Jan Mulder – Tranendal

Rob Scholte houdt de boel graag voor het lapje. Kluitje in het riet, verkeerde kant opsturen, schilderen met een knipoog, dubbele bodems inbouwen, omkeren en vlak maken, nog eens overdoen en dan in kleur, versnijden en bijvoegen, verknippen en aan elkaar plakken, zoals in de catalogus van zijn overzichtstentoonstelling in Museum Boymans-van Beuningen. Hoe moet je het precies uitdrukken om deze kunstenaar recht te doen?
Rob bedient zich niet van waarnemingen, indrukken of emoties en hun onmiddellijke onwillekeurige expressie, maar van foto’s. Hij grijpt niet in in de waarneming, de exemplarische subjectiviteit daarvan, maar op het archief van mechanisch gepresenteerde momenten, gefotografeerde betekenis. Daarom is de vraag of en in hoeverre (of hoe) dit realisme is, overbodig en zelfs verwarrend. Zowel voor het oog, als zeg maar sociaal historisch, is het fotoarchief, dat er is de taal, waarin het schilderij geschreven is. Dat is de geanalyseerde en her samengestelde betekenis. Het isoleren en de wijze van weergeven, de schilderkunstige vervorming van de gefotografeerde betekenis is, waar de methode om draait, niet de authenticiteit, het echt gevoelde, of zelfs waargenomen zijn ervan. In die zin ligt hier een link naar het surrealisme” (uit een ongepubliceerde toespraak van Dirk van Weelden).

In het televisieprogramma Uit de kunst werd de schilder over zijn ideetjes ondervraagd door presentatrice Leonie Jansen. Leonie zag er achterdochtig uit. Zij vond een geschilderde parkeerbon maar een geschilderde parkeerbon. Rob, gentleman, ging bereidwillig, sympathiek en serieus op de argwaan jegens zijn werk in. Ik zat voor de televisie en dacht: een parkeerbon schilderen, even over nadenken, nee, dat zou ook niet meteen mijn eerste prioriteit zijn. Ach, zei Rob Scholte, een parkeerbon gebeurt ook in het leven en waarom zou je geen parkeerbon schilderen?
Leonie Jansen keek hem aan. Ze vond een geschilderde parkeerbon banaal, het gaat op die manier niet verder dan een ideetje. Het ligt er maar aan hoe je dat ziet, zei Rob Scholte zonder dat ik kon ontdekken, waar hij Leonie en mij in de maling nam.
Dat was een fijn gesprek over kunst. Ik raakte geïnteresseerd in die parkeerbon van Rob Scholte, hetgeen de functie van zo’n kunstprogramma is: het was zeker, dat ik een van de volgende dagen naar Museum Boymans-van Beuningen zou rijden om de geschilderde parkeerbon te bezichtigen, mede ook gezien het feit, dat Scholte een reputatie heeft op het gebied van klakkeloos overschilderen.
De eenvoudigste ideetjes zijn vaak nog niet eenvoudig genoeg: HP cover, Chiquita bananen advertentie, Mens erger je niet, Kodak, Beatles platenhoes. Plus nog wel eens een flauwiteit ertussen door: een schilderij van een schrijfmachine met alleen de letters A, B, C, titel: Analfabeet.
Ik betrad Museum Boymans-van Beuningen met immer groeiende nieuwsgierigheid: hoe ziet een parkeerbon eruit?
Het is als met Willeke Alberti en Michael Caine. Je hebt veel over ze gehoord, hun beeld ligt vast in je gedachten. Maar dan plotseling zitten ze in de coffeeshop in de P.C. Hooftstraat in die etalage hun broodje te eten en het blijkt toch weer net even iets anders te zijn. Willeke is kleiner dan je voor mogelijk gehouden had, Michael heeft ook korte, dikke beentjes. Verder dragen zij onopvallende kleren (die jij zelf nooit voor Willeke Alberti kopen zou). Daar staat tegenover dat ik de zanger Freddy Quinn (Heimatlos) eens zag winkelen: star dom, groter dan je ooit had gedacht, foto genieker dan in de roddelblaadjes, Freddy was meer Freddy dan eigenlijk strikt noodzakelijk was, het was een onvergetelijke en zeldzame ervaring.)
Het is weinigen gegeven in het echt beter te zijn dan op de plaatjes. Rob Scholte stijgt boven de roem, die hem voorafgaat, uit. De bezoeker wandelt opeens in een wereld van mysterieuze, nog onbekende werken zonder authenticiteit en het echt gevoelde, maar met boven alles uit flonkerende kracht en originaliteit, juist ontstaan uit die omissie van originaliteit en het echt gevoelde of zelf waargenomen. Niet één van de tientallen schilderijen herinnert aan televisie uitzendingen, artikeltjes in de krant, of foto’s met werk van Rob Scholte. Het is bij wijze van spreken het omgekeerde van het idee, dat je ervan had. Schuin erachter. Een eindje langs het water. De hoek om, rechtdoor tot je voor een glazen gebouw staat en dan moet je maar even opnieuw vragen.
De parkeerbon vervulde naast De Chirico zijn rol in een bijzaaltje met door Scholte uitgekozen moderne schilderkunst. In de machtige expositieruimte, waarin men zijn eigen grote overzichtstentoonstelling tot en met zondag kan bezichtigen, hangen zestig juwelen en geen zestig ideetjes van de fenomenaal leuke hand van Rob Scholte. Mijn favoriet: Tranendal.

Voelt u de laatste tijd rolletjes en zijn er nergens leuke schoenen te krijgen? Ga naar Boymans en trek een uurtje met Rob Scholte op. Kom er weer uit met nieuw elan en veerkrachtige tred. Spreek de eerste de beste voorbijganger aan en maak een afspraak. Want je hebt er weer zin in!

De Volkskrant, vrijdag 2 december 1988

https://www.volkskrant.nl/

Meer informatie:
https://robscholtemuseum.nl/?s=Jan+Mulder
https://robscholtemuseum.nl/?s=Dirk+van+Weelden
https://robscholtemuseum.nl/?s=Leonie+Jansen
https://robscholtemuseum.nl/?s=Willeke+Alberti
https://robscholtemuseum.nl/?s=Michael+Caine
https://robscholtemuseum.nl/?s=Giorgio+de+Chirico
https://robscholtemuseum.nl/?s=Museum+Boymans-van+Beuningen
https://robscholtemuseum.nl/?s=HP+cover
https://robscholtemuseum.nl/?s=Chiquita
https://robscholtemuseum.nl/?s=Beatles
https://robscholtemuseum.nl/?s=Analfabeet
https://robscholtemuseum.nl/?s=Tranendal