Hans Hemmes – Mandelabrug is een icoon voor Zoetermeer, of je het nou wil of niet: ‘Het is unieke architectuur’
Zoetermeer toen – Al 27 jaar ligt de Nelson Mandelabrug over de A12. Zoetermeerders hebben een haat liefde verhouding met de verbinding. Maar het Architectuurpunt riep het uit tot ‘gebouw van de maand‘. “Het is unieke architectuur, waar mensen onwetend langslopen.”
De bouw van de Nelson Madelabrug in 1992 (foto Archief Haagsche Courant)
Buiten de spits is het er nogal doods. Een accordeon weerklinkt door de lege buis. De man zit er dagelijks te spelen. De kiosk is al een tijd gesloten ‘voor verbouwing‘. Dus ook geen döner kebab, Turkse pizza of kopje koffie. Buiten in de regen is een medewerker van onderhoudsbedrijf DSS in oranje hesje bezig met onderhoud. “Ik ben hier al weken aan het werk. Zorgen dat het water doorloopt in de goten, kitten en voegen. Er zijn honderden ramen.” Het valt de Amsterdammer op, dat de kleuren geel en blauw vervaagd zijn.
Twee dames uit Zoetermeer vinden de brug ‘megalomaan‘. Ze hadden liever een tunnel op deze plek. “Laatst viel een oudere fietsster van de roltrap en de vloer is glad als het heeft geregend.” Ze hoorden op een info avond, dat de gemeente het station wil verlevendigen, als straks de nieuwe woonwijk De Entree is gebouwd. Hoe, dat weten ze niet.
180 meter lang
De Mandelabrug herinnert aan een hoogtepunt uit de Zoetermeerse historie: de tuinbouwtentoonstelling Floriade in 1992. Het toenmalig gemeentebestuur wilde flink uitpakken en investeerde in twee ‘landmarks‘. Men zocht ‘spraakmakende ontwerpen en kunst’. Het ene was geen lang leven beschoren, het andere ligt er al 27 jaar. Rara, wat ging er verloren? Antwoord: de Kolossus van kunstenaar Rob Scholte langs de snelweg. Het enorme witte hoofd had er nog gestaan, ware het niet, dat het in brand is gestoken. De zaak is nooit opgehelderd.
Voor de brug tekende Johan Bak, een architect van faam in het ontwerpen van stationsgebouwen. Het werd een bouwwerk van maar liefst 180 meter lang, 9 meter hoog en een glazen overkapping. De eerste functie van de brug was het faciliteren van de miljoenen bezoekers van de Floriade.
Vernoemd naar een bijzonder mens
De tuibrug, die er sinds 1973 hing was te smal voor alle voetgangers en werd afgebroken. De kleuren geel en blauw verwijzen naar het gemeentewapen van Zoetermeer. De brug kreeg een functioneel kunstwerk van Arnold Hamelberg: een golvende roestvrij stalen band tussen het voet en fietspad. Die ligt er nog steeds.
Dat het bouwwerk is vernoemd naar de Zuid Afrikaanse vrijheidsstrijder Nelson Mandela lag nogal voor de hand. In 1990 was zijn vrijlating na jarenlange gevangenschap wereldnieuws geweest. Ook in Zoetermeer werd er meegeleefd en groeide de man uit tot symbool van verdraagzaamheid. Toenmalig burgemeester Luigi van Leeuwen sprak van een ‘bijzondere brug, vernoemd naar een bijzonder mens’.
Schoon spuiten kostte 50.000 euro per jaar
Het bouwwerk overleefde de afgelopen jaren menig (politieke) storm. Zo werd er in 2007 over geklaagd, dat het onderhoud wel erg duur was geworden. Het schoon spuiten kostte 50.000 euro per jaar. Het is erg bewerkelijk, omdat je niet zomaar een snelweg of spoorbaan kunt afsluiten. De glasplaten kregen toch een nieuwe coating. In 2014 werd de Nelson Mandelabrug bij een verkiezing op tv bijna uitgeroepen tot Lelijkste Plek van Nederland.
De Mandelabrug vanaf de snelweg (foto Fred Leeflang)
Als tegenactie drukte Vans T shirts met het beeldmerk erop, zodat Zoetermeerders konden laten zien, dat ze toch trots waren op hun icoon. Een CDA raadslid bedacht een slimme oplossing voor het reinigen van de brug. De TU Delft zou een ‘Mandela robot‘ moeten bouwen. Een machine met lange armen als een octopus, die het vuil van de glazen overkapping kon verwijderen. De bevolking zou mogen kiezen uit de ontwerpen. De robot kwam er niet, maar het kan nog altijd.
‘Pareltje van vernieuwing‘
In 2015 kwam er een discussie in de raad, of de brug niet aan vervanging toe was. Een alternatief was niet voor handen en er gebeurde dus niets. In 2017 werd ‘Mandela‘ weer onder handen genomen. Bij een groot onderhoud werden er nieuwe roltrappen en ruime, glazen liften geïnstalleerd. Volgens wethouder Rosier was de brug nu ‘betrouwbaarder, functioneler en mooier‘. Dit was een ‘pareltje van vernieuwing’.
Opvallend is dat al jaren de tekst ‘Zoetermeer leisure stad‘ op de glazen wand prijkt. Uit een tijd, dat je nog naar de Dutch Water Dreams kon. Volgens een woordvoerder van de stichting Floravontuur wordt er naar de letters gekeken, maar het wachten is op het besluit van het gemeentebestuur over de nieuwe ‘positionering in de citymarketing‘.
AD, 17-12-19, 20:02
Meer informatie:
https://robscholtemuseum.nl/?s=Zoetermeer
https://robscholtemuseum.nl/?s=Nelson+Mandela
https://robscholtemuseum.nl/?s=Floriade
https://robscholtemuseum.nl/?s=landmark
https://robscholtemuseum.nl/?s=Kolossus
https://robscholtemuseum.nl/?s=Lelijkste+Plek+van+Nederland
https://robscholtemuseum.nl/?s=Marc+Rosier
https://robscholtemuseum.nl/?s=citymarketing
https://robscholtemuseum.nl/anke-van-as-gebouw-van-de-maand-de-nelson-mandelabrug/