Cor Hendriks – Als het regent en de zon schijnt (16): De heksen doen de was (with English summary)

Een andere activiteit van de heksen is het doen van de was, zoals in de Provence: ‘li fachiniero fan bugado.’ Ook in Polen doen de heksen de was en bij de Fin-Zweden wassen ze windsels, in Zweden troggen, wat ook wordt toegeschreven aan de ‘Oude [vrouw] van de Berg’ of de woudgeest wast melktroggen.
In het Rijnland heet het: ‘Dem Düwel sin Frau mott de Wäss dröge’ of ‘Der Düwel frengt (wringt die Wäsche) en der Hell.’
Daarentegen zijn het in Aveyron de feeën, die wassen, in Polen de watervrouwen, die hun mantels te drogen hangen, in Turkije wassen de engelen en aan de Beneden-Loire is het de H. Maagd, die in de hemel de was doet, terwijl ze in Portugal haar kleed (‘está Nossa Senhora a lavar a seu lençol’) of de luiers van baby Jezus (‘os cueiros do Menino’) wast. Ook in Wallonië is het de H. Maagd, die haar kleren uitwast.

Het wassen van de H. Maagd wordt over het algemeen met de zaterdag verbonden. Knapp spreekt over een wijd verbreid geloof in de Romaanse en Germaanse landen, dat aan het eind van de week de zon moet schijnen al is het ook kort, opdat Maria haar was (sluier, hemd, luiers van Jezus) voor zondag kan drogen. In de Provence zeggen ze:
‘Lou dissate (Zaterdags), la Vierge vai lava si banèu
Es pèr acò que fai toujours soulèu;’
en in Duitsland:
‘Es ist kein Samstag so trüb,
Die Sonne scheint der Mutter Gottes zulieb.’
Dit geloof is ook met Vrouw Holle verbonden, want als het een hele week achtereen regent, verwacht men in de Harz op zaterdag zonneschijn, ‘denn Frau Holle müsse zum Sonntag ihren Schleier wieder trocknen haben.’

Ook de doden doen de was. In Noorwegen zegt men, dat de doden hun kleren drogen, evenals bij de Esten, die ook zeggen: ‘de zielen der verdronkenen worden gedroogd’ of ‘in de andere wereld droogt men de kleren’. Bij de Fin-Zweden slaan de doden hun was met kloppers en in een andere spreuk ‘zijn de herderskinderen blij. Jezus baadt zijn kinderen en de doden wassen hun kleren’. Bij de Finnen wordt gezegd: ‘De verdronkenen drogen nu hun voetlappen.’
In Zweden wordt het koken, bakken, de was doen en het drogen van kleren gewoonlijk verbonden met de nevel, die opstijgt uit een moeras of van een beboste hoogte: ‘det är trollen som byka (heksen zijn de was aan het doen)’. In West-Afrika wast bij regen met zonneschijn de walvis zijn kleren.

English summary

Another activity of the witches is doing the laundry. In the Provence the witches are doing the washing, as well as in Poland. With the Fin-Swedes they wash swaddling-clothes, but in Sweden they wash troughs, which is also said of the ‘Old [Woman] of the Mountain’, or the wood-spirit is washing milk-troughs. In the Rhineland the devil’s wife has to dry the laundry, or the devil wrings out (his laundry) in Hell. But in French Aveyron the fairies are doing their laundry, while in Poland the water-women are hanging up their cloaks to dry, in Turkey the angels are washing, and at the Lower Loire the Holy Virgin is doing her laundry in heaven, while in Portugal she is washing her cloth or the swaddling-clothes of baby Jesus. Also in Wallonia it is the Holy Virgin who is washing her clothes. The washing of the Holy Virgin is usually connected with Saturday. There is a wide-spread believe that at the end of the week the sun has to shine even when for a few moments for Mary to dry her wash (veil, shift, swaddling-clothes of Jesus) before Sunday. This believe is also connected with Frau Holle, because when it has been raining all week, in the Harz they expect on Saturday sunshine, because Frau Holle must have her veil dry again on Sunday.
The dead also do their washing. In Norway it is said that the dead dry their clothes, the same in Estonia, where they also say, ‘the souls of the drowned are being dried’ or ‘in the other world they are drying their clothes’. The Fin-Swedes have the dead beat their wash with bats, and in another maxim ‘the shepherd’s children are happy. Jesus is bathing his children and the dead wash their clothing.’ Some Fins say: ‘The drowned are now drying their foot-patches.’ In Sweden the cooking, baking, washing and drying of clothes is usually connected with the mist that rises up out of a swamp or a bushy height: ‘Witches are doing the washing.’ In West Africa the whale is washing his clothes when there is rain with sunshine.

PDF
Als het regent en de zon schijnt (16)