Nelle Boer – Kunst mag alles ondermijnen

Als autonoom kunstenaar en fel tegenstander van ons kunstsubsidie systeem, mag ik Thierry Baudet dankbaar zijn. In zijn overwinningspeech na afloop van de Provinciale Statenverkiezingen pleitte de voorman van het Forum voor Democratie immers voor de afbreuk ervan. Toch liggen zijn motieven en die van mij mijlen ver uiteen. Zo zie ikzelf graag meer politiek diverse kunst, wat helaas verhinderd wordt door dat ellendige – door politiek links gekaapte – kunstsubsidie systeem, terwijl Baudet een uitsluitend anti linkse kijk heeft op kunst.

Volgens Baudet ondermijnt moderne, experimentele kunst de Nederlandse cultuur en identiteit. Zelf zou ik zoiets nooit beweren, wetende dat deze kunstopvatting zijn oorsprong vindt in de nazi retoriek van de jaren 30 en 40 over zogenaamde ‘ontaarde’ kunst. Behalve dat het moreel verwerpelijk is nazi sympathieën aan te hangen bleek wat zij destijds over kunst beweerden onzin, aangezien kritische noten van essentieel belang zijn voor de levensvatbaarheid van een cultuur en de identiteit juist versterken. De kritiek sluimert toch wel en het onderdrukken ervan leidt er alleen maar toe, dat het zich vroeg of laat in alle hevigheid tegen je keert.

Wel toont Baudet op zijn eigen kromme manier aan hoe eenzijdig anti rechts en onvrij politiek geëngageerde kunst in Nederland is. Met het dichtdraaien van de subsidiekraan denkt hij, dat deze kunst vanzelf verdwijnen zal. En daar gaat Baudet de mist in, omdat niet subsidie, maar de verbeelding de levensader is van kunst. Al is het kunstsubsidie systeem gekaapt door politiek links, kunstenaars hebben altijd nog hun eigen verbeeldingskracht, wat voor het overgrote deel van ons betekent niet in aanmerking te komen voor subsidie. Iets, dat ons er overigens geenszins van weerhoudt deze kunst vorm te geven. Voor dergelijke kunst kan men alleen niet terecht binnen het kunstsubsidie systeem, waar de kunstwereld afhankelijk van is. Daarvoor moet je je begeven op internet en in de wereld van de niet gesubsidieerde kunstinitiatieven.

Baudet denkt, zoals de overheid – het establishment, dat hij zo graag wil slopen – namelijk vanuit de eigen simplistische criteria, die het stelt aan kunst, altijd gekoppeld aan economische factoren. De overheid beschouwt kunst in de eerste plaats als niet meer dan een kostenpost, die rendement moet hebben, waarbij het anti rechtse ideaal lange tijd een uniek selling-point vormde. Dat is wat Baudet en de zijnen hekelen, niet geheel onterecht, al is hun ideaal de keerzijde van dezelfde medaille. Beide idealen hebben hetzelfde hersens dodende, voorspelbare, effect op kunst en scheppen geen eerlijk beeld van de politieke diversiteit onder kunstenaars.

Uiteindelijk komt het er op neer, dat ons kunstsubsidiesysteem niet democratisch is, wat Baudet een stok geeft om mee te slaan. Het is dan ook van belang om aandacht te schenken aan meer politiek diverse kunst, wat alleen kan slagen door middel van een absolute scheiding tussen kunst en staat. Geen enkele overheidsbemoeienis met kunst, met als logisch gevolg het ontnemen van het instrument, dat de overheid daarbij gebruikt: kunstsubsidie. Voor kunstenaars zal dit weinig gevolgen hebben, omdat slechts enkelingen in aanmerking komen voor subsidie, nog minder er gebruik van maken en het gros een inkomen haalt uit een bijbaan.

Wel zal het de door de overheid ingestelde culturele basis infrastructuur raken, dat – ook al zo ondemocratisch – het leeuwendeel van alle kunstsubsidie ontvangt. Aan de bestuurders van deze kunstinstellingen de democratische taak om – buiten de invloedssfeer van de overheid – recht te doen aan het gehele kunstaanbod, door de vele verschillende politieke sympathieën, die er leven onder kunstenaars een podium te bieden.

Als Baudet in zijn overwinningspeech met ‘ons’ doelt op rechts Nederland en in het bijzonder de aanhang van het Forum voor Democratie, dat door gesubsidieerde kunstenaars ondermijnd wordt, heeft hij gelijk. En ondermijning kan een nastrevenswaardig en nobel artistiek doel zijn, maar niet als het vanuit slechts een enkel politiek perspectief geoorloofd is. Ook links Nederland moet middels kunst ondermijnd kunnen worden, zodat de verbeeldingskracht van alle kunstenaars samen onze cultuur versterkt en onze identiteit meer weerbaar maakt.

Dit artikel werd aangeboden aan NRC Handelsblad en geweigerd.

nelleboer.nl, apr 7, 2019

https://www.nelleboer.nl/kunst-mag-alles-ondermijnen/

Meer informatie:
https://robscholtemuseum.nl/?s=Nelle+Boer
https://robscholtemuseum.nl/?s=Thierry+Baudet