Astrid Theunissen – Schimmig wereldje

Half juni worden de onderzoeken naar de gang van zaken in het Stedelijk Museum Amsterdam gepresenteerd. Beatrix Ruf, tot oktober 2017 artistiek directeur, zou schuldig zijn aan belangenverstrengeling. Vriend & vijand over de machtige Duitse directeur, die het veld moest ruimen.

‘Musea worden nu gezien als shady business.’

“Samen met collega Robbie Schweiger heb ik Beatrix een jaar gevolgd voor een documentaire over haar. Ik heb haar leren kennen als een extreem bevlogen vrouw. Alles stond in het teken van werk: haar eetafspraken, haar avondprogramma, haar liefdesleven – dat heeft ze niet echt. Ze pleegt roofbouw op zichzelf. Het is een kettingrokertje, dat weinig slaapt.”
Jeroen van der Poel, documentairemaker van onder meer A Year With Beatrix

Ruf

“Ik ken haar sinds mijn tijd als directeur van De Appel en zag haar vaak op vernissages, conferenties, tentoonstellingen en feestjes. Voor Beatrix geldt: work hard, play hard. Je kon haar diep in de nacht aantreffen, rokend, rode wijn drinkend en dansend. Maar ’s ochtends om negen uur had ze weer een afspraak en om drie, vier uur ’s nachts ontving ik nog werk gerelateerde mails van haar.
Ze is een soort bulldozer met een enorme drive en een enorm goed gevoel voor de tijdgeest. Ze wist precies die kunstenaars te programmeren, die ertoe deden, maar nog net niet ‘blue chip’ waren. (‘Blue chip’ wil zeggen, dat een kunstwerk zeer gewild en dus duur is – red.) Van haar tijd in Zürich herinner ik me vooral de feministe Nicole Eisenman en Ed Atkins, die later in het Stedelijk een show kreeg. In de Kunsthalle in Zürich had hij zijn eerste grote show – die was totaal vernieuwend.”
Ann Demeester, directeur Frans Hals Museum

“Haar geboortegrond ligt in het zuiden van Duitsland, waar haar vader burgemeester was van de stad Singen (tegen de Zwitserse grens – red.). Maar haar studies deed ze in het buitenland: eerst de dansopleiding aan het conservatorium in Wenen, daarna psychologie, etnologie en kunst- en cultuurwetenschappen in Zürich. Vervolgens werd ze drie keer achter elkaar directeur van een kunstinstelling in Zwitserland: in Warth, Glarus en Zürich. En nu dus in Amsterdam.
Aan haar kaarsrechte houding, de kin iets omhoog, kun je nog zien, dat ze een dansopleiding heeft gevolgd. Bij alle gelegenheden draagt ze ongeveer hetzelfde tenue: een hoog gesloten zwarte of witte blouse, een wijde zwarte broek en zwarte instapschoenen. (–) Ze sport niet, bespeelt geen muziekinstrument, is geen liefhebber van kokkerellen. Als er al eens een gaatje over is in haar agenda, vult ze dat met het lezen van boeken over kunst en het bezoeken van nieuwe tentoonstellingen. Ze heeft geen partner noch kinderen, maar des te meer vrienden. De meeste zijn kunstenaars, verzamelaars, tentoonstellingsmakers, galeriehouders en museumdirecteuren.”
Claudia Kammer, NRC, 20 december 2014

“Beatrix kent alles en iedereen en heeft een kennissenkring van interessante en ook vermogende mensen, zoals de Zwitserse verzamelaar Maja Hoffmann en uitgever Michael Ringier. Haar drive en neus voor kunst in combinatie met haar grote netwerk zorgen ervoor, dat ze bergen kan verzetten.”
Ann Demeester

“Mijn retrospectief was lang voor haar komst gepland, maar ik had wel een verrassend leuke opening, omdat Ruf had geregeld dat Marianne Faithfull kwam optreden.”
Marlene Dumas, kunstenaar

“Je kon haar diep in de nacht aantreffen, rokend, rode wijn drinkend en dansend.”
Ann Demeester, directeur Frans Hals Museum

“Bij haar aantreden zei ze: ‘Let’s rock.’ Dat heeft ze, wat mij betreft, laten zien. Op haar tweede werkdag ging ze met de kunstenaar Tony Oursler en mij lunchen, omdat het plan was opgevat om tijdens het Amsterdam Art Weekend, kort daarop, een werk van Oursler op de façade van het Stedelijk te projecteren. Dat was nooit eerder gedaan. Ruf zei meteen: ‘Gaan we doen.’ Sinds haar aantreden waaide er een frisse wind. Er kwamen weer goede kunstenaars voorbij in het Stedelijk en er werden weer goede feestjes gegeven.”
Jacqueline Grandjean, directeur Oude Kerk

“Ruf haalde de avant-garde binnen. Of we het allemaal goed vonden, is punt twee. We waren het ook niet altijd eens met de keuzes van haar voorgangers. Zo werd Wim Beeren er destijds op afgerekend dat hij Keith Haring en Jeff Koons binnenhaalde – door Rob Malasch ‘brik en brak’ genoemd. Nu weten we dat zij wel degelijk onderdeel van de kunstgeschiedenis zijn. Helaas is het wel misgegaan in de kelder. Na de herinrichting, die ze heeft laten uitvoeren door Rem Koolhaas is die collectie als los zand gepresenteerd. Er valt weinig lijn te ontdekken. Vele kunstwerken naast elkaar, met af en toe een high light uit de collectie – een soort internetdiarree.”
Jhim Lamoree, kunsthistoricus, kunstcriticus, auteur boek Stedelijk Museum

Amsterdam – Het hart van de tijd

“Er zijn tien goede galeries in Amsterdam. Ik heb er een van, met belangrijke Nederlandse schilders. Dan kom je even kennismaken, lijkt me. Ruf heeft me nooit de hand geschud. En als je allemaal kunstenaars toont, die je ook in Zürich hebt getoond, geeft dat aan, dat je niet avontuurlijk bent.”
Willem Baars, eigenaar Willem Baars Projects, kunstadviseur

“Isa Genzken, Ed Atkins; voor een deel kwamen de kunstenaars inderdaad uit haar stal in Zürich, maar als die stal iets te zeggen heeft over de samenleving van nu, is er niets mis mee om ze ook naar Amsterdam te halen. Ze bracht ook niet louter oude bekenden. Ze haalde Tino Sehgal in huis, die een jaar lang performances gaf. Vurrukkulluk! Het museum werd op stelten gezet. Tijdens de opening van Isa Genzken hingen mensen met de benen buiten, zoals in de tijd van Edy de Wilde en Wim Beeren (directeur van het Stedelijk in respectievelijk 1963-1985 en 1985-1993 – red.). De hele kunstwereld, maar ook boeren en buitenlui – iedereen was er. Beatrix sprak ook met energie en hartstocht over kunst. Heel anders dan die ijskast van een Ann Goldstein, haar voorganger. Die leek nog het meest op een acteur uit het kabuki theater. Iedereen raakte lost in translation.”
Jhim Lamoree

“Ze was heel benaderbaar en zocht verbinding met de stad. Om de paar maandjes kwam ze even kijken en als ik iets bijzonders had en haar uitnodigde, kwam ze ook. En toen het Stedelijk Bureau tijdelijk zou sluiten, legde ze die beslissing voor aan mij en andere galeriehouders. Dat heb ik nooit eerder meegemaakt. Beatrix had geen gekke air, zoals veel kunstpausen en art hysterics hebben. Ze was recht voor z’n raap. Anders dan Goldstein, die geen Nederlands wilde leren, zei Beatrix bij haar aantreden in het Nederlands, dat ze naar de nonnen (Taleninstituut Regina Coeli – red.) zou gaan. Kort daarop kon ze de discussies in het Nederlands volgen. Met haar komst stond Amsterdam weer op de kaart. De verzamelaars, curators en kunstenaars kwamen weer naar de stad. In Hongkong, New York, waar ik ook kwam, sprak men over Amsterdam. Dat kwam de reputatie van ons, galeriehouders, en onze kunstenaars ten goede. Door haar ben ik ook sponsor van het museum geworden.
Beatrix had geen gekke air, zoals veel kunstpauzen en art hysterics hebben. Ze was recht voor z’n raap.”
Ron Mandos, eigenaar Galerie Ron Mandos

“Het Stedelijk wilde een internationaal befaamd voortrekker hebben en bij de meet-and-greet riep Karin van Gilst, zakelijk directeur van het Stedelijk, hard en trots: ‘Tadaa! We hebben d’r!’ Zij had Ruf mede binnengehaald en dat was voor haar een paradepaadje, want Ruf was de nummer zeven van de Power 100 van kunsttijdschrift ArtReview in 2013. Maar die grote vis wilde uiteraard haar visie in de praktijk kunnen brengen, en haalde meteen de toegangspoortjes weg, omdat ze een open sfeer wilde creëren. Toen bleek dat ze te maken had met nog een leider: Karin van Gilst.”
Jeroen van der Poel

“Omdat Goldstein slecht functioneerde als algemeen directeur werd zij destijds gedegradeerd tot artistiek directeur. Op voorspraak van Alexander Ribbink (voorzitter van de raad van toezicht – red.) kwam Van Gilst – naar verluidt een vriendin van zijn vrouw – in het managementteam. Ruf werd bij haar komst artistiek directeur, maar zij nam geen genoegen met die functie.
Ruf wilde degene zijn, die de koers bepaalde en eiste stukje bij beetje de eindverantwoordelijkheid op. Dat is de basis geweest van de spanningen tussen Karin en Beatrix.”
Marcel van den Heuvel, gemeenteraadslid D66

“Er was vanaf dag één sprake van jaloezie en strijd. Van Gilst was na Goldsteins aftreden anderhalf jaar zowel zakelijk als artistiek leider geweest en was trots op de grote blockbuster tentoonstellingen en het bereiken van de mijlpaal van één miljoen bezoekers per jaar. Ruf was aangenomen om het Stedelijk weer internationaal op de kaart te zetten. Ze verafschuwde de blockbusters en dat stopte ze niet onder stoelen of banken. Om ervoor te zorgen, dat Ruf de omslag kon maken naar het door haar gedroomde hedendaagse kunstmuseum, stelde ze Bart van de Heide aan als manager conservatoren. Van der Heide, befaamd curator van tentoonstellingen met baanbrekende kunstenaars, moest tijdens deze koersomslag iedereen binnenboord houden. Dat is niet gelukt. Opeens vertrok Karin van Gilst met een leuk ironisch tekstje: ‘Mijn taak is volbracht.’
Het vertrek van Van Gilst en het geharrewar rond de nevenactiviteiten van Ruf en ook haar – al dan niet vrijwillige – vertrek kunnen alleen door personen met een sterke wilskracht los van elkaar worden gezien.”
Jeroen van der Poel

“Door het vertrek van Van Gilst zijn collega Daan van Lent en ik in het dossier gedoken en er bleek veel meer aan de hand dan dat het Stedelijk was verdeeld in een Ruf kamp en een Van Gilst kamp. Zo onthulde een Mondriaan biograaf in september, dat het Stedelijk een valse Mondriaan wilde lenen, afkomstig van een Zwitserse relatie van Ruf. De man wist, dat het werk vals was en wilde het schilderij kennelijk via het museum ‘echten’. Met een Duits veilinghuis was hij al in gesprek om het doek na de bruikleen te veilen. Met zo’n vriend heb je natuurlijk geen vijanden nodig. Toen we onderzoek deden naar de zogenoemde schenking van de Duitse kunstverzamelaar Thomas Borgmann, nog een relatie van Ruf, kregen we de bijbehorende contracten toegespeeld. Daaruit bleek, dat het museum ook anderhalf miljoen euro aan Borgmann had betaald. Een betaling, die het museum had stilgehouden en, toen we er naar vroegen, ook lang ontkende. De schenking bleek bovendien veel minder groot dan het museum beweerde: geen 600 kunstwerken, maar iets van 200. Het jaarverslag klopte evenmin. Alle nevenfuncties van de directie ontbraken bijvoorbeeld. En toen die alsnog werden toegevoegd, noemde Ruf haar werk voor de Zwitserse uitgever Michael Ringier niet, net als haar persoonlijke bv. Uiteindelijk heeft het museum op zijn site vier verschillende versies van het jaarverslag 2016 gepubliceerd. Pas in de laatste update van december noemt Ruf haar werk voor Ringier en haar bv Currentmatters. Die bv maakte in de eerste twee jaar, dat Ruf in het Stedelijk werkte, een winst van ruim 1,1 miljoen euro. Volgens Ruf vooral te danken aan een afscheidsbonus van acht ton van Ringier, een cadeautje voor het advieswerk, dat ze eerder voor hem deed. Het resterende deel van de winst heeft ze nog niet verklaard.”
Arjen Ribbens, journalist NRC Handelsblad

“Wie een valse Mondriaan niet herkent, moet met de eerste de beste trein terug naar Duitsland. Ruf had op z’n minst de catalogus er op na kunnen slaan, literatuuronderzoek kunnen doen. Ik vind die bijverdiensten ook een minachting voor haar salaris, maar als de raad van toezicht daarmee heeft ingestemd, kunnen we haar dat niet aanrekenen. En ik vrees dat de Borgmann collectie in het depot terechtkomt, maar die is absoluut veel en veel meer waard dan 1,5 miljoen.”
Willem Baars

“Die schenking van Borgmann is zo uniek voor de stad en het museum. Daar ga je toch niet over lopen twisten! En iedereen wist van haar neven dingen. Dat is ook niks geks in het wereldje, ook niet dat ze er zo veel voor betaald krijgt. Ruf adviseert over collecties, die tientallen miljoenen waard zijn. Als jij als verzamelaar werk wilt kopen van een kunstenaar in New York, die booming is, kom je op de wachtlijst terecht. Ruf met haar contacten regelt, dat je een aankoop kunt doen. Dat is veel waard voor een verzamelaar.”
Ron Mandos

‘Ineens deden de wethouder en de raad van toezicht alsof ze niets wisten van Rufs neven activiteiten. Onzin natuurlijk.’
Egbert Dommering, verzamelaar, hoogleraar informatierecht

“Er is geen zuiver spel gespeeld. Ineens deden de wethouder en de raad van toezicht alsof ze niets wisten van Rufs nevenactiviteiten. Onzin natuurlijk. Kunstverzamelaar Christiaan Braun, die uit de foundation van het MoMA komt en het hele veld kent, had ons bij Rufs aantreden met pagina grote advertenties in Het Parool, NRC en de Volkskrant geattendeerd op haar advieswerk voor Ringier. Om belangenverstrengeling te voorkomen moest ze haar nevenfuncties opgeven, stelde hij.
Uit documenten, die ik – als kritisch waarnemer in de kunstwereld op mijn blog http://www.egbertdommering.nl – heb verworven door een beroep te doen op de Wet openbaarheid van bestuur, blijkt dat de raad van toezicht al voor haar aanstelling een advocaat heeft geraadpleegd voor juridisch advies betreffende Rufs nevenactiviteiten.
Wat in dat advies staat, weet ik niet, want dit stuk is mij op grond van dat Wob verzoek niet verstrekt. In ieder geval blijkt, dat de raad van toezicht dit punt bij haar aanstelling uitdrukkelijk juridisch heeft gewogen.”
Egbert Dommering, verzamelaar, hoogleraar informatierecht, voormalig bestuurslid De Appel

“De Amsterdamse wethouder van Cultuur Kajsa Ollongren heeft de raadscommissie geïnformeerd over de bijbaan van Ruf. De commissie had daar geen problemen mee. We vonden het juist belangrijk, dat Ruf buiten het directeurschap nog iets anders deed. We hebben wel gezegd, dat ze alleen die Zwitserse uitgever Ringier mocht adviseren, maar wij wisten niet, dat het om zulke bedragen ging. Een commissie van 1,1 miljoen! Omgerekend leverde dat advieswerk een dagtarief op van meer dan 2000 euro, een heel jaar lang. Ik was ziedend. Ook op de raad van toezicht. Hun rol is me al jaren een doorn in het oog. Zij heeft dingen goedgekeurd, die niet kunnen. Voor Borgmann was betaald zonder, dat wij het wisten en tegenover die gift stond de verplichting, dat het werk moest worden getoond op zaal, op straffe van een boete. En het was geen volledige schenking, het werd deels in bruikleen gegeven, wat betekent, dat het werk in waarde stijgt. Daardoor kon Borgmann het werk tegen het dubbele bedrag verkopen. Dat was een trucje, dat de leden van de raad van toezicht eerder hadden uitgehaald. Een verzamelaar had een Dumas uitgeleend, die op zaal kwam te hangen, waardoor het werk onmiddellijk in waarde steeg. Ik vind: als er een werk van een lid van de raad van toezicht op zaal komt, moet de reden hiervoor ondubbelzinnig meegedeeld worden.
Het rommelde aan alle kanten. Er werden ook restauraties gedaan aan eigen werk en er zijn taxaties gedaan door taxateurs van het Stedelijk, die ver boven de waarden van dat werk uitkwamen. Er was mist over het jaarrapport.”
Marcel van den Heuvel

“Sinds het museum is geprivatiseerd, beslist de raad van toezicht, een ondoorzichtige club, over de aanstelling van een nieuwe directeur.”
Jhim Lamoree, kunstcriticus

“Beatrix werd met veel tamtam binnengehaald. Met haar was afgesproken, dat ze snel aan de slag moest, omdat er onder Goldstein een tijd niets was gebeurd. Met nota bene een speciale NRC bijlage gaf ze bij haar aantreden exact te kennen hoe het programma eruit zou gaan zien voor het museum. Vervolgens moet ze aftreden, omdat ze precies dat netwerk aanspreekt, waarvoor ze naar Amsterdam is gehaald. We verliezen een top directeur.”
Jorg Grimm, eigenaar Grimm Gallery, voormalig lid van het fondsbestuur Stedelijk Museum

“Toen Christiaan Braun bij het aantreden van Ruf met zijn advertenties kwam, vonden velen dat overdreven. Braun had een akkefietje gehad met het Stedelijk. Goldstein had een collectie tekeningen van Willem de Kooning, die Braun aanbood geweigerd en die advertenties leken een gekke waarschuwing, een soort wraak. Maar hij had gelijk, ook met wat hij beweerde over de belangenverstrengeling van de raad van toezicht. Daarin zitten geen onafhankelijke bestuurders. Ik geloof in ieders goede bedoelingen en integriteit, maar verzamelaars hebben altijd belang.”
Jacqueline Grandjean

“Ik vind het niet erg, dat de leden van de raad van toezicht linksom of rechtsom profijt hebben van hun baan. Zij stoppen er tijd en geld in. Het probleem is het gebrek aan kennis. Goldstein werd gekozen, omdat ze in het MoMA een belangrijke tentoonstelling zou hebben gemaakt van Martin Kippenberger, terwijl die credits toebehoren aan Karel Schampers. De raad van toezicht had Schampers destijds moeten nemen als directeur, maar had nog nooit van hem gehoord. Goldstein was een kennis van Jan Dibbets, die toen ook in de raad zat, maar dat was een vergissing – dat heeft hij ook toegegeven. Ze kon niet eens met vork en mes eten, zei iemand uit de raad van toezicht, die zich beklaagde, dat hij haar nergens mee naartoe kon nemen. Volgens mij heeft ze de sociale eigenschappen van een lantaarnpaal.
Alexander Ribbink weet heel veel van de economie van navigatiesystemen, maar hij en trouwens de hele raad van toezicht hebben in de keuze voor een directeur vermoedelijk hun oren laten hangen naar die lijstjes van invloedrijkste mensen uit de kunstwereld. Een vrouw met een invloedrijk netwerk, die van hen kennelijk mocht bijklussen. De raad van toezicht had kunnen weten, dat ze een probleem zouden hebben als die afspraak zou uitkomen.”
Willem Baars

“Voorheen werd in de gemeenteraad gediscussieerd over de aanstelling van een nieuwe directeur. Sinds het museum is geprivatiseerd, beslist de raad van toezicht, een ondoorzichtige club, die elkaar benoemt – heel ondemocratisch – en het is nu al de zoveelste keer dat het misgaat. Gijs van Tuyl is eruit gegooid. Zakelijk directeur Patrick van Mil zwaaide al na twee jaar af. Goldstein was een rampzalige keuze en vertrok voortijdig. Daarna volgden Van Gilst en Ruf. De draaideur van het Stedelijk zoefde op volle toeren. Misschien moeten we nadenken over een ander bestuursmodel.”
Jhim Lamoree

Zij wilden niet meewerken

“Sjarel wil wachten met een reactie totdat de rapporten bekend zijn.”
Sharon Cohen namens Sjarel Ex, directeur Boijmans Van Beuningen in Rotterdam

“Mijn leukste herinnering is het trouwfeest, dat ik in het Stedelijk heb gegeven. Mijn nieuwe geliefde en ik wilden graag op ons allermooist van die trap aflopen. Daarna was er disco. Dat was in de tijd van Rudi Fuchs. Na zijn vertrek was ik niet echt meer geïnteresseerd in het Stedelijk. Ik ken Beatrix Ruf ook niet.”
Jeroen Henneman, kunstenaar

“Ik wil niet de verongelijkte kunstenaar zijn, die niet meer exposeert in het Stedelijk.”
Rob Birza, kunstenaar

Oprichter van Museum Overholland en kunstverzamelaar Christiaan Braun heeft niets toe te voegen aan de advertenties over mogelijke belangenverstrengeling, die hij bij Rufs aantreden liet plaatsen in Het Parool, NRC Handelsblad en de Volkskrant.

“Ik kan hier niet aan meewerken.”
Rudi Fuchs, voormalig directeur Stedelijk Museum

“Zolang de onderzoeken lopen, kan ik niets zeggen.”
Astrid Schumacher, personal assistent Beatrix Ruf

“Geen zin in.”
Karin van Gilst, voormalig zakelijk directeur Stedelijk Museum

“Omdat ik voorzitter ben van de Amsterdamse Kunstraad en in die hoedanigheid betrokken ben bij het advies over de toekomst van het Stedelijk Museum, ben ik niet beschikbaar.”
Felix Rottenberg

“Bart wil het rapport afwachten.”
Jacqueline Rutten, perswoordvoerder van het Centraal Museum

“Ik vind, dat het ontslag heel raar en snel ging. De krantenartikelen verschenen en vervolgens moest ze, zonder onderzoek, aftreden. Als de wethouder spreekt over een ‘verstandig besluit’ van Ruf om te vertrekken, insinueert ze, dat Ruf fout is geweest. Hoe weten we, dat zij fout is geweest? Elke conclusie is voorbarig.”
Jorg Grimm

“Op 9 en 10 oktober stelde de NRC vragen aan het Stedelijk naar de bv van Ruf. De krant publiceerde op 12 oktober een artikel waaruit bleek, dat Ruf van Alexander Ribbink, de toenmalige voorzitter van de raad van toezicht, haar nevenactiviteit mocht behouden, mits ze het in haar vrije tijd deed. Er stond ook een verklaring in van Ferdinand Grapperhaus, de nieuwe voorzitter van de raad van toezicht (die Ribbink per 1 oktober opvolgde – red.). Grapperhaus stelde in zijn schriftelijke antwoord aan de NRC, ik citeer, ‘de afspraken, die zijn voorganger met Ruf over haar nevenactiviteiten had gemaakt de komende weken zorgvuldig te willen evalueren’. Hij zei ook ‘de wijze waarop aan de afspraken uitvoering is gegeven de komende weken zorgvuldig te toetsen’. De komende weken, zei Grapperhaus dus twee keer. Op 13 oktober is er volgens ingewijden een vier uur durende vergadering van de RvT geweest, die niet tot besluitvorming ten aanzien van Ruf heeft geleid. Op zaterdag 14 oktober kwam NRC-journalist
Bas Heijne met een dodelijke column over Ruf. Op maandag was er een gesprek tussen Ruf en Grapperhaus. Op dinsdag 17 oktober is Ruf afgetreden. Van die ‘evaluatie in de komende weken’ was dus niet veel overgebleven. Op 19 oktober stond in de kranten, dat Grapperhaus minister werd.”
Egbert Dommering

‘Kajsa Ollongren zette achter de schermen de raad van toezicht onder druk om Ruf te laten aftreden. Ze dreigde, dat ze anders de subsidie zou stopzetten.’
Egbert Dommering, verzamelaar, hoogleraar informatierecht

“Sinds een paar jaar wordt van museumdirecteuren ‘ondernemerschap’ vereist – iemand is Beatrix Ruf vergeten te vertellen, dat het ondernemerschap in dienst van het museum betreft, niet van haarzelf en haar clientèle.”
Bas Heijne, NRC Handelsblad, 14 oktober 2017

“Er is wel gezegd, dat wij als NRC zo’n harde aanval op Ruf hebben ingezet. We hebben het fair gespeeld en haar en het museum steeds ruimschoots de kans gegeven om op onze bevindingen te reageren. Daar is niet altijd gebruik van gemaakt. Ook antwoordde het museum op onze vragen herhaaldelijk met halve waarheden en onjuistheden.”
Arjen Ribbens

“Als ik mijn bronnen mag geloven, en die geloof ik, heeft wethouder Kajsa Ollongren, die al bijna minister was, achter de schermen de raad van toezicht, vermoedelijk in het weekend van 14-15 oktober, onder druk gezet om Ruf te laten aftreden. Met het dreigement, dat ze anders de subsidie zou stopzetten. Nu mag de gemeente zich niet bemoeien met de aanstelling van de directeur, omdat dat de bevoegdheid van de raad van toezicht is en voor de intrekking van een subsidie een zware juridische procedure bestaat, maar voorzitter Grapperhaus wilde geen herrie in het hok. Hij wilde, net als Ollongren, met een schone lei als minister in Den Haag beginnen en zal dus voor haar ontslag hebben gepleit, hoogstwaarschijnlijk met gebruikmaking van het dreigement van Ollongren.”
Egbert Dommering

“Ook ik heb, uit de boezem van de raad van toezicht vernomen, dat Ollongren heeft gedreigd de subsidie aan het museum stop te zetten als Ruf niet zou opstappen. Ollongren hanteerde de botte bijl. Heel vreemd, dat de raad van toezicht op zo’n dreigement is ingegaan. Zowel Ollongren als Grapperhaus roepen de verdenking over zich af, dat zij als net benoemde ministers in een nieuw kabinet niet door lijken in de kast van het Stedelijk achtervolgd wilden worden.”
Jhim Lamoree

“Ruf is geslachtofferd voordat duidelijk was wat er aan de hand is en wie het aan te rekenen is.”
Jacqueline Grandjean, directeur Oude Kerk

“Mijn partijgenoot Ollongren heeft er niets mee te maken, maar ik sluit niet uit, dat Grapperhaus erg adequaat en nog strikter heeft gehandeld, omdat hij hoorde dat het CDA hem in het kabinet wilde.”
Marcel van den Heuvel

“Grapperhaus heeft ons bedankt voor onze verhalen, maar heeft niet meer gereageerd op onze vragen na Rufs aftreden. Hij sms’te wel nog op 24 oktober: ‘Mail voor 12 uur de vragen, daarna heb ik een nieuw baantje.’ De vragen waren er op tijd, aan antwoorden kwam hij niet meer toe. Hij werd minister van Justitie.”
Arjen Ribbens

“Ik heb de petitie ‘Roep Ruf terug’ ondertekend om Beatrix een hart onder de riem te steken. Ik vind, dat de raad van toezicht solidair met haar had moeten zijn. Ze hadden allemaal moeten opstappen, of op de pauzeknop moeten drukken en moeten afwachten tot het onderzoek is afgerond. Ruf is geslachtofferd voordat duidelijk was wat er aan de hand is en wie het aan te rekenen is.”
Jacqueline Grandjean

“Ik zou graag willen, dat zij opnieuw een kans krijgt om zichzelf te verdedigen, en kan uitleggen hoe het anders zou moeten met het hedendaagse museum en de rol van de directeur.”
Marlene Dumas

“Ik was fan van Ruf. Zo onterecht dat zij het bos in is gestuurd door Kajsa Ollongren en haar kompaan Grapperhaus. Maar ik zie toch af van publiekelijk commentaar.”
Wim van Krimpen, voormalig directeur Gemeentemuseum Den Haag

“Beatrix’ belang is doorslaggevend in dezen en zo voor het rapport lijkt het me niet verstandig dat deze wc eend Ribbink wc eend Ruf verder aanbeveelt. Ik heb haar per slot van rekening ook aangenomen.”
Alexander Ribbink, voormalig voorzitter raad van toezicht

“Bel me morgen. (voicemail) Mail me. (–) Morgenmiddag ben ik bereikbaar. (voicemail)”
Rob Malasch, galeriehouder, initiatiefnemer van de krantenpetitie ‘Roep Ruf terug’

“Ik ben ongewild tussen allerlei vuren beland. Liever niet meer dus.”
Arno Verkade, directeur Christie’s (stond zonder dat hij het wist op de petitielijst)

“De minister laat weten, dat hij geen commentaar heeft. Er vindt nu een onderzoek op verzoek van de gemeente plaats. De uitkomsten daarvan moeten eerst maar eens afkomen.
Edmond Messchaert, woordvoerder van minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid

“Absolute onzin. Wat ik als wethouder wel heb gedaan – en ook altijd in het openbaar gezegd – is aandringen op snel, goed en onafhankelijk onderzoek. Dat loopt en we wachten die uitkomst af.”
Kajsa Ollongren, minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (over de bewering van Egbert Dommering en Jhim Lamoree dat zij gedreigd zou hebben de subsidie van het museum stop te zetten)

“Haar positie als museumdirecteur gebruikte ze als asset, misbruikte ze als asset moet ik zeggen. Het is een schandaal, ze mag absoluut niet terugkeren bij een museum. En het zou haar sieren als ze haar salaris van de afgelopen jaren terugbetaalde.”
Peter van den Brink, directeur SuermondtLudwig-Museum te Aken, NRC, 17 oktober 2017

“De ex-directeur zit sinds oktober thuis te wachten op de uitkomst van de ingestelde onderzoeken. Ondertussen blijven de verdenkingen en speculaties toenemen. Het lijkt wel The Bold and the Beautiful. Als de situatie zo zwart-wit was, was er toch allang een conclusie geweest? De onduidelijke situatie rond het Stedelijk werpt een schaduw over de hele sector. Musea worden nu gezien als shady business.”
Ann Demeester

“Vanaf Fuchs is de ellende al gaande in het Stedelijk. Het museum is veertien jaar dicht geweest. Een hele generatie heeft er nooit mee kunnen kennismaken. En het is een gemeentelijk museum geworden, dat de Amsterdamse kunstenaars overslaat. De laatste keer, dat ik er hing, moet in 1992 zijn geweest. Ik ben het volledig eens met de kunstenaar Ralph Posset. Hij plaatste in december een afvoerputje onder de badkuip als symbool, dat er schoon schip moet worden gemaakt.”
Rob Scholte, kunstenaar

“Haar positie als museum directeur misbruikte ze als asset.Het is een schandaal.”
Peter van den Brink, directeur Suermondt-Ludwig-Museum te Aken

“Grapperhaus heeft na haar ontslag vanuit de raad van toezicht onmiddellijk een commissie ingesteld, die moet uitzoeken of de Wet normering topinkomens en Governance Code Cultuur in acht zijn genomen.
Ik was daar ongelukkig mee, want Grapperhaus had collega’s van de Zuidas aangewezen, waar hij had gewerkt als advocaat. Bovendien, een raad van toezicht, die de raad van toezicht laat onderzoeken; dat lijkt ook op belangenverstrengeling. De gemeenteraad heeft er bij het college op aangedrongen het onderzoek van de raad van toezicht over te nemen. Dat is in december van start gegaan. Daarnaast hebben we als raad gepleit om een onderzoek te laten uitvoeren door de kunstraad naar de toekomst van het Stedelijk. Waar willen we – gezien de beperkte middelen en wat over is van de internationale status – naartoe?”
Marcel van den Heuvel

“De gemeente is alleen al twee maanden doende geweest om de onderzoeksvraag te formuleren van het Governance onderzoek. Onder de mensen, die ze onderzoeken zijn namelijk twee ministers, twee van de rijkste mensen van Nederland en de broer van de koning. Elk woord in de conclusie van de commissie zal vermoedelijk op een goudschaaltje worden gewogen.”
Arjen Ribbens

“Wat mij betreft is Ruf geen persona non grata. Of ze echt wat fout heeft gedaan, valt nog te bezien. Ik sluit niet uit, dat de raad van toezicht haar te veel heeft gegund. Als zij wordt vrijgepleit in de onderzoeken, zou ik haar terugkomst toejuichen. Die onderzoeken zullen nog voor de zomer afgerond zijn. Althans dat mag ik hopen.”
Marcel van den Heuvel

“Waarom duurt het zo lang? Dat gaat ten koste van het vertrouwen omtrent het museum. Dat is zeker voor de fondsen een belangrijke factor, vertrouwen.”
Jacqueline Grandjans

“Dat er nu al maanden geen directeur is, maakt het voor de fondsenwerving heel lastig. Ik kan als voorzitter van dat fonds niet veel doen. Ik betreur de impasse.”
Martijn Sanders, kunstverzamelaar en voorzitter Stedelijk Museum Fonds

“Wie zou in deze belabberde omstandig heden nog zijn vingers willen branden? Ik vrees voor een provinciaals museum, dat zich terugtrekt op de collectie.”
Jhim Lamoree, kunstcriticus

“Ze laten die onderzoeken doodbloeden. Dat is de verdwijntruc van de verantwoordelijkheid, waardoor iedereen ongeschonden uit de strijd komt. Behalve Ruf. En het Stedelijk.”
Rob Scholte

“Vanwege hun grote verdiensten voor het museum zijn Alexander Ribbink en prins Constantijn van Oranje benoemd tot honorary chairmen van het Stedelijk.”
Nieuwsbrief Stedelijk Museum, 30 augustus 2017

“Deze situatie is heel erg ernstig. Het Stedelijk verkeert in een niemandsland. We hebben een sterke voorman of voorvrouw nodig.”
Willem Baars

“Wie zou in deze belabberde omstandigheden nog zijn vingers willen branden? Ik vrees voor een provinciaals museum dat zich terugtrekt op de collectie.”
Jhim Lamoree

“Het model van overheersende directeur is achterhaald. In de tijd van Edy de Wilde was de kunstwereld overzichtelijk. Hij wist de belangrijke Amerikanen en Europeanen te vinden. Nu wordt er in alle hoeken van de wereld goede kunst gemaakt en het zou goed zijn de specialisten van al die verschillende kunst bijeen te brengen en dan te kiezen voor een overalldirecteur. Iemand, die niet op tentoonstellingsniveau wordt betrokken en die noodzakelijkerwijs een expert is. Het moet vooral een sterk sociaal figuur zijn, want ik heb begrepen dat het een slangenkuil is daar.
Het zou ook fijn zijn als die figuur een binding heeft met Nederland. Ik zag te weinig Nederlandse kunstenaars onder Ruf. Ik denk dan aan Stijn Huijts van het Bonnefantenmuseum. Hij zit daar al een tijd, dus wie weet…”
Fons Hof, directeur Art Rotterdam

‘Deze situatie is heel erg ernstig. Het Stedelijk verkeert in een niemands land.’
Willem Baars

“Het museum heeft een onafhankelijke geest nodig, dus ik heb onmiddellijk na Rufs aftreden een open sollicitatie gestuurd. Ik heb vijf jaar zonder subsidie een museum gedraaid en ik weet welke richting het stuurloze Stedelijk op moet. We moeten terug naar het Sandberg model. (Willem Sandberg was directeur van het Stedelijk Museum van 1945 tot 1963 – red.) Het museum moet weer actief worden betrokken bij de maatschappij. Het was een serieuze sollicitatie, maar ik heb er, behalve een ontvangstbevestiging, niks op gehoord.”
Rob Scholte

De vacature

“Kandidaten kunnen solliciteren t/m vrijdag 27 september 2013,09.00 uur (–)
Laat zich daarbij ook inspireren door kunstenaars en heeft goede connecties met de kunstmarkt. Geniet van en is in staat, mede gezien het budget, gedurfd, vroeg en daarmee relatief goedkoop kunstwerken te verwerven. (–)
Is een bevlogen artistiek leider en een efficiënte manager die het personeel kan inspireren en enthousiasmeren. Dit zal het team en de structuur dienen. (–)
Vormt samen met de algemeen directeur een team. Beschikt over een goed integraal financieel begrip. (–)
Sociale vaardigheden om op alle niveaus, van de werkvloer tot het hoogste niveau van politici, beleidsmakers, topmanagers van bedrijven, mensen te enthousiasmeren. (–)
De Nederlandse taal machtig of bereid deze binnen afzienbare tijd te leren.”

HP/De Tijd, 29 mei 2018

https://www.hpdetijd.nl/

Meer informatie:
https://robscholtemuseum.nl/?s=Stedelijk+Museum
https://robscholtemuseum.nl/?s=Astrid+Theunissen