Een Beeld is voor Wie het Waar Neemt, Beeld Recht, Kijk Plicht en Borduur Werk

Over ‘Embroidery’ van Rob Scholte

(1)

BEELD RECHT

Als mensen elkaar aan kijken gebeurt er al tijd iets belang rijks, er wordt iets uit gewisseld. Van mij naar U, van U naar mij. (1)

Toen kolonisten in Midden Afrika en Papoea Nieuw Guinea foto’s maakten van de mensen daar, voelden die zich beroofd van hun zelf en ontstaken in woede. Één maal van de schrik van die felle reacties bekomen, moeten die kolonisten dan uit gelegd hebben, dat foto’s maar velletjes zijn, waar geen zielen of zelven aan vast zitten, maar ik betwijfel of ze het probleem wel goed begrepen. Het probleem zat hem in het af beelden. Echte mensen, of dat nu stam genoten of vijanden waren, mochten immers wel naar die Papoea’s kijken, echte mensen nemen daar bij niets weg van iemands beeld, en ze geven er iets voor terug, de eigen blik, het eigen beeld. En dat geldt ook voor U en mij. Mensen, die elkaar aan kijken bevestigen elkaar, ze beheren elkaar, de blik bewijst het bestaan van de bekekene.

Een foto is heel anders. Die geeft niets terug. En één maal af gedrukt kan men haar mee naar huis nemen en daar de bekekene bekijken zonder dat die daar zelf bij is. Wij lijken die oorspronkelijke verontwaardiging vergeten te zijn. Ik denk, dat dat komt om dat we met zo veel afbeeldingen gebombardeerd worden en om dat we er zo heilig in geloven. Dat bombardement brengt nog een probleem aan het licht, namelijk dat het wel is waar nood zakelijk is om mensen te zien en om gezien te worden door anderen als die zich in je om geving bevinden, U en ik, bij voor beeld, maar dat kijken naar af beeldingen op basis van vrij willigheid moet gebeuren, en die vrij willigheid is momenteel zoek. Dat af beelding iets anders is dan beeld, hoef ik U niet uit te leggen. Een af beelding is in der daad meest al een velletje, waar naar gekeken kan worden. Maar beeld? Een Papoea is beeld, U bent beeld, en ik, al wat zichtbaar is en iets betekent voor de mensen, die er naar kijken, is beeld. De Erasmus brug in Rotterdam is beeld. Iedereen kent die brug, iedereen herkent hem, we weten hoe hij er uit ziet. Of we nu naar de brug zelf kijken of naar een afbeelding er van. Mij gaat het om het verschil tussen de brug zelf en de af beelding er van.

Het beeld recht regelt onze omgang met beeld zo wel als met af beelding, maar volgens mij zit het daar bij zich zelf in de weg. Af beelding is namelijk, net als het Engelse De Pict, het weg nemen van beeld, het beeld ergens van af halen. Nu beschermt het beeld recht de makers van af beeldingen tegen dief stal, maar het kan niet te gelijk ook het beeld zelf beschermen, dat die makers hebben weg genomen van de dingen.

Ik denk, dat Rob Scholte, ook nu in zijn Embroidery, maar ook elders in zijn werk, met beeld en af beelding begaan is, en U, omdat U voor zijn werk komt, bent dat, denk ik, ook.

Heel kort mijn belangrijkste over wegingen.

(1)

Alles wat zichtbaar is, is ook beeld, en beeld wordt het, om dat het bekeken wordt. Door het te bekijken beheert men het en dat is een inter actief proces.

(2)

Af beelding neemt dat beeld van de dingen af en neutraliseert daar door die inter actie tussen kijken en gezien worden.

(3)

Af beeldingen worden gemaakt, ze ontstaan niet van zelf, maar ze moeten ook bekeken worden, en in dat bekijken worden af beeldingen beheerd, de kijker begrijpt, herkent, onthoudt een af beelding.

(4)

Het beeld recht nu regelt het recht van makers, makers van beelden en makers van af beeldingen, het regelt niet de rechten van de genen, die beeld hebben en of zijn, noch van de genen, die naar beeld kijken.

Ik denk, dat het veel zal helpen, wanneer we deze verbanden goed begrijpen en ik denk ook, dat het een mooie introductie vormt voor de Emboidery van Rob Scholte.

(2)

BEELD MAKEN EN BEELD ZIJN

Rob vertelde me onlangs van zijn irritatie om als maar met BN‘ers geconfronteerd te worden. In der daad, wie de televisie aan zet en wat rond zapt ziet over al de zelfde incestueuze kliek, die probeert de standaard Geert Wilders achter ban voor zich te winnen, ik wind me ook al op. Ik begreep wel, waar Rob zich druk om maakte, en ook waar om het beeld recht hem bezig houdt. (2)

Met beeld recht bedoelen we, dat makers van af beeldingen maar ook ontwerpers van objecten de publicatie van een af beelding hier van kunnen verhinderen. Bij voor beeld mag je de Rotterdamse Erasmus brug niet zo maar af beelden in een of andere reclame campagne. In zo’n reclame campagne lijkt het dan also f de Erasmus brug woorden in de mond gelegd wordt. (3)

Wij vinden blijkbaar ook, dat iemand die een af beelding maakt zekere rechten heeft: op die af beelding, en dat anderen daar dan van af moeten blijven. Het onder werp zelf, een brug, die ontworpen is en alleen maar twee oevers staat te verbinden heeft dus een beeld recht, maar wie een afbeelding maakt, heeft er ook één. (4)

Het beeld recht regelt alleen het respect voor het maak werk en niet het respect voor beeld, dat al wat zichtbaar is, ook is, dus niet het respect, dat een Papoea, of een persoon voor zijn uiterlijk verdient. (5)

(3)

BEELD EN BETEKENIS, KIJKEN IS BEHEREN

Misschien gaat die na druk op beeld maken, in plaats van op beeld zijn, er van uit, dat alles in een gemaakt beeld er voor een wel bepaalde reden zit. Maar misschien ook geldt dat alleen voor de zo genaamde meester werken, waar bij de kunstenaar zo geniaal is, dat hij vol ledig bepaalt wat de aard en betekenis van zijn werk is, maar dat is een onhoudbaar idee, vindt ook Rob Scholte. Een kunstenaar bedenkt wel iets en stopt er ook heel wat energie en zorg in om zijn werk te realiseren, maar welke betekenissen dat werk vervolgens krijgt, geeft hij uit handen. De betekenis van een beeld is al tijd groter dan wat de maker voor ogen had. Of wel, de maker bepaalt veel, maar iets wat wezenlijk bij het beeld hoort, namelijk zijn betekenis, komt pas tot stand wanneer mensen er gebruik van gaan maken. (6)

Rob Scholte ziet veel van zijn werken als recepten, en hij vindt het geen probleem om die door anderen te laten uit voeren. Hij is niet de enige, die de betekenis van zijn werk bepaalt. Wie doen daar verder nog aan mee, buiten de assistenten in zijn werk plaats? Wie bepalen de betekenis van een beeld? Ik doel niet op de critici en andere interpreten, die het beeld proberen te interpreteren. Immers, hun interpretaties ontlenen hun geldigheid aan de betekenis van het werk, die voor iedere kijker vast stelbaar is. Wat dan geeft een beeld zijn betekenissen?

Ik zei boven al, dat we tegen woordig met beelden gebombardeerd worden.,en die oorlogs taal is bewust gekozen. Hoe verhoudt zich dat bombardement tot het beeld recht? Dat boeit Rob Scholte en het boeit mij. Waar om zijn de gezichten van Gordon en Gerard Joling niet al lang ieders bezit? Deze televisie persoonlijkheden hebben hun eigen iconiciteit al lang ter beschikking van de televisie gesteld, uit handen gegeven.

Is kijken naar een beeld, en het dan her kennen als het beeld, dat het is, niet juist de manier, waar op het beeld bezeten wordt als het beeld pas in die ervaring zijn betekenis krijgt? Eerst willen ze, dat we ons over geven aan hun beeld en dan moeten we hun beeld recht respecteren? Televisie persoonlijkheden willen niet, dat wij hun beeld kapen, net als de Papoea’s, maar ze vinden het prima. dat ze eerst gefilmd worden?

(4)

BEELD RECHT EN KIJK PLICHT

Logo’s zijn ook interessant in dit op zicht. Wat de Coca Cola Company wil, is dat iedereen, waar ook ter wereld, bij het zien van hun logo onmiddellijk aan Coca Cola denkt. En wij doen dat ook braaf, als of we de keus hadden. (7)

Een logo is niets waard zonder mensen, die het her kennen. Het publiek is dus even belang rijk voor het succes van het beeld als de makers en legale bezitters er van. Je zou het in juridische termen zo kunnen zeggen, de Coca Cola Company heeft het recht, het beeld recht,|om van alle mensen te eisen, dat ze hun logo herkennen, maar dat is een plicht, een kijk plicht. Voor wat hoort wat, zou ik zeggen. Je kunt niet van iedereen eisen, dat ze mee werken aan het beeld recht van Coca-Cola zonder voor die in spanning iets terug te krijgen.

Ik vraag me met andere woorden af waar om het beeld recht zo één zijdig is op gesteld,  waar om zit er geen kijkers kant aan? (8)

Volgens mij is het beeld recht maar half begrepen, de eigenaar van het beeld legt beslag op andere mensen, door van hen te eisen, dat ze alleen op de door de maker of zijn wettelijke vertegenwoordiger gewenste manier naar het beeld kijken. Maar die kijkers krijgen nergens krediet voor het feit, dat ze die beelden zo netjes beheren door er maar steeds weer op de juiste manier naar te kijken. Beeld recht is dus kijk plicht, maar hoe zit het met het beeld bombardement? Hoe kan iemand menen, dat het in orde is, om mensen met zeer grote frequentie beelden op te dringen?

Waarom heb ik het over op dringen? Die af beeldingen zijn er toch alleen maar, en men kan er toch zo veel of zo weinig naar kijken als men zelf wil? Dat hier van op dringerig handelen sprake kan zijn, is moeilijk te accepteren. Maar stelt U zich dit spelletje eens voor, dat mijn zoons onder het eten met ons spelen, we maken een cirkeltje met duim en wijs vinger en als een ander zich dan laat verleiden om in dat cirkeltje te kijken, mogen we hem een tik geven, vriend schappelijk uiter aard. Mijn zoons houden dat langer vol dan wij en op den duur wordt dat irritant, want je kunt niet meer gewoon om je heen kijken naar iets als het beweegt, terwijl kijken zo toch “Bedoeld” is. De dwang in het vingers cirkeltje is één dimensionaal, kijken betekent klappen krijgen. Het Coca Cola logo zien is bezet worden met een gedachte over Coca Cola. Mutatis mutandis worden we net zo gecontroleerd door het beeld bombardement op televisie. Beeld is niet vies, begrijpt U me niet verkeerd. Ik wil alleen de vigerende moreel juridische prioritering om keren, van de maker van het beeld naar de gene, die er naar kijkt. De eerste bedenkt het beeld wel is waar, en dat is wat waard, maar het zijn de kijkers, die het beeld beheren. Hun beeld recht is onze kijk plicht, een in breuk op de vrije waar neming.

(5)

EMBROIDERY

Tot zo ver de logica van het beeld recht. Kunstenaars. die ander mans beelden verwerken, doen wat kijkers al tijd al doen, ze beheren de beelden. Zo toont Rob Scholte in Embroidery af beeldingen, die door anderen hand matig gemaakt zijn. Presenteert hij die borduur werkjes als Ready Mades? Marcel Duchamp koos zijn “Unassisted Ready Mades” als ze hem visueel onverschillig lieten. Duchamp probeerde iets te vinden wat geen betekenis heeft. Daar gaat het Rob Scholte in dit geval niet om, maar men kan zien, dat zijn Embroidery tegen deze achter grond begrepen mag worden.

Hoe kijkt iemand normaal gesproken tegen borduur werk aan? U weet wel welke mensen borduren, huis vrouwen door gaans, van een zekere leef tijd, en het zijn er steeds minder, waar schijnlijk om dat ze hun lege tijd tegen woordig vullen door TV te kijken, naar Gordon, Vermist en Lieve Paul. Borduur werk is werken naar een recept, een vrouw kiest een ontwerp, met bij behorend garen en gaat aan de slag. Dat vereist zeker geen genialiteit. Een kind kan de was doen. Maar wat doet zo’n vrouw al die uren? Wel, ze gaat zitten in een gemakkelijke stoel, legt haar spulletjes klaar, kopje thee er bij. Dan kijkt ze bewonderend naar het plaatje, dat ze heeft uit gekozen, om dat ze het schilderij zo mooi vond. Ja, ze gaat samen werken met de schilder, legt een knoopje in haar eerste draad en werkt die kleur af, ze werkt aan de voor kant, waar ze het beeld lang zaam ziet ontstaan. Als de draad op is knoopt ze er een andere aan, en zo voort. Na pak weg tien, vijf tien uur borduren wordt haar bevrediging als maar groter. En onder tussen mediteert ze over haar leven, over de kinderen, die straks uit school komen, over de buur vrouw en haar alcoholische ex, over die aardige kruideniers vrouw van vier deuren verder. Ik laat me gaan. Er speelt zich een leven af achter het borduur werkje, maar aan het resultaat zelf zie je dat niet af.

Wat je ziet is een lapje, dat een groots kunstwerk naar de kroon steekt, maar je vraagt je af waar zo’n pretentie op gebaseerd is. Niets van de subtiliteit van een Vermeer zie je terug in het geborduurde straatje. Materiaal behandeling? Verf ikte, precisie? Detail? De stijl van de schilder, die Han van Meegeren zo meesterlijk vervalste? Een kunst kenner haalt na tuurlijk zijn neus op voor zo veel kitscherige mis kenning, aan borduren is geen kunst aan. Niets van dat. Het borduur werk haalt het niet bij het origineel, het is er niet eens een vervalsing van, doet zelfs geen in breuk op het beeld recht.

En toch doen we met dit dedain onrecht aan het gewone, aan de vele vele uren toe wijding van al die vrouwen, en aan het praktijkje, waar ze deel van uit maken. Een praktijkje van vrouwen, die elkaars werkjes bewonderen, om dat ze weten welk mens er in schuil gaat.

Voor ons vereiste het een Rob Scholte om die toewijding ook echt te zien. Hij zag, dat deze werkjes aan de achter kant leven. Daar zie je de draden luk raak verspringen, daar zie je de soms dikke knopen. Aan de achter kant zie je de worsteling van de af beelding, een worsteling om tot stand te komen. Aan de achter kant kan men zich een voor stelling maken van de in spanning van het beeld maken, meer dan aan het beeld aan de voor kant. De achter kant ontmaskert of bruuskeert de borduurster niet, de achter kant laat haar liefde volle toe wijding zien.

En wie, nu, is de maker van deze beelden? Al sof ons die vraag echt interesseert, wij genieten van wat we te zien krijgen, komen graag te gemoet aan onze kijk plicht. Maar toch nog even, Vermeer heeft het borduur werk niet gemaakt, de borduurster heeft de af beelding niet gemaakt, Rob Scholte heeft de achter kant niet gemaakt. Het beeld is er en het wordt in de Embroidery van Rob Scholte beheerd. Rob Scholte bevestigt de kijk plicht zijde van het beeld recht, en hij leert ons ook om deze beelden te zien. Ere wie ere toe komt.

NOTES

(1)

Deze op merking werkt bij lezers uiter aard anders dan bij toe hoorders. Gelieve de lezer zich voor te stellen een lezing aan te horen.

(2)

“Beeld Recht” wordt beschouwd als een artikel in de auteurs wet, maar in strikte zin is het geen juridische term. De auteurs wet is met 112 artikelen tamelijk uitgebreid, maar ze richt zich uit sluitend op de representaties, en niet op de manieren waar op die de mensen mobiliseren. Voor het portret recht, zie http://www.wetboek-online.nl/wet/Aw/19.html.

(3)
Alsof zo’n brug in zijn eigen context, liever, iets anders zou zeggen.

(4)
Als een wetenschapper iets bedenkt mogen anderen, dat best herhalen|dat is zelfs de bedoeling, alleen niet in precies de zelfde bewoordingen. Het auteurs recht slaat op de formulering en niet op de in houd daar van, de ideeën, die men bedenkt. Zo had ik vorig jaar een student, die twee artikelen integraal had over genomen van het internet, maar zich wel de moeite had getroost om de formuleringen te veranderen (. . . ) De belangrijkste woorden had hij vervangen door synoniemen. Je zou denken, dat hij daar mee keurig binnen de marges van het auteurs recht bleef, want de formulering was anders, ook al had hij de gedachten wel over genomen. Maar we gebruiken tegen woordig plagiaat Software en die maalt er niet om welke woorden er gekopieerd zijn. Alle woorden horen bij het beeld van een tekst, ook de in onze ogen (!) onbelang rijke woorden. Plagiaat komt tegen woordig in procenten, in het geval van deze student, 92%. Had hij de gedachten in die artikelen kunnen over nemen zonder de zichtbare formulering, het beeld, waar in die gegoten is? Misschien kan dat wel niet, naar mate de gedachten meer samen hang vertonen worden ze van zelf beeld. Hegel zei, dat in schoonheid de zin tuiglijke gestalte zich perfect plooit naar de geest. En Aristoteles zag al, dat men van een goed kunst werk niets kon weg nemen zonder het werk beslissend te veranderen. Het auteurs recht is dus eigenlijk een soort beeld recht, eerder dan anders om, geloof ik. Teksten hebben ook een beeld, waar in alles doel bewust met alles samen hangt.

(5)

Uit zonderingen als ons konings huis daar gelaten.

(6)

Iemand, die Magritte achtig absurde af beeldingen maakt, maar in, zeg, de stijl van Picasso, vervalst die Picasso of Magritte? Plus, tegen woordig kun je zo iets op de computer met een druk op een knop doen. En vervalser Han van Meegeren, die met de Emmaus Gangers een schilderij maakte “In de Stijl van” Vermeer, heeft toch in strikte zin niets vervalst wat al bestond. Zijn mis daad bestond alleen uit het feit, dat hij met “Vermeer” signeerde.
Ik ben geen jurist, en ik neem aan, dat in voor komende gevallen de rechter er soms een hele kluif aan heeft om vast te stellen hoe het zit, maar ik neem ook aan, dat er in de praktijk juridisch altijd wel uit te komen is.

(7)

U denkt misschien, hoe zo is dat een “Doen”? Die vraag wil ik precies genereren, want ook al hebben we niet echt een keus, zo zeer worden we met dit soort beelden gebombardeerd, toch is het iets wat activiteit van ons vereist.

(8)

Als je daar over na denkt, merk je al snel dat de kijker meer gediend is van een anti beeld recht, het recht om beeld te weigeren, maar dat is, gek genoeg, moeilijk te hand haven.De enige manier om van je anti beeld recht gebruik te maken is door de andere kant op te kijken, maar dan heb je het al gezien, toch?

https://symposiumstudentenverenigingou.wordpress.com/2012/11/08/een-beeld-is-voor-wie-het-waarneemt/

Dienst Mede Deling

Expo in RSMuseum sinds 18 aug 2014 om 10:04

https://robscholtemuseum.nl/rob-van-gerwen-copyright-and-watch-duty-rob-scholtes-work-1

Meer informatie
https://robscholtemuseum.nl/?s=Rob+van+Gerwen
https://robscholtemuseum.nl/?s=Beeld+Recht
https://robscholtemuseum.nl/?s=Kijk+Plicht
https://robscholtemuseum.nl/?s=Borduur+Werk
https://robscholtemuseum.nl/?s=Embroidery