Sander Kruissink – Kunstroof Westfries Museum: ‘Alsof de dieven thuis zijn geweest’ + Persbericht Westfries Museum – Roofgoed geeft unieke inkijk in 30 jaar kunstdiefstal in Nederland
Kunstroof Westfries Museum: ‘Alsof de dieven thuis zijn geweest’
Met belangstelling volgde Noord Holland de diefstal, zoektocht en terugkeer van de schilderijen van het Westfries Museum. Dat blijkt uit de reacties van bezoekers, die zondag de schilderijen en de expositie Roofgoed, kunstdiefstal in Nederland bezochten.
Voor Guido Thys en zijn partner Karin, is het hun eerste bezoek aan het museum. Zij komen vanuit Hobrede, maar Thys’ Vlaamse accent verraadt een zuidelijkere herkomst. ,,Wij komen speciaal voor de schilderijen en de tentoonstelling. Het is eigenlijk jammer, dat we zo’n aanleiding moeten hebben. Want het is eigenlijk heel bijzonder, dat je zulke mooie schilderijen zo dicht bij huis in zo’n relatief klein museum kunt bekijken.’’
Vlak naast het stel zit Jan Timmer te luisteren naar een video over de restauratie van de gestolen doeken. ,,Je ziet hoe doelloos het is geweest om die schilderijen te stelen’’, vertelt de Hoornaar als hij na het einde de koptelefoon heeft weg gehangen. ,,Die restaurateur is er meer dan driehonderd uur mee bezig geweest. De dieven realiseren zich niet, dat ze ongeveer quitte spelen met de kosten als ze de schilderijen al kunnen verkopen, waarvan wereldwijd bekend is, dat ze gestolen zijn.’’
Kippenvel
Museummedewerkster Ellen van Lokhorst heeft lovende woorden voor de restaurateur Ronald de Jager. ,,Die doeken liepen helemaal zo’’, omschrijft ze, terwijl ze met haar hand een golvende beweging maakt. Ze merkt, dat veel mensen speciaal hier voor langs komen deze dagen. ,,De reacties zijn mooi om te zien. Ik had zelf ook kippenvel, toen ik de schilderijen weer zag. De eerste keer, toen ze uit Oekraïne terug keerden, en de tweede keer na de restauratie.’’
Van Lokhorst was één van de medewerkers, die op de bewuste dag van de diefstal werkte. ,,Je voelt je zo machteloos als je ziet, dat al die kunstwerken weg zijn. Ik voel me hier thuis, dus het is, alsof er dieven bij je thuis zijn geweest en daar dingen hebben meegenomen.’’
Kindjes
Dat het niet alleen Van Lokhorst persoonlijk raakte, blijkt ook uit de documentaire over de roof en de terugkeer, die in de kelder onder de tentoonstellingsruimte van Roofgoed gedraaid wordt. Hierin worden de verrichtingen van, onder anderen museumdirecteur Ad Geerdink in het repatriëringsproces van de stukken gevolgd. Op het voorste rijtje stoelen van het filmzaaltje volgen Zaankanters Joke Bernie en Alice de Jong de gebeurtenissen aandachtig, die zij in het journaal nooit zagen. ,,En ik denk, dat we nog steeds drie kwart van wat er gedaan is, niet weten’’, aldus De Jong. ,,Je voelt de spanning van die man als hij voor het eerst de doeken terug ziet’’, gaat Bernie verder. ,,En je ziet zijn opluchting ondanks de beschadigingen.’’ Ook de blije reacties van de medewerkers, wanneer de stukken arriveren in het museum, zijn hierin geregistreerd. ,,Het zijn toch hun kindjes’’, merkt Bernie op. ,,Dat zie je.’’
Bij de toegang tot de tentoonstellingsruimte van Roofgoed gaat kort daarna het alarm af. De heer op leeftijd, die deze activeerde door het passeren van de alarmpoortjes, kijkt verbaasd om zich heen. Anders, dan je zou verwachten, gezien de recente geschiedenis en de reden, waarvoor de tentoonstelling is ingericht, komt er niemand naar hem toe. Het is (deze keer) vals alarm als blijkt, dat deze reageerde op diens kunstknie.
Noordhollands Dagblad, 22 oktober 2017, 18:22
Roofgoed geeft unieke inkijk in 30 jaar kunstdiefstal in Nederland
Een kunstenaar, die zijn eigen gestolen schilderijen tegen losgeld mag terugkopen. Een diefstal uit een archief, die jaren onontdekt blijft. Een dief, die gebrekkige beveiliging aan de kaak wil stellen. Een brute roofoverval op een oude dame, waarbij zeven meesterwerken worden buit gemaakt. Een zilveren suikerpot, die 35 jaar na de diefstal weer opduikt. Deze en vele andere, ooit gestolen kunst en antieke voorwerpen zijn de kern van de expositie Roofgoed, kunstdiefstal in Nederland , die vanaf 15 oktober 2017 in het Westfries Museum in Hoorn te zien is. Samen vertellen ze het complete verhaal van het wie, wat, waar, hoe en waarom van kunstdiefstal.
Dat het Westfries Museum deze tentoonstelling organiseert is geen toeval. Het museum was in 2005 zelf slachtoffer van een spraakmakende kunstdiefstal. Van de 24 gestolen meesterwerken werden er in 2016 vijf zwaar beschadigd terug gevonden in Oekraïne. Het verhaal van de roof en de terugkeer is uiteraard onderdeel van de expositie. Net als de vijf schilderijen, die na een lastige maar geslaagde restauratie in hun nieuwe glorie worden getoond. Het is voor het eerst, dat een Nederlands museum kunstdiefstal tot onderwerp van een expositie maakt.
Unieke inkijk
De tentoongestelde voorwerpen komen uit alle delen van Nederland. Van het Brabantse Boxtel tot het Noord Groningse Westeremden, van Delft tot Zevenaar. Het museum kreeg ze in bruikleen van musea, kunsthandels, kunstenaars, archieven, kerken en particulieren. Het gaat om schilderijen, meubels, zilverwerk, religieuze voorwerpen en beeldhouwwerken, waaronder de restanten van drie bronzen beelden uit het Singer Museum in Laren.
De toelichtende teksten geven een uniek kijkje in de wereld van de kunst en antiek diefstal. Van de motieven van de daders en hun methoden tot de opsporing en de impact op de slachtoffers.
Aandacht voor de slachtoffers
De slachtoffers krijgen op deze expositie in een videopresentatie speciale aandacht en een eigen stem. Zoals de kunstenaar Henk Helmantel, die bij een inbraak onder andere 37 schilderijen verloor en ze voor losgeld kon terug kopen. Op de tentoonstelling is zijn schilderij Arjan’s eerste slofjes te zien, het schilderij met de slofjes van zijn oudste zoon, dat door de afpersers op een parkeerplaats in Apeldoorn werd achtergelaten. De zoon van beeldhouwer Jits Bakker, de meest bij leven bestolen kunstenaar van Nederland, komt aan het woord over het grote leed, dat zijn vader is aangedaan. Evenals de zoon van de toen 84 jaar oude mevrouw Röell uit Bilthoven, die tegen een verwarming werd geslagen en bewaakt, terwijl dieven hun slag sloegen.
Aan de orde van de dag
Kunstdiefstal is in Nederland aan de orde van de dag. Particulieren zijn veruit het vaakst slachtoffer, zegt Ad Geerdink, directeur van het Westfries Museum en samensteller van de expositie. ‘Maar ook kerken en andere openbare gebouwen zijn een geliefd doelwit.’
‘Toch hoor je maar weinig over de maatschappelijke impact: het leed en de grote materiële en emotionele schade’, is de ervaring van Ad Geerdink. ‘En er hangt nog altijd een sfeer van spanning en sensatie rond het onderwerp, mede gevoed door diverse speelfilms en romans. De praktijk van de kunst en antiek criminaliteit is echter zo plat als wat. Het draait alleen maar om geld. Met deze tentoonstelling willen we het publiek daarvan bewust maken en laten zien, wat iedereen zelf kan doen om de opsporing van gestolen kunstobjecten te bevorderen.’
Levensgrote tekeningen Erik Kriek
Een opvallende toevoeging aan de expositie zijn de levensgrote illustraties van de bekende striptekenaar Erik Kriek en een bijbehorende audiotour. De tekeningen verbeelden negen geruchtmakende en opvallende diefstallen. Van de diefstal van twee kostbare neushoorns uit het Natuurhistorisch Museum in Rotterdam en de inbraak in het Van Goghmuseum tot de verzekeringsfraude zaak van de bekende kunsthandelaar Robert Noortman. ‘Eigenlijk is dit een kleine expositie binnen deze grote expositie’, licht Ad Geerdink toe.
Schijnwerpers op de gerestaureerde schilderijen
De vijf eigen gestolen en in Oekraïne terug gevonden schilderijen krijgen een bijzondere plaats in de expositie.
Het museum zet ze letterlijk in de schijnwerpers. De zwaar gehavende schilderijen zijn na een succesvolle crowdfunding campagne prachtig gerestaureerd. Een lastige en uitdagende klus voor restaurator Ronald de Jager, met een zeer geslaagd eindresultaat. De restauratie werd mede mogelijk dankzij bijdragen via een crowdfunding actie van meer dan 300 donateurs. Samen brachten zij bijna € 85.000 bijeen.
Hoorn, 22 september 2017
‘Roofgoed, kunstdiefstal in Nederland’ is te zien in het Westfries Museum in Hoorn van 15 oktober 2017 tot 12 februari 2018. Kijk voor meer informatie en actuele openingstijden op http://www.wfm.nl/roofgoed