Cor Hendriks – Als ‘t regent en de zon schijnt (2): De duivel slaat zijn vrouw (with English summary)

Als het regent en de zon schijnt,
slaat de duivel zijn vrouw.

In het vorige artikel zagen we dat ‘kermis in de hel’ wil zeggen, dat de duivel ruzie maakt met zijn vrouw. Dat de duivel zijn vrouw slaat, komt in een groot gebied voor. In Nedersaksen geeft de duivel zijn vrouw klop of steekt haar met een degen. In Westfalen ranselt hij zijn vrouw, in Mecklenburg geeft hij haar slaag, in Egerland krijgt de duivelin slaag, terwijl ook in Frankrijk, de Provenc en Bretagne, in Italië, Portugal, Spanje, Chili, Spaans sprekenden in de VS, in Oostenrijk, Kroatië, Servië, Roemenië, Hongarije, Lithouwen, Ukraïne, Armenië, in Engeland en de VS en bij de Finnen de duivel zijn vrouw slaat. In een rijmpje uit Bretagne is de duivel in Carteret en slaat zijn vrouw met een hamer, in Saintonge met een muts, in Normandië met een bezemsteel, in Aveyron met een broodschop, in Noord Portugal met een lepelsteel, in de VS met een kabeljauw, met een vaatdoek, met een bakpan, of achter de deur. Vrij vaak wordt in de VS gerapporteerd dat wanneer je een speld in de grond steekt en je oor ertegen aan houdt, je de duivel en zijn vrouw kunt horen ruzie maken. Grappig is de versie van Jonathan Swift in zijn ‘Beschaafde Conversatie’ uit 1738, waar de duivel zijn vrouw slaat achter de deur met een schapenschouder. In een Engelse literaire versie uit 1703 moet iemand rond het kerkhof worden geranseld, zoals de duivel doet met zijn vrouw in regenweer als de zon schijnt. In Gascogne en de Languedoc luidt het liedje: ‘Het regent, de zon schijnt, / De duivel slaat zijn vrouw / met harde stokslagen. Leve Napoleon.’ In Verviers slaat hij zijn vrouw in een mand en in Henegouwen wordt gezegd: ‘De duivel vecht in een mand.’ In een kinderspel uit de omgeving van Toulouse luidt het:

Het regent en de zon schijnt,

De duivel is in gevecht met zijn vrouw,

maar zo zo, hoewel hij mank is,

gaat hij haar te grazen nemen

met zijn klauwen en hij doet met haar aldus: flik, flak!

Ook in de Dolomieten slaan de duivel en zijn vrouw elkaar, en ook in Jamaica zijn de duivel en zijn vrouw aan het vechten. In Asturië zijn de vrouw en de Boze aan het vechten en Mallorca prikt de duivel zijn vrouw met zijn hoorns. In Frans Canadese versies wordt de reden gegeven: hij wil pannenkoeken en zij wil ze niet voor hem maken. Dus in Friesland, Drente en Oldenburg bakt hij ze zelf, of in Friesland bakt zijn moeder ze voor hem. In Estland maakt hij boter, terwijl hij in Wallonië zijn eigen ballen bakt, en in Portugal eet hij slap brood. In Roemenië slaat de duivel zijn vrouw, terwijl God lacht. De duivel is in een slechte bui en slaat zijn vrouw omdat ze zijn geiten heeft kwijt gemaakt. In de VS slaat de duivel zijn vrouw, omdat ze vergat zout in de soep te doen, omdat hij geen wortelgroenten wilde eten of tarwebrood als avondeten.

In de Oudheid maakten de goden vaak ruzie: Jupiter en Juno worden geopperd als de duivel en zijn vrouw. Beroemd is het verhaal gerapporteerd door Plutarchus. Jupiter was gebrouilleerd met Juno, die zich op de berg Kytheron verborgen hield. De god ontmoette, daar in de buurt ronddwalend, de beeldhouwer Alalcomenus, die hem zei, dat om haar terug te krijgen hij haar moest bedriegen en net doen alsof hij ging trouwen met een ander. Jupiter vond de raad zeer goed en wilde hem meteen in de praktijk brengen. Geholpen door Alalcomenus hakte hij een grote eik, opmerkelijk door zijn schoonheid, om, vormde van de tronk van deze boom het standbeeld van een mooie vrouw, gaf haar de naam Daedala en versierde haar met stralende bruidstooi. Daarna werd het trouwlied aangeheven en fluitspelers, verschaft door Boeotië, begeleidden die met de melodieuze klank van hun instrumenten. Juno, op de hoogte gebracht van deze voorbereidingen, daalde af van de toppen van de berg Kytheron, ging Jupiter zoeken, gaf zich over aan vlagen van jaloezie en woede en wierp zich op haar rivale om haar te molesteren; maar toen ze het bedrog inzag, veranderde ze haar kreten in gelach, verzoende zich met haar gemaal, zette zich vrolijk aan het hoofd van de bruiloftsstoet, die ze wilde zien slagen, en stichtte ter herinnering aan het gebeuren het feest van de daedalia of van de standbeelden, dat men sindsdien ieder jaar viert met grote statie te Plataia in Boeotië. Het voert te ver het verhaal hier uitgebreid te behandelen, want expliciet verbonden met ‘regen en zonneschijn’ is het niet.

Een uitgebreide versie, voorzien van notities, is te vinden in de onderstaande PDF.

English summary:

In the previous instalment we saw that the fair in hell means a domestic quarrel of the devil and his wife. The devil is beating his wife is dispersed over a very large area. In Lower Saxon the devil beats his wife (kloppt de Döwel sin Wiew) as if she is a doormat or he stabs her with a sword. In Westphalia he gives his wife a thrashing, in Mecklenburg a beating, and in Egerland the she-devil is beaten. Also in France the devil beats his wife, as well as in the Provence and Britain, in Italy, Portugal and Spain, in Chile and Spanish speaking people in the US., in Austria, with the Croats, in Serbia, Romania, Hungary, Lithuania, Ukraine, Armenia, in England and the USA, and the Fins. A rhyme from Britain places the devil at Carteret, where he beats his wife with a hammer, in Saintonge he beats her with a hat (bonnet), in Normandy with a broomstick, in Aveyron with a bread-shovel, in North Portugal with a spoon handle, in the US with a codfish, a dishrag, a frying pan, or behind the door. Quite frequently it is reported in the US that if you stick a pin into the earth and put your ear to it, you can hear the devil and his wife quarreling. Comical is the version by Jonathan Swift in his ‘Polite Conversation’ (1738), where the devil was beating his wife behind the door with a shoulder of mutton. An English literary version of 1703 says: ‘To go and thrash him round the church-yard, as the devil does his wife in rainy weather when the sun shines.’ In Gascony and Languedoc they have a song: ‘It rains, the sun shines, / The devil beats his wife / with great strokes of a stick. / Viva Napoleon.’ In Verviers the devil beats his wife in a basket, in Hainault he is fighting in a basket. In a song from a children’s game from near Toulouse the devil beats his wife; though he is cripple he is going to get her with his claws and makes her like this: flick, flack! Also in the Dolomites the devil and his wife are beating each other, and also in Jamaica the devil and his wife are fighting. In Asturia the wife and the Evil One are fighting and in Mallorca the devil is poking his wife with his horns. In French Canadian versions the reason is told: he wants pancakes and she doesn’t want to make them. So in Friesland, Drenthe and Oldenburg he makes them himself, or in Friesland his mother bakes them for him. In Estonia he makes butter, while in Wallonia he fries his own balls, and in Portugal he eats weak bread. In Romania the devil beats his wife, while God is laughing. The devil is in a bad mood and beats his wife because she has lost his goats. In the US she has forgotten to put salt in his soup or for not having turnip greens or cornbread for dinner.

In Antiquity the gods quarrelled often: Jupiter and Juno are put forward as the devil and his wife. Famous is the story reported by Plutarchus. Jupiter, embroiled with Juno, who had hidden herself on Mount Kytheron, roamed in the surrounding and met the sculptor Alalcomenus, who advised him to deceive her by pretending to marry someone else. Together they turned an big oak into the statue of a beautiful woman, and decorated it with radiating bridal trappings. Then a wedding song was started and flute players accompanied the procession. Juno became aware of the wedding preparations, came down from the mountain, threw herself in a jealous rage onto her rival only to discover that she had been deceived. She broke into a laugh, made peace with her husband, and took her place in the bridal procession, and founded the feast of the ‘daedalia’ or of the statues, which was celebrated each year in Plataia in Boeotia with great pomp. There is no explicit relation with rain and sunshine, and the same can be said of other mythological stories.

A full multi-lingual version with annotations can be found in the PDF below.

PDF:
Als ’t regent 2