Cor Hendriks – De Ster van David (1): De merkwaardige geschiedenis van de zes puntige ster

Anti Zionist Orthodox Jews burn the Israeli flag during a protest in the US (foto Kropotkindersuprise)

De Ster van David (1): De merkwaardige geschiedenis van de zes puntige ster

Waar komt de zes puntige ster vandaan? Waarom staat deze ster thans bekend als de ‘Jodenster? Hoezo werd de zogenaamde “Magen David”, het Schild van David, het Joodse symbool? Dat staat beschreven in een artikel van Gershom Scholem (https://www.commentarymagazine.com/articles/gershom-scholem/the-curious-history-of-the-six-pointed-starhow-the-magen-david-became-the-jewish-symbol/) uit 1949 (p. 243- 251).

De introductie stelt het volgende. Het zes puntige Schild van David, nu bekend als het centrale motief op de vlag van Israël, wordt wereldwijd geaccepteerd als het Joodse symbool bij uitstek. Algemeen wordt aangenomen, dat de speciale betekenis van de Magen David terug gaat tot in de oudheid en dat het daar zijn diepe, traditioneel religieuze en historische betekenis kreeg.Gershom Scholem, een van de belangrijkste Joodse geleerden van onze tijd, speurt zijn hele onderzoek carrière al naar het obscure verhaal van de Magen David. Hij onthult het ware verhaal achter het symbool, dat nogal verschilt van wat gesteld wordt door de “autoriteiten” en zodoende het meest gangbaar werd.

De zes puntige ster, bekend als de Magen David of het Schild van David, dat als blazoen op de vlag van de Staat Israël staat, is in elk opzicht reden tot verbazing. Waar ontstond dit symbool en wat is de ware betekenis? In de wetenschappelijke literatuur, evenals in de populaire, worden waarheid en fantasie door elkaar germengd. Schrijvers over het onderwerp verwarren de authentieke traditie van het symbool, die zij niet goed kunnen begrijpen, met hun eigen speculaties, soms inderdaad vergezocht. Kortom, iedereen interpreteert de Magen David, zoals het hem of haar bevalt.

Één commentator zegt, dat dit in het universum van religieus intellectueel Monotheïsme het symbool van Judaïsme is. Een ander commentaar noemt het puur een symbool van de Joodse nationale gemeenschap. Ook wordt gesteld, dat de ster symbool staat voor al de oorlogen, zoals gevoerd door de Koningen van het Huis van David. Soms wordt gezegd, dat het een symbool van voortdurende harmonie en vrede is, onderworpen aan het principe van eenheid. Gemeenschappelijk aan al deze interpretaties is, dat hier durf slechts geëvenaard wordt door ongerijmdheid.

Het Schild van David is een wonderlijk symbool, dat overdenking stimuleert en passie voor speculatie opwekt. Wie wordt niet bewogen om de diepe duisternis te verlichten, elk naar gelang de mogelijkheden en kennis, die hem of haar ter beschikking staat? Gezegend is Hij, die de armen bijstaat. Hij, die ons wonderen heeft laten zien door Zijn gratie, en niet de poort van de vrome homiletiek (een duur woord voor de kunde van het prediken) dichtgeslagen heeft.

Wat is de ware geschiedenis van dit Schild van David in de Joodse traditie? Heeft het überhaupt wortels in de Joodse traditie? Is het altijd al geaccepteerd geweest in kleine of wijdere kring als symbool van Judaïsme, of tenminste als specifiek Joods symbool? Als dat niet zo is, wanneer begon men zich van deze functie te bedienen en om welke redenen? Bij het proberen deze vragen beantwoorden, moet een onderscheid gemaakt worden tussen het verschijnen van het embleem – de twee kruisende driehoeken in de vorm van een zes puntige ster – en de geschiedenis van de naam “Schild van David”, waaronder het nu bekend staat. De naam en het symbool waren oorspronkelijk niet aan elkaar gekoppeld.

In feite is de zes puntige ster geen Joods symbool. A fortiori kan het niet “het symbool van Judaïsme” zijn. Het voldoet aan geen van de criteria, die de natuurlijke ontwikkeling van een waar symbool kenmerken. Het drukt geen enkel “idee” uit. Het wekt geen oeroude associaties op, die geworteld zijn in onze collectieve ervaring. Het is geen symbolische representatie, geen steno, van een geestelijke realiteit, die direct begrepen kan worden door de waarnemer. Het herinnert in niets aan de Bijbel of aan het Rabbijns Judaïsme. Inderdaad komt het tot het midden van de negentiende eeuw bij niemand, zelfs niet bij Kabbalistische geleerden, op om in de geheime Joodse betekenis te duiken. Het blijft onvermeld in boeken van voor die tijd en komt niet voor in de Chassidische literatuur. Als het ooit verbonden was met de emoties van vrome Joden, lijk dit verband enkel en alleen gebaseerd op sentimenten van angst.

De twee driehoekige sterren zijn bij veel volkeren terug te vinden, zowel als decoratie en als een magisch teken. Hoewel het jonger lijkt dan zijn gezel, het Pentagram of vijf puntige ster. Bij gelegenheden verschijnt de zes punt ster als decoratie, maar dit rechtvaardigt niet de claim een “Joods” symbool  te zijn. Zelfs als simpele decoratie wordt het weinig aangetroffen tussen onze antiquiteiten. Het verschijnt onder de motieven, die dienden om antieke gebouwen te decoreren, inclusief de Synagoge van Kapernaüm (uitvde tweede of derde eeuw na Christus), maar in diezelfde Synagoge wordt ook de Swastika aangetroffen, zijde aan zijde. Niemand zal  beweren, dat dit de Swastika tot een Joods symbool maakt. De zes puntige ster is gevonden op antieke Hebreeuwse en Fenicische zegels, maar dan samen met andere tekens en figuren, waarvan er geen beschouwd kan worden als een Joods religieus symbool. Het is in het geheel niet te vinden in middeleeuwse Synagogen of op middeleeuwse ceremoniële objecten. Hoewel het af en toe wordt gevonden in een aantal christelijke kerken uit de middeleeuwen. Opnieuw niet als christelijke symbool, maar louter als decoratie motief. De aanwezigheid van het symbool in christelijke kerken. lang voor de verschijning ervan in synagogen, zou ijverige vertalers moeten waarschuwen. We kunnen makkelijk Jacob Reifman navoelen, een van de grote geleerden van de Verlichting, die vijfenzeventig jaar geleden opriep tegen het Schild van David als horende bij “uitglijders van een vreemdeling’ in Israëls wijngaard,” wat herinnert aan het vers “Zij vermengden zich met de volkeren en leerden hun werken.”

Zelfs op antieke grafstenen is de zes puntige ster niet te vinden vóór de zeventiende eeuw, en dan alleen in Praag. Een uitzondering is één grafsteen in Taranto, in het Zuiden van Italië, waarop de zes puntige ster gegraveerd is bij de naam van de overleden “Leon, zoon van David”. Het teken is geplaatst vlak voor “David”, maar we kunnen niet zeggen, of dit meer dan toevallig is. Aangenomen wordt, dat de grafsteen in kwestie niet van later dateert dan de zesde eeuw. Dit symbool verschijnt niet op enig andere grafsteen uit die periode, maar de vijf puntige ster, de Pentagram (die ook met de zes puntige ster wedijvert in de Praktische Kabbala), wordt aangetroffen op een andere contemporaine grafsteen uit Spanje. De suggestie, naar voren gebracht door de overleden hacham, Moses Gaster, dat Rabbi Akiba de zes puntige ster introduceerde als een Messiaans symbool in Bar Kochba’s oorlog, is ongegrond.

Zoals het is met R Akiba, zo is het met de dertiende eeuwse schrijver van het Boek der Schittering (“Zohar”) en met de zestiende eeuwse Kabbalist R Isaac Luria (https://en.wikipedia.org/wiki/Isaac_Luria) (“the Ari”). Er is geen referentie aan het Schild van David in hun werk, laat staan als het symbool van Judaïsme. In heel de enorme literatuur, die algemeen bekend staat als de Luriaanse geschriften wordt het Schild, maar niet zijn naam, slechts één maal aangetroffen. In de context van talismannen en amuletten. Zelfs hier is twijfel over, of het hele hoofdstuk niet een latere toevoeging is, aangezien het ontbreekt in vele versies.

Desniettemin staan de algemene Joodse tekstboeken vol onzin over de veronderstelde origine van het algemene gebruik van het Schild van David in de Luriaanse Kabbala (https://en.wikipedia.org/wiki/Lurianic_Kabbalah). Volgens deze “theorie” vond de diffusie van het symbool in de zestiende eeuw plaats. Een schrijver heeft geschreven (en velen hebben hem daatna geciteerd). “Dit internationale symbool werd alleen door R Isaac Luria als een specifiek Joods symbool verspreid, die er het beeld van de Oorspronkelijk Mens en de wereld van Emanaties in zag.” Iemand anders heeft hieraan toegevoegd, dat “de betekenis van het Schild van David, zoals werd uitgelegd in het Boek van Schitteringen [dat absoluut niet zelf er vanaf weet!], een zeer sterke invloed had op de krachtige verbeelding van R Isaac Luria, die in deze afbeelding een wonderlijke representatie van zijn visie op de wereld zag.” Zaken als deze worden gekopieerd van het ene boek naar het andere. Het is verbazingwekkend, dat niemand het raadzaam geacht heeft om in de Luriaanse geschriften zelf te kijken en te proberen het symbool te vinden, en dus een verklaring. Hij zou ontdekken, dat het idee, dat Luria de stimulus gaf voor de verspreiding van het Schild van David als symbool van Judaïsme, een hersenspinsel is.

The Star of David in the oldest surviving complete copy of the Masoretic text, the Leningrad Codex, dated 1008 (foto Wikipedia)

De vraag kan gesteld worden, hoe kwam het, dat deze geleerden hun eigen interpretatie verwarden met die van Luria? Het antwoord is helder, eenvoudig en vrij komisch.

De geleerden schrijven, dat Luria, in zijn Levensboom (https://en.wikipedia.org/wiki/Etz_Chaim_(book)), bepaalt, dat op de Paas Seder (https://nl.wikipedia.org/wiki/Sederavond) we het voedsel op een bord op zo’n manier moeten arrangeren, dat de diverse componenten een zes puntige ster vormen. Een driehoek, die bestaat uit schachtbeen (zro’a), ei en bitterkruid, en de andere uit mierikswortel, peterselie en charoset.  De kwestie is, dat de Luriaanse geschriften iets geheel anders zeggen over het arrangement van een Seder bord, en niet de minste referentie naar het Schild van David maken. “(…) wat betreft de priester, gij zult aan uw rechter zijde de zro’a leggen, die de Emanatie van Gratie representeert, en er tegenover, aan de linkerzijde, het ei, dat Macht representeert; tussen en onder hen het bitterkruid, dat Glorie representeert. (…) de charoset zal worden gelegd onder de zro’a, dat Eeuwige Duur representeert, (…) er tegenover, onder het ei, de peterselie, die Majesteit representeert en de mierikswortel, die later gegeten wordt tussen twee matzot, onder het bitterkruid, wat Fundering representeert.” We zien dus, dat deze zes elementen van de Seder gearrangeerd moeten worden op het bord om de zes Kabbalistische Emanaties te representeren, in de vorm van twee driehoeken, de een onder de ander, en niet gekruist over elkaar. Dit arrangement suggereert niet eens het Schild van David.

Maar in de negentiende eeuw, begon de zes puntige ster regelmatig afgebeeld te worden op vrijwel ieder religieus object. Er werden “artistiekeSeder borden vervaardigd naar toen moderne smaak, met het arrangement, zoals door Luria (ook als vermeld in een aantal Haggada’s) arbitrair in een zes puntige ster veranderd. Op eerdere Seder borden,  vooral die dateren uit de achttiende eeuw, staan heel andere decoratieve elementen (de twaalf tekens  van de Zodiak, de Twaalf Stammen, et cetra). De verwarde historici van het Schild van David associeerden de Luriaanse leringen met het moderne Seder bord ontwerp, zo populair in de negentiende eeuw. Ze concludeerden zonder verder onderzoek, dat zowel het arrangement als de vorm van het teken zelf toe te schrijven waren aan de Luriaanse Kabbala.

Moderne geleerden hebben zelfs de geschriften van achttiende eeuwse christelijke alchemisten en occultisten gebruikt om het Schild van David te “onthullen” als een symbool van harmonie en vrede. Maar er is helemaal geen relatie te vinden, in deze zaak, tussen deze bronnen en de Kabbalisten, of enige andere Joodse religieuze groep. Het Schild van David heeft noch een Joods religieuze “genealogie,” noch een Joodse religieuze significantie, exoterisch of esoterisch. Het had zeker geen plaats in de mystieke wereld van de devote mannen van Israël.

De ware geschiedenis van de zes puntige ster en zijn stijging tot rang van hét symbool van Israël is verbonden met wat Praktische Kabbala wordt genoemd. Wat niets anders is dan Joodse Magie, waarvan de links met de theoretische doctrines van de Kabbalisten altijd al zwak waren. Met name is het verbonden aan het gebruik van Amuletten en Talismannen.

Op dit gebied was een sterke wederkerige beïnvloeding aan het werk tussen Joden en niet Joden, want niets is internationaler dan magie. Magische tekens en ontwerpen gaan van het ene volk naar het andere, net als “Heilige” (dat wil zeggen onbegrijpelijke) combinaties van “Namen” over en weer gaan en vaak corrupt raken in hun omzwervingen.  Over het algemeen werden Magische tekens als deze “Zegels” genoemd in de literatuur. Niet alleen, omdat ze vaak gegraveerd werden op Ringen – de productie van Magische Ringen was een goed gedefinieerde lucratieve handel. We hebben tekstboeken over deze wetenschap – maar ook vanwege de algemene attitude, dat een man “zichzelf zegelt” met deze tekens, zo zichzelf beschermt tegen de aanvallen van Boze Geesten.

Twee ontwerpen, allebei voorzien van Magische betekenis en macht, worden vaak verwisseld in de literatuur over Talismannen, namelijk de vijf puntige ster en de zes puntige ster. In de praktijk was de overgang van de een naar de ander zeer gemakkelijk. Onderzoekers van Amuletten zullen vaak merken, dat waar de één een vijf puntige ster gebruikt, de ander de zes puntige ster kiest. In het begin hadden deze tekens geen speciale naam. Pas in de middeleeuwen begon men definitief Namen te geven aan sommige van de meest gebruikte. Er is weinig twijfel over, dat deze terminologie het eerst populair werd onder Arabieren, die een enorme interesse toonden in alle occulte wetenschap. Ze waren ermee vertrouwd kennis systematisch te arrangeren en ordenen, lang voordat de Praktische Kabbalisten erover nadachten, dat te doen.

Magic seals (foto 123RF)

Het is daarom niet wonderlijk, dat lange tijd, zowel de vijf puntige en de zes puntige sterren onder een zelfde Naam, het “Zegel van Salomon”, werden genoemd en dat er geen onderscheid werd gemaakt. De Naam is duidelijk gerelateerd aan de Joodse legende van Salomons heerschappij over de Geesten en over zijn Ring, waarin de Onuitspreekbare Naam staat gegraveerd. Deze legende verspreiden en vermenigvuldigden zich op opmerkelijke wijze tijdens de Middeleeuwen, zowel onder Joden als Arabieren, maar de NaamZegel van Salomon” ontstond kennelijk eerst bij de Arabieren. Zij pasten deze term niet op enig specifiek ontwerp toe. Ze pasten het toe op een de hele serie van de Zeven Zegels, waaraan ze een extreme potentie toeschreven bij het op de vlucht jagen van Demonische krachten.

Toen het Amulet van de Zeven Zegels werd geadopteerd door de Joden, die de Naam ervan veranderden en andere Namen er aan gaven (“De Zeven Zegels van Rab Huna,” en dergelijke). “Zegel van Salomon” werd door de Joden alleen op de vijf en zes puntige sterren toegepast. Dit werd eveneens het gebruik onder de christenen, tenminste vanaf ongeveer de dertiende eeuw. De middeleeuwse Kabbalist R Abraham Abulafia (https://en.wikipedia.org/wiki/Abraham_Abulafia) vergelijkt de vorm van de Segol (een driehoekig gepunt Hebreeuws klinker teken) met “het teken van de Helft van het Zegel van Koning Salomon”, en de term is frequent in de Hebreeuwse literatuur over Amuletten terug te vinden..

De Deugd van dit Zegel als een Talisman was altijd maar om één ding te volbrengen, namelijk om te dienen als een Schild tegen de Boze Geesten. Als gevolg vinden we het terug in veel magische versies van de Mezuzah (https://nl.wikipedia.org/wiki/Mezoeza), die al zo algemeen bekend stonden vanaf de aanvang van de middeleeuwen tot ver in de veertiende eeuw. Mezuzot en Amuletten hadden een identieke functie voor adepten van Magie. Een Duitse Rabbi in de twaalfde eeuw schrijft over de Mezuzah, dat “het een algemeen gebruik is, vanwege de extra Veiligheid van het huis, om Zegels en Engelnamen te graveren aan het eind van de Mezuzah Verzen. Dit is verboden noch aanbevolen, maar slechts voor extra Veiligheid bedoeld.” Sommige van de vroege rabbi’s bepaalden zelfs, dat de Mezuzahmoet worden geschreven” in Magische stijl en met de toevoegingen. Maimonides klaagde de extremisten  aan, die zo ver gingen de Namen en Zegels te graveren niet alleen in de kantlijn of tussen de verzen van de tekst, waaruit de Mezuzah  bestaat, maar zelfs tussen de regels binnen iedere groep verzen. Naar zijn oordeel horen zulke mensen “in de categorie van degenen, die geen aandeel hebben in de komende wereld, want deze dwazen waren niet tevreden met het annuleren van een Bevel, maar zij namen het grote Bevel tot Eenheid van Zijn Naam en Liefde over voor verering en gebruik als was het een Amulet voor  eigen profijt.” De Zegels in de meeste versies van deze Magische Mezuto, waarvan er enkele aan ons overgeleverd zijn,  zijn niet meer dan representaties van het Schild van David. Soms zoveel als twaalf in één Mezuzah. De overleden verzamelaar Elkan Adler toonde eens aan mij een dergelijk exemplaar.

Het was dus niet als een symbool van het Monotheïstisch geloof, dat de zes puntige ster zijn Joodse carrière is begonnen, maar als een magische Talisman voor Bescherming tegen de Boze Geesten. Dit bleef de voornaamste betekenis onder het volk tot ongeveer honderdvijftig jaar geleden. De Magische Mezuzah ontstond ongetwijfeld al in Babylonië of het Palestina uit de Gaonische periode (ruwweg van zevende tot elfde eeuw), maar we hebben vandaag de dag niet genoeg bewijs om te besluiten van welke van deze twee landen het afkomt. Bij middeleeuwse literaire bronnen, die de methode van het bereiden van de Magische Mezuzah beschrijven, vinden we geen vermelding van de Naam van het Zegel, niet als “Zegel van Salomon,” ook niet als “Schild van David”. In de vele artikelen en boeken lezen we de foutieve hypothese, inhoudend, dat de Karaïtische geleerde Judah Hadassi (https://en.wikipedia.org/wiki/Judah_Hadassi), in het midden van de twaalfde eeuw de eerste was, die het symbool en teken Schild van David noemde (in zijn boek The Cluster of Camphor). In werkelijkheid was dit slechts een typografisch correctieve toevoeging van de boekdrukker uit de negentiende eeuw.

De Sleutels van Salomo (foto De Belezen Kater)

In de loop van tijdb werd de Magische Mezuzah vergeten, maar deze twee vormen van het “Zegel van Salomon” bleven wel bewaard in de Magische literatuur, bij alle drie de religies. Iedereen, die de Renaissance geschriften inkijkt over Magische praktijken, als De Sleutels van Salomon, of literatuur leest, die toegeschreven wordt aan de legendarische Magiër Dr Faustus, zal ze gebruikt zien worden in velerlei verband. Hoewel de Magische Mezuzah buiten gebruik is geraakt na de middeleeuwen, dienden de figuurvorm als een Talisman op andere Amuletten, waarvan sommige grote populariteit kregen. Bijvoorbeeld het beroemde Amulet om vuur mee te doven, waarop  het navolgende vers geschreven was. “(…) het volk riep tot Mozes, en Mozes bad tot de Heer, en het vuur doofde” rond het Schild van David,  waarop de formule AGLA in het centrum ervan geschreven was. AGLA zijn de Hebreeuwse beginletters van het vers “Gij bent machtig voor altijd, O, Heer.”

Zegel van Salomo (foto abedeverteller)

Waar komt de titel “Schild van David” vandaan en wat betekent het? Het is bekend, dat onder de Middeleeuwse mystici legendes in omloop waren over het Schild van Koning David en de Magische krachten daarvan. De vroegste bron is het Boek van Verlangen, dat een interpretatie bevat van de zeventig Magische Namen van Metatron, Prins van de Goddelijke Tegenwoordigheid. Het boek was gecomponeerd in Duitsland in de dertiende eeuw, in de kring van de Duitse Hasidim, door Eleazar van Worms of een van zijn discipelen. We lezen er, dat Koning David een Gouden Schild had, waarop de Grote Naam van tweeënzeventig Namen (een combinatie van Heilige Namen door de Deugd, waarvan, zo vertelt de Midrash, Israël werd verlost uit Egypte) gegraveerd was. Er onder stond de “Naam” van Taphtephajah, een van de Namen van de Prins van de Tegenwoordigheid, gegraveerd. “(…) wanneer een man in de oorlog is en zijn vijanden hem aanvallen, laat hem er aan denken en hij zal gered worden.” Hetzelfde boek vertelt ons, dat de numerieke waarde van de Hebreeuwse letters van Taphtephajah hetzelfde is als die van de letters “op het Schild”.

Al in de dertiende eeuw werd het ontwerp van het Zegel van Salomon, reeds gevonden in Magische Mezuzot, vervangen door de Grote Naam van tweeënzeventig Namen. Waarom deze vervanging plaats had, weten we niet, hoewel het mogelijk is, dat de tweeënzeventig Namen waren geschreven in een arrangement in de vorm van het Zegel van Salomon en dat naderhand, toen het schrijven van de Namen gestileerd werden, en regels tenslotte de plaats van de Namen innam. In de zeventiende eeuw vinden we , in bepaalde gevallen de instructie, dat het Schild van David niet moet worden getekend met enkel lijnen, maar moet worden samengesteld uit bepaalde Heilige Namen en combinaties van Namen.

In ieder geval kunnen we zeggen met zekerheid, dat uit een of andere legende als deze of van statements vergelijkbaar aan wat ik geciteerd heb de term “Schild van David” werd ontwikkeld. Dit wordt duidelijk bewezen door de plaats, waarin de eerste verschijning ervan aan ons bekend is geworden. In de begin van de veertiende eeuw werd in Spanje het Boek van de Grens samengesteld door David Ben Juda de Vrome, een kleinzoon van Nachmanides. In dit boek, dat alleen in manuscript bewaard is gebleven, vinden we twee maal het ontwerp van de twee gekruiste driehoeken, beide het Schild van David genoemd. Één maal het “Macro Kosmische Schild van David” en één maal het “Micro Kosmische Schild van David.” Onder bepaalde afbeeldingen van het Schild staat de “NaamTaphtephajah geschreven, wat de intieme connectie bewijst met de traditie, die Koning Davids Schild betreft in het Boek van Verlangen. In sommige van de manuscripten, die ik onderzocht heb, is dit ontwerp corrupt geraakt en vervangen door een enkele driehoek of door de vijfpuntige ster, maar in een aantal oude manuscripten en Compendia van de Praktische Kabbala vinden we beschermende Amuletten met een afbeelding van het Schild van David. In het centrum ervan of ernaast wederom dezelfde Naam Taphtephajah. Één van deze manuscripten is het boek met de titel De Wortels van de Namen door R Moses Zakutt, een fameuze Encyclopedie van de Praktische Kabbala, daterend uit zeventiende eeuw.

Een totaal andere traditie betreft het embleem op Koning Davids Schild en bestaat sinds de vijftiende eeuw. Hij werd voor het eerst vermeld in Het Offer van Izaak, door de bekende Spaanse preker R Isaac Arama. Het leerde, dat het embleem van Koning Davids Schild niet de afbeelding is, die we denken te kennen vanwege deze Naam, want Psalm 67 heeft de vorm van een Menora, de zevenarmige kandelaar. De Menora is afgebeeld op het Schild van David in een zeer opmerkelijke combinatie van de twee motieven. Deze traditie weet niets van Magen David in de door ons bedoelde zin. Het moet worden toegegeven, dat de Menora eigenlijk meer recht heeft om te dienen als het symbool van Judaïsme dan het Schild van David in zijn huidige geaccepteerde vorm.

Het schrijven van Psalm 67 in de vorm van de Menora werd zeer gebruikelijk na de vijftiende eeuw. Het was een gewoonte om deze Psalm te lezen tijdens de zeven weken tussen Pasen en Shavuoten. In alle speciale Gebedsboeken uit die periode werd hij als Menora geschreven. Vandaar ontstond de gewoonte om deze afbeelding te gebruiken in de Synagogen en op andere plaatsen. De Kabbalisten gaven de Talisman Deugd onbegrensd lof. Aan het eind van het boekje, getiteld De Gouden Menora, gedrukt in Praag gedurende de zestiende eeuw, we het lezen. “Deze Psalm, tezamen met de Menora, is een allusie naar grote dingen (…) Koning David had gewoonlijk deze Psalm geschreven, afgebeeld en ingegraveerd op zijn Schild, op een gouden laag in de vorm van de Menora, in geval hij erop uit ging en ten strijde trok. Hij had de gewoonte te mediteren op het mysterie ervan en te overwinnen.” Dit boekje is een goed voorbeeld en typerend voor menig ander boek van toen.

Het schijnt, dat de Talisman krachten  in de representatie van de ster op het Schild van David meer “beproefd en waar” waren. Zodat het eindelijk won van andere presentaties, bijvoorbeeld die in de vorm van de Menora,  op het moderne slagveld van het Joodse Symbolisme.

Arch of Titus Menorah (foto Wikimedia)

Tot de zeventiende eeuw werden de twee termen, Schild van David en Zegel van Salomon, zonder onderscheid gebruikt, maar langzaam (mogelijk onder de invloed van christelijk gebruik) wordt de tweede benoeming toepasbaar voor de vijf puntige ster. Het was aan het begin van de achttiende eeuw, dat de term “Schild van David” de vaste betekenis aannam, die het vandaag in zich draagt. De christenen begonnen dit begrip te gebruiken en we hebben een aantal boekjes uit die tijd, in het Latijn en in het Duits, die verklaringen bevatten van de Ster van David en Allegorische preken er ove, in de geest van de Alchemisten. Homilieën (https://nl.wikipedia.org/wiki/Homilie) als deze waren vreemd aan de geest van Joodse prekers die generatie. Er was zelfs één onder hen, die het interpreteerde als symbool van het Huis van David‘s Koninkrijk. Abraham Hayyim ha Cohen uit Nikolsburg beschreef het in zijn commentaar op de Psalmen, dat voor het eerst in 1750 gedrukt werd . “Want er was een verschil tussen de Schilden van de Koningen van Israël en die van het Koninkrijk van het Huis van David, in zover, dat de Koningen van Israël een Schild hadden met drie zijden (dat wil zeggen driehoekig) om te tonen, dat het Huis van David een valide claim hadden met betrekking tot de kwaliteit van Koningschap.” We hebben hier dus te maken met een interpretatie van het symbool, niet als een Talisman, maar als een representatie van het Koningschap – de Emanatie (= uitstraling) van Koningschap, waarbij de Congregatie van Israël boven is en het Koninkrijk van het Huis van David onder.

Rabbi Jonathan Eybeschutz (foto Jewish Virtual Library)

Inderdaad vinden we een vergelijkbare interpretatie terug in een andere treffende context, waarin de Magische carrière van het Schild van David zijn zenit bereikte. Hier werpt het symbool de luiers van Magie af om op te rijzen tot Visioen van naderende verlossing, zoals verkondigd door de “valse Messias” van de zeventiende eeuw, Sabbatai Zevi (https://en.wikipedia.org/wiki/Sabbatai_Zevi). Dit kritieke keerpunt zit verborgen in de beroemde Amuletten van R Jonathan Eybeschuetz (https://en.wikipedia.org/wiki/Jonathan_Eybeschutz). Al zijn Amuletten bevatten het Schild van David (de enige afbeelding te vinden er in), waarin formules zijn geschreven als “Zegel” alleen of “Zegel van MBD” of “Zegel van MIBD” of zelfs “Zegel van de God van Israël”. In zijn verdediging van deze Amuletten, na op het afgebeelde aangevallen te zijn, nam R Jonathan zijn toevlucht achter de Magische betekenis van de afbeelding. Hij ontkende enige symbolische waarde aan dit teken te geven vanuit een Joods standpunt. Dit was niet het geval bij hen, die probeerden zijn Amuletten te ontcijferen. Zij verklaarden zijn voorkeur voor deze afbeelding door de Sabbatiaanse betekenis. Hun interpretatie was, dat voor R Jonathan het Schild van David een Messiaans symbool was geworden. Ze bestudeerden de inscripties in de afbeeldingen op veel van zijn Amuletten en ontdekten er een Sabbatiaanse referentie in. MBD stond voor Messias Ben David en zo voort. Ze waren zeker niet arbitrair in het interpreteren van de zaak op deze wijze. Hoewel we niet verbaasd zijn, dat R Jonathan hun aanklachten niet toe wilde geven. We zien ons voor deze alternatieven gesteld. Als R Jonathan niet heimelijk een Sabbatiaan was, dan hadden zijn Amuletten geen symbolische betekenis en zijn ze niets anders dan Magische hocus pocus, terwijl als hij een Sabbatiaan was, dan zijn we gedwongen toe te geven, dat het karakter van het symbool in zijn Amuletten een grote vernieuwing ondergaan had en dat R Jonathan de eerste was om in het Schild van David een symbool vol van betekenis te zien. Hoewel een zeer “privaat” en esoterisch symbool, werd het nu toch een mystiek visioen van verlossing. Dit was niet alleen het Schild van David, maar eveneens het Schild van de Zoon van David!

Polemic, Includes Letters In Support of Jacob Emden In his Pursuit of, and Accusations Against, Jonathan Eybeschütz (foto Kestenbaum)

“We moeten bekennen, dat dit alles enorm stimulerend voor ons van deze generatie [van 1948] is: de moderne interpretatie van het Schild van David als het symbool van verlossing.” Zelfs de naam van Frans Rosenzweig’ (https://nl.wikipedia.org/wiki/Franz_Rosenzweig) diepgaande boek De Ster van de Verlossing (Der Stern der Erlösung) werd erdoor bepaald en dus kwam in werkelijkheid voor het eerst voort uit Sabbatiaans gebabbel over de Messiaanse verlossing, waaraan mystiek werd gealludeerd in combinatie met de letters in Amuletten! Het is zeer te betwijfelen, of de vaders van Zionisme dit wisten, toen zij het Schild van David aannamen als het symbool van de Beweging voor de Herleving van Israël. Mogelijk stemden ze in dit opzicht ook overeen met de Geheime Gedachte van de Grootste (?) onder de Sabbatiaanse gelovigen .

De Ster van de Verlossing (foto Jan Vaessen)

Geheel verschillend van de eerste Magische wortel is de tweede wortel, waaruit het algemene en brede gebruik van het Schild van David groeide, is het officiële gebruik in de Zegels van diverse Joodse gemeenschappen. Het “officiële” gebruik van het Schild van David begon in Praag en verspreidde zich in de zeven en achttiende eeuw van daar door Moravië en Oostenrijk. We weten niet, of de Joden vrijwillig dit embleem kozen als teken op hun “vlag,” of dat het hen was opgedrongen door de christelijke autoriteiten. Maar zelfs al is het gekomen door de dwangbevelen van superieuren, dan werd dwang gewoonte en het teken werd gekoesterd door de Joden van Bohemen en Moravië.

In overgeleverde aantekeningen over de inhoud van oude documenten betreffende de Joodse gemeenschap van Praag, die werden vernietigd door een brand vanmeer dan twee eeuwen geleden, werd gezegd, dat de Keizer Karel IV in 1354 de Joden de “vrijheid” (het privilege) gaf “om een vlag te dragen” als een speciaal teken van zijn gratie aan de Joden van Praag. Dit is niet louter een legende, aangezien we later de vlag vermeld vinden in de Kronieken van het Praags Jodendom als een wel bekend iets. In 1527 bevalen de autoriteiten de Joden van Praag Keizer Ferdinand I te begroeten bij zijn intree in de stad, zwaaiend “met hun vlag”. Op deze vlag was een groot Schild van David (maar niet in de vorm van een vijf puntige ster, zoals sommige boeken vermelden). Als in die vroege periode hebben de Joden van Praag in dit symbool Koning Davids Schild gezien. Volgens de traditie van de Duitse Hasidim, die ik geciteerd heb, moeten we veronderstellen, dat zij het zelf gekozen hebben en het met trots droegen op hun banier. Anderzijds als de autoriteiten het kozen voor Joden, kunnen we niet zeggen, of dit was vanwege zijn Magisch gebruik of vanwege zijn decoratieve kwaliteit. In het licht van de onafgebroken traditie van dit symbool onder de Joden van Praag is er echter reden aan te nemen, dat door het geloof dit een opzettelijke keuze was van Joodse trots en als een Memento, als ware het vroegere dagen. De originele vlag is niet bewaard gebleven. Er werd een nieuwe gemaakt in de dagen van Keizer Ferdinand, en toen die beschadigde in de loop van de jaren, werd weer een andere gemaakt. Deze stamt uit 1716 en wordt tot de huidige dag bewaard in de Altneuschul Synagoge. Kennelijk hadden de autoriteiten van de Staat net zo veel respect voor de vlag als de Joden, aangezien ze in 1716 de ouderen van de gemeenschap beboetten voor het niet op juiste wijze onderhouden  en toe te laten, dat hij beschadigd werd!

In tegenstelling daarmee hebben we de getuigenis van Hongaarse historici, dat op de vlag, waarmee de Joden van Ofen Koning Matthias van Hongarije in 1476 begroetten twee vijf puntige sterren stonden, maar niet het zes puntige Schild van David. Hier was zeker geen erkenning gaande van de unieke kwaliteit van de zes puntige Schild van David als een representatie van de Congregatie van Israël voor de Wereld.

Jacob Bassevi, Ya Akov Bat Sheba, Jakob Schmiles (1570 – 1634) (foto Riowang)

Zelfs aan het begin van de zeventiende eeuw wedijverden de twee sterren nog met elkaar, ook in Praag Hoewel tegen die tijd het gebruik van de term “Schild van David” courant was geworden onder de Praagse Joden. Toen de Keizer in 1622 een wapenschild verleende aan Jacob Bassevi, AKA von Treuenfeld (http://riowang.blogspot.com/2014/11/a-jew-of-three-emperors.html), de eerste Jood in Praag en het verdere Rijk, om in de adelstand te worden verheven, droeg zijn wapenschild drie vijf puntige sterren [het zijn acht puntige sterren trouwens, aldus Cor Hendriks]. De een onder de ander in een diagonale lijn, met het kennelijke doel te dienen als een hint naar zijn Joods zijn. Anderzijds staat op de grafsteen van de historicus David Gans (https://en.wikipedia.org/wiki/David_Gans), die stierf in 1613, een zes puntige Schild van David, als ook zijn laatste boek, een jaar voor zijn dood gepubliceerd, deze naam draagt. Van de oude banier lijkt de zes puntige ster overgenomen te zijn in het Zegel van de Joodse gemeenschap. We vinden het als hoofdornament op de titelpagina van het eerste Hebreeuwse boek, gedrukt in Praag op Chanoeka in 1512. In een ander boek, ook gedrukt in Praag in 1522, is het gevonden, gecombineerd met het stadswapen, daarmee zijn quasi officiële status aanduidend. Toen in 1627 Keizer Ferdinand II weer het oude Zegel van de Praagse gemeenschap goedkeurde, stond buiten de zes zijden van de ster uitgespeld M a G e N  D a V i D, met een medeklinker in ieder van de zes ruimtes. Van toen af aan wordt het zes puntige Schild van David gemeenschappelijk gebruikt op een aantal verschillende plekken in Praag. Op de Zegels van sociëteiten en individuen, op grafstenen, op bouwwerken en ijzerwerk van de synagoge bimah. Ook op de toren van het Joodse Raad gebouw komen ze voor.

Vanuit Praag verspreidde zich dit officiële gebruik van het symbool. In 1655 wordt het aangetroffen op het Zegel van de Weense gemeenschap en in 1690 op het Zegel van de gemeenschap van Kremsier in Moravië. Op de muur van de oude synagoge van de gemeenschap van Budweis (in Zuid Bohemen), die in 1641 werd verlaten door de Joden, zijn representaties van Schilden van David alternerend met Rozen. Kennelijk is dit de oudste synagoge buiten Praag om, waar dit symbool terug te vinden is. In zijn jeugd kan R Jonathan Eybeschuetz het gezien hebben op het Zegel van de Eybeschuetz gemeenschap. Een aantal van gemeenschappen in Moravië gebruikten als Zegel het Schild van David alleen, met de toevoeging van de Naam van de gemeenschap. Anderen hadden op hun Zegels een Leeuw, die het Schild van David vasthield, zoals de gemeenschap van Weiskirchen aan het begin van de achttiende eeuw. In zeer geïsoleerde gevallen werd het Schild van David ook gebruikt in Zuid Duitsland, ongetwijfeld onder de invloed van de Praagse gemeenschap.

In andere landen vinden we het Schild van David niet algemeen gebruikt terug voor het begin van de negentiende eeuw, hetzij op gemeenschap Zegels of op de gordijnen van de Ark of op Torah mantels. In boeken gedrukt buiten Praag werd het gebruikt als een drukkersmerk, alleen door de drukkers van de Foa Familie. Het verschijnt in hun boeken van 1551 tot het begin van de achttiende eeuw. Hun familiewapen heeft een Palmboom met tussen de bladeren een Schild van David bevestigd, gegrepen door twee Leeuwen. Geen andere drukker gebruikte het. Het is duidelijk, dat het embleem geen “Joodse” betekenis had. Drukkers, die het Foa Merk imiteerden. lieten aan het begin van de achttiende eeuw het Schild van David weg en behielden alleen de Palmboom en de twee Leeuwen.

Picture of the I Fratelli Foa colophon (or printer’s mark) in a book (foto Jewish Book Council)

Kennelijk was het hoofdmotief voor de opmerkelijk gespreide diffusie van het Schild van David in de negentiende eeuw het verlangen om het christendom te evenaren. De Joden van het Tijdperk van Emancipatie, zouden overal het “symbool van christendom” ziende, gezocht hebben naar een “symbool van Judaïsme”. Als Judaïsme de “Mozaïsche religie” is, waarom zou het dan niet een behoorlijk, treffend en simpel, herkenningsteken hebben, zoals andere religies? De nieuwe geëmancipeerde Joden begeerden het boven de muren van hun synagoge iets op te richten, dat  vergelijkbaar was met het Kruis symbool. Dit leidde tot opstijging naar andere hoogte van het Schild van David in de negentiende eeuw. Het hielp ook om ruim gebruikt te worden op ceremoniële objecten. Het was vanuit het verlichte Westen, dat de opmars het symbool van Jodendom doorging naar Polen en Rusland.

Het gebruik van Amuletten was nog steeds wijdverbreid, vooral in het Oosten. De vromen maakten zich niet al te druk met complexe gedachten. De nabootsing van christendom is, inherent aan deze keuze voor dit symbool, verward met de Magische Talisman eigenschappen, waaraan ze gewend waren geraakt, vooral door de talloze Amuletten, die gedragen werden door gewoon volk. Sindsdien werd het Schild van David overal verder geïntroduceerd, op muren, op ramen en daken van synagogen, op grafstenen en medailles, alsof het uit Sinaï kwam. In hun jacht op een bruikbaar symbool en door hun impuls tot imiteren, kwam het niet bij de bouwers van nieuwe synagogen op, dat de zes puntige ster intrinsiek een symbool is, dat voor niets staat, of althans voor zeer weinig. Met de wereld van Judaïsme had het weinig te doen. Met als gevolg, dat het niet zulke diepe, van betekenis doordrongen, wortels had als het Kruis in de religieuze wereld van christendom. Zo laat als 1854 schreef G Wolf in Wenen, dat hij goed bekend was met de geest van de Joden van Moravië en dat in het geloof van de vrome Joden het Schild van David hen zou beschermen tegen alle kwaadwillende aanvallen van hun vijanden. Hij zei niet, dat het symbool een waarde had in het Judaïsme van de vrome Joden, in dezelfde zin, als het kruis een religieuze betekenis had voor christenen.

Het resultaat is het volgende. Zelfs in de dagen van zijn grootste populariteit was het Schild van David een betekenisloos symbool van Judaïsme. Het Judaïsme in die dagen neigde er op zijn beurt naar betekenisloos te zijn. Het eiste meer dan preken van predikers, hoe bewonderenswaardig hun intenties ook waren, om de ster als symbool leven in te blazen. De succesvolle, maar vooral lege, loopbaan van het Schild van David tijdens de negentiende eeuw is eerder een uitdrukking van de Joodse decadentie in die tijd.

The flag above that hung on the World Zionist Congress wall (1897 or 1898) was partly designed from the vision of the movement’s first president Theodor Herzl (foto Messianic Bible)

Toen kwamen de Zionisten, die probeerden oude glorie te herstellen, of correcter om het aangezicht van hun volk te veranderen. Toen ze er voor kozen om op het Eerste Zionistische Congres in Basel (29 – 31 augustus 1897) een symbool  voor Zionisme te presenteren, was het Schild van David in het bezit van twee Deugden, die tegemoet kwamen aan de vereisten. Aan de ene kant had de ruime verspreiding in de voorafgaande eeuw – de verschijning ervan op iedere nieuwe synagoge, op het briefpapier van veel liefdadigheidsorganisaties, et cetera, het bekend gemaakt bij een ieder. Aan de andere kant was het niet expliciet te identificeren met een religieuze preoccupatie in het bewustzijn van tijdsgenoten. Dit gebrek werd de Deugd er van. Het symbool riep geen herinneringen op aan het verleden. Het kon worden gevuld met hoop op een betere toekomst.

Een groep Joodse meisjes in Wenen tijdens WOII (foto brabosh)

Maar zelfs Zionisme deed niet zo veel om de heiligheid van het ware symbool over te dragen op het Schild van David als de gekke dictator, die er een schaamte badge van maakte voor miljoenen mensen en ze dwong de ster in het openbaar op hun kleding te dragen als merkteken voor uitsluiting en voorteken van hun uiteindelijke uitroeiing. Onder deze ster bewogen ze langs de weg van horror en degradatie, van worsteling en heroïsme. Als er iets is als een voedingsbodem bestaat, die betekenissen groeit voor symbolen, dan is dit het wel. Sommigen hebben gezegd, dat het teken, waaronder ze hun destructie tegemoet gingen en de gaskamers in, verdiende om verworpen te worden als een symbool, dat voor het leven staat. Maar het is ook mogelijk om daarover op omgekeerde manier te denken. De ster, die in die dagen geheiligd werd door het lijden, martelaarschap en marteling, heeft het recht gewonnen om een teken te zijn, dat de weg van opbouw en leven op doet lichten. “De neergang is de prelude voor het oprijzen,” waar het vernederd was, daar zal het verheven zijn.

Free Gaza Arabs – Brave Jews Burn The Zionist Flag

Gepubliceerd 5 jul. 2010

Boycott Israel

Reacties
https://youtu.be/vJHPtXbyFS0

Child Abuse OK according to Talmud (video Telegram)

Meer informatie
https://robscholtemuseum.nl/?s=Ster+van+David