CKV-1Thema – Rebellie en Experiment: Le Nouveau Roman

Op de euforie van de jaren zestig van de 20ste eeuw volgde een economische crisis met de daarmee samenhangende werkeloosheid. Als resultaat daarvan ontstond een nieuw maatschappijbeeld waarin de blik niet meer naar buiten maar naar binnen was gericht. Centraal staan dan het eigen ik en de eigen verbeelding.

Postmodernisme

Kenmerken zijn onder andere:

In de schilderkunst valt het gebruik van vroegere stijlen en stromingen op, die men overneemt. We spreken soms van “citeren” uit het werk van anderen. De schilder neemt dan het onderwerp over of de wijze van schilderen. Een bekend voorbeeld van een postmodernistische schilder is Rob Scholte.

In de architectuur bedoelen we er vooral mee, dat het uiterlijk van een gebouw meer bepalend is dan de functie ervan en waarin men stijlkenmerken van vroegere bouwstijlen terug kan vinden. De architect Bofill is hiervan een mooi voorbeeld. Het is niet moeilijk, om in de onderstaande afbeeldingen klassieke bouwelementen en versieringen te vinden.

In de literatuur: men twijfelt aan objectieve kennis; het postmodernisme gaat uit van de onkenbaarheid van de wereld. Dat wil zeggen dat de wereld geen verlengstuk meer is van het “ik” maar een vreemd en vijandig decor. De kenbaarheid van de wereld wordt voortdurend ter discussie gesteld: de wereld wordt beschreven als een gesloten circuit waaruit je niet kunt ontsnappen. De personages zijn vaak onduidelijke en middelmatige helden, die in conflict zijn met het hier en nu. Men staat sceptisch tegenover morele waarden, het geloof in de vooruitgang is niet meer aanwezig.
De schrijvers van de nouveau roman zijn erg bezig met de taal, die onder invloed van de voorbije oorlog, gewantrouwd wordt. Taal die vastlegt of logisch beschrijft, wordt afgewezen en er wordt de voorkeur gegeven aan proza dat voorlopig en voorzichtig formuleert en dat herroepen kan worden.

Ook de vormgeving is daarop gericht. Personages in de traditionele zin worden vermeden en vervangen door wisselende gezichtspunten of door een bewustzijn (stem) van waaruit gebeurtenissen, gevoelens e.d. worden beleefd.

Ook de logische verhaalopbouw met zijn gerichtheid op de intrige wordt losgelaten. De nouveau roman is in hoge mate experimenteel.

Wat je altijd terugvindt in de Nouveau Roman is:

isolement van het individu

ontoegankelijkheid van de buitenwereld

teksten zijn vaak geschreven in de vorm van “ego-documenten”.
Dat zijn bijvoorbeeld dagboeken, brieven of reconstructies van persoonlijke gebeurtenissen. Alle vertegenwoordigers van de nouveau roman zijn de autobiografische toer opgegaan. We beperken onze voorbeelden tot Frankrijk, de bakermat van de nouveau roman:

Alain Robbe-Grillet
http://static.digischool.nl/ckv1/literatuur/roman/grillet.htm
Nathalie Sarraute
http://static.digischool.nl/ckv1/literatuur/roman/sarraute.htm
Claude Simon
http://static.digischool.nl/ckv1/literatuur/roman/simon.htm
Marguerite Duras
http://static.digischool.nl/ckv1/literatuur/roman/duras.htm
Robert Pinget
http://static.digischool.nl/ckv1/literatuur/roman/pinget.htm
Georges Pérec
http://static.digischool.nl/ckv1/literatuur/roman/perec.htm
(en Nederland/Duitsland)

http://static.digischool.nl/ckv1/literatuur/roman/nouveau_roman.htm