Geschiedenis Magazine – De Slag bij Kijkduin / Battle of Texel

Op 21 augustus 1673 verslaat de Nederlandse vloot, onder bevel van luitenant-admiraal Michiel de Ruyter de Frans-Engelse vloot bij Kijkduin. De slag vond plaats bij het hoge uitkijk duin nabij Den Helder, door de Engelsen wordt deze slag daarom ook de Battle of Texel genoemd.

Economische redenen

De eerste twee Engelse Oorlogen waren voornamelijk om economische redenen gestart. De Engelsen wilden net als de Nederlanders hegemonie over de wereldzeeën verkrijgen, daarom hadden zij in 1651 de Navigation Act ingesteld. Deze wet verbood de Engelsen handel te drijven met de Nederlanders. Dit resulteerde in de Eerste Engelse Oorlog. De Tweede Engelse Oorlog ontstond nadat de Engelsen in 1665, na korte gevechten, Nieuw Amsterdam (het huidige New York) in hadden genomen. Deze stad was economisch gezien niet heel belangrijk voor de Nederlanders, maar lag wel in het gebied waar de Engelsen hadden besloten eigen koloniën te stichten.

Spaanse kroon vecht aan zijde Nederlanders

De derde Engelse Oorlog was onderdeel van een grotere oorlog die tussen 1672 en 1678 plaatsvond, de Frans-Nederlandse Oorlog. Deze oorlog was de Franse Koning Lodewijk XIV begonnen, omdat hij in zijn nimmer aflatende uitbreidingswoede beschikking wilde krijgen over de Zuidelijke Nederlanden (het huidige België) en delen van de Republiek. Lodewijk wilde namelijk dat Frankrijk, zoals hij het zelf noemde, werd opgetrokken richting natuurlijke grenzen. De Engelsen wilden Lodewijk hier uiteraard maar al te graag bij helpen. De Republiek kreeg in 1673 hulp van de keizer van het Heilig Roomse Rijk, Leopold I, om de opmars van de Fransen te stoppen. Ook de Spaanse kroon, die recht had op de door de Fransen ingenomen Zuidelijke Nederlanden, vocht voor het eerst sinds het einde van de Hollandse Opstand mee aan de zijde van de Nederlanders.

De Slag bij Kijkduin

De Nederlanders vochten zowel op land als op zee tegen vijandige mogendheden. Dit maakte de oorlog extra lastig. Tijdens de oorlog werden op zee drie grote slagen gevoerd, te weten: de Slag bij Solebay in 1672, de Slag bij Oostende in 1672 en de Slag bij Kijkduin een jaar later. Van die drie grote slagen was de Slag bij Kijkduin de belangrijkste. De slag begon met een achtervolging op de Engels-Franse vloot, die vanwege een ongunstige wind eigenlijk had besloten zich van een zeeslag terug te trekken. Op aandringen van stadhouder Willem III besloot De Ruyter de Engelsen toch te volgen. Bij Kijkduin leidde dit uiteindelijk tot gevechten.

Belangrijkste overwinning niet op zee

Aangezien het Franse deel van de vloot al behoorlijk snel aanzienlijke verliezen te verduren kreeg, besloot zij zich terug te trekken. Lodewijk XIV had bovendien bevolen de vloot niet het risico te laten lopen vernietigd te worden. De Nederlandse vloot die aanvankelijk in de minderheid was, stond nu tegenover een veel kleinere Engelse vloot. Na hevige gevechten, waarbij aan beide zijden veel slachtoffers vielen, besloten de Engelsen de strijd op te geven. Hoewel de Nederlanders verschillende kapiteins en admiraals hadden verloren konden zij wel vier schepen buit maken. De belangrijkste overwinning werd echter niet direct op zee behaald, maar daarna.

Vrede van Westminster

Toen de Engelsen erachter kwamen dat de Fransen op aandringen van Lodewijk XIV moesten stoppen met vechten, was het snel over met het bondgenootschap. Het Engelse parlement gaf daarna ook geen toestemming meer om een nieuwe belastingheffing in te voeren voor het herstel van de vloot en Karel II van Engeland werd hierdoor gedwongen op 19 februari 1674 de Vrede van Westminster te tekenen. Bovendien was de route naar Oost-Indië weer voor lange tijd veilig gesteld.

Geschiedenis Magazine, 21 augustus 2017

http://www.geschiedenismagazine.nl/nieuws/196-de-slag-bij-kijkduin