Jelle Jeensma – Dwarsligger in de marinestad + Ronald den Boer – ‘Dezelfde gezichten duiken steeds op’

Dwarsligger in de marinestad

De in Den Helder woonachtige beeldend kunstenaar Rob Scholte heeft maandag de rechtszaak gewonnen, die de gemeente tegen hem had aangespannen. Dit betekent, dat het Rob Scholte Museum, gevestigd in een voormalig postkantoor, voor de stad in de kop van Noord-Holland behouden blijft. Voorlopig althans. Het is onbegrijpelijk, dat een gemeente met zo weinig kunst binnen de stadsgrenzen Scholte niet koestert.

Geen kwaad woord over Den Helder! Als ik vertel, dat ik er ben opgegroeid, kijken mensen mij aan met een blik, die boekdelen spreekt: ‘Ach, arme stakker!’ En dat terwijl ze die plaats alleen kennen, omdat ze op doortocht waren naar Texel. Misschien laten zij zich leiden door de vermeende oorsprong van ‘Helder’, de naam, die de stad tot 1928 droeg. ‘Helder’ zou afstammen van ‘Helsdeur’, een diep zeegat in het Marsdiep, waarin vijandelijke schepen, die koers zetten naar de Zuiderzee vanaf de kustlijn, een makkelijk doelwit waren.

Maar deze verklaring kan net zo goed een verzinsel zijn. Buiten kijf staat dat Den Helder op veel buitenstaanders een wat zielloze indruk maakt. Dat komt doordat haar ziel, het oude stadshart, tijdens de Tweede Wereldoorlog is omgebracht. Niet door de geallieerden, omdat het hier een havenstad betrof, maar door de bezetters. De Duitsers sloopten de binnenstad ten behoeve van de ‘Atlantikwall’, die een eventuele Engelse invasie moest beletten.

Tegenwind

Voor mij als kind was het fijn om op te groeien in de marinestad. Als buitenkind zwierf ik door de uitgestrekte duinen, in het bos ‘Donkere duinen’, over het brede strand en langs de havens. Dichtbij huis waren in het voorjaar ook nog eens de kleurrijke bloembollenvelden. Als je op je rug in het gras lag, zag je de mooiste wolken aan de hemel voorbij schieten. Je had op de fiets altijd tegenwind, omdat de stad van drie kanten is omgeven door water, waar vandaan de luchtbewegingen continu naderen. Maar het luchtruim wordt telkens weer leeg geblazen, zodat Den Helder – ook wel Nieuwediep genoemd – de meeste zon uren van ons land heeft.

Door haar ligging is de stad geïsoleerd. Ja, Texel is vlakbij, maar dan moet je nog altijd met de boot oversteken. Aan de andere kant ligt Alkmaar, niet minder dan 42 kilometer verderop. En het duurt minstens vijf kwartier, voordat je met de trein in Amsterdam bent. Welkome beïnvloeding door een nabij gelegen grote stad ontbreekt zodoende. Door de alom aanwezige marine is er lange tijd sprake geweest van een eenzijdige bevolkingssamenstelling: je vader was marineman of je vader werkte op de werf voor de marine. Tegenwoordig gaat het economisch gezien niet meer zo goed met de havenstad, doordat er jarenlang stevig is bezuinigd op de marine. De offshore sector, die er gedeeltelijk voor in de plaats kwam, heeft dit niet kunnen compenseren. Resultaat: toenemende werkloosheid en verloedering.

In zichzelf gekeerd

Het gemeentelijk bestuur heeft het tij onvoldoende kunnen keren. Dat komt, doordat ook de lokale bestuurders het product zijn van de stad: in zichzelf gekeerd. Af en toe wordt een burgemeester van elders in gevlogen om het amateurisme in de gemeenteraad bij te sturen. Maar gemeenteraadsleden blijven elkaar in de haren vliegen. Wethouders komen soms ook in de vuurlinie te staan. Zo werd twee jaar geleden wethouder Geurt Visser weg gestuurd, omdat hij zich maandenlang niet gedroeg ‘volgens de normen en waarden, die bij een wethouder horen’. Hij had zich schuldig gemaakt aan seksisme tegenover vrouwen.

Den Helder profileert zich namens de toeristenbranche als ‘stad van Napoleon’ en dat is goed gekozen. Aan het begin van de negentiende eeuw, tijdens de Restauratie van 1813 tot 1820, werden Napoleontische bestuurders in ons land namelijk getypeerd als ‘windvanen’. Historicus Matthijs Lok legt in zijn boek met de gelijknamige titel (2009) uit wat er onder ‘windvaan’ in die tijd begrepen werd. Die kon vier gedaanten aannemen: de weerhaan, die met elke wind meedraaide, de baantjesjager, die bereid was voor eigen gewin politieke principes in te leveren, de kameleon, die als opportunist van politieke kleur kon veranderen, en de Judas, die als verrader en overloper werd gekenmerkt. Is die praktijk van weleer nog steeds aanwezig in Den Helder? Laat ik mij tot de feiten beperken: vast staat, dat het Napoleon Bonaparte was, die van de stad een marinestad maakte, met een stelling van forten en verbindingsdijken. Hij bezocht (Den) Helder van 15 tot 17 oktober 1811.

Postkantoor

Het culturele erfgoed is in Den Helder dun gezaaid. Je hebt er de sympathieke en actieve kunstgalerie ‘Windkracht 13’ en je vindt er, nabij station Zuid, de prachtige sculpturen van Ruud van de Wint in het mooi aangelegde natuurgebied De Nollen. Hij heeft de stad tevens verrijkt met mooie lantaarns en bruggen. Maar verder? Niet zo veel. Gelukkig vestigde beeldend kunstenaar Rob Scholte zich in 2008 in de marinestad, in een voormalig postkantoor, pal naast het centraal station. In mijn jeugd bezocht ik dat postkantoor regelmatig; het was een robuust gebouw, in 1967 ontworpen door architect Jo Kruger, vol licht en lucht.

Rob Scholte ging er wonen met zijn gezin, richtte daar zijn atelier in en creëerde een museale ruimte. Het Rob Scholte Museum was geboren. Behalve, dat de kunstenaar zijn eigen werk in het museum onderbracht, gaf hij onderdak aan – zo valt te lezen op de site van het museum – een indrukwekkende collectie bestaande uit het werk van vele andere kunstenaars, zoals Christian Boltanski, Rob van Koningsbruggen en Andy Warhol.

Als eigentijdse kunstenaar ‘speelt Scholte met copyright’, wat betekent, dat hij voortdurend reageert op ‘gemedialiseerde’ beelden. Hij voorziet iconen van nieuwe betekenissen. In Museum De Fundatie in Zwolle stelde hij vorig jaar – door nijvere moeders, grootmoeders en overgrootmoeders met de hand gemaakte – borduurwerken ten toon. Hij voorzag de borduurwerken van zijn handtekening en lijstte ze omgekeerd in, dus met de achterkant aan de voorzijde.

Is het werk van deze Helderse kunstenaar vanuit kunsthistorisch gezichtspunt esthetisch? Bezit het een bepaalde schoonheid? Het zijn traditionele vragen, waaraan postmodernist Rob Scholte geen boodschap heeft.

In natura

De gemeente, eigenaar, wil het gebouw verkopen en daarom moet Rob Scholte er uit. Scholte wil evenwel van geen wijken weten en na een lang slepend meningsverschil kwam de zaak in kort geding voor de rechter. Afgelopen maandag oordeelde de rechter, dat Scholte niet kan worden uitgezet. De twee gebruiksovereenkomsten, die de gemeente met Scholte is aangegaan, moeten worden aangemerkt als huurovereenkomsten. De kunstenaar betaalt weliswaar geen huur, maar levert een tegenprestatie in natura door exposities voor het publiek open te stellen. De gemeente had hiermee ingestemd blijkens de volgende zinsnede in de overeenkomst voor museumruimte: ‘Het leveren van een bijdrage aan het culturele klimaat en de culturele uitstraling van Den Helder.’ Scholte heeft dus huurbescherming.

Rob Scholte staat niet alleen. Vrienden van het Rob Scholte Museum ondertekenden een Open Brief gericht aan het college van burgemeester en wethouders in Den Helder. Het is een lange lijst waarop namen staan van Sjarel Ex, Remco Campert, Melle Daamen en Hedy D’Ancona. Kwaaie pier is wethouder en loco burgemeester Pieter Kos. Uitgever Theo Knippenberg maakt gehakt van hem in een toelichting op de Open Brief: ‘Hoe is het mogelijk, dat in dít land een wethouder met leugens en bedrog een belangrijk kunstenaar als Rob Scholte bewust slachtoffert om daarmee zijn eigen baantje veilig te stellen? Een wethouder, die daarna nog ‘haha’ grappen over deze kunstenaar maakt en met zijn collega yup wethouder Twittert over de schoenen, die hij lekker wel draagt en Rob niet (meer)…’ Zoals bekend verloor Rob Scholte in 1994 beide benen bij een bomaanslag op zijn auto in de Amsterdamse Jordaan.

Gekonkel

Pieter Kos, voormalig fractievoorzitter van GroenLinks in Leiden en afgelopen dinsdag als lijsttrekker van de Stadspartij in Den Helder aangewezen, zegt af te willen van ’het gekonkel, de spelletjes en de vriendjespolitiek’ in de Helderse politiek. Kos – ‘strateeg, onderhandelaar, constructief gericht op mens en resultaat’, volgens zijn profiel op LinkedIn uit zijn Leidse tijd – heeft het geschil met Rob Scholte niet weten op te lossen. Namens de gemeente zou hij nu een bodemprocedure kunnen aanspannen om Scholte alsnog uit te roken uit het voormalige postkantoor. Maar dat kan lang duren. Beter zou zijn als hij ingaat op de handreiking van Scholte om ‘verder te praten over de definitieve vestiging van het Rob Scholte Museum’. De beeldend kunstenaar kan, nog meer dan nu, ‘een bijdrage leveren aan het culturele klimaat en de culturele uitstraling van Den Helder’.

Wethouder Pieter Kos doet er goed aan het advies van Rudi Fuchs, voormalig directeur van het Stedelijk Museum Amsterdam, ter harte te nemen. In HP/De Tijd van deze week verklaart Fuchs: ‘Ieder initiatief van een kunstenaar is van belang. […] Bovendien is Rob Scholte een dwarsligger en dat kunnen ze in Den Helder wel gebruiken.’

Blogs van Jelle Jeensma, 21 oktober 2017

https://jellejeensma.wordpress.com/2017/10/21/dwarsligger-in-de-marinestad/

‘Dezelfde gezichten duiken steeds op’

Helderse Courant, 25 oktober 2017

Helderse Courant, 25 oktober 2017

https://www.noordhollandsdagblad.nl/den-helder-eo

13 Comments

  1. Het allergevaarlijkste gezicht dat sinds mensenheugenis opduikt, is dat van Ronald den Boer zelf. Feitelijk is hij hoofd Voorlichting van de gemeente Den Helder, vermomd als onafhankelijk journalist.

  2. Gemeentelijk pers- en voorlichtingsbureau Ronald den Boer – je zal er maar mee behept zijn.

  3. Ronald den Boer 25 oktober 2017 op 09:57

    Mooi, ik heb ter redactie de weddenschap gewonnen. Dank voor je (voorspelbare) reactie, Dick.

  4. Gefeliciteerd Ronald! Van harte gegund. Ik probeer al jaren ’ter Scholtemuseum’ met iemand te wedden dat jij het weer voor B&W gaat opnemen of Scholte weer de grond in gaat/laat schrijven. Maar voor mij valt er niets te verdienen. Niemand is namelijk zo dom om te denken dat je dat niet gaat doen…

  5. Ronald den Boer 25 oktober 2017 op 12:09

    Ik laat dat geschreeuw en gescheld over en op mij doorgaans voorbij gaan, maar ik zal eenmalig reageren (waar ik ongetwijfeld spijt van ga krijgen).
    Er zijn feiten en er zijn feiten volgens Dick Berts. Feit is dat ik veel waardering en respect voor Rob Scholte heb, dat ik dat in een interview met hem enkele jaren geleden ook niet onder stoelen of banken heb gestoken, en dat ik vind dat het museum moet blijven. Dat weet Rob en dat weten burgemeester en wethouders ook want dat heb ik meermalen kenbaar gemaakt, zowel in de krant als daarbuiten.
    Ik heb een jaar of wat geleden ook geprobeerd via een gesprek tussen Rob en de verantwoordelijke wethouder (zonder ambtenaren, zonder advocaten, zonder secondanten aan beide kanten), de partijen tot elkaar te brengen, waarvan ik dan in de krant zo uitgebreid mogelijk verslag zou doen voor het brede publiek. Ik liep al een tijdje met dat idee, maar tijdens een koffiegesprek met Rob in het museum kwam hij zelf met deze suggestie. Daar was ik blij mee. De wethouder en in zijn kielzog het college gingen zowaar akkoord, maar het duurde door uiteenlopende oorzaken een tijdje voordat ik zoiets kon organiseren. Rob zag er uiteindelijk vanaf omdat hij geen vertrouwen in mij had. Dat is jammer en in mijn optiek een gemiste kans, maar het is natuurlijk Robs goed recht.
    Waar ik met Rob Scholte over van mening verschil is de manier waarop de zaken zijn/worden aangepakt om dat museum te realiseren. Mag ik dat niet vinden? Dat ik niet in blinde adoratie de kunstenaar heilig heb verklaard, zoals kennelijk van mij wordt verwacht, betekent niet dat ik op de hand van het college ben. Niet in deze zaak en ook niet in een heleboel andere zaken. En dat – even terzijde – de gemeente – drie dagen na een kritisch commentaar van mij over de huisadvocaat meldt dat er een andere advocaat is aangezocht was voor mij net zo’n grote verrassing als voor ieder ander. Puur toeval. Dus de suggestie dat ik vooraf op de hoogte was bekt natuurlijk wel lekker en past prima in het straatje van sommigen, maar is op geen enkel feit gebaseerd.
    Maar zo gaat dat in deze stad: iedereen schreeuwt en roept van alles op websites en sociale media (bij voorkeur lekker anoniem ook, he Judge?) en het ene complot na het andere passeert de revue, maar juridisch steekhoudende BEWIJZEN worden nooit geleverd. En aangezien we met een klein aantal mensen een krant moeten maken en geen detectivebureau runnen, zullen die bewijzen er eerst moeten zijn want de stap naar de rechter of Raad voor Journalistiek is tegenwoordig door iedereen snel gemaakt. Ik ben daar niet bang voor, heb in het verleden heel wat ruzies met advocaten gehad, maar die heb ik allemaal gewonnen. En dat wil ik zo houden. Je kunt tegenwoordig van alles aan beschuldigingen en beweringen toeteren, maar het kan niet zomaar in de krant gezet worden zonder dat advocaten zich meteen warmlopen.
    Tot zover mijn enige en laatste reactie. Gaat u rustig verder met mij voor rotte vis uitmaken.

  6. Er zijn feiten en er zijn ‘feiten’ volgens Ronald den Boer. Hij schrijft: : “Feit is dat ik veel waardering en respect voor Rob Scholte heb, dat ik dat in een interview met hem enkele jaren geleden ook niet onder stoelen of banken heb gestoken, en dat ik vind dat het museum moet blijven”.

    Toen ik enkele weken geleden samen met Rob Scholte op een terrasje in de binnenstad neerstreek, bleek Ronald den Boer naast ons te zitten. Hij verslikte zich zowat in zijn eten en speerde zonder een woord te zeggen pijlsnel weg”.

    Uit waardering voor Rob Scholte zullen we dan maar zeggen….

    • Judge X
      25 oktober 2017 at 15:11
      Ja zeker Ronald den Boer, nú (nog) anoniem en dat is helaas noodzakelijk tijdens het opbreken van de corrupte bestuur-bende en handlangers, maar het werkt wel lekker smeuïg en mijn glaswerk blijft tot dan verzekerd. ;)
      ‘Aan touwtjes trekken is mijn hobby’. :)

  7. Ronald den Boer 25 oktober 2017 op 13:44

    Feit: toen Rob Scholte op het terras langs mijn tafeltje kwam (enkele máánden geleden, geen enkele weken – over feiten gesproken) hebben wij elkaar gewoon gedag gezegd (kennelijk is dat Dick Berts ontgaan), zoals wij elkaar altijd gedag zeggen en een hand geven en zoals ik een paar weken geleden ook nog gewoon in het museum bij Rob op de koffie ben geweest. Waar we afspraken dat ik dat vaker zou doen. ‘Verslikte in zijn eten’? ‘Speerde zonder een woord te zeggen weg’? Noem je dat feiten? Ik noem dat eigen interpretaties. Ik heb gewoon geluncht, daarna afgerekend en ben met mijn tafelgenoot weggegaan naar een volgende afspraak. Misschien met grote passen, maar zo loop ik nu eenmaal met 1.92 meter. Dat ik Dick Berts daarbij heb genegeerd is wel een feit, ja.
    Ships, nou reageer ik toch weer… Is het toch weer sterker dan ik.)

    • Misschien kan de moderator mijn reactie hier boven onder die van R. den Boer plaatsen ?

  8. Scholte en ik kwamen samen en naast elkaar aan. Den Boer zou mij genegeerd hebben en Scholte tegelijkertijd vriendelijk gegroet….. De ‘open’redactiechef van Den Helders enige krant keek in werkelijkheid gewoon nors de andere kant op en rende weg. Gegroet Ronald.

  9. Onder verantwoordelijkheid van Ronald den Boer als redactiechef. Wilt u nog honderd voorbeelden? Ik lever ze zo.

    https://robscholtemuseum.nl/dick-berts-schuilingbode-manipuleert-opnieuw-de-publieke-opinie-ten-nadele-van-rob-scholte/

  10. “En dat – even terzijde – de gemeente – drie dagen na een kritisch commentaar van mij over de huisadvocaat meldt dat er een andere advocaat is aangezocht was voor mij net zo’n grote verrassing als voor ieder ander. Puur toeval. Dus de suggestie dat ik vooraf op de hoogte was bekt natuurlijk wel lekker en past prima in het straatje van sommigen, maar is op geen enkel feit gebaseerd”, aldus den Boer hierboven. Maar daar gaat het niet om, als den Boer onafhankelijk was geweest, dan zou hij geen kritisch commentaar op de huisadvocaat hebben geschreven (zo ongeveer de beste en de duurste van Nederland) maar op het college dat zo onbetrouwbaar is, dat ze aan de lopende band rechtszaken verliezen. Dat op Nauta Dutilh schuiven is te gek voor woorden. Maar den Boer doet nu eenmaal niets liever dan het college uit de brand helpen.

    Den Boer zegt dat hij geen detectivebureau runt, nee klopt, hij runt een PR bureau.

Reacties zijn afgesloten bij dit onderwerp.