José Pietens – Koger cultuurhistoricus Wilmar Taal ploos leven ’magische verzamelaar’ Jan Eldermans uit

Koog aan de Zaan – Overdag was hij reclasseringsambtenaar, in zijn vrije tijd hield hij zich bezig met magie, folklore en kabouters.

Een leven lang verzamelde Jan Eldermans (1904-1985) informatie over deze onderwerpen en schreef er duizenden pagina’s over vol, die hij wonderbaarlijk genoeg allemaal verborgen hield voor de buitenwereld. De Koogse cultuurhistoricus Wilmar Taal (1969) ploos leven en werken van Eldermans uit, met ’The silent listener. The Life and Works of J.H.W. Eldermans’ als resultaat. Het boek wordt 7 april gepresenteerd in het museum van hekserij en magie in het Britse Boscastle.

Wilmar Taal (foto José Pietens)

Wilmar Taal (foto José Pietens)

Taal, werkzaam als logistiek medewerker bij het Rijksmuseum, is er jaren zoet mee geweest. Hij dook in binnen en buitenland in archieven en collecties, vergaarde zesduizend pagina’s aan onderzoek en las elke letter, die de in occulte kringen bekende Eldermans schreef. Hoewel de Koger in zijn jonge jaren met het occulte had geflirt (’meer uit rebellie dan uit overtuiging’), hoorde hij in 2012 pas voor het eerst over Eldermans. Taal werkte toen aan zijn eerste boek ’Wie Nunspeet zegt, zegt Van Vloten’ (2014). Net als Taal was Eldermans geïnteresseerd in de sage van Het Ronde Huis in Nunspeet, die ter plaatse al tientallen jaren voer is voor complotdenkers en wilde speculaties over occulte rituelen en prostitutie in de voormalige villa.

Magiër

Na het verschijnen van zijn debuut, vroeg Eldermans’ kleindochter Taal een boek over haar opa te schrijven. Ook over hem gingen wilde verhalen de ronde. Hij zou bijvoorbeeld een magiër bij een geheim genootschap zijn.

Jan Eldermans op zijn werkplek

Jan Eldermans op zijn werkplek

Taal – die Zaanse metal liefhebbers zich nog zullen herinneren als zanger en bassist van onder meer Midia, TripleSix en Delirium – ontdekte, dat de werkelijkheid anders in elkaar steekt. „Na de Tweede Wereldoorlog heeft Eldermans het tribunaal in Almelo voorgezeten. Hij hoopte verder carrière te kunnen maken, maar werd reclasseringsambtenaar in Den Haag. Hij raakte verbitterd. Ik heb de indruk, dat hij gevangen zat in een leven, dat hij eigenlijk niet wilde. De magie was waarschijnlijk zijn ontsnappingswereld, maar een magiër was hij niet. Uiteindelijk is hij het meest gezien aan de keukentafel, waar hij altijd zat te tekenen en kunst te maken. Hij kon fantastisch tekenen en maakte prachtig handwerk.”

Kaboutertekening van Eldermans

Kaboutertekening van Eldermans

Kabouters

Eldermans hoorde tijdens vakanties in Nunspeet over het bestaan van kabouters. Hij leek niet echt in deze natuurwezens te geloven, maar raakte gefascineerd en dook steeds dieper de occulte wereld in. Duizenden manuscript pagina’s, tekeningen en kunstwerken produceerde hij. Een aantal is te zien in het Rob Scholte Museum in Den Helder en De Venus tempel in Amsterdam. Zijn volksverhalen zijn bij het Meertens Instituut. Volgens Taal was Eldermans niet uit op bekendheid. „Hij was een verzamelaar. Haalde overal informatie vandaan met het waarschijnlijke doel om een geschiedenis van de magie te schrijven. Maar hij verloor zichzelf in details en dat werk is er nooit gekomen.”

Die bekendheid kwam pas in 2000, toen schoonzoon Bob Richel vele geschriften, tekeningen en een vitrine kast vol kunstobjecten naliet aan het Britse hekserij museum. ’Een van de meest raadselachtige magische collecties ter wereld’, aldus het museum. Taal is nog niet klaar met Eldermans. Na de biografie werkte hij verder aan een kaboutertrilogie, die Eldermans kaboutertekeningen behandelt. Taal: „Ik geloof niet in geesten, maar tijdens het werken aan mijn boeken leek het of Eldermans over mijn schouder mee keek. Ik ben zo intensief met hem bezig geweest, dat ik het gevoel heb dat ik hem echt heb leren kennen.”

Boek

The silent listener
Uitgeverij Troy Books, bestellen via http://www.troybooks.co.uk.

Noordhollands Dagblad, 19/03/2018 om 21:38

https://www.noordhollandsdagblad.nl/cnt/dmf20180924_76581160/koger-cultuurhistoricus-wilmar-taal-ploos-leven-magische-verzamelaar-jan-eldermans-uit