik niets meer wil

Als ik ten onder ga, geloof dan niet dat het is omdat ik jou niet wil

CORRIDOR DE PASSAGE

wij glommen in het donker

als wormen, we waren licht

en vettig, blind

we wilden wel maar wisten

niet voornaam te zijn

de baard voornamelijk

in de keel. We struikelden

over onze woorden

we dansten heel onhandig

als de hormonen in ons lijf

we verzwegen ons geheim

dat roze als een tong lag

in de mond een roofdier

klaar voor de sprong

we streken ons bloed uit

over spiegels. We wisten

niet hoe de liefde eruitzag

we wisten heel weinig

van het leven, we wisten

heel veel en met onszelf

geen blijf

TUSSEN ALLES EN NIETS

We hielden van de wreedste taferelen.

Van gevilde heiligen, de verleidelijke Salome

van Quinten Matsys. De wonderlijke allegorieën

waarin dieren musiceerden. En uiteraard hielden we

van Bruegel en Breughel en Hieronymus Bosch.

We hielden van moerassen, venen,

afvoerloze vlakten, hydromorfe bodems.

Van de dertiende-eeuwse in de kelder

opgebaarde mummies uit de kerk van Wieuwerd

door de turf beschermd tegen bederf.

We hielden van de Markies van Sade

die schreef dat stront naar olijven smaakt.

In werkelijkheid smaakt het naar niets.

Als uitgekookte vlasvezels met een bijsmaak

die zeer bitter is, vanzelfsprekend: galbitter.

We hielden van De Sade, wiens lievelingsdier

de slang was (en wel de dodelijke Anaconda)

en woonde in een vervallen kasteel te Lacoste.

Nu een kledingmerk met als symbool

een groene krokodil. (Is dit toeval?

of bijt al het saillante zich sowieso in de bil?)

We hielden van de liefde; haar vrolijk vet

maakte elke landing zacht. En kijk ons nu eens

kaal als de grond! Tussen minstens en niets

was het dak nog even een vlies

voor het begon.

CRUSTACEAE

had god een keuze

bij de schepping

of deed hij slechts alsof

zoals wij die altijd

bluffen altijd leren

door de leugens

en de bekken die we trekken

voor een spiegel of ten overstaan

van om het even welk publiek

de contouren komen vanzelf

bovendrijven aan de oppervlakte

het evenbeeld dat wij

bewaren in onszelf zoals

de voorstelling van een reptiel

of enig ander geschubd meerpotig

schaal- of salamanderachtig wezen

dat ruggelings omhoogkroop

uit de zee

zeker, zeker!

zo is het zekersteweten

geweest en nog steeds…

wij zwemmen en kruipen ruggelings

de toekomst tegemoet

als kreeften

SOLARIS SOLITARIS

er is geen reden voor illusies

en toch willen we geloven

dat het leven loont; we eisen meer

dan er op deze wereld

alleen de rust blijft ideaal

ook voor wie woont in de natuur

maar af en toe wordt ze gevonden

en steeds gaat ze verloren

in de realiteit. De plaats

van het individu blijft

eenzaamheid, solaris

solitaris

het hoofd barst uit mijn schedel

mijn brein barst uit zijn bast

het ego is weer uitgetreden

het ik is geen ander

maar een menigte

van mij

ontmantel de structuren van de tijd

externaliseer je angsten

sluit vriendschap met je dwanggedachten

zorg dat het heelal zijn waardigheid

verliest

OP EEN DAG ZAL DIT LEVEN WIJKEN

Op een dag zal dit leven wijken

zul je sterven als een hond

alleen in de sneeuw

met het donker over je heen

als een deken en de koude

zal zijn als de warmte

en je laatste gedachte

als je leven en je laatste dag

als de nacht en de nacht

als de dag die einde is

en toch geen einde kent

op een dag zal dit leven wijken

heb je geen munitie meer

om je teweer te stellen

geen kogels meer geen vinger

aan de trekker en geen spanning

op de veer de keer dat je weet

dat je keren voorbij zijn

en niet weer zullen keren – terwijl

je binnen zit en je naar buiten wilt

en je kwijnt als de oogst

die blijft rotten op het veld

op een dag zal dit leven wijken

de dag dat je weet wat het is:

geveld zijn, als je dagen geteld zijn

en je niets meer bent van wat je was

zo snel als onder het gras

je ogen gepeld zijn en je aderen

gespeld zijn door maden als naalden

van zilver je dromen van glas

zo snel als je gedachten opgaan

in gas en je loslaat – alles

wat je dierbaar was

op een dag zal dit leven wijken

HET RIF

we duiken naar koraal

en ongrijpbare kleuren

in het grote barrièrerif

we stoken het wrakhout op

verbranden een aangespoeld lijk

op het strand

verhef ons tot luitenanten van verzwelgend onheil

verhef ons tot executieven van een globaal filiaal

alles druist in tegen de aardse krachten

alles druist in tegen de wetten der natuur

sneller dan de tijd

kan men niet reizen

ook wie op tijd komt

is al te laat

CTRL ALT DELETE

de oersprong is het oor

& in den beginne was het woord

om van de eisprong maar te zwijgen

we krijgen het koud

zijn al oud in onze jongste dagen

vragen nergens om

behalve einde

of een koude start

een nieuw begin

cut the crap

stilte zal komen

avond zal vallen

er is geen weg meer heen

geen weg meer terug

het venster klapt de toekomst dicht

elke tak torst duizend bladeren

aaneen

ZO KOMT HET

Zo komt het. Waar geen woorden voor zijn

hoe je het ook wilt noemen. Het grote geheim

van Rumi Djal’alladin, het onvoorstelbare niets

van Meester Eckart. Nietzsches niets

dat alles is. De reductio ad absurdum

van Descartes. De lelijke zwarte leegte

van Sartre. Zo komt het. Hoe je het ook wenst

of verwenst, of hoe je het je voorstelt:

als gapende stilte, als vacuümzee van duisternis

als Gods zurige papadem. Zijn uitgespuugd lood

als de heerlijke stad, of de berm

vol met uitgebrand schroot

als de verschroeide oever

de verdampte rivier. Als droefenis

of lafenis, als wroeging of plezier

zo komt het en komt het en komt het

ook hier

als het einde dat komt zo komt het geheid

als het eind zonder einde, als het eind

van de tijd. Of zo komt het als het begin juist

van de eeuwigheid. Zo komt het

als as in je mond, als pis in je strot

als knikker vol stront, als een vrucht

in de rot. Met een reutel, een keutel

een rochel of een scheet. Zo komt het

als het komt ijskoud of gloeiend heet

zo komt het klaar of komt het af

in de cabine of het graf. Als laatste

of op kop. Of anders komt het op z’n kop

als acrobaat of als de zot, als vadsig vod

of dwaze operettegod. Als kip zonder kop

speedskiër of coureur, onder de doping

of op dope. Als wielrenner of coureur

zo komt het op of om de bocht

als loper of chauffeur. Zo komt het

broodnuchter of met een stuk in de kraag

zo komt het vlug. Zo komt het traag

als kop of munt. De bingo of het lot

als blackjack of als de jackpot

als de sleutel of als slot. Als

paleis of als krot. Zo komt het

als het gat in de grond of het wak

in het ijs. Zo komt het als klier

of als tocht door een kier. Als Kruis

of kut, als kus of kruisiging

zo komt het als Jezus of het Zilt

als doornenkroon of als onttroning

als bisschop in habijt of als Schot in een kilt

als pijniging of marteling zo komt het

als een speenvarken dat gilt, als het lam

dat wordt gekeeld en zo komt het

als het laatste dat je hebt gewild

als braaksel komt het of als laatste woord

dat je over de lippen komt. Als lucht

die je ontvliedt. Zo komt het als een stem

een roeping. Of als het einde van het lied

als de ping van een triangel, als roffel

of als stoot. Als het rood van het bloed

of het bruin uit de goot. Als donder

of als bliksem. Als pauze of als paukeslag

als serene rust zo komt het

of als eeuwige koopzondag

als dag van de wrake of als brandend zand

als harde nacht komt het of als de ochtend

voor het vallen van de krant

als slaap of als ontwaken. Als kanker

of gangreen. Zo komt het als Lucullus

heer der vraatzucht, of als vel over been

als Jeanne d’Arc of zuster Ursula, Bernadette

of Maria of om het even welke maagd met anorexia

zo komt het als zij of hem of haar

als gruwel met een bereklauw

als kindje met een rammelaar

zo komt het, als de hengst met de hamer

als tik van de klok, als een

striemende zweep of de zwiep met een stok

als een zwaai met de scepter

of een crash in je laptop

zo komt het als schroeiende keel

of verstokkende klank, als de geur

van lavendel of niet te harden stank

als een koude douche, een dampend bad

als zachte sofa, poef of pijnbank of het bed

der natuur, als aarde water lucht of vuur

zo komt het – en liefst nog op het gods-

onmogelijkste uur. Met een stijve pik

of met een masker. Als tepelklem

mister Piercing of Tattoo, als

krachtstroom op je schokkend hart

als een afgestroopte pels. Zo komt het

hemels zo komt het hels, zo komt het

als roos of als de spijker in het vlees

zo komt het als honing of als gif

als een pil uit een doos of een lik

uit een pot stroop. Zo komt het

als modder in een loopgraaf, als angst

na de hoop, of als de wanhoop komt het

als een lus met een knoop

en verder komt het als een assegaai

of een machete, als een schroef of een

vijs, als een hooivork of een zeis

en zelfs als balpen komt het uit een boog

als het mes op de keel dan of als een

banale bezemsteel. Zo komt het

en met of zonder gevoel, als een spies

aan de grill. Als een paal door je anus

of als een pijl in je bil. Als een visgraat

in de keel of als de scherf van een granaat

zo komt het. Als bakermat of bakerpraat

zo komt het onder de stress en overwerkt

maar soms ook glad en onbemerkt. Zo komt het

als spion of private eye, als een omgelegde

pion, als schaakmat of als patstelling

zo komt het stipt en efficiënt

zelfs al komt het te laat. Zo komt het

stroef en stram of in soepele spagaat

in goudbrokaat of vol ornaat. Als koning

of als potentaat, als weldoener of moordenaar

als een kale baron of een clochard

met rafels in het haar

zo komt het als hond die knaagt aan ieder

been, of als knokige Hein komt het

van binnenuit of om je heen. Als de zinkende bodem

of het slurpende veen. Als hoogtevrees

of overmoed, in voor- of in tegenspoed

als de val van een reling of de sprong

voor een trein, als de macabere danser

komt het of het mollige ketje. Als stijve hark

of als verkreukeld servetje. En in repen

of in moten of als slierten spaghetti

als strooisel, witte sneeuw of als kleurig

confetti. Als onzekere zekerheid komt het

als machtig mysterie of macht der ongrijpbaarheid

zo komt het en komt het en komt wat er komt

uit de hoogte der hoogten of het diepst van de grond

hoe het ook komt, het blijft een gok:

wat je wint, wat je verliest

als ons leven zich in nevel

aan ons netvlies vastvriest

**MON UNIVERS EST A L’ENVERS** over GAINSBOURG: VIE HEROIQUE

Feeërieke Film van Debutant Joann Sfar

De feeërieke speelfilm Gainsbourg (vie héroique) van de tegendraadse Franse regisseur en striptekenaar Joan Sfar (1971) begint, na een prachtige intro van fladderende strip figuren, met een veelzeggende scène. De kleine joodse doerak Lucien Ginzburg, op 12 jarige leeftijd al kettingroker, wandelt over het strand van Deauville, en vraagt aan een mooi leeftijdgenootje of hij haar hand mag vasthouden. Waarop ze zijn voorstel bondig afwijst: “Nee, jij bent te lelijk”.

De stelling van Sfar, die door de film heen consequent is uitgewerkt, is dat de latere zanger Serge Gainsbourg zijn hele leven lang op een bepaalde manier dat jongetje is gebleven dat, in geklemd tussen schaamte en schaamteloosheid, haakte naar de liefde van onbereikbaar mooie vrouwen.

Na de openings-scène op het strand, waarbij tonen van de wals klinken uit Gainsbourg’s absolute meesterwerk Melody Nelson, zoomt Sfar in op de donkere jaren van bezet Frankrijk, als er overal in Parijs affiches te vinden zijn met karikaturen van Le Juif en France (de Franse versie van De eeuwige Jood). Lucien Ginzburg vond dat hij, als joods jongetje van Ashkenazische afkomst met haakneus en flaporen, veel teveel op die gruwelfiguur van de nazi-propaganda leek. In zijn levendige fantasiewereld, wordt hij op straat achtervolgd door een aan het affiche ontsnapte en tot leven gewekte geest met de lelijke kop van de Franse Jood die steeds meer in volume uitgroeit tot een kolossale ballon met armpjes en priemende gele ogen. Met een gestolen cowboypistooltje schiet Lucien de kop op gegeven moment aan flarden. Maar net als bij een draak die wordt gedood, ontpopt er zich een figuur uit de nekwervel van Le Juif die misschien nog wel angstaanjagender is: dr. Flipus – een alter ego van Ginzburg met een lange vogelneus en lenige feline trekken, die als een soort Fenix uit de kruitdampen tevoorschijn kringelt. Een kruising tussen Mefisto, een atletische raaf en Behemoth de zwarte kater uit Boelgakov’s roman De meester en Margarita.

Lucien tekent, tot vermaak van zijn zusjes en verbazing van zijn klasgenootjes, de bizarre avonturen die hij in zijn fantasie beleeft met zijn onzichtbare gezel Dr Flipus (Dr. Jekyll?) op in een schetsboek, waarin hij met aquarel zijn schilder talenten exploreert. Buiten woedt de oorlog, en om indruk te maken op een stel dronken zwarthemden die door de Parijse straten marcheren, zien we Lucien luid keels de Marseilleise mee zingen: “Du sang partout!” Thuis in Pigalle probeert vader Ginzburg zijn zoon met strenge hand het piano spel bij te brengen. Maar het liefst van al trekt Lulu zich terug in zijn zelf gecreëerde schilderw ereld, waarin behalve Dr Flipus ook de vrouwen van Clichy beginnen te figureren. Ten overstaan van de Rubensiaanse schone van de schilder academie, die hij stiekem naakt portretteert en denkbeeldig het hof maakt, citeert hij “soms Baudelaire en soms zichzelf”, en hij bezweert dat zijn Muze niet ontdekken zal wie wanneer aan het woord is.

De oorlog kan Lulu gestolen worden, tot het moment, dat hij gedwongen wordt om zich, voorzien van valse documenten, samen met zijn ouders schuil te houden op het platteland. Vlak voor zijn vlucht uit Parijs staat de jonge Ginzburg voor dag en dauw op de stoep bij de prefect van Clichy om als aller eerste een joden ster in ontvangst te nemen. “Een eer”, zo zegt hij wijsneuzerig, “die hij zich beslist niet wil laten ontgaan.” Als de prefect hem vraagt of hij die ster van hem dan echt zo graag wil dragen, antwoordt hij: “Het is niet mijn ster, meneer. Het is die van u.” De hele film zit in die ene zin samengebald. De prefect voelt zich voor schut gezet, en schopt de piepjonge provocateur het gemeentehuis uit.

Of deze anekdote waar is? “Wat doet het er toe”, zegt de regisseur hierover in een van zijn vele promotie gesprekken die hij houdt bij het uit komen van de prent, “als Gainsbourg hem gedurende zijn leven de moeite waard heeft gevonden om te vertellen.” Wat in elk geval waar is, dat is dat de zanger na de oorlog, zo als op amusante wijze tijdens de film in beeld wordt gebracht, uit geldgebrek twee jaar lang mandoline leraar is geweest in een weeshuis te Champfleur dat vooral plaats bood aan kinderen van ouders die in de gaskamers waren omgekomen. Die kinderen, gewonde diertjes eigenlijk, waren zijn eerste publiek. Toen hij het weeshuis binnenging, was zijn naam nog Lucien Ginzburg. Na het te hebben verlaten, noemde hij zich voortaan Serge Gainsbourg. Serge was de voornaam van de directeur van het instituut.

De film heet ‘Gainsbourg: vie héroique‘. Joann Sfar: “Ja, Gainsbourg is in mijn optiek een held. Maar zoals Iedere held draagt ook Gainsbourg in zijn levensloop de tragiek als een onvermijdelijke schaduw met zich mee. Serge is geen heilige, maar hij heeft zich wel een heiligenleven verzonnen, en ik heb me geamuseerd door alle staties van de kalvarie van Sint-Gainsbourg te volgen.”

Ondanks de toevoeging ‘vie héroïque’ is de film zeker geen hagiografie. “Ik geef geen antwoorden of probeer geen mythe te door prikken”, vertelt Joann Sfar in een gesprek dat plaatsvindt in het beroemde restaurant La Coupole in Montparnasse in Parijs. “De vraag of iets in de film perse echt gebeurd is, interesseert me niet. Mijn film moet niet op de werkelijkheid lijken, maar cinema zijn. Ik had zin in cabaret, lekker dik aangezet, waarbij je kunt wegdromen of af en toe een traan moet wegpinken. Spektakel met acteurs die zich helemaal geven. Ik gebruik alleen wat Serge Gainsbourg zelf over zijn leven verteld heeft, inclusief de verzinsels.”

De film bevat tal van strip invloeden, maar ook verwijzingen naar films als Nosferatu van Murnau, Les Enfants du paradis van Carné, Amarcord van Fellini en Big Fish van Tim Burton. Regisseur Joan Sfar mikt duidelijk heel hoog. En hij vergooit zich niet. Décors, kleding, cinematografie, mise-en-scène: alle is tot in de puntjes uitgewerkt en van symbolische lading voorzien. De beelden van Gainsbourg: Vie Héroique schetsen een ultiem sensueel, fragiel en gelaagd beeld van een duivelskunstenaar, vooral in de eerste helft van de film als het gevecht met de artistieke demonen nog moet worden gestreden en de Muzen nog moeten worden verleid. Iedere scène is een tot leven gekomen schilderij dat al naar gelang de situatie sober, somptueus, realistisch of surreëel is ingekleurd. Sommige fragmenten zijn films in een film (bv. de ontmoetingen met Juliette Gréco en Boris Vian). Niet zo maniëristische en pompeus als Quintin Tarantino dat pleegt te doen in zijn produkties, maar afgewerkt met tedere penseelstreken die, je kunt niet anders zeggen, van oneindig veel smaak en jouissance getuigen.

De keuze om geen encycopedische film te maken, maar een persoonlijk portret met strip- en musical invloeden, pakt bijzonder geslaagd uit. Vooral ook omdat onder de dikke lagen schmink en de felverlichte bric-à-brac van de décors, gekozen is voor een even intelligente als subtiele vervlechting van muziek en thematiek. Daarnaast is de rolbezetting ronduit magnifiek te noemen. Eric Elmosnino speelt een Serge larger than life, echter dan echt en geloofwaardig tot in de kleinste tics, zozeer dat je er kippenvel van krijgt. Laetitia Casta, de huidige Marianne – het symbool van de Vrijheid en La Femme Eternelle dat de Fransen al decennialang tot één figuur abstraheren voor op hun postzegels en statieportretten – speelt haar voorgangster Brigitte Bardot met het grootst mogelijke sex appeal denkbaar. De scène waarin zij met laklaarzen en in panterrokje de gang van Gainsbourg’s werkflat binnen komt gelopen, is van een even erotiserende bravoure als de strandscène met de werkelijke Bardot uit Roger Vadim’s Et dieu créa la femme. Het licht gaat schijnen, de camera gaat van beneden naar boven, het hart van de kijker komt even tot stilstand. Ook de rol van Jane Birkin is trouwens perfect getypecast. De adorabele Lucy Gordon speelt alsof haar leven ervan afhangt. En in wrange zin is dat misschien ook wel zo geweest. Want kort na de laatste opnamedag heeft de Engelse actrice zichzelf verhangen. De film is dan ook aan haar opgedragen.

Het Faustiaanse duel met Gainsbourg’s dandy-achtige alter ego “Rotkop” (La Gueule), die de zanger op stel en sprong influistert wat te doen om als artiest hogerop te geraken (en uiteindelijk een vedette te worden, een ster tussen de sterren), is naar mijn mening verreweg het meest interessante aspect van Sfar’s film – die te surreëel en cabaretesk is om een gewone biopic te zijn maar tezeer de tijdslijn van Serge’s leven volgt om het ook weer niet te zijn. Het conflict tussen Gainsbourg en zijn voor anderen onzichtbare daimon, is een meestervondst. Die de film niet alleen op een hoger plan tilt, maar een aantal duistere aspecten van Gainsbourg’s complexe leven ook werkelijk begrijpelijker maakt. Met dezelfde sensuele hand en vloeibare lijnen waarmee Sfar als stripauteur zijn bizarre karakters op papier zet, portretteert de regisseur zijn hoofd- en zijpersonages op het filmdoek. Het beroemde en o zo moeilijk te bevatten fluïdum van Gainsbourg spat, druipt en druppelt aan alle kanten van het doek af, en het plezier waarmee dit alles gemaakt is evenzeer.

Sfar heeft zijn film, op aandringen van erfgenamen Jane Birkin en Charlotte Gainsbourg, uitdrukkelijk omschreven als een fantasierijke vertelling. ‘Un conte’. Een modern sprookje over een lelijk jongetje van Russische ouders die er op verbazingwekkende manier in slaagde niet alleen de mooiste vrouwen van het land, maar zelfs gans Frankrijk, aan zijn voeten te krijgen. Daarnaast gaat de film ook over het thema van het offer, de fatale prijs die een artiest moet betalen om succesvol te worden. De behoefte aan liefde van Gainsbourg is volstrekt onverzadigbaar, un besoin sans issue. Zie hier de principale drijfveer van zijn leven, die hem naar de toppen van zijn kunnen voert. Maar de zanger ook te gronde richt.

In dat opzicht is de “conte” of het donkere psychologische sprookje dat Sfar met deze rolprent vertellen wil, een variatie op de aloude mythe van Faust die zijn ziel verkoopt aan de duivel in ruil voor de onsterfelijkheid. De zanger – in het begin nog schattig, onhandig en verleidelijk jongensachtig in beeld gebracht – krijgt gaandeweg de film maniakale proporties. Zijn ego raakt even monstrueus verknipt en opgeblazen als de Jodenkop van het affiche die hem in zijn jongensjaren in het bezette Parijs achtervolgde. Zijn jongensachtige behoefte aan liefde en erotiek ontaardt in een gruwelroman van De Sade.

Het kantelmoment in het leven van Gainsbourg komt perfect overeen met een cruciale scène uit de film, die met 200 kilo aan lampen schijnt te zijn opgenomen aan de oevers van de Seine. Op het moment dat de door Brigitte Bardot gedumpte zanger op het punt staat om Jane Birkin, de liefde van zijn leven, te veroveren, blijkt hij niet meer in staat om het penseel te kunnen hanteren. De daimon van La Guele kijkt geringschattend toe hoe zijn levensgezel diens talent opoffert aan zijn geluk.

“J’aime bien ma nouvelle gueule”, zegt Gainsbourg als hij zich aan het begin van zijn huwelijk met de Engelse poppedijn eindelijk lekker in zijn vel vindt zitten. Het gaat hem voor de wind, de Muzen lonken onafgebroken naar hem, het publiek ligt aan zijn voeten, hij heeft een schat van een dochter, schrijft aan zijn symfonische meesterstuk Melody Nelson en voelt zich voor het eerst bevrijd van zijn complexen. Jane heeft hem een nieuwe look gegeven en de raad van zijn corrupte alter ego Rotkop kan hij voortaan dan ook missen als kiespijn. In de mythologie van Sfar: Gainsbourg wijst Rotkop de deur.

In de film zien we de Doug Jones, die het spichtige alter ego speelt in zijn kostuum van papier maché, hete tranen plengen op het dak van Gainsbourg’s Hôtel Particulier, en meewarig neerstaren op de scènes van huiselijk geluk die zich in en rond de slaap- en kinderkamer afspelen. Rotkop probeert zijn vroegere makker weer tot samenwerking te verleiden. “Ik dacht dat je een Pygmalion wilde zijn voor kleine Jane”, schampert La Guele. “En nu is het je Engelse meid die jou de weg wijst in dit leven!” Gainsbourg doet alsof zijn schaduw nooit bestaan heeft.

Prompt gaat er natuurlijk van alles mis in het bestaan van de zanger, die zijn kindse inborst weigert op te geven en zich nauwelijks raad weet met de verantwoordelijkheden van het volwassen leven. Het geluk van ’69/’70 blijkt minstens zo fragiel te zijn als Gainsbourg’s fysieke en karakteriële ingesteldheid. Le bonheur, zo luidt een veelgehoorde Franse definitie van geluk, cette étrange chose qui n’existe pas – et pourtant un jour n’est plus. Op het ene moment bevindt de zanger zich op de toppen van zijn kunnen. Op het andere moment tuimelt hij in volle vaart van de Olympus, beproeving na beproeving incasserend. Gainsbourg krijgt een eerste hartaanval, zijn vader sterft, net als zijn geliefde hond Nana, hij raakt onbedaarlijk aan de drank, produceert nauwelijks nog iets van waarde en verveemdt van wie hem dierbaar is.

Natuurlijk staat Rotkop klaar om de haveloze artiest er opnieuw weer bovenop te krijgen. Die strooit sloffen Gitanes uit over het ziekenhuisbed om het vertrouwen van zijn compagnon à la dérive terug te winnen. Hij belooft zijn maatje dat in zak en as zit, om de zaken in de toekomst beter dan ooit aan te pakken. Geen tijdelijke, maar eeuwige roem die in het verschiet ligt. Alle geneugten, liefde, roem die een mens maar kan bereiken. Vrouwen bij de vleet. Geld, champagne, genot. Hic et nunc et saeculi… Rotkop wrijft Serge’s haren door de war, zet hem een zonnebril op, en proost vicieus op de herwonnen samenwerking. Wat er geweest is, is nog niks vergeleken bij wat komen gaat.

In het duel tussen Gainsbourg en zijn alter ego, zo is de suggestie van de regisseur, is het de zanger van vlees en bloed die uiteindelijk het loodje legt. Uit de as van de 140 Gitanes per dag rokende Gainsbourg verrijst de nog veel gruwelijker chimaere Gainsbarre (de “standvastige”, de ruwe), een sadistisch onbehouwen monster dat vanaf eind jaren zeventig zijn veel lieflijker en onhandiger voorganger definitief van het podium vaagt. In Nederland had je de vileine zanger Jaap Fischer, meester van het messscherpe chanson, die in de loop der tijd zijn hoekige masker af liet vallen en voortaan, triest maar wijs geworden, als Joop Visser door het leven wilde gaan. Serge maakt iets soort gelijks mee, maar dan in omgekeerde zin. Zoals hij in alles tegen draads prefereerde te zijn. Un réfractaire pur sang.

”Mon univers est à l”envers”, verklaarde hij zelf ooit in een interview met Libération. Serge de rebel. Die, zoals heel mooi in beeld gebracht door Sfar’s film, een vuist maakt naar een zaal vol rechtse para’s in Straatsburg die zijn bloed wel kunnen drinken, omdat hij hun volkslied La Marseillaise met een stel rasta’s uit Jamaica verhaspelde tot reggaesong. “On est tous des Juifs, des nègres et des Français!” Op het podium van de ontploffende zaal verandert de zanger opnieuw in het joodse ketje dat de zwart hemden uitlacht door met ze mee te zingen. “Du sang, du sang, partout!” Hij blaft de para’s toe, dat ook Rouget de Lisle de Marseillaise schreef als marslied van Republikeinse rebellen, die af wilden van het ancien régime. Daar op zet hij acapella, met geheven vuist, het volks lied in. De para’s in verwarring achter latend. Even later zien we Gainsbourg die het handgeschreven manuscript van La Marseillaise voor een astronomisch bedrag op de koop tikt tijdens een veiling in Parijs. “Wel duur, voor zo’n velletje papier”, merkt een journalist op. Waar op de zanger repliceert “Man, ik zou me hier voor hebben geruïneerd!”

De scène markeert het hoogte punt van Gainsbourg’s heroïsche levensloop. Van joods kereltje in bezet Parijs, tot pionier-provocateur van de vrijheid en eigenzinnige maskotte van het Franse patrimonium. Als het waar is dat de dichter-zanger dubbel en dwars zijn plaats verdiend heeft op de achtenswaardige toppen van de Franse Parnassus, dan heeft hij die plek veroverd door de berg op sluikse wijze te beklimmen. En stoemelings, zoals Brusselaars zeggen. Over de rug heen van zijn eigen schaduw. Mon univers est à l’envers (…)

Gainsbourg’s parcours, Sfar heeft dit scherp gezien, heeft inderdaad altijd de weg gevolgd van de meeste weerstand, van het schandaal. Van Sodom ook. Zoals in het ultieme liefdeslied “Je t’aime, moi non plus”. Het beruchte hijg duet in 1967 gezongen met Brigitte Bardot, twee jaar later met Jane Birkin, waarvan er alleen al buiten Frankrijk miljoenen platen werden verkocht; zonder dat de meeste van die kopers ook maar enig benul hadden dat er de geneugten van de anale liefde in werden bezongen. “Ik vermaak de wereld met injecties van lichte perversiteit”, placht hij zelf te zeggen. Op een manier waartoe alleen Gainsbourg in staat was. Met stijl, distinctie, in miraculeus mooie maar ook infecte poëzie.

“Tu es la vague, moi l’île nu.
L’amour physique est sans issue.”

Waarna Eros zijn giftige pijl van koele geilheid afschiet tussen de nieren van zijn geliefde.

“Ik houd van je.”

“Ik al niet meer (…)”

Zelf bleef Gainsbourg zijn vak gebied omschrijven als “un certain art mineur”, en meer dan eens liet hij weten zichzelf in de eerste plaats te beschouwen als een mislukte kunst schilder. In een twistgesprek met Guy Béart, in het praat programma van Bernard Pivot, sprak hij zijn collega betuttelend toe: “Ach Guy, wat zijn onze liedjes meer dan “des petits cacas” die we uitscheiden op het podium?” Dat Serge Gainsbourg daarentegen wel degelijk een grote kunstenaar genoemd mag worden, een dichter, zanger en componist van Olympische categorie, daarover laat Joann Sfar in zijn film geen misverstand bestaan. De film is, behalve als een donker sprookje, vooral ook een soort van lyrische liefdes brief aan de onnavolgbare artiest en zijn invloedrijke oeuvre.

Natuurlijk is Sfar, hoe origineel en gelaagd zijn hommage ook mag zijn, niet de eerste om Gainsbourg’s mérites te erkennen. Al in 1972, na het beluisteren van het monumentale album ‘Un histoire de Melody Nelson’, liet de grote dichter Louis Aragon zich ontvallen dat “die Gainsbourg zich eigenlijk geheel op het sonnet toe zou moeten leggen: zijn poëtische kwaliteiten zijn weergaloos en behoren tot het meest originele wat de Franse literatuur heeft voortgebracht sinds Les Chants de Maldoror van Lautréamont.”

En inderdaad: neem de proef gerust op de som door de bonte catalogus aan liedteksten van Gainsbourg er op na te slaan, zoals Mauvaises nouvelles des étoiles (éditions Seuil). Vrijwel elk willekeurig lied van Gainsbourg getuigt van uitzonderlijke poëtische soeplesse, syntactisch meesterschap en klinkklare woordvreugde. Zoals volgens Goethe een meesterhand zich vooral kan tonen in de beperking, zo openbaart het genie van Gainsbourg zich zelfs nog in het keurslijf van zijn meest kitscherige, hijgerige of populaire nummers. Sfar zegt hierover: “Wat geweldig is bij Gainsbourg: hij noemt zichzelf een luxehoer, maar hij is nooit oprechter dan wanneer hij probeert zichzelf te verraden. Op een huppeldeuntje als “Baby Pop”, laat hij France Gall zingen “chante, danse Baby Pop, comme si demain tu devais mourir”. Hij kan het niet laten om overal de tragiek van in te zien. Bij momenten is hij even pathetisch geniaal als François Chateaubriand.”

Een lied dat mij voor altijd van Gainsbourg’s uitzonderlijke lyrische gaven overtuigd heeft, is het nummer Hôtel Particulier, op het album Melody Nelson. In prachtige, wulpse zinnen die in enkele bondige stanza’s een wufte paringsdans met elkaar aangaan, voert de zanger zijn piepjonge verovering mee naar een labyinthisch roccoco-complex met vele trappen en eindeloze gangen, waar beiden zich onder het toeziend oog van vergulde engelenbeelden, naakte ebbenhouten slavinnen, Aphrodites en Salomés, in de Cleopatra-kamer overgeven aan de praktijken van de Ars Amatoria. Lees hoe Gainsbourg zijn Melody op de tonen van orgel, bas, piano en sublieme lyriek naar de toppen voert van het genot!

“(…)

Entre ces esclaves nus taillés dan l’ébène

Qui seront les témoins muets de cette scène

Tandis que là-haut un miroir nous réfléchit,

Lentement j’enlace Melody (…)”

De parabel die Sfar in zijn film op magistrale wijze via het leven van Gainsbourg in beeld heeft gebracht, is er een van een held die ”in alles slaagt, behalve het leven.” Maar de magische rode draad waarmee de film in het eerste gedeelte op zulk een verrassende wijze aan elkaar is geregen, lijkt na anderhalf uur plotseling op te lossen in de emulsie van de pellicule. De anekdotes van Serge’s aftakeling, puntsgewijs door Sfar in beeld gebracht als een onsmakelijk spektakel waar geen einde aan lijkt te komen (sans issue), zijn zo talrijk dat ze op gegeven moment zowaar bijna gaan vervelen. Na ongemerkt te zijn opgestegen naar de hogere regionen van de filmkunst, raak je als kijker, in navolging van de robuust dirigerende regisseur, plotseling enigszins de weg kwijt in het al te drukke stratenplan van saillante anekdotes, waardoorheen Sfar zijn eindeloze stoet van kakelbonte karakters laat passeren. Sfar had er goed aan gedaan om zelf ook iets van zijn materiaal in het tweede gedeelte van de film op te offeren ten behoeve van de intensiteit en continuiteit.

Vreemd genoeg eindigt de film toch nog abrupt, op de plek waar hij begint, aan het strand van Deauville. Niet in het ochtendlicht, maar ’s nachts. In de hemel blikkeren de sterren. Opnieuw klinkt La valse de Melody. En in dronken verstilling zie je Serge peinzen of het waar is, wat hij ooit zong in dat duet met Chathérine Deneuve: Que dieu soit un fumeur de Havanes… Het ware beter en zeker mooier geweest als Sfar, in plaats van te kiezen voor een al te open einde anno 1987, rigoureuzer had gekozen voor de finale beslechting van het Faustiaanse duel tussen Gainsbourg en Rotkop op 2 maart 1991 in zijn Parijse Hôtel Particulier aan de Rue de Verneuil. Waar de krachten tussen licht en duisternis bezig zijn geweest aan hun beslissende gevecht. En waar de aan een oogvirus lijdende zanger, die zelfs in zijn geblindeerde woning nooit zijn zonnebril meer afdeed, als een dief in de nacht is weggeslopen. Moederziel alleen, geloof het of niet, gestorven aan een “natuurlijke dood”; een hartbreuk ten gevolge van een poreus geworden kransslagader.

Wat zich daar in die gesloten ruimte af heeft gespeeld in die laatste momenten, Sfar had het met zijn fenomenale fantasie vast prachtig vorm kunnen geven. Het is alsof de regisseur na een majestueuze spurt, voortijdig buiten adem is geraakt. Of huiverde om de finish te bereiken. Picasso was er ook altijd bang voor: une oeuvre parfaite, c’est une erreur. De gratie van het speelse en onaffe. Dat is het register waarbinnen ook Sfar’s film zich uiteindelijk heeft willen of moeten bewegen. Geen oeuvre parfaite, maar voor een debuutfilm in elk geval een verbluffende proeve van bekwaamheid, intelligentie en originaliteit.

Gainsbourg, vie héroïque, 2010

Speelfilm van regisseur Joann Sfar.

>Met Laetitia Casta, Eric Elmosnino, Lucy Gordon e.a. <

HISTOIRE DE MELODY NELSON

Mijn beslissende album moet wel zijn Histoire de Melody Nelson van de Franse zanger, nachtuil, alcoholist en aartsprovocateur Serge Gainsbourg uit 1971. Het album is geconcipiëerd tijdens mijn geboortejaar, door een artiest met wie mijn moeder gedurende de jaren zestig, toen zij als mannequin werkte in Parijs, enige tijd intiem bevriend was. Die relatie is er al licht mede verantwoordelijk voor dat ik ben opgescheept met dezelfde voornaam als Monsieur Gainsbourg. Maar dat ter zijde.

Histoire de Melody Nelson was de eerste concept plaat uit de geschiedenis van het Franse Chanson. De plaat laat zich het best omschrijven als een erotische raamvertelling in zeven puntige liederen, die in totaal nauwelijks dertig minuten in beslag neemt. Waarin een tedere nimfijn van “quatorze automnes et quinzes étés” zich overgeeft aan een gepassioneerd roofdier van veertig-plus. Histoire de Melody Nelson is een muzikaal meesterwek van perverse verleiding. Een liefdesbrief uit de donkere cellen van Sodom, een extatische pijnkreet uit de ondergrondse kerkers van Edgar Ellen Poe en Vladimir Nabokov. Het album is tevens het voorwendsel voor enkele van de meest gedurfde lyrische exercities in het Franse taal gebied. De beroemde dichter Louis Aragon liet zich in 1972, na het beluisteren van Melody Nelson, ontvallen dat “die Gainsbourg zich eigenlijk geheel op het sonnet toe zou moeten leggen: zijn poëtische kwaliteiten zijn onvergelijkelijk”.

Het verleidelijke creatuur, dat haar popedijnen stemgeluid leent aan Serge’s verdorven brein, heet Jane Birkin: aristocratische dochter van een Engelse Lord, vroeg gevallen nimfijn. die zich open stelt voor het verderf, ongeschoolde en ongerijpte zangeres. Op de cover van het album houdt Birkin in de hoedanigheid van het titel personnage, met gekruiste armen een aangeklede pluchen aap koket tegen haar naakte boven lichaam gedrukt. Niet alleen om uit te dagen, zo blijkt, maar ook om te verhullen. dat ze op dat moment zwanger is van haar “Enfant d’Amour” Charlotte Gainsbourg.

De toon is meteen gezet in het eerste nummer, Melody: een sombere hypnotiserende soundscape met een over stuurde, iet wat slepende bas, rock gitaren, die bezwerend huilen, violen die het sonore stem geluid van Gainsbourg’s fluister stem omfloersen. Een Rolls Royce Silver Ghost 1910 rijdt langzaam door een niet bij naam genoemde stad. In gedachten verzonken, verstrooid, met een half oor luisterend naar de radio, zijn blik gericht op de gevleugelde Spirit of Ecstasy op de voorkap, raakt de verteller in aanrijding met een rossig tienermeisje op een fiets.

Tu t’appelles comment?
Melody
Melody comment ?
Melody Nelson

De man achter het stuur van de Rolls vertelt ons in quasi vrolijke balladen, op gesteld in de onvoltooid verleden tijd, zijn tragische verhaal over schoonheid en extase, liefde en dood.

Oh ! Ma Melody
Ma Melody Nelson
Aimable petite conne
Tu étais la condition
Sine qua non
De ma raison.

Gainsbourg verhaalt vervolgens hoe de liefde voor zijn Melody hem naar het hoofd stijgt. De gevoelens van gelukzaligheid en elegantie uit het begin, worden allengs duizelingwekkend. De licht-psychedelische muziek, die de wals uit haar voegen doet draaien, benadrukt dit.

L’hotel particulier geldt wat mij betreft als het pièce de resistance van het album. Gainsbourg voert zijn jongedame mee naar een labyinthisch roccoco complex met vele trappen en eindeloze gangen, waar beiden zich onder het toeziend oog van vergulde engelenbeelden, naakte ebbenhouten slavinnen, Aphrodites en Salomés, in de Cleopatra kamer overgeven aan de praktijken van de Ars Amatoria. Zowel poëtisch als muzikaal gezien is dit nummer een parel van perfectie. Het beste bewijs dat poëzie en muziek allerminst “beter van elkaar gescheiden kunnen blijven om verwatering te voorkomen” (zoals Guus Middag ooit opmerkte in NRC Handelsblad). Hoor hoe Gainsbourg zijn Melody op de tonen van orgel, bas, piano en sublieme lyriek naar de toppen voert van het genot!

Na het gerommel op het liefdes bed is er het ontwaken uit de droom. Het laatste nummer op het album, Cargo Culte, laat zich verhalen als een epiloog vanuit het schimmen rijk. De geschiedenis eindigt zoals ze begon: met een ongeluk. Melody vindt de dood als haar Boeing 707 neer stort in zee. Haar malse lichaam komt terecht tussen de koralen van Melanesië, ergens op de bodem van de Grote Oceaan. De verteller blijft alleen achter, ten prooi aan zijn herinneringen. De muziek bereikt in dit nummer haar apotheose. Het bezwerende thema van het begin, met de overstuurde basgitaar, wordt herhaald en uitgebreid tot een koortsig requiem met een koraal van maar liefst zeventig stemmen. Het gefluister van Gainsbourg mondt uit in een magische incantatie van de “Cargo Culte” zoals bedreven door de Papoea’s op Nieuw Guinea. Ook Gainsbourg hoopt biddend op een vliegtuig crash, die hem de schim van zijn minder jaardige heldin tussen de wrak stukken opnieuw te voorschijn kan toveren.

N’ayant plus rien à perdre ni dieu en qui croire
Afin qu’il me rende mes amours dérisoires
Moi, comme eux, j’ai prié les cargos de la nuit.
Et je garde cette espérance d’un désastre
Aérien qui me ramènerait Melody
Mineure détournée de l’attraction des astres.

Wellicht dat er voor Gainsbourg nog een Johnny Cash achtige wedergeboorte in had gezeten, gedurende de jaren negentig. We zullen het nooit weten. Gainsbourg stierf op 2 maart 1991 in volstrekte eenzaamheid in zijn geblindeerde huis aan de rue de Verneuil in het zevende arrondissement van Parijs. Een derde hart aanval maakte hem af, voor slepende lever kanker dat deed. Diez elfde dag, die ook de verjaardag van mijn moeder was, had hij vergeten zijn hart pil te nemen. Net zoals Boris Vian, 32 jaar eerder. Gainsbourg is bijg ezet in een familie graf op Cimetière Montparnasse. 60, Avenue Transversale. De pluchen aap, die Jane Birkin op de cover van Histoire de Melody Nelson voor haar ontblote zwangere buik houdt, is op die dag mee verdwenen in het graf.

HISTOIRE DE MELODY NELSON

Titel Histoire De Melody Nelson
Artiest Serge Gainsbourg
Genre: Pop Vocal
Sub Genre Frans
Label Mercury
Producent Jean-Claude Desmarty
Studio Live S
Stereo Stereo
Formaat Performer
EAN 731453207325
Catalogusnummer 5320732
Titels op de plaat
(1) Melody
(2) Ballade De Melody Nelson
(3) Valse De Melody
(4) Ah Melody
(5) L’hotel Particulier
(6) En Melody
(7) Cargo Culte

ALLES IS INTACT GEBLEVEN

PORTRET VAN SERGE GAINSBOURG

Op 2 maart 1991 sloop de Franse zanger Serge Gainsbourg als een dief in de nacht weg uit dit leven.

Nauwelijks had hij in zijn laatste jaren het daglicht nog kunnen verdragen. Zelfs in het getemperde licht van zijn geblindeerde hôtel particulier aan de Rue de Verneuil in Parijs droeg hij een donkere zonnebril. Het overmatige alcoholgebruik en de 140 dagelijkse Gitanes mais sigaretten hadden zijn lever vergiftigd, zijn hart op springen gezet en zijn ogen met een virus aangetast. Toch bleef hij zich van televisieshow naar televisieshow slepen, slempend en paffend, om vervolgens achter de piano de tekst van zijn liederen te vergeten en met een afsluitend scheldwoord het podium te verlaten. Het publiek kon geen genoeg van hem krijgen, al verstond het geen woord van wat hij zei, en al braakte hij zijn minachting over haar uit.

“Ik zal u beledigen tot u van me houdt”, had hij aan het begin van zijn carrière, in het schimmige Parijs van de jaren vijftig, al gewaarschuwd. Zijn formule heeft gewerkt. De erotomaan stierf als Frankrijks meest verguisde, minst begrepen, maar ook meest beminde zanger.

Gainsbourg mocht met zijn 62 jaren dan opgebrand zijn, het opmerkelijke is dat hij dat dertig jaar geleden ook al leek. Correspondent en Frankrijk-kenner Jan Brusse kenschetste de zanger in die tijd reeds als een sombere uil die iedere nacht van het ene Parijse cabaret naar het andere fladderde om er zijn troosteloze chansons te fluisteren. “Zo mooi ziet hij er uit, zo door-en-door vermoeid zijn z’n bewegingen, dat je steeds vreest dat hij het volgende liedje niet meer zal halen. Zijn grote ogen, waarop zware oogleden steunen, schjinen zich alleen maar af te vragen waarom dit alles noodzakelijk is.” Ook in zijn jeugd was de nacht al zijn domein. “De nacht, de nacht”, zong hij, “die me verlost van het duister in mijn hersenen.”

Tot het einde toe is hij eigenlijk een jongen gebleven, een kwajongen die zijn lelijkheid in een voordeel wist om te zetten. “Lelijkheid is aan schoonheid verre superieur”’, placht hij daar zelf over te zeggen. “Lelijkheid blijft duren, schoonheid niet…” Wat zich uitslovende macho’s vaak niet lukt, lukte Gainsbourg met zijn aflijvige nonchalance. Met zijn hulpeloze viriliteit wist hij aan de amoureuze sentimenten van de meest adorabele vrouwen te appelleren. Achter de ongeschoren, ongewassen look van de brutale mannenman met de diepe glaciale stem, de warrige lokken en de witte schoenen, herkenden zij een kwetsbare gevoeligheid.

Dit was ook het imago dat hij als ”gigolo youpin” bewust cultiveerde. Op zoek naar het erotisch zinnebeeld voor de man, is hij er zelf ironisch genoeg uiteindelijk een geworden voor de vrouw. Over zichzelf zei hij: “Ik ben een gosertje, dat de vuile waarheid van het leven tracht te achterhalen door kleine, precieze injecties van perversiteit. Ik ben slechts op zoek naar een ding: de puurheid van mijn jeugd. Ik wil kunnen zeggen: ik ben intact gebleven. Intact. Ziedaar mijn kracht.”

Na de oorlog probeerde Lucien als jonge schilder die van de Ecole des Beaux Arts getrapt was in leven te blijven met het inkleuren van cinemaposters. Onderwijl ging hij tekeer als Byron in Ravenna of Casanova in Venezië. Tussen 1950 en 1960 trouwde hij twee keer en had hij meer dan zestig serieuze relaties. De lijst van de hem toegedichte veroveringen is volgens biografen lang genoeg om de Gele Gids te vullen.

Zijn vader regelde in 1957 voor de schuinsmarcheerder een baantje als barpianist van café-chantant ‘Milord l’Arsouille’, waar Léo Ferre, Jacques Brel en Boris Vian hun chansons ten gehore kwamen brengen. Serge (zo noemde hij zich nu, Lucien was teveel de naam van het “knaapje van de kapper”) mocht er de stiltes voor de voorstelling wegspelen, en als pianobegleider opereren van Michèle Arnaud en de lijkbleke dandyeske surrealist en trompettist Boris Vian, auteur van een rits villeine liederen die bulken van de humor en de zelfspot. In het cabaret komt hij ook in contact met Denis Bourgeois en Jacques Canetti. Zij stellen hem in staat een aantal zelf gecomponeerde nummers op plaat uit te brengen.

Gainsbourg werd hevig gegrepen door Boris Vian, de lijkbleke dandyeske surrealist met zijn verlammende teksten, die de onzekere pianist onder zijn hoede nam en stimuleerde om solo te gaan zingen. Met moeizaam maar stijgend succes. De zelfverklaarde chanteur Gainsbourg besloot uiteindelijk de grote gok te wagen en ”le noble art de la peinture” vaarwel te zeggen ten gunste van ”le pauvre art mineur de la chanson”. “Le génie ou rien!”. In de film van Sfarr is te zien hoe, tijdens een bedwelmende drankorgie, de brand schiet in zijn olieverfdoeken en zijn atelier vlam vat. Lucien Ginsburg’s schildersezel gaat aan stukken, Serge Gainsbourg de auteur-compositeur-interprete wordt geboren. Temidden van as, flarden van schilderijen en alcoholwalmen. Gainsbourg stort zich vol ijver op de liedkunst, maar Michèle Arnaud laat al gauw merken dat ze sommige liedjes te schunnig vindt om zelf te vertolken.

Serge kruipt zelf achter de microfoon. In 1959 verschijnt Gainsbourg’s eerste 25 centimètres: Du chant a la une, met onder meer de liederen ‘Les femmes des uns sous les corps des autres’ en het na al die tijd nog even sterke als dubbelzinnige meesterwerkje ‘Le poinçonneur des Lilas’ . Boris Vian steekt in Le canard enchainé de loftrompet over het album, dat de Grand Prix de l’Academie Charles-Cros in de wacht weet te slepen, maar commercieel flopt. “Je fais une forte consommation de mentalités”, zou Boris Vian eens gezegd hebben; een aforisme dat Gainsbourg past als gegoten. Gainsbourg gaat zich kleden naar het voorbeeld van Vian, dandy-poeet en jazzman, een tikje Trenet ook, zazou maar vooral existentialistisch haveloos chic. Een bohémien gedragscode die in de late jaren vijftig door de Parijse jeunesse dorée gecultiveerd wordt op het territorium van de Rive Gauche. De Gainsbourg-variante: bewust gerafeld streepjespak, te ruim zittend wit hemd met dagzomende mouwranden – dasloos, sluik haar, drie dagen oude barbe a l’italienne.

De bohème lijkt frivool, maar is evenzeer tragisch. “Il y a de la gravité dans le frivole”, schreef Charles Baudelaire, dichter en dandy die zijn haar groen liet verven, al in de negentiende eeuw. In de romaneske biografie Les derniers jours… (1988) laat Bernard-Henry Lévy de poète maudit in een van zijn brieven verzuchten: “Ach ik droom ervan ooit de zin, ooit het woord te vinden dat de mensheid tegen me opzet.” Wat dit laatste betreft, lijkt Gainsbourg in zijn leven verschillende malen briljant te zijn geslaagd.

Boris Vian roemde ‘de man met het immer trieste gelaat’ op typisch surrealistisch-ambivalente wijze als ”een anti-zanger”. Hij bedoelde dit weldegelijk als een compliment en voorspelde dat het chanson met Serge Gainsbourg een nieuwe tijd tegemoet zou gaan. Als lied-leverancier van jonge zangeressen verwierf hij in korte tijd een reputatie als tekstschrijver en componist wier chansons gegarandeerd goud opleverden. Het publiek van Milord l’Arsouille daarentegen was een andere mening toegedaan. Het vond hem een probleemgeval, een introverte mompelende zanger met veel te grote oren en gebrek aan stemkracht. Zijn fysiek veroorzaakte onrust (Serge sprak over zichzelf als de grote leeuw met de varkenskop, Brigitte Bardot noemde hem een aandoenlijke Quasimodo en met zijn schurkenbek – zijn gueule – figureerde hij in meer dan twintig B-films) zijn bittere en pikante teksten veroorzaakten ergernis. Wat wilde deze pionier van een nieuwe phallocratie die ten strijde trok tegen het vrouwelijke ras precies, de man die zei van vrouwen te houden door ze te haten? Wat was de inzet van deze man die beweerde dat “de liefde nooit meer waard zal zijn dan de korte tijd die je nodig hebt om haar te bedrijven”, en die pochte diezelfde liefde te bedrijven “zoals anderen een inbraak plegen”? Hij wilde provoceren. Provoceren met zijn misogynie, geboren uit frustratie over zijn lelijkheid. Maar ook met die lelijkheid zelf. En natuurlijk met de liefde, de erotiek, waar hij als piepjonge naaktschilder al zoveel vanaf wist. Want de misogyne man is door zijn ultieme gefocust zijn op de vrouw, misschien ook wel haar gulste minnaar. “Ik zal u beledigen tot u van me houdt…”

Gainsbourg spreidde zijn talenten graag over vele personen en personages. Zo annexeerde hij, eenmaal beroemd, de vrouwen die eerst niets van hem wilden weten omdat hij zo monstrueus onknap was. “Voor een vrouw te schrijven is de meest elegante manier om haar te dienen en tegelijkertijd te bezitten”, aldus Gainsbourg. In zijn misogynie nam hij wraak door zijn vertolksters de allerbitterste hatelijkheden over het eigen geslacht, de liefde en het leven te laten zingen. Als hij kon liet hij zelfs hun persoonlijke tekortkomingen in zijn teksten doorklinken. “Als ze zo stom zijn om mij hun chansons te laten schrijven zullen ze dat weten ook”, clameerde hij. Hij verleidde de vrouwen door ze aan te vallen. En de meesten lieten zich gewillig door zijn tegendraadse charme verleiden. Juliette Greco, Barbara, Isabelle Adjani, Isabelle Aubret, Petula Clark, Dalida, Regine, Mireille Darc, Anne Karina, Francoise Hardy, Chatherine Deneuve, France Gall, Brigitte Bardot, Jo Lemaire, Vanessa Paradis, Viktor Lazlo, vrouw Jane Birkin, dochter Charlotte… allemaal zongen ze het liefst Gainsbourg. Met reden overigens, want als tekstschrijver-componist was Gainsbourg goud waard, en dat wisten ze. Zijn stijl was uniek; een Pindarus-achtige lyriek gekoppeld aan een in klassiek repertoire gedoopte muziek die tegelijkertijd wonderlijk licht en melancholisch aandoet. Een minimum aan noten, een minimum aan woorden, alles exact getimed en op maat gesneden voor de zangeres in kwestie.

Zo was hij tegelijkertijd de zanger van provocerende schunnigheden en lyrische hoogstandjes met referenties aan Baudelaire en overige grote dichters, als de auteur van talloze tienerliedjes, popsongs en succesvolle singles uit de Franse hitparade.

De beschuldiging dat hij zich prostitueerde en paarlen voor de zwijnen wierp bleef hij ontkennen. Serge besefte maar al te goed dat zijn genie nauw gelieerd was aan het talent van de vrouwen voor wie hij schreef. (Zonder vrouwen aan wier stem hij zijn ziel kon doorgeven, zou hij niets geweest zijn.) Zijn schildersoog was haarscherp en met grote zorg koos hij alleen die vrouwen waarvan hij zeker wist dat hij via hen naar de wortels van de passie, de noodzaak van de intimiteit kon graven. Voor wie hij ook schreef, zijn teksten bleven gekenmerkt door hun scherpe randen en diepe gelaagdheid. Hij weigerde concessies te doen aan het grote publiek, al was de zangeres nog zo jong of het genre zo uitgemolken. Zoals de vijftienjarige France Gall die met Gainsbourg’s ‘Poupée de cire, poupée de son’ in 1965 het Eurovisiesongfestival won. Aan de ene kant wist hij haar trieste inslag schitterend te bespelen, zoals in het lied Baby Bop: “Zing Dans Baby Pop, Alsof je morgen Baby Bop, In de vroege ochtend Baby Bop, sterven moest”. Aan de andere kant maakte hij schaamteloos misbruik van haar onschuld in het dubbelzinnige ‘Les sucettes à l’anis’. Toen aan dit motorisch gestoorde vestaalse maagdje eindelijk uitgelegd werd wat er in het nummer over de aan anijslolly’s zuigende Lolita eigenlijk gesuggereerd werd, en ze het onderwerp werd van alomtegenwoordige spot, weigerde ze nog langer liedjes van zijn hand te zingen. In het blad Rock & Folk gaf ze te kennen dat Gainsbourg haar nooit echt gekend heeft, al wat hem interesseerde was wat hij zelf in haar projecteerde. Het is tekenend voor de wijze waarop Gainsbourg met zijn vertolksters omsprong. Vaak gebruikte hij ze tot op het schofterige af om zelf te schitteren. Zelfs van zijn naasten verwachtte hij dat ze met gedweee toeweiding in zijn eigen muzikale/sexuele freakshows zouden figureren. Jane Birkin, zijn derde vrouw, moest naakt met hem poseren om zijn nieuwverworven imago als coole playboy hoog te houden. Charlotte, zijn dochter, moest het beeld van Serge de incestueuze erotomaan bevestigen. En Bambou, zijn laatste gezellin, moest de longen uit haar lijfje schreeuwen terwijl ze deed of ze door sado Serge met zweepjes in extase werd geranseld. (hem op tv interviewen om en plein public door ‘le mec’ uitgekafferd te worden.)

Na een sporadische samenwerking met de Franse Demeter Brigitte Bardot (Bonnie & Clyde, Harley Davidson) nam hij in 1967 ‘Je t’aime, moi non plus’ met haar op. Tegen de achtergrond van een liturgische orgelmuziek hoorde je haar vergeefs kreunen om zijn liefde. En om zijn roede, die haar vanachter (entre les reins – tussen de nieren) moest doorboren. De werkelijkheid wilde het anders. De man van BB, Guenther Sachs, eiste dat de release onmiddellijk stop zou worden gezet. Serge gaf aan de eis gehoor, maar een jaar later nam hij wraak door zijn kersverse vrouw ‘la garçonne’ Jane Birkin het nummer opnieuw te laten inzingen. Het werd zowel een schandaal, als een commercieel monstersucces. Miljoenen exemplaren verkocht alleen al in de lange hete zomer van het jaar 1969. Philips distantieerde zich van het nummer, bigot Europa ergerde zich purperrood, het Vaticaan sprak haar banvloek uit over de plaat (zij zou natuurlijk de jeugd tot slechte en onnatuurlijke daden aanzetten), en de meeste radiostations boycotten het gehijg in e mineur. Maar de verkoop van de single stak die van elke Beatles-plaat naar de kroon.

De jaren zeventig werden jaren van decadentie, films, geen optredens maar veel studio-opnamen, zoals het monumentale ‘Un histoire de Melody Nelson’ in 1971; het eerste ultramoderne conceptalbum uit de geschiedenis van het Franse chanson. Histoire de Melody Nelson is een muzikaal meesterwek van perverse verleiding. Een liefdesbrief uit de donkere cellen van Sodom, een extatische pijnkreet uit de ondergrondse kerkers van Edgar Ellen Poe en het imaginarium van professor Vladimir Nabokov. Het album is tevens het voorwendsel voor enkele van de meest gedurfde lyrische exercities in het Franse taalgebied.

Maar gaandeweg zijn tweede carriere, werden minder zangeresjes bereid zijn steeds schunniger teksten te zingen. Wederom werd hij een outsider: Gainsbarre – de stugge en standvastige. Hij pastte niet in de wereld van het ‘nouvelle chanson’ zoals Maxime le Forestier en Alain Souchon dat brachten. Gainsbourg ging onverschrokken zelf door met zingen en epateren. De geest van Vian keerde in hem terug, getuige het surrealistische nazi-punk album ‘Rock around the Bunker’, waarin hij als jood met groteske galgenhumor de bunkerdagen van Adolf H. bezong. Frankrijk raakte opnieuw in een opstoot. Begreep het jonge publiek dit allemaal wel? Treffende vraag. Het jonge publiek begon hem steeds beter te begrijpen dan het vertrouwde publiek dat met hem meegroeide. “Het is mijn publiek dat ouder geworden is, niet ik” beet hij de pers toe.

Het meest wonderlijke aan Gainsbourg was de moeiteloosheid waarmee hij van stijl veranderde. Terwijl zijn teksten, zijn fluisterende stem niet veranderden, vernieuwde hij zijn muziek metterjaren steeds radicaler. Jazz, rock, pop, reggae, punk, rap, er is geen stijl die de zanger ongebruikt heeft gelaten. Zijn drang tot verandering verklaarde hij zelf vanuit de dood van het Franse chanson. “Er is geen chanson in onze tijd. De Afrikaanse ritmes waarmee ik mijn muziek in leven houd zijn geen concessie aan de moderne tijd. Het is een vorm die de moderne tijd weerspiegelt. Een ritme dat haar karakteriseert.” Als eerste blanke artiest ging hij naar Jamaïca om daar een reggae-album te maken. In vijf dagen rolde er een parel van een plaat uit: ‘Aux Armes Et Caetera’, met de band van Peter Tosh en de I Three van Bob Marley. Gainsbourg beweerde de meeste nummers in het vliegtuig geschreven te hebben. De Figaro noemde het een ‘smerige ragoût’, maar binnen zes maanden was het platina en had de zanger een alternatief publiek aangeboord dat hem daarvoor nauwelijks had gepruimd. De reggae-versie van de Marseillaise (“bij een revolutionaire tekst hoort een revolutionair tempo”) schoot in het verkeerde keelgat van tweehonderd Oud Parachutisten in Straatsburg. “Als die Gainsbourg hier komt, blazen we de boel op!” Ondanks de dreigementen en de bommeldingen beklom Gainsbarre – zo noemde hij zich nu; de onverzetteklijke – toch het podium. Daar zette hij acapella de originele versie van de Marseillaise in, oog in oog met de para’s die werden uitgejouwd door het publiek.

In de laatste tien jaar van zijn leven, nadat Jane Birkin hem verlaten had, werd Gainsbarre steeds erotomaner, onhandelbaarder, maar raar genoeg ook steeds produktiever. In ‘Love on the Beat’ hoorden we hoe zijn nieuwe vrouw Bambou kirrend toegetakeld werd onder het mompelen van een fabuleus wreed gedicht dat de markies De Sade waardig zou zijn, in ‘Lemon Incest’ hoe Serge en dochter Charlotte – op de tonen van een etude van Chopin – de incestueuze liefde bezingen. Met de geboorte van zijn zoontje Lulu in 1986 leek alles in zijn leven vervuld. Reden voor Serge om te zeggen: “Ik ben in alles geslaagd, behalve in het leven”. Het provoceren was een versleten mediaritueel geworden. De aanblik die de aflijvige nachtuil bood was treurig. Gainsbarre die Whitney Houston trachtte aan te randen, die zijn pik uit zijn broek liet hangen, die een bankbiljet van 200 francs op het podium in de fik stak met zijn aansteker, die een liter whiskey wegzoop tot hij de toetsen op de piano niet meer vinden kon. Bij alles werd hij toegejuicht. Tot het bittere einde bleef hij de Fransen hun schandalen verschaffen. De schandalen die iedere maatschappij zo nodig lijkt te hebben om de eigen blaséheid te rechtvaardigen.

De afscheidswoorden die Gainsbourg zijn eigen dood deed vergezellen, in het Libé interview dat hij pas na zijn dood gepubliceerd wilde hebben, waren 33 jaar eerder met ‘Le poinçonneur des Lilas’ zijn eerste woorden geweest. ‘Un p’tit trou, un p’tit trou, rien qu’un dernier petit trou’. Zo is alles toch intact gebleven.

vrijdag 5 maart 2010 door Kunstredactie

CS: Serge Gainsbourg

Op de cover van het vrijdagse Cultureel Supplement deze week een verhaal over Serge Gainsbourg, de Franse zanger over wiens leven volgende week een film, La vie héroique, in de Nederlandse bioscopen komt. Onder de kop ‘De legende uitvergroot’ buigt René Moerland, onze correspondent in Parijs, zich over de vraag waarom de Franse opvatting over een ‘heldenleven’ minder dan die elders door historische exactheid wordt gedicteerd. De Fransen houden hun helden liever heldhaftig, dan waar.Gainsbourg (1928-1991), auteur van een omvangrijk oeuvre aan liedjes waarvan in Nederland vooral het hijgende duet met zijn liefje Jane Birkin, Je t’aime, moi non plus is blijven hangen, was niet in de laatste plaats een geruchtmakend vrouwenheld.

Je t’aime, moi non plus was overigens geschreven voor de vorige vriendin van Gainsbourg, de actrice Brigitte Bardot. Ook met Bardot maakte Gainsbourg platen.

Op latere leeftijd ontwikkelde hij zich tot een geliefd enfant terrible in talkshows op de Franse televisie, zoals die waarin hij en public I want to fuck you zei tegen de Amerikaanse zangeres Whitney Houston.

Gainsbourg was ook een toegewijd roker, van zware Gitanes – op veel foto’s en oude tv-opnamen is hij in rook gehuld.

Het Cultureel Supplement van NRC Handelsblad verschijnt elke vrijdagmiddag, en is vanaf 15.00 uur hier ook digitaal te lezen voor (web)abonnees.

Dit verhaal is geplaatst op vrijdag 5 maart 2010 om 2:21 uur. U kunt reageren of trackbacken vanaf uw eigen site. (Wat is trackbacken?)

<p”>Beste Rene, beste Raymond,

het spijt me maar dit verhaal op Cultuurblog over Gainsbourg is al met al niet meer dan een met korte tekstjes aaneengeregen patchwork van videoclips. Geen enkel kader ontstijgt het keurslijf der cliche’s. De cultzanger gereduceerd tot een wassen pop uit Madame Tussaud die met een paar afgekloven anekdotes uit de oude doos – aangevuld met enkele volstrekt voorspelbare beeldfragmenten – het gecompliceerde fenomeen van de binnen en buiten Frankrijk nog altijd immens populaire en invloedrijke zanger, allerminst verduidelijkt.

Jammer dat er geen poging gewaagd wordt om de blijvende impact van de tegendraadse, ongebreidelde, onbeschofte, maar raar genoeg ook uiterst geliefde aartsprovocateur op de Franse samenleving van de afgelopen vijftig jaar, voor Nederlandse lezers te verklaren.

Een groot deel van zijn nog immer immense populariteit, moet gelegen liggen in het feit dat Gainsbourgs leven zich al bij al de allure aan heeft kunnen meten van een modern Frans sprookje over een lelijk jongetje van Russische ouders die er op verbazingwekkende manier in slaagde niet alleen de mooiste vrouwen van het land, maar zelfs gans Frankrijk, aan zijn voeten te krijgen. Voor veel Fransen is Gainsbourg – afkomstig uit een Oekraiens vluchtelingengezin – een heroisch figuur die malgre tout, het lot naar zijn hand heeft weten te zetten. De behoefte aan liefde van de door iedereen als lelijk en vreemd ervaren Gainsbourg is volstrekt onverzadigbaar, un besoin sans issue. Zie hier de principale drijfveer van zijn leven, die hem naar de toppen van zijn kunnen voert. Maar de zanger ook te gronde richt. In dat opzicht is het sprookje van de gevierde liedjesschrijver die een heel harem aan onschuldige zangeresjes voor zijn kar spande om zijn muzikale, literaire en perfide talenten te gelde te maken, een variatie op de aloude mythe van Faust die zijn ziel verkoopt aan de duivel in ruil voor een glorieuze carriere als componist van talloze pikante of ondeugende chansons die door zo jong en onschuldig mogelijke kindvrouwtjes al zuchtend, steunend en hijgend ten uitvoer dienden te worden gebracht. Zie hier bij uitstek het prototype van een Franse held aan het eind van de twintigste eeuw: een kruising tussen Pygmalion en Blauwbaard. Charmant, beschaafd, onhandig, lelijk, hulpbehoevend, destructief, erotomaan, gevaarlijk en een beetje gemeen.

De pathologische behoefte aan liefde en erotiek als compensatie voor het jeugdige trauma van zijn lelijkheid, ontaardt metterjaren in een steeds minder plezierig sprookje. Uit de as van de 140 Gitanes per dag rokende Gainsbourg verrijst gaandeweg de nog veel gruwelijker chimaere Gainsbarre (de “standvastige”, de ruwe), een sadistisch onbehouwen monster dat vanaf eind jaren zeventig zijn nog wat schuchtere voorganger definitief van het podium vaagt. In Nederland had je de vileine zanger Jaap Fischer, meester van het messscherpe chanson, die in de loop der tijd zijn hoekige masker af liet vallen en voortaan – triest maar wijs geworden – als Joop Visser door het leven wilde gaan. Serge maakt iets soortgelijks mee, maar dan in omgekeerde zin. Zoals hij in alles tegendraads prefereerde te zijn. Un réfractaire pur sang.

”Mon univers est à l’envers”, verklaarde de zanger ooit in een interview met Libération. Serge de rebel. Die, zoals heel mooi in beeld gebracht door Joan Sfar’s film “Gainsbourg; vie heroique”, een vuist maakt naar een zaal vol rechtse para’s in Straatsburg die zijn bloed wel kunnen drinken, omdat hij hun volkslied La Marseillaise met een stel rasta’s uit Jamaica verhaspelde tot reggaesong. “On est tous des Juifs, des nègres et des Français!” Op het podium van de ontploffende zaal verandert de zanger opnieuw in het joodse ketje dat de zwarthemden uitlacht door met ze mee te zingen. “Du sang, du sang, partout!” Hij blaft de para’s toe dat ook Rouget de Lisle de Marseillaise schreef als marslied van Republikeinse rebellen die af wilden van het ancien régime. Daarop zet hij acapella, met geheven vuist, het volkslied in. De para’s in verwarring achterlatend. Even later zien we Gainsbourg die het handgeschreven manuscript van La Marseillaise voor een astronomisch bedrag op de koop tikt tijdens een veiling in Parijs. “Wel duur, voor zo’n velletje papier”, merkt een journalist op. Waarop de zanger repliceert: “Man, ik zou me hiervoor hebben geruïneerd!”

De scène markeert het hoogtepunt van Gainsbourg’s indrukwekkende (en volgens regisseur Joan Sfar zelfs zonder meer heroïsche) levensloop. Van joods kereltje in bezet Parijs, tot pionier-provocateur van de principiele individuele vrijheid en eigenzinnige maskotte van het Franse patrimonium. Als het waar is dat de dichter-zanger dubbel en dwars zijn plaats verdiend heeft op de achtenswaardige toppen van de Franse Parnassus, dan heeft hij die plek veroverd door de berg op sluikse wijze te beklimmen. En stoemelings, zoals Brusselaars zeggen. Over de rug heen van zijn eigen schaduw. Mon univers est à l’envers…

Gainsbourg’s parcours heeft inderdaad altijd de weg gevolgd van de meeste weerstand, van het schandaal. Zoals in het ultieme liefdeslied “Je t’aime, moi non plus”. Het beruchte hijgduet in 1967 gezongen met Brigitte Bardot, twee jaar later met Jane Birkin, waarvan er alleen al buiten Frankrijk miljoenen platen werden verkocht; zonder dat de meeste van die kopers ook maar enig benul hadden welke geneugten van de ars amatoria er precies in werden bezongen. “Ik vermaak de wereld met injecties van lichte perversiteit”, placht Gainsbourg te zeggen. Op een manier waartoe hij alleen in staat was. Met stijl, distinctie, in miraculeus mooie maar ook infecte poëzie. “Tu es la vague, moi l’île nu./L’amour physique est sans issue.”

Zelf bleef Gainsbourg zijn vakgebied omschrijven als “un certain art mineur”, en meer dan eens liet hij weten zichzelf in de eerste plaats te beschouwen als een mislukte kunstschilder. In een twistgesprek met Guy Béart, in het praatprogramma van Bernard Pivot, sprak hij zijn collega betuttelend toe: “Ach Guy, wat zijn onze liedjes meer dan “des petits cacas” die we uitscheiden op het podium?” Dat Serge Gainsbourg daarentegen weldegelijk een grote kunstenaar genoemd mag worden, een dichter, zanger en componist van Olympische categorie, daarover laat eigenlijk niemand nog een misverstand bestaan. Al in 1972, na het beluisteren van het monumentale album ‘Un histoire de Melody Nelson’, liet de grote dichter Louis Aragon zich ontvallen dat “die Gainsbourg zich eigenlijk geheel op het sonnet toe zou moeten leggen: zijn poëtische kwaliteiten zijn weergaloos en behoren tot het meest originele wat de Franse literatuur heeft voortgebracht.”

En inderdaad: neem de proef gerust op de som door de bonte catalogus aan liedteksten van Gainsbourg er op na te slaan, zoals Mauvaises nouvelles des étoiles (éditions Seuil). Vrijwel elk willekeurig lied van Gainsbourg getuigt van uitzonderlijke poëtische soeplesse, syntactisch meesterschap en klinkklare woordvreugde. Zoals volgens Goethe een meesterhand zich vooral kan tonen in de beperking, zo openbaart het genie van Gainsbourg zich zelfs nog in het keurslijf van zijn meest kitscherige, hijgerige of populaire nummers. Sfar zegt hierover: “Wat geweldig is bij Gainsbourg: hij noemt zichzelf een luxehoer, maar hij is nooit oprechter dan wanvneer hij probeert zichzelf te verraden. Op een huppeldeuntje als “Baby Pop”, laat hij France Gall zingen “chante, danse Baby Pop, comme si demain tu devais mourir”. Hij kan het niet laten om overal de tragiek van in te zien. Bij momenten is hij even pathetisch geniaal als François Chateaubriand.”

In de laatste tien jaar van zijn leven, nadat Jane Birkin hem verlaten had, werd Gainsbarre steeds ruwer en onhandelbaarder in de omgang. Hij begon te lijden aan een zeldzame oogziekte, en droeg ook thuis in zijn verduisterde Hotel Particulier dag en nacht een zonnenbril. Toch bleef zijn produktiviteit nagenoeg intact.

Gaandeweg zijn nadagen als het wegkwijnende, De Sade-achtige monster Gainsbarre, werden minder en minder pop- en rock-zangeresjes bereid zijn steeds schunniger teksten te zingen. Wederom werd hij een outsider: hij pastte niet in de wereld van het ‘nouvelle chanson’ zoals Maxime le Forestier, Alain Souchon en Renaud dat brachten. En evenmin kon hij zijn draai vinden in de holle extatsiche stadionrock van zangers als Jean Jacques Goldman of Francis Cabrel of van een leipe jongensgroep als Indochine of Telephone. Gainsbourg ging onverschrokken door met zingen, spelen, zuipen, beledigen en epateren. De geest van Vian keerde in hem terug, getuige het surrealistische nazi-punk album ‘Rock around the Bunker’, waarin hij als jood met groteske galgenhumor de bunkerdagen van Adolf H. bezong. Frankrijk raakte opnieuw in een opstoot. Begreep het jonge publiek dit allemaal wel? Treffende vraag. Het jonge publiek begon hem steeds beter te begrijpen dan het vertrouwde publiek dat met hem meegroeide. “Het is mijn publiek dat ouder geworden is, niet ik” beet hij de pers toe.

In ‘Love on the Beat’ hoorden we hoe zijn nieuwe vrouw Bambou kirrend toegetakeld werd onder het mompelen van een fabuleus wreed gedicht dat de markies De Sade waardig zou zijn, in ‘Lemon Incest’ hoe Serge en dochter Charlotte – op de tonen van een etude van Chopin – de incestueuze liefde bezingen. Met de geboorte van zijn zoontje Lulu in 1986 leek alles in zijn leven vervuld. Reden voor Serge om te zeggen: “Ik ben in alles geslaagd, behalve in het leven”. Het provoceren was een versleten mediaritueel geworden. De aanblik die de aflijvige nachtuil bood was treurig. Gainsbarre die Whitney Houston trachtte aan te randen, die zijn pik uit zijn broek liet hangen, die een bankbiljet van 500 francs op het podium in de fik stak met zijn aansteker, die een liter whiskey wegzoop tot hij de toetsen op de piano niet meer vinden kon. Bij alles werd hij toegejuicht. Tot het bittere einde bleef hij de Fransen hun schandalen verschaffen. De schandalen die iedere maatschappij zo nodig lijkt te hebben om de eigen blaséheid te rechtvaardigen.

Gainsbourg stierf op 2 maart 1991 in volstrekte eenzaamheid in zijn geblindeerde huis aan de rue de Verneuil in het zevende arrondissement van Parijs. Een derde hartaanval maakte hem af, voor slepende leverkanker dat deed. Diezelfde dag, had hij vergeten zijn hartpillen te nemen. Net zoals Boris Vian, 32 jaar eerder. Gainsbourg is bijgezet in een familietombe op Cimetière Montparnasse. 60, Avenue Transversale. De pluchen aap die Jane Birkin op de cover van Histoire de Melody Nelson voor haar ontblote zwangere buik houdt, is op die dag mee verdwenen in het graf.

SvD

Charlotte Gainsbourg, Chroniqueurs van onze tijd, Essay, Film, In Memoriam, , Serge Gainsbourg,

maart 25, 2010

https://sergevanduijnhoven.wordpress.com/category/serge-gainsbourg/

Meer informatie
https://robscholtemuseum.nl/?s=Serge+van+Duijnhoven
https://robscholtemuseum.nl/?s=Serge+Gainsbourg
https://robscholtemuseum.nl/?s=Jane+Birkin
https://robscholtemuseum.nl/?s=Brigitte+Bardot
https://robscholtemuseum.nl/?s=Günther+Sachs

PORTRET VAN SERGE GAINSBOURG: ALLES IS INTACT GEBLEVEN

Inscriptie bij het graf van Gainsbourg

Gainsbourg in Parijs, eind vijftiger jaren

Boris Vian (rol van Philippe Catherine) en Serge Gainsbourg (Eric Elmosnino) in de rolprent Gainsbourg Vie heroique (reg. Joann Sfarr 2010)

Brigitte Bardot en Gainsbourg’s bekokstoven Je T”Aime Moi Non Plus, volgens een scene in Sfar’s film

‘La laideur, ma p’tite, tu le sais est entièrement supérieure à la beauté. La beauté se meurt un jour la laideur d’ailleurs, c’est pour toujours.’’

¶

In gefilterd licht streelt hij de zinnen met de ogen van een veroordeelde

¶

drinkt hij whisky uit een tandenborstelbeker smelt het ijs in zijn keel het mannelijke fluïdum

¶

Het mooie wanhoopt het lelijke speelt om het malicieuze te bezweren, Serge

¶

In alcohol en nicotine als een vogel zonder veren seint hij ons de booschap van het vlotte toeval

¶

‘Bah oui, monsieur Gainsbourg, da’s al…’

¶

(en een vreemd gevoel van infernale gruizigheid)

Charlotte Lucy Gainsbourg – on THE TREE

SERGE EERT SERGE

DE NACHTUIL VAN VERMAAK

I

niet

DER DUFT DER FRAUEN IN NYLON

II

ABGESANG

STROBOSCOPISCH SCHEDELLICHTEN

NYCTALOPE

MON UNIVERS EST A L’ENVERS over GAINSBOURG: VIE HEROIQUE

HISTOIRE DE MELODY NELSON

HISTOIRE DE MELODY NELSON

CS: Serge Gainsbourg

Dit delen:

‘La laideur, ma p’tite, tu le sais
est entièrement supérieure à la beauté.
La beauté se meurt un jour
la laideur d’ailleurs, c’est pour toujours.’’

In gefilterd licht
streelt hij de zinnen
met de ogen van
een veroordeelde

drinkt hij whisky
uit een tandenborstelbeker
smelt het ijs in zijn keel
het mannelijke fluïdum

Het mooie wanhoopt
het lelijke speelt
om het malicieuze
te bezweren, Serge

In alcohol en nicotine
als een vogel zonder veren
seint hij ons de booschap
van het vlotte toeval

**MON UNIVERS EST A L’ENVERS** over GAINSBOURG: VIE HEROIQUE