Willem de Haan & Bart Zuidervaart – De Schiphol brand: de vergeefse jacht op een zondebok + Willem de Haan – Boek Schipholbrand gesloten

1 februari 2021Businessplan, Gimmick, Home, Interview, Locatie, Media, Portretten, Ridderboek0

Willem de Haan & Bart Zuidervaart – De Schiphol brand de vergeefse jacht op een zondebok (foto Google Books)

De Schiphol brand: de vergeefse jacht op een zondebok

De Schiphol brand: de vergeefse jacht op een zondebok
Willem de Haan, Bart Zuidervaart
Singel Uitgeverijen
22 okt. 2015
221 pagina’s

In de nacht van 26 op 27 oktober 2005 ontstond brand in één van de cellen van het cellencomplex op Schiphol Oost. Wat een onschuldig brandje had kunnen blijven, mondde uit in nachtmerrie, die aan elf mensen het leven kostte. Vreemdelingen zonder geldige papieren, overgeleverd aan de zorg van de overheid, stierven in hun cel een tragische dood. In de aanloop naar de tragedie hadden diverse overheden fout op fout gestapeld. Het gebouw was niet brandveilig, het personeel was onervaren en ongeoefend. De Brandweer was te laat en op de verkeerde plaats. Twee ministers en een burgemeester traden af. De Onderzoeksraad voor Veiligheid kwam in september 2006 met een vernietigend rapport, op het Ministerie moesten enkele ambtenaren het veld ruimen. Vanaf dag één probeerde Justitie de brand in de schoenen te schuiven van de Libische vreemdeling Al Jeballi in wiens cel de brand leek te zijn ontstaan. Al Jeballi werd, zowel door de Rechtbank als het Gerechtshof, veroordeeld. Maar na een herziening door de Hoge Raad werd hij in maart 2013, ruim 7,5 jaar na de brand, uiteindelijk helemaal vrijgesproken. Een zware tegenvaller voor het Openbaar Ministerie. De eenzijdige jacht op een zondebok was uiteindelijk tevergeefs gebleken. Wat de oorzaak van de brand wel is geweest, zal nooit meer worden opgehelderd. Het onderzoek is definitief gesloten, het cellencomplex is afgebroken. Willem de Haan en Bart Zuidervaart zochten de betrokkenen op en spraken met overlevenden, nabestaanden, personeel, de Brandweer, Officieren van Justitie en enkele ambtenaren. De auteurs kregen inzage in geheime documenten en reconstrueerden zo het aangrijpende verhaal vol onvoorstelbare gebeurtenissen, menselijk drama en machtspolitiek. De Schiphol brand – de vergeefse jacht op een zondebok is de geactualiseerde versie van het in 2005 verschenen boek van dezelfde auteurs.

https://books.google.nl/books?id=A_84DwAAQBAJ&printsec=frontcover&dq=Willem+de+Haan+%26+Bart+Zuidervaart+-+De+Schipholbrand:+de+vergeefse+jacht+op+een+zondebok

Schiphol brand

In de nacht van 26 oktober 2005 woedde een felle brand in een Cellencomplex op Schiphol Oost waar uitgeprocedeerde asielzoekers wachtten op uitzetting. Elf gedetineerde vreemdelingen kwamen om het leven en stierven een kansloze dood. De zaak hield Nederland nog jarenlang bezig. Bij de bouw van het Cellencomplex waren fouten gemaakt, het personeel was niet opgeleid om op te treden bij brand, de brandweer werd naar de verkeerde poort gestuurd enzovoort, enzovoort. Een aantal getraumatiseerde overlevenden werd overgebracht naar een Asiel Zoekers Centrum in Ulrum, Noord Groningen. Daar zocht ik hen op en hoorde hun verhalen. Het was het begin van een reeks uitzendingen voor het VPRO programma Argos.

Uitzendingen Argos

14 april 2006: Opvang Schiphol brand slachtoffers deugt niet

Minister Verdonk van Vreemdelingenzaken heeft de Tweede Kamer keer op keer verzekerd, dat er uiterst zorgvuldig zal worden omgegaan met de slachtoffers van de Schiphol brand. In Argos van vandaag blijkt, dat er desondanks binnen de Immigratie en Naturalisatie Dienst (IND) en bij verantwoordelijke behandelaars flinke kritiek is op de aanpak van de eigen minister. Zolang uitzetting dreigt is behandeling van de slachtoffers eigenlijk onbegonnen werk.
Uit een reconstructie van de behandeling van één van de getraumatiseerde slachtoffers blijkt overigens, dat van de toegezegde zorgvuldigheid weinig terecht komt.

https://www.vpro.nl/argos/speel~POMS_VPRO_343532~de-zorgvuldigheid-van-minister-verdonk-argos~.html

18 mei 2007: Welke bewijzen zijn er tegen Al Jebali?

Maandag begint de rechtszaak tegen Ahmed Al J, de 24 jarige Libiër wordt verdacht van het stichten van brand in zijn cel, in het Cellencomplex op Schiphol Oost met als dramatisch gevolg de grote brand op 26 oktober 2005, met 11 doden en 15 gewonden. In Argos een onderzoek naar de de bewijzen die het Openbaar Ministerie heeft verzameld tegen Al J en in Argos ook, voor het eerst, een interview met de verdachte Al J.

https://www.vpro.nl/argos/speel~POMS_VPRO_345142~verdachte-schipholbrand-3-en-verdorven-bestuurscultuur-argos~.htm

22 februari 2008: Nieuwe feiten in de strafzaak tegen Al Jeballi

In Argos opnieuw aandacht voor de brand in het cellencomplex op Schiphol Oost in oktober 2005. Bij die brand kwamen 11 gedetineerde illegalen om het leven. Al. J, de Libische bewoner van Cel 11, werd door de Rechtbank Haarlem schuldig bevonden aan brandstichting en veroordeeld tot drie jaar gevangenisstraf. Het Gerechtshof Amsterdam besloot eind vorig jaar dat er een nieuw technisch onderzoek moet komen naar de oorzaak van de brand. Al J. werd door het Hof voorlopig op vrije voeten gesteld. Waarom wordt de brand, die door verschillende instanties al uitputtend is onderzocht, nu opnieuw onderzocht? Vandaag in Argos een opmerkelijke brief van het Nederlands Forensisch Instituut aan het Openbaar Ministerie, een genegeerde brandmelding van vlak vóór de brand en kritiek op het vonnis van de Rechtbank Haarlem.

https://www.vpro.nl/argos/speel~POMS_VPRO_2406743~verdachte-schipholbrand-deel-4-al-j-argos~.html

4 januariI 2014: Openbaar Ministerie weigert Al Jeballi schadevergoeding

Ahmed Isa Al Jeballi, de man, die jaren verantwoordelijk werd gehouden voor het ontstaan van de Schiphol brand, maar uiteindelijk is vrijgesproken, wil nu een schadevergoeding van de Nederlandse Staat. Op 14 januari dient daartoe een zaak voor het Gerechtshof Den Haag. Het Openbaar Ministerie weigert vooralsnog in te stemmen met een regeling. In Argos, dat eerder de zaak van Al Jeballi reconstrueerde, een terugblik en gesprekken met juristen en betrokkenen over de vraag, of een schadevergoeding voor Al Jeballi terecht zou zijn.

https://www.vpro.nl/argos/media/afleveringen/2014/Schadevergoeding-voor-verdachte-Schipholbrand-.html

In maart 2014 kwam er eindelijk een einde aan de juridische strijd rond de Schiphol brand van oktober 2005. De Libiër, die meteen na de brand als verdachte was aangemerkt kreeg 50.000 euro schadevergoeding vanwege een onterechte detentie van 1,5 jaar. In 2013 had het Gerechtshof Den Haag hem al vrijgesproken, nadat hij eerder door de Rechtbank Haarlem en het Gerechtshof Amsterdam was veroordeeld. Het Openbaar Ministerie hield jaren lang vast aan de lezing ,dat de brand door een per ongeluk weggegooide sigaret was ontstaan, maar het Gerechtshof Den Haag stelde vast, dat de kans op brand door het weggooien van shagje gedraaid met Rizla Blauw juist uiterst klein is. Jaren lang was dus niet duidelijk uitgezocht, dat sigaretten zich anders gedragen dan shagjes ,die met Rizla Blauw zijn gedraaid. Dat was de bizarre uitkomst na een jarenlang juridisch steekspel.

In 2010, vijf jaar na de brand verscheen bij uitgeverij Veen het boek ‘De Schiphol brand – reconstructie van een tragedie’, dat ik samen met Bart Zuidervaart van Trouw schreef.

Begin 2013 werd het even heel spannend, toen het Gerechtshof Den Haag opnieuw uitspraak moest doen. Eerder was de Libiër Ahmed Al Jeballi al veroordeeld tot 18 maanden cel wegens het veroorzaken van de brand, maar de Hoge Raad had dat vonnis in december 2010 vernietigd. Het Openbaar Ministerie ging opnieuw voor schuld. Kort daarop sprak het Gerechtshof de Libier definitief vrij. De oorzaak van de brand zal daarmee dus voor altijd onbekend blijven. Bijna zeven en een half jaar was de Libiër voor het Openbaar Ministerie de dader. Tunnelvisie? Een Vandaag interviewde mij daarover begin 2013

http://www.eenvandaag.nl/binnenland/44999/vrijspraak_in_schipholbrand

De Libiër Ahmed Isa Al Jeballi, die erv an verdacht werd de brand te hebben veroorzaakt, was altijd heel schuw voor de pers. Het lukte mij hem te spreken, op het kantoor van zijn advocaat. Een breekbare jongen met een ontroerend verhaal. Een klein stukje uit het interview.

Voor de Humanistische Omroep maakten Kees Vlaanderen, Huib Schoonhoven en ik een bijzondere film, waarin zeven overlevenden van de brand in oktober 2005 vertellen over die fatale nacht in afdeling K van het Cellencomplex op Schiphol Oost. De opnames werden gemaakt op het Kootwijkerzand in de zomer van 2006, de uitzending was op 23 oktober 2006. Link naar de film.

http://www.uitzendinggemist.nl/afleveringen/998965

In november 2010 adviseerde de advocaat generaal bij de Hoge Raad de strafzaak te heropenen. Een enorme verrassing. Ik werd daarover geïnterviewd in Nieuwsuur.

https://www.willemdehaan.nl/schipholbrand-artikel/

Boek Schiphol brand gesloten

Vrijgesproken van de brand en toch geen schadevergoeding. Tot het laatst zat het Openbaar Ministerie de voormalige Libische verdachte van de Schiphol brand dwars. In 2013 was hij al vrijgesproken, nu moest het Gerechtshof de hoogte van de schadevergoeding bepalen. Voor de zitting kreeg ik een stuk in handen, waaruit bleek, dat het OM vond, dat hij geen recht op schadevergoeding had. Begin januari 2014 zette ik alles nog eens op een rijtje: Hoe de Libiër was behandeld tijdens de verhoren en zijn detentie, welke denkfouten er in de eerdere veroordelingen zaten en vooral: waarom de redenering van het OM niet klopt. Het Gerechtshof bepaalde de schadevergoeding medio maart 2014 op 50.000 euro.