Erna Straatsma – Leidse ’traumaprof’ Eric Vermetten behandelt oorlogsveteranen met partydrug MDMA (video) + Spoor 6 – MDMA
Leidse ‘traumaprof‘ Eric Vermetten behandelt oorlogsveteranen met partydrug MDMA (video)
Leiden – De partydrug MDMA wordt binnenkort voor het eerst in Nederland gebruikt als geneesmiddel. Een kleine groep oorlogsveteranen krijgt in Oegstgeest een behandeling om van een post traumatische stressstoornis af te komen.
De Leidse ’traumaprof’ Eric Vermetten treedt in de voetsporen van de roemruchte én omstreden psychiater Jan Bastiaans, die decennia lang oorlogsslachtoffers in een oude Endegeest villa in Oegstgeest behandelde met LSD. “Bastiaans was zijn tijd ver vooruit“, zegt Vermetten, die Nederlandse oorlogsveteranen gaat behandelen met de partydrug MDMA.
Met de ’pioniersdrift’ van prof. Bastiaans (1917-1997) wil Vermetten (1961) aan de slag met MDMA therapie. Acht Nederlandse oorlogsveteranen beginnen in januari in GGZ instelling ARQ/Centrum ’45 in Oegstgeest met een traumabehandeling, waarbij MDMA wordt gebruikt.
Vermetten leidt de Nederlandse tak van een internationaal onderzoek naar gebruik van MDMA als geneesmiddel. Hij is kolonel psychiater bij defensie en bijzonder hoogleraar aan het LUMC, een leerstoel die is ingesteld door defensie en ARQ.
Renaissance
Volgens Vermetten is er in de medische en wetenschappelijke wereld sprake van een ’psychedelische renaissance’. Dat betoogde hij op 12 november tijdens een lezing in het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). “In mijn opleiding heb ik nooit iets gehoord over het gebruik van MDMA.”
Jarenlang was het verboden om psychedelica in te zetten als geneesmiddel. Door de Amerikaanse ’war on drugs’ ontstond het beeld, dat drugs louter gevaarlijk en ongezond zijn. Begin van deze eeuw kwam er een kentering op gang.
Zo is cannabis in 33 staten van Amerika geaccepteerd als geneesmiddel en zijn er veelbelovende testresultaten met het Zuid Amerikaanse middel ayahuasca. Medische protocollen voor het gebruik van MDMA zijn er sinds 2001 weer. Er lopen ook onderzoeken naar het gebruik van ketamine bij de behandeling van post traumatische stressstoornis (PTSS).
Inspiratiebron
Het werk van Bastiaans is een ’grote inspiratiebron’ voor Vermetten, ook al was de Oegstgeestse psychiater in universitaire kringen omstreden. “Hij was een interessante man, om vele redenen. Het is jammer, dat er niet zo veel wetenschappelijk onderzoek naar zijn methode is gedaan.”
Bastiaans werd op handen gedragen door zijn patiënten met een concentratiekamp syndroom, maar in de medische wereld was er veel kritiek op zijn werkwijze. Hij was betrokken bij de oprichting van Centrum ’45 in 1973, maar werd daar uiteindelijk buitenspel gezet vanwege een conflict over de behandelwijze van oorlogsslachtoffers.
De World Health Organization (WHO) verbood in 1985 het gebruik van LSD en MDMA als geneesmiddel, maar Bastiaans ging in kleine kring door met psychedelica. Dat gebeurde overigens met toestemming van de Nederlandse autoriteiten.
Wel trok hij zich meer en meer terug in de villa’s van GGZ instelling Endegeest en hield hij na zijn emeritaat ’geheime behandelsessies’ in het Oegstgeestse hotel het Witte Huis. Toen een vrouw overleed, die hij met het gevaarlijke afkickmiddel ibogaïne behandelde, dwong het medisch tuchtcollege hem halverwege de jaren negentig zijn praktijk neer te leggen.
Herbeleving
Net als bij het toedienen van LSD gaat het bij MDMA therapie om ’herbeleving’ van traumatische gebeurtenissen. Door gebruik van deze middelen kom je makkelijker bij het affect, zo noemt Vermetten dat. Bij je gevoelens, je lang weggestopte gevoelens van ’schuld en schaamte’ over wat je in oorlogsgebieden hebt gedaan of niet kon voorkomen.
De behandeling is bedoeld voor patiënten met een ’hele complexe’ achtergrond, bij wie problemen pas jaren na een of meerdere traumatische gebeurtenissen aan het licht komen. “Ik werk met militairen, die terug zijn van een uitzending naar bijvoorbeeld Afghanistan. Die oorlog is nog lang niet voorbij, ook niet voor sommige Nederlandse militairen, die daar geweest zijn. Bij hen is de oorlog onder hun huid is gekropen, zeg maar.”
Onderzoek wijst ui, dat de meeste oorlogsveteranen zonder grote problemen terugkeren in de Nederlandse maatschappij. Zo’n 85 procent is oké na uitzending, vijf procent herstelt snel van een of meer traumatische gebeurtenissen in oorlogsgebieden.
De resterende tien procent lijkt het aanvankelijk goed te doen, maar krijgt na een jaar of vijf problemen. “Ik denk, dat die tien procent een andere behandeling nodig heeft dan die vijf procent, die meteen klachten heeft. Bij die tien procent zijn de problemen niet stress gerelateerd, maar is sprake van een hyperactieve amygdala.’’ Stress heeft hun hersenstructuur veranderd.
Zo’n drie MDMA sessies krijgen de acht Nederlandse oorlogsveteranen in Centrum ’45. Per sessie krijgen ze zo’n 75 milligram van de stof toegediend. Een transformative experience noemt Vermetten zo’n trip, die hij uit vrije wil een keer heeft ondergaan. “Je kunt discussiëren over de vraag, of je als arts zo’n middel moet proberen, maar ik heb het een keer gedaan.”
De kolonel psychiater is enthousiast over de resultaten, die tot nu zijn geboekt met van MDMA therapie. Een ruime meerderheid van de behandelde personen heeft baat bij de behandeling. “Misschien kun je MDMA ook inzetten bij vormen van autisme, of bij het behandelen van getraumatiseerde vluchtelingen.”
Voorzichtig
Tegelijkertijd is voorzichtigheid geboden bij het werk om MDMA te ’branden’ als geneesmiddel. De op handen zijnde renaissance zou zo maar kunnen omslaan in miskraam.
Vermetten gaf onlangs een interview aan het Parool en was te zien in het tv programma ’Pauw’ (zie boven), maar wil de komende maanden geen interviews meer geven. Eerst maar eens aan de slag met de behandelingen, zo luidt de verklaring van ARQ, het Nationaal Psychotrauma Centrum, op een interview aanvraag van deze krant.
“MDMA is niet echt een verslavend middel, maar we moeten wel safety studies doen. Het middel kan veel losmaken, ook bij jongeren, die het voor hun plezier gebruiken.” Als zij ’iets met zich meetorsen’ dan kan dat na het slikken van een pilletje er ineens in volle hevigheid uitkomen. “Je kunt er dan van in de war raken. Daar zouden we ook veel meer educatie over moeten geven.”
Drugscircuit
Het commerciële drugscircuit kan ook roet in het eten gooien om van psychedelica reguliere geneesmiddelen te maken. Patiënten met psychische problemen, die hun heil zoeken bij dealers kunnen snel in de problemen raken en dat kan de publieke opinie negatief beïnvloeden. “Ik pleit daarom voor gecertificeerde centra, met voldoende expertise in huis. Als we het zo doen kunnen psychedelica een plek krijgen in de medische zorg.”
Vermetten ziet het wel zitten als Leiden of Oegstgeest het eerste gecertificeerde centrum in Nederland krijgt, een ’academisch psychedelisch centrum’. Dat zou een logische aanvulling zijn op de aanwezigheid van ARQ/Centrum ’45.
Tijdens Vermettens lezing in het LUMC reageren geneeskundestudenten enthousiast op zijn vraag, of ze het als aankomende psychiaters zien zitten om psychedelica als geneesmiddelen te gebruiken. Een ruime meerderheid van de twintigers steekt de hand op. Dat gebeurt ook als de traumaprof vraagt of ze zelf wel eens MDMA hebben gebruikt.
Naar aanleiding van de Jelgersma lezing op 12 november in het Leids Universitair Medisch Centrum door Eric Vermetten.
Noordhollands Dagblad, 23 november 2019, 14:03
MDMA
Wat is MDMA?
MDMA, één van de werkzame stoffen in XTC pillen, is al geruime tijd populair in Nederland. MDMA is de afkorting van methyleendioxymetamphetamine en werd in 1914 ontwikkeld als onderdrukker van hongergevoel. Tijdens de jaren 70 werd het middel populair voor recreatief gebruik en is sindsdien populair gebleven. Inmiddels zijn er meer dan 30 middelen met een hetzelfde effect als MDMA. Deze worden vooral gebruikt door jongeren en hebben het imago van een veilige drug.
Werking van MDMA
MDMA is een stimulerend middel en wordt meestal in de vorm van kristallen of poeder ingenomen. Het zorgt in de hersenen voor het vrijkomen van extra noradrenaline, dopamine en serotonine en leidt derhalve tot een verbetering van de stemming. Het gebruik heeft vaak euforische gevoelens tot gevolg, men wordt minder snel moe en het middel bevordert alertheid.
Niet alleen in de hersenen maar ook in de rest van het lichaam werkt het stimulerend: het hart sneller gaat kloppen, de bloeddruk verhoogt, de lichaamstemperatuur stijgt en de pupillen worden groter. Door het stimuleren van de afgifte van dopamine kan het middel ook hallucinaties teweeg brengen (dingen zien, horen, ruiken of voelen, die er in werkelijkheid niet zijn). Tevens stimuleert MDMA het vrijkomen van Anti Diuretisch Hormoon (ADH) waardoor het vaak voorkomt dat mensen die MDMA hebben gebruikt niet kunnen plassen.
Bijwerkingen en risico’s van MDMA
Milde bijwerkingen, die zich voor kunnen doen zijn agitatie, misselijkheid en braken, tandenknarsen, overmatig zweten, wazig zien en hartkloppingen. Deze bijwerkingen kunnen al voorkomen bij een lage dosis MDMA en gaan meestal vanzelf over (binnen een aantal uren tot een dag). Bij het vrijkomen van extra ADH is voorzichtigheid geboden met het nuttigen van dranken; als men te veel water drinkt en niet kan plassen, kan er zich rond de hersenen te veel vocht ophopen; dit kan fataal aflopen.
Een specifieke, ernstige bijwerking die op kan treden is het serotonine syndroom. Hierbij komt er in één keer zeer veel serotonine vrij met als gevolg spiertrekkingen, hoge koorts, versnelde hartslag, verwardheid en oververhitting. Het combineren van MDMA met antidepressiva (SSRI’s of MAO remmers) of lithium geeft een sterk verhoogd risico op dit syndroom en wordt dan ook ten alle tijden afgeraden. Over het algemeen geldt: hoe hoger de dosis, hoe groter de kans op bijwerkingen.
Is MDMA verslavend?
Er bestaat al langer discussie over potentiële verslaving aan MDMA. Omdat het in de hersenen zorgt voor het vrijkomen van extra lichaamseigen stoffen (neurotransmitters), wordt de voorraad hiervan na het gebruik van MDMA kleiner met als gevolg, dat het direct daaropvolgend gebruik niet meer het stimulerende effect heeft van de eerste keer.
Het middel op zich veroorzaakt geen afhankelijkheid en is met name een zogenoemde ‘partydrug’, in Nederland vaak gebruikt op festivals. Het kan wel een gateway drug zijn, dat wil zeggen, dat mensen door het gebruik van dit middel in aanraking komen met andere stemming veranderende middelen en deze vervolgens misbruiken of hieraan verslaafd raken.
Voor meer informatie over het combineren van drugs, polydrugsgebruik, lees:
https://www.spoor6.nl/drugsverslaving-blog/polydrugsgebruik/
Bronnen:
Christophersen AS et al. Amphetamine designer drugs – an overview and epidemiology.
Toxicol Lett. 2000;112-113:127.
Het Europese Agentschap voor Drugs en Drugsverslaving (EMCDDA): Jaarrapport
Boyer, E. W. & Shannon, M. (2005) The Serotonin Syndrome. The new England Journal of Medicine, 352, 1112-1120.
Spoor 6, verslavingshulp op niveau, datum onbekend
https://www.spoor6.nl/drugsverslaving-blog/mdma/
Meer informatie:
https://robscholtemuseum.nl/?s=war+on+drugs
https://robscholtemuseum.nl/?s=MDMA
https://robscholtemuseum.nl/?s=LSD
https://robscholtemuseum.nl/?s=cannabis
https://robscholtemuseum.nl/?s=ketamine
https://robscholtemuseum.nl/?s=PTTS