Jan T Bremer – Schuilkelders, bomkraters, prikkeldraad en verwaarloosde steigers
Schuilkelders, bomkraters, prikkeldraad en verwaarloosde steigers
Voor het eerst na de oorlog nam een verslaggever een kijkje bij de Helderse haven en dijk
Den Helder – Hoe staat het met de haven en de dijk, vroegen de Nieuwediepers zich af toen de oorlog dan eindelijk voorbij was. Want daar waren we al tijden niet geweest.
Na verloop van tijd toen de bezetters, steeds meer gingen beseffen dat zij niet naar Engeland zouden varen, maar dat de geallieerden wel eens tot een invasie in het vasteland van West Europa zouden kunnen besluiten, werd ook dijk en duin ’Sperrgebiet’. ’Nu is ook de vloedlijn ontnomen, en wat spoelt en verbleekt aan het strand’, schreef de oud Nieuwedieper Jan Kruisinga in zijn gedicht Evacuatie in 1943. Kustbewoners moesten domweg hun woongebied verlaten, de toegangswegen tot de dijk werden geblokkeerd.
Schuilkelders
Pas eind mei 1945 mocht een verslaggever van de krant een kijkje gaan nemen in het havengebied en op de dijk. Daar waar vroeger het mastenbos van de vissersvaartuigen oprees liggen nu nog Duitse ’Vorposten’ boten. Het beeld van de havenglooiing is sterk veranderd, overal zijn schuilkelders gebouwd, terwijl de steigers er verwaarloosd uit zien met hun gaten en verzakkingen. De gebouwen aan de haven zijn buitengewoon vervallen, ’uitgewoond’. Het Zoölogisch Station ziet er droevig uit. Op het Ankerpark werd veel door bombardementen vernield: het kleine postkantoortje is verdwenen, terwijl de woonhuizen onbewoonbaar zijn geworden, de Zeevaartschool is schandelijk verwaarloosd. De oude kolen loodsen zijn tijdens één van de zwaarste bombardementen vernietigd. Van de provoost staat alleen nog maar een ruïne. De Marinekazerne is onbewoonbaar. Het Marinehospitaal is met de grond gelijk gemaakt, alleen de barakken staan nog, evenals het Doktershuis. Het Instituut en het Paleis, waarin de Duitse havencommandant zetelde, zijn onbeschadigd gebleven.
Bomkraters
Het Havenplein, aldus de verslaggever, biedt een troosteloze aanblik: twee ontzaglijke bomkraters gapen te midden van puin en brokstukken. Het Monument voor hen, die vielen is door het laatste bombardement, dat Den Helder te verduren had, zwaar beschadigd; Hotel Den Burg is een puinhoop geworden, evenals een zevental huizen er naast. Het Wierhoofd is onherkenbaar verminkt: een of andere bunker is er dwars overheen gebouwd, de pier zelf is één prikkeldraad massa.
Leeggeplunderde boot
Over de situatie bij de Texelse boot vermeldt de verslaggever niets. In een boek over de TESO staat geschreven, dat reeds op 15 mei 1945 begonnen werd me de reparatie van de totaal leeg geplunderde Texelse boot ’Marsdiep’.
De Rijkswerf verricht e een wonder door dit schip op 27 juli alweer bevaarbaar te hebben gemaakt. Daarna volgde het herstel van de ’Dokter Wagemaker’.
Prikkeldraad
Ook over de dijk is de verslaggever van de Helderse krant kort. ’De kruin van de dijk wordt geheel in beslag genomen door de muur, die weer rijkelijk voorzien is van prikkeldraad. Aan de voet van de dijk zijn betonnen ruiters opgesteld tegen een eventuele landing’. Op de dijk waren behalve talloze bunkers inderdaad op vier plaatsen over een totale lengte van zo’n 1.730 meter anti tank muren geplaatst. Dijkweg en dijkhelling lagen bezaaid met prikkeldraad en merkwaardige betonnen staketsels ’Tetraëder’ genaamd. Bovenop Kijkduin had men een zware betonnen kap aangebracht, waar de beneden bouw niet op berekend bleek.
Ook in Huisduinen en in de duinstrook waren talloze bunkers gebouwd. Wat op mij als jongen diepe indruk maakte bij een eerste weerzien van het strand bij Huisduinen was het enorme duinverlies, dat had plaatsgevonden in de oorlogsjaren. Borden met waarschuwing niet het duin te ’betreden,’ die voorheen aan de duinvoet stonden, bevonden zich nu aan de vloedlijn. De eerste in het duin gebouwde bunkers dreigden al duin afwaarts op het strand te vallen.
Helderse Courant, 29 juni 2020, 14:44
Meer informatie
https://robscholtemuseum.nl/?s=Jan+T+Bremer
https://robscholtemuseum.nl/?s=Atlantikwal
https://robscholtemuseum.nl/?s=Den+Helder+Tweede+Wereldoorlog