Leonie Groen – Waar moet je zijn voor Bergense School kunst?

Bergen – Waar moet je heen als je kunst van de Bergense School wilt zien?

Piet van Wijngaerdt - Boer in landschap met roeiboten

Piet van Wijngaerdt – Boer in landschap met roeiboten

Naar Bergen waar de Bergense School ontstond en waar een museum staat, dat de Bergense School als fundament ziet? Naar Alkmaar? Of misschien naar Laren? Wil het echte Bergense School museum opstaan? Drie musea komen in aanmerking: het Stedelijk Museum in Alkmaar, museum Kranenburgh in Bergen en sinds enige jaren het museum Singer Laren. Alle drie bezitten ze een collectie Bergense School.

Het Stedelijk Museum Alkmaar (SMA) zegt vierhonderd objecten – voornamelijk schilderijen en werken op papier – te hebben die worden gerekend tot de Bergense School en het Noord-Hollands expressionisme. “Sinds het aantrekken in 2015 van een conservator op dit deelgebied groeit de collectie gestaag, waarbij de aandacht vooral uitgaat naar de kernperiode van deze meesters 1914-1925.” Het museum kocht onlangs negen nieuwe werken uit de Bergense School-periode.

Schenkingen

“Wij hebben vijfhonderd werken van de Bergense School”, zei een woordvoerster van Kranenburgh onlangs in deze krant. En dan is er nog het Singer Museum in Laren. Sinds de schenking in 2015 van Renee Smithuis van haar collectie modernisten (in totaal 84 werken), bezit het Larense museum ineens 35 schilderijen van de Bergense School.

Keuze genoeg dus, maar dan nog blijft de vraag: welk museum is nu de plek voor de Bergense School?

Verwarring en gekibbel

Veel verwarring en gekibbel

Musea steggelen over vraag wie nu de mooiste collectie van Bergense School heeft

Bergen – Het Stedelijk Museum Alkmaar (SMA) zegt vierhonderd objecten – voornamelijk schilderijen en werken op papier – te hebben die worden gerekend tot de Bergense School en het Noord-Hollands expressionisme.

Het SMA heeft er, dat wordt algemeen aangenomen, meer dan Museum Kranenburgh. “Wij hebben vijfhonderd werken van de Bergense School”, zei een woordvoerster van het museum laatst in deze krant, maar kunsthistorica Renee Smithuis uit Castricum bestrijdt dit. “In werkelijkheid is het nog niet het tiende deel. Ik heb de collecties van zowel museum Kranenburgh als van de gemeente Bergen getaxeerd in 2009. Samen bezitten ze veertig tot vijftig schilderijen, die tot de Bergense School gerekend kunnen worden en van prima kwaliteit zijn. Plus nog wat ander werk. Zeg nog eens tien stuks.”

Gerrit van Blaaderen - Zelfportret

Gerrit van Blaaderen – Zelfportret

Smithuis beticht het museum niet van liegen. “Het is geen opzet. Ze handhaven niet de juiste definitie. Ze weten het niet, maar na 1925 is het echt voorbij. Dan blijven alleen Matthieu en Piet Wiegman en Arnout Colnot nog een tijdje, tot in de jaren dertig, in de stijl van de Bergense School doorwerken.”

Grenzen

Een woordvoerster van Kranenburgh noemt Smithuis een absolute autoriteit, maar het museum wil zich niet door haar laten leiden. “Is het absoluut noodzakelijk om de grenzen zo hard te stellen? Daar doen we onszelf tekort mee.”

En dan is er nog het museum Singer Laren. Sinds de schenking in 2015 van Renee Smithuis van haar collectie modernisten (in totaal 84 werken), bezit het Larense museum ineens 35 schilderijen van de Bergense School. Getalsmatig heeft het museum er dus minder dan Kranenburgh.

Harrie Kuyten - Het orkest

Harrie Kuyten – Het orkest

Toch zegt Smithuis: “Alkmaar is in Nederland het museum met verreweg de grootste collectie Bergense School uit de juiste periode. Daarna gevolgd door het Singer Laren. Kranenburgh heeft wel een paar toppers, ze hebben bij voorbeeld een heel mooie Colnot, een winterlandschap. Maar ze hebben maar één schilderij van Piet van Wijngaerdt. Het Singer heeft er vijf. Het is raar om te zeggen, want ik heb ze zelf geschonken, maar de collectie van het Singer is veel hoogwaardiger.” Brengen de musea hun schilderijen ook onder de aandacht van het publiek? Het SMA heeft een hele zaal, waar het ontstaan, de kernperiode en de invloed van de Bergense School permanent wordt getoond. Om de zaal aantrekkelijk te houden zijn er niet altijd dezelfde schilderijen te zien.

Na de schenking van de modernisten in 2015 heeft het Singer Laren de koers gewijzigd. Richtte het zich vroeger uitsluitend op het Hollands impressionisme, nu toont het ook het Hollands expressionisme. Daartoe behoren de werken van de Bergense School (en die van de Groninger Kunstkring De Ploeg). Het Singer organiseerde in de tweede helft van 2015 direct de expositie Bergense School – de eerste Hollandse expressionisten.

Voor museum Kranenburgh vormt de Bergense School een belangrijk deel van de collectie, zegt het museum zelf. Helaas zag het museum Smithuis’ schenking aan zich voorbij gaan. Ook Alkmaar kreeg de collectie niet. “Alkmaar heeft al een prachtige collectie”, aldus de schenkster. Een woordvoerster van het SMA zegt, dat het juist goed is, dat het werk van de Bergense School ook op andere plekken onder de aandacht wordt gebracht. De woordvoerster van Kranenburgh vindt dat ook. Smithuis had ooit haar collectie aan Kranenburgh willen schenken maar week uit naar Laren uit onvrede over het beleid van de toenmalige directeur Kees Wieringa van Kranenburgh. ,”Hij doet hoegenaamd niets met de Bergense School. Hij houdt er gewoon niet van”, motiveerde zij haar keuze destijds.

Wieringa richtte zich op hedendaagse kunst. Dit leidde er ook toe, dat de volledige raad van toezicht van het Bergense museum zijn functie neerlegde, schreef deze krant destijds. Nu is er de tentoonstelling Bloot te zien, samengesteld door gastcurator Thomas Widdershoven van het Amsterdamse ontwerp bureau Thonik, met in de villa naakten van Harry Kuyten, Leo Gestel en Jan Sluijters. Van de laatste zegt de woordvoerster, dat hij niet keihard Bergense School is. Volgens Smithuis hangt het museum af en toe wel werken van Leo Gestel (1881-1941) op. “Maar dat is voor een groot deel dikwijls uit de verkeerde tijd.”

Leo Gestel - Mallorca

Leo Gestel – Mallorca

Depot

Voor de werken, die niet op zaal hangen, wordt in Alkmaar en Laren goed gezorgd. Beide musea hebben de beschikking over geklimatiseerde en goed ingerichte depots. “De afgelopen jaren heeft het Stedelijk Museum Alkmaar talloze schilderijen en tekeningen gerestaureerd waardoor de conditie van de werken optimaal is”, aldus Smithuis. Museum Kranenburgh heeft zo’n goed depot niet. Daar zijn de werken van de Bergense School minder goed af. “Ze hebben het geld en de mogelijkheden niet”, zegt Smithuis. “Ze hebben geen atelier, geen depot. Ik kan er nog altijd met mijn verstand niet bij dat bij de nieuwbouw, meer dan vijf jaar geleden, geen depot is gebouwd.” Smithuis ziet graag, dat het werk van de Bergense School van Kranenburgh naar het depot van het SMA ging. Dan ligt alles bij elkaar. Museum Kranenburgh houdt alle opties open en wil het liefst een eigen depot.

In het Stedelijk Museum Alkmaar kun je elke dag terecht voor echte Bergense School-kunst. Met een beetje geluk is er dan ook nog een tijdelijke tentoonstelling te zien over de Bergense School. Bovendien zorgt Alkmaar, net als Laren, ook nog eens goed voor zijn kunst. Het Stedelijk Museum Alkmaar is het echte Bergense School museum.

Alkmaarse Courant, 02/01/2019 om 12:39

https://www.noordhollandsdagblad.nl/cnt/dmf20190102_84161175/stedelijk-museum-alkmaar-is-het-museum-voor-de-bergense-school-kunst

Meer informatie:
https://robscholtemuseum.nl/?s=Bergense+School