Koen Schuiling – Installatierede burgemeester Koen Schuiling op 4 januari 2010 te Den Helder

Meneer de voorzitter, mevrouw de Commissaris, dames en heren,

Onder dankzegging voor het in mij gestelde vertrouwen aanvaard ik de benoeming tot burgemeester van Den Helder. Ik dank de fractievoorzitters en wethouders voor hun openheid tijdens de gesprekken die ik met hen mocht voeren. Mede namens Ben wil ik u hartelijk danken voor de warme ontvangst tijdens de afgelopen weken. Een speciaal woord van dank gaat uit naar waarnemend burgemeester Kees Vriesman; hij heeft zich ingezet voor Den Helder en weer rust en stabiliteit gebracht na een moeilijke periode. Het verheugt me bijzonder dat ik steeds op zijn kennis en inzicht een beroep kan blijven doen!

Een paar dagen geleden vierden we het begin van een nieuw decennium. Hoe kijken we over tien jaar terug op deze dag? Waar staan we nu en wat is onze droom voor Den Helder over tien jaar? Dit is het moment om keuzes te maken, dus laten we daar vandaag een begin mee maken. Als we die keuzes maken laten we dan goed begrijpen waarom we dat doen: voor de inwoners van Den Helder, voor de jongeren die in deze prachtige gemeente aan hun toekomst willen bouwen, voor ondernemers die in de zonnigste gemeente van Nederland hun kansen zien.
Den Helder heeft in het verleden een veerkracht getoond die ons de energie kan geven om aan deze stad het komende decennium vorm te geven. Laat ons die keus dan ook maken. Vaker dan menig andere stad heeft Den Helder zichzelf moeten hervinden; het moest zich ontworstelen aan het water, het moest een nieuw hart vinden na vernietigende aanslagen door oorlogsgeweld, het moest vindingrijk zijn als bestuurlijke tegenwerking verhinderde dat de stad economisch floreerde of onze Koninklijke Marine letterlijk en figuurlijk een thuishaven kon worden geboden.

Iemand zei me laatst: “je blik is aanzienlijk ruimer wanneer je op de schouders van je voorgangers gaat staan, in plaats van op hun tenen”.

Wat kunnen we leren van onze voorgangers en waar haalde Den Helder die veerkracht vandaan?
Steeds weer waren daar die Heldenaren die ons tot op de dag van vandaag kunnen inspireren. Zoals Dorus Rijkers die veel mensen het leven redde. Hij leert ons dat je teams moet smeden en dan tot veel in staat bent. En, waar hij tot op hoge leeftijd zichzelf dienstbaar opstelde, dat een krachtige geest en sterke wil het beste kompas zijn om tot resultaat te komen. Een inspirerende les voor het gemeentebestuur en al zijn partners.
Of zoals Edward Bok, die op jonge leeftijd het avontuur aanging om naar Amerika te vertrekken om daar in den vreemde een bestaan op te bouwen en daar een boek over schreef. Hij won in 1920 de prestigieuze Pulitzerprijs. Ook nu zijn er in deze zaal mensen die van ver zijn gekomen en vorige maand hun inburgeringcursus met succes hebben afgerond. Ik wil hen danken dat ze hier in Den Helder zijn. Dat ze deel gaan uitmaken van onze gemeenschap. Den Helder ontleent haar kracht aan haar openheid; natuurlijk zijn er binnenpoorters en buitenpoorters maar onze kracht zit er in dat we elk talent koesteren.

U kunt geïnspireerd zijn door Anton of Henri Pieck of Gre Brouwenstein, kinderen van Den Helder, die niet dan tegen grote persoonlijke offers met hun kunstuitingen en zangkunst zoveel plezier aan mensen hebben verschaft. Tot op de dag van vandaag: dergelijke persoonlijke inspanningen maken dus wel degelijk verschil. Zij hebben de tegenslagen in hun leven en de verwoestingen die ze om zich heen hebben gezien omgebogen tot iets positiefs voor zichzelf en anderen. Deze stad telt zoveel talent in kunst, wetenschap, ondernemerszin…laat hen het baken zijn waarop wij koersen.

Zeker, ook deze tijd heeft haar donkere kanten. De financiële crisis zal haar gevolgen nog lang doen voelen. Een stijgende zeespiegel zal Den Helder als een van de eerste steden raken. We moeten ons zorgen maken over het milieu, maar laten we niet leven alsof het einde der tijden is genaderd. Laten we niet zeggen dat “het toch allemaal geen zin heeft”. Wie zich daarachter wil verschuilen of dat als excuus gebruikt om er op los te leven, miskent zijn eigen verantwoordelijkheid en heeft de lessen van onze voorgangers niet begrepen. Laten we, zeker als we naar de bedreigingen voor ons milieu kijken, zien waar wij onze bijdrage kunnen leveren.

We hoeven niet zover terug in de geschiedenis om op de schouders van onze voorgangers te gaan staan. Gerardus ‘t Hooft, winnaar van de Nobelprijs en vele andere prijzen, geboren te Den Helder, die toegewijd, volhardend en inspirerend belangrijke doorbraken in de natuurkunde weet te bereiken. Hij leert ons om nooit op te geven. Verwonder je voortdurend, wees bereid elke dag te leren en ervaar op een dag jij de inspirator bent. Dat je het verschil maakt. Dat is de keus. Soms moet je de smalste paden bewandelen.

Hoe raken we geïnspireerd? In het stadhuis van Groningen mocht ik elke dag genieten van de plafondschilderingen van Ruud van de Wint, die in 2006 plotseling overleed. Deze ‘kleine prins’ die verwonderd was. Hij zei: ‘het is een mysterie dat we bestaan, het is wonderlijker dat we er wel zijn, dan dat we er niet zouden zijn’ en hij vatte het licht van Den Helder. Hij kleurde elke dag en elk tijdstip van de dag anders. Hij leert ons dat de rede ons ook beperkt in onze waarnemingen en dat er ruimte moet zijn voor het irrationele, het geloof, de inspiratie. Die openheid zullen we bij het nadenken over de toekomst van Den Helder hard nodig hebben. Daartoe doe ik een beroep op iedereen die deze stad een warm hart toedraagt en wil begrijpen.

Deze stad, die zich in haar naoorlogse periode te zeer beperkt heeft door allerlei redelijke argumenten met als uitkomst dat compromis op compromis werd gesloten. Daar staan we nu: het stadshart, met zoveel toewijding en betrokkenheid in oorsprong vormgegeven door onze ereburger Wieger Bruin, kwam gemankeerd van de tekentafel. Nu moeten we wel verder maar kunnen niet volstaan met organische veranderingen. Een aantal grote ingrepen is nodig. We moeten die dijk op met een rugzak vol stenen, maar laten we dat dan doen en ruimte nemen en geven voor creativiteit en het onverwachte. Al die Heldenaren die ik de revue liet passeren traden buiten oevers, gebaande paden en vaste stramienmaten. Ze dachten niet in tegenstellingen maar in synergie. Ze begrepen dat hun opdracht zich uitstrekte niet alleen voor de huidige generatie maar ook voor de toekomst.

Zal het ons lukken onze plannen met Den Helder dit decennium uit te voeren? Ook dat is een keus. Als we maar willen. Maar het begint met het inzicht dat al die grote namen toegewijde mensen in hun nabijheid nodig hadden. Velen zijn naamloos maar zo betekenisvol. Ik maak een klein uitstapje.

Gisteren hoorde ik Mark Lammers, hockeycoach, het volgende zeggen: “mijn nadeel, dyslexie, heb ik weten om te buigen tot een groot voordeel. Want ik leerde mijn andere krachten te ontwikkelen, ik moest een beroep doen op mijn andere talenten. Winnaars kijken niet naar wat ze niet kunnen, maar naar wat ze wel kunnen en dat gaan ze ontwikkelen. Daar heb je anderen bij nodig. Het gaat dus om teambuilding.” Grote namen, naamlozen: koester elk talent.

Een aantal dagen geleden kwam Hare Majesteits Evertsen terug van een missie in de Somalische wateren. De bemanning had er op gerekend voor de Kerst thuis te zijn maar nam haar verantwoordelijkheid toen dat noodzakelijk bleek. Hun hart opende zich toen ze de Lange Jaap zagen opdoemen over het mistige water. Thuis! Voor de Koninklijke Marine is Den Helder thuis en wij zijn elke keer weer vervuld van trots op de missies die zij overal ter wereld met grote inzet volbrengt. Een bemanning van wie wij de namen niet kennen. Maar hoe betekenisvol! En hoe betekenisvol is hun rol toen door kapers bedreigde schepen de Evertsen zagen opdoemen. Een mooier team dan Den Helder en de Koninklijke Marine is ondenkbaar.

Zoals ook die tientallen mensen die onze wegen schoonhouden, onze branden blussen, ons een veilige Jaarwisseling bezorgden, die actief zijn in het verenigingsleven of de afgelopen weken de ijsbaan runden. Velen van hen zijn hier vandaag in ons midden: ereburgers, mensen met een Koninklijke onderscheiding, mensen die allang een onderscheiding hadden moeten hebben… Velen doen hun werk vrijwillig; honderden mensen in Den Helder die begrijpen dat je een samenleving maakt door er te zijn en je verantwoordelijkheid te nemen. Die zich niet verschuilen achter de computer om naamloos kritiek te leveren, maar er staan als het nodig is. Ik wil ze danken voor hun inzet. Zij zijn onze kracht, zij vormen ons team en ik vraag hen de keus te maken hun werk voort te zetten. Want zonder hen kunnen we niet.

Het is die kracht en energie die deze gemeenschap los kan maken om de opgaven van het komende decennium aan te gaan. Ik noemde al de plannen voor het stadshart. De bouw van het nieuwe stadhuis, een beter onderkomen voor de bibliotheek en een modernisering van onze schouwburg. Plannen die er aan bijdragen dat Den Helder ook in de toekomst zijn verantwoordelijkheid kan nemen in onze regio.

Deze stad zal dit decennium niet weglopen voor haar rol in de mondiale milieu- en energiediscussie. Als deze zonovergoten stad, waar bovendien altijd een frisse wind waait, niet als een van de eerste steden klimaatneutraal kan zijn met een groene haven en offshore-industrie, waar kan het dan wel? Laten we tonen dat we die bedreiging weten om te buigen in iets positiefs.
In het verlengde daarvan: dit land ontwikkelt zich tot een kenniseconomie. Binnen onze gemeentegrenzen zijn sterke spelers die hun krachten kunnen bundelen om vooral rond het thema duurzame energie onderzoeks- en onderwijsinstellingen aan de stad te binden. Laat ons dat initiatief nemen. Daar zit ons talent, daarin kunnen we excelleren en winnaars worden.

Bij onze vrienden van de Koninklijke Marine is zoveel kennis waarmee zoveel meer gedaan kan worden. Laat ons die zoektocht beginnen en er onze samenleving mee dienen.

Daarbij sluit ik mijn ogen niet voor het feit dat er ook antwoorden moeten worden gegeven op de vragen die er nu zijn. Het imago van onze stad heeft zwaar geleden onder de bestuurlijke onrust die hier heerste. Laten we daar vandaag voorgoed een punt achter zetten en vooruit kijken! Ik onderken en begrijp dat deze crises de veerkracht van sommige ambtenaren zwaar op de proef heeft gesteld. Dit is wat ik hen zeg: “de opgaven die ik zojuist heb geformuleerd zal veel van ons vergen. Iedereen is nodig. Ik ben er. Ook voor u en met u. In dat vertrouwen vraag ik u met mij te werken aan de stad. Laten we een lerende en flexibele organisatie worden en laten we ons weer geïnspireerd, bezield en met plezier en trots werken aan onze stad. Sta met mij en het gemeentebestuur op de schouders van onze voorgangers en heb weer die wijde blik”. Ik weet dat er ondernemers zijn die cynisch zijn omdat te vaak hun mooie plannen een stille dood stierven. Ik zal de Koningsstraat niet noemen en toch vraag ik hen niet om te zien en weer vooruit te kijken. Ik lees wat de directeur van Woningstichting in een recent interview zegt maar antwoord hem dat wij hem niet kunnen missen en reik hem, met dit gemeentebestuur, mijn hand. Laten we elkaar ook het komende decennium niet loslaten; onze maatschappelijke verantwoordelijkheid is daarvoor te groot. En ik vraag onze jongeren: doen we genoeg? Heb je vertrouwen in deze stad? Wat kunnen we beter doen? Tenslotte, niet voor niets heette de Antilliaanse band Los Elegidos u vandaag welkom. Laat het een begin zijn van vriendschap en respect tussen ons want ik sluit liever iemand in mijn hart dan dat ik hem buitensluit.

De rol van burgemeester is een bijzondere. Sommigen spreken schertsenderwijs van ‘burgervader’, maar laat ik u zeggen dat ik die rol niet onderschat. Wat burgemeester Cohen in Amsterdam doet en hij wel eens aanduidt als “de boel bij elkaar houden”, is een grote prestatie. Hij verbindt mensen en dat vereist meer inzet dan velen vermoeden.
Anderen spreken van eerste burger. Misschien ligt dat gevoelig in Nederland, maar niet als je deze uitspraak, die ik laatst las, op je in laat werken: “to be a leader, partner with one”. Zo is het! In die uitspraak is goed tot uitdrukking gebracht dat leiderschap dienend is. De uitdaging is steeds in de samenwerking met anderen het beste uit jezelf en die anderen te halen. Over de relatie tussen ambtenaren en de bevolking hoor ik wel eens spreken over ‘hen’ en ‘wij’. Die tegenstelling is mij vreemd: de gemeente zijn wij. Het gaat over onszelf.
Ik vind dat de betrokkenheid van Heldenaren bij de besluitvorming moet verbeteren. Wij hebben de kennis uit onze samenleving te zeer nodig om er luchthartig over te kunnen doen. Het initiatief uit de gemeenteraad en van Kees Vriesman voor burgerparticipatie is van groot belang; bij de vormgeving en de uitvoering van onze plannen moet de communicatie beter.
Ook mijn functioneren als burgemeester moet in samenspraak met u en de gemeenteraad vorm krijgen. De omstandigheden veranderen veel sneller dan voorheen. De inkleuring van dit ambt laat hetzelfde zien als de schilderingen van Ruud van de Wint; het wisselt van dag tot dag en van uur tot uur. Ik vraag u mij daarbij te helpen opdat we onszelf deze vraag stellen: doen we samen het goede? In die dialoog met u en de raad zal dit ambt vorm moeten krijgen. Mijn inzet daarbij ziet u letterlijk voor u: ik sta midden tussen u in. Ons appartement staat in het centrum van Den Helder. Ik zoek u op, spreek mij aan. Ik hecht aan het persoonlijke contact en daarnaast open ik een weblog. Bovendien, tot de gemeenteraadsverkiezingen van 3 maart kunt u niet alleen kennis nemen van hetgeen de politieke partijen willen, maar kunt u ook laten weten wat u vindt. Ook die site gaat morgen de lucht in.

To be a leader, partner with one… Den Helder zal het komende decennium zijn rol spelen. Dat is de keus die we maken. Samen met onze partners: onze buurgemeenten, onze provincie, het Rijk, Zeestad, Woningstichting en andere ontwikkelaars, de Koninklijke Marine, ondernemers, onderwijs- en onderzoeks-instellingen. Wij hebben elkaar nodig. Wij willen onze sterke punten ontwikkelen en teams vormen.
Wij begrijpen wat onze voorgangers van ons vragen. Wij begrijpen wat deze tijd van ons vraagt. Vandaag maken we onze keus. Als we over tien jaar terug kijken staat Den Helder als lichtend baken weer op de kaart!

Ik wens u en de uwen voor 2010 toe dat u woekert met uw talenten en een winnaar wordt, dat u teams vormt en dat elke dag weer iets van het mooie geheim van Den Helder zich voor u openbaart!

http://www.prinsvoorbehoorlijkbestuur.nl/pdf/installatie.doc

PDF:
Installatierede burgemeester Koen Schuiling op 4 januari 2010 te Den Helder