René Klaassen – Anton Pieck en Sinterklaas
Waarom er nog altijd geen boek verschenen is met deze titel is mij een raadsel, want daar zou alle reden toe zijn. U weet het, of u weet het niet, maar Anton Pieck is alweer een aantal jaren geleden gestorven en zijn erfgoed wordt goed bewaard en bewaakt door zijn zoon Max, vanuit het Anton Pieck Museum in Hattem in Nederland.
In 2009 was ik in de herfst, min of meer toevallig in Hattem. Hoofddoel van ons bezoek aan die oude Hanzestad was het banketbakkersmuseum. Een bezoek aan dat museum in de Sinterklaas tijd kan ik overigens van harte aanbevelen aan elke Sint liefhebber, maar dat even ter zijde. Aan het einde van het bezoek van dat banketbakkersmuseum, waren we op zoek naar een terrasje om in de herfstzon ‘een pintje te vatten’. En u raadt het wellicht, we vonden geen terrasje, maar het Anton Pieck Museum.
Mijn medereizigers kozen in eerste instantie voor het terras en ik koos zelf voor het museum. Mijn vader had ooit 40 jaar geleden een eigen drukkerij in Nijmegen en mijn liefde voor ‘goed verzorgd grafisch werk’ was daardoor al vroeg gewekt. Ik zag hier een buitenkansje en ben dus gaan kijken. Het bezoek was een feest van herkenning. Al snel viel me op, zonder het nog gelezen te hebben, dat Pieck een sterke voorkeur heeft in zijn werk voor de wintertijd. En niet zomaar de wintertijd, maar voor wie goed schouwt, wordt snel duidelijk, dat het gaat om de sfeer, de gezelligheid van de winters in wat je zou kunnen noemen die goede oude tijd. Na het bezoek stond ik dus weer buiten, met een mapje met een stel goedkope prenten, die in de aanbieding waren en een boek over het leven van Anton Pieck.
Het bleek al snel het begin van een Anton Pieck verzameling te zijn geworden en ik zocht in antiquariaten naar meer boeken, ik kocht wat puzzels en toen ik die maakte ontdekte ik de ongelofelijke gedetailleerdheid, waarmee Pieck tekende, graveerde en schilderde. En juist in die details van zijn werk herkende ik steeds vaker zaken, die aan het Sinterklaasfeest te relateren zijn: etalages met speelgoed, etalages van bakkers met speculaaspoppen. Een boekje met de oude bakkersprenten, die hij lang geleden voor de firma Calvé tekende laat het koek vergulden zien uit de Camera Obscura van Hildebrand.
Toen ik eenmaal ontdekt had, dat Pieck een fascinatie had voor het Sinterklaas feest, ben ik in die richting verder gaan verzamelen. Anton Pieck tekende en schilderde in een stijl, die we gemakkelijk kunnen verbinden aan de tijd, waarin het Sinterklaas feest is ontstaan. Veel prenten zijn uitgevoerd in de stijl van de 18e eeuw. Rond 1850 schrijft Jan Schenkman zijn eerste boekje over Sinterklaas. Daarin gaat het over de stoomboot. Pieck, hij is weliswaar nog niet zo lang geleden gestorven, in 1987, is geboren in 1895 en dat maakt, dat hij in de jaren waarin hij zelf kinderen kreeg ook met hen Sinterklaas heeft gevierd en in die tijd Sinterklaas ook wel getekend heeft. Zo tekende hij zo’n oude 18e eeuwse stoomboot.
Ik vond een herfstprent van een hoefsmid, die een witte schimmel aan het beslaan is, hij wordt van nieuwe hoefijzers voorzien. We zullen nooit weten, of het paard al vroeg door Sint naar de smid is gebracht, maar Anton heeft vast bij het tekenen aan het paard van Sinterklaas gedacht. Zo kun je in het werk van Anton ook dingen zichtbaar maken, die er feitelijk niet zijn.
Toen ik dat eenmaal had bedacht, ben ik Sinterklaas gaan zoeken in het werk van Pieck ‘met andere ogen’. Met oog voor detail. Anton was een meester in het tekenen van details. Je kunt aan prenten zien, dat ze scènes uit de Sinterklaas tijd zijn door goed op de details te letten. Dan blijkt er veel meer te vinden, dan je zou denken. Ik heb dan ook, zoekend naar details, een aantal heel leuke zaken gevonden. Hij tekende de Sint zelf maar sporadisch, maar etalages vol speculaaspoppen, borstplaat en suikerharten zijn er meer dan genoeg te vinden. Hij schilderde de Nicolaas plaats in Antwerpen, een prachtige Sint Nicolaas tafel vol lekkers in een banketbakkerij en nog zoveel meer. En alles in de gezellige sfeer van de goede oude tijd. 1850 zo’n beetje en laat dat nu ook bij uitstek de tijd zijn, waarin het huidige Sinterklaas feest in Vlaanderen en in Nederland zijn vaste vorm krijgt. En laat één ding ook heel duidelijk zijn, Piecks tekenwerk bevat geen gram discriminatie rond de rol van Zwarte Piet.
Eén ding is echter jammer: plaatjes van die prenten en schilderijen afdrukken op deze plek is vanwege het copyright ten strengste verboden en daar houd ik me dus maar aan. Tegen het gebruik van de reclamefolder van het museum zal men geen bezwaar hebben, neem ik aan. Maar wie mijn Sinterklaas verzameling Anton Pieck mag bekijken, zal er zeker en vast net zoveel plezier aan beleven als ikzelf.
Tijdingen van het Sint-Nicolaas genootschap, Driemaandelijks tijdschrift van SNG Vlaanderen en SNG Nederland, Jaargang 25, Nr. 1, januari – maart 2014
Artikel: Anton Pieck en Sinterklaas
U schrijft in uw inleiding: “…, maar Anton Pieck is alweer een aantal jaren geleden gestorven en zijn erfgoed wordt goed bewaard en bewaakt door zijn zoon Max, vanuit het Anton Pieck Museum in Hattem.”
Het is wel zo dat Max een stuwende kracht bij de oprichting van het museum is, maar hij is, nog voor het overlijden van zijn vader in 1987, al in 1986 (9 april) overleden.
Gelieve uw relaas op een of andere manier hierop aan te passen.
Met vriendelijke groeten,
R.U. Wijk, oud-secretaris Anton Pieck Club Nederland.