Piet Augustijn – Frank Borst: een wereldreis naar binnen
Interview with Frank Borst in June 2014 in Fjoezzz Magazine
Kort na de aanslag op de Twin Towers in New York (11-09-2001) ontwikkelde de Leidse kunstenaar Frank Borst (Leiden, 1956) een compleet vliegtuig ter nagedachtenis aan de slachtoffers. Hij deed dit omdat hij een visioen kreeg van de verongelukte passagiers die hem vroegen een gedenkteken te maken voor degenen die zij achterlieten. In dit visioen werden hem honderden handen getoond die in blijdschap het vliegtuig omhoog tilden. Zij vroegen: “Waar wil je het in dit gebouw in New York hebben?” Borst antwoordde dat iedere plek goed is.
In het vliegtuig is een frame aangebracht van afgedankte flipperautomaat-speelvelden, restafval en aluminium en zit vol computergestuurde lichtjes en figuren. Het resultaat is een duizelingwekkend interieur met een popart-achtige uitstraling. Frank Borst wil het vliegtuig een plek geven in New York.
Om de financiële middelen bij elkaar te krijgen heeft hij voor de verkoop glazen hoofden ontworpen die zijn geblazen en uitgevoerd in Venetië en bij Royal Leerdam Crystal. Door in de hoofden goud, platinum en stukjes gekleurd glas in te sluiten – zoals vis- en mensfiguurtjes, dichtregels, millefiori en bloemmotieven – zorgen de hoofden voor een bijzondere belevenis.
Rampen als die van nine-eleven, milieuvervuiling of oorlogen zijn een belangrijk thema in het werk van Frank Borst. Zo transporteerde hij in 1996 een oude, met kogels doorzeefde Fiat 600 uit Joegoslavië naar Nederland. De roestige getuige van de oorlog daar voorzag hij van ramen met vlammend glas in lood, een symbool van de herinnering aan onze in flarden geschoten dromen, onze eerste auto, onze liefdes, onze eerste trip naar Parijs. “Vlak na de oorlog in 1996 heb ik een reis van zeven dagen gemaakt naar Mostar. Twee keer heen en weer. De eerste keer met een auto vol speelgoed voor weeskinderen. Dat had ik via advertenties in kranten bij elkaar gekregen. Ik wilde een beeldhouwer in Mostar bezoeken, maar wilde niet met lege handen aankomen. De verschrikkingen van die oorlog grepen me zo aan dat ik een monument wilde maken. De tweede keer ben ik die Fiat gaan halen. Er lagen zoveel wrakken dat ik er makkelijk een stuk of 10 had kunnen meenemen.”
Afgedankte voorwerpen komen met regelmaat in zijn werk voor: de tand des tijds heeft ze een ander aanzien gegeven, zodat ze zich in de werken van Frank Borst opnieuw kunnen bewijzen. In een andere context, zodat ze ook een andere betekenis krijgen.
Glazen kogels
In 2000 liet Frank Borst glazen kogels uitvoeren in Murano. Exacte kopieën van bestaande kogelhulzen, maar uitgevoerd in glas. Bedrieglijk echt, maar ongevaarlijk. Om die status van ongevaarlijk wapentuig te benadrukken zijn in de kogels afbeeldingen verwerkt van insecten, bloemen en wespen, zodat ze werden getransformeerd tot biologische bommen. De punt van de kogels is vervaardigd van massief, gerold glas, de huls is geblazen en is hol. Ze zijn aan de onderzijde gesigneerd en verwijzen naar rampen, ongelukken en oorlogen van de laatste decennia.
Als zevenjarig jongetje ging Frank Borst op de fiets naar Museum De Lakenhal in zijn woonplaats. Daar zag hij het immense drieluik Het Laatste Oordeel (1526) van Lucas van Leyden (1494-1533) en dat liet hem niet meer los. Het drieluik verbeeldt de dag des oordeels, zoals die wordt beschreven in het Bijbelboek Openbaring van Johannes met op het linkerpaneel de uitverkorenen die in de hemel komen en op het rechterpaneel de ongelukkigen die naar de hel gaan. In het midden Jezus op zijn troon, met de apostelen aan zijn zijde. Onder hen, op aarde, wordt het kaf van het koren gescheiden. In zijn eigen werk duikt die tegenstelling tussen goed en kwaad, de lijdende mens en de weldoener, de overheerser en de onderdrukte steeds weer op. Tegen een achtergrond van de regenboog en soms bloedrode luchten zijn de engelen van Lucas van Leyden terug te vinden, maar figureren ook eigentijdse iconen als Batman, Pluto of Spiderman. En vormen dood en verderf, oorlogsgeweld en vernietigde wooncomplexen zijn pessimistische, maar tevens realistische kijk op de wereld. “Het gruwelijke uit de samenleving probeer ik in mijn werk een plek te geven. Niet als commentaar, maar als constatering, als verwerking van een gebeurtenis. Ik wil mensen respectvol behandelen en door mijn werk laten zien dat dit niet altijd gebeurt.”
Van even groot belang was de ontdekking dat in veel 17e-eeuwse schilderijen ruïnes voorkomen. Zoals in het werk Boeren met vee bij de ruïne van een aquaduct (1655-60) van Nicolaes Berchem (1620-1683). Vergane glorie, kapotgeschoten, aangetast door de tijd. Zo ontstond het schilderij Colosseum New York USA (2001), een hedendaagse ruïne en niet natuurlijk ontstaan. Zoals de ruïnes in oorlogsgebieden ook niet natuurlijk zijn ontstaan. Mensen in nood! Frank Borst bracht dat tot uitdrukking in zijn glazen kogels: door er afbeelding van insecten in onder te brengen werden het eerbetonen aan de natuur.
Frank Borst is schilder en beeldhouwer en als kunstenaar autodidact. Hij gebruikt de materialen die het best passen bij de uitwerking van zijn ideeën. Glas is een van die materialen. “Ik maak geen onderscheid tussen materialen”, zegt hij over het gebruik van glas. “Verf en glas hebben allebei een uitgebreid palet aan kleuren. Bij glas wordt dat mede veroorzaakt door het licht. Dat zorgt ervoor dat ik kan uitdrukken wat ik wil.” De glazen hoofden zijn rijk aan kleuren en bevatten afbeeldingen van planten en bloemen, versierende ornamenten, onderdelen van het menselijk lichaam en vele andere. “De chaos in mijn hoofd probeer ik onder controle te krijgen door die over te brengen in de glazen koppen. Die storm komt tot bedaren en wordt gestold in glas. In 2000 heb ik drie hoofden in verschillende technieken laten blazen in Murano, waar Davide Salvadore ze uitvoerde. Voorzien van goudluster en intuïtieve decoraties lijkt het universum in deze koppen uit elkaar gespat en door het glas samengebracht. Pas jaren later heb ik nieuwe hoofden laten uitvoeren op de Glasfabriek in Leerdam. Kleurrijke exemplaren waarin het hele Leerdam-palet is terug te zien. Ik put uit mijn dromen, mijn visioenen, ervaringen en gedachtes. De Schreeuw (1893) van Edvard Munch (1863-1944), de engeltjes van Van Leyden, berichtgeving uit kranten, tijdschriften, internet en tv. Ik heb nu plannen voor een nieuwe serie die ik ergens in Nederland wil laten uitvoeren. In die hoofden komt alles bij elkaar, het hoofd bestuurt onze samenleving. Voor mij staan ze symbool voor een wereldreis naar binnen.”
Behalve in glas heeft Borst ook hoofden uitgevoerd in aluminium, brons, zwarte keramiek, plastic en water, Delftsblauwe keramiek en hout. De mogelijkheden met deze materialen werden ten volle benut en uitgebuit en steeds uitgevoerd in oplagen van drie stuks. In die hoofden waren ook weer (delen) van landschappen en ruïnes opgenomen.
Frank Borst woont en werkt in Leiden
ENGLISH VERSION
Shortly after the attack on the Twin Towers in New York (9/11/2001), the artist Frank Borst (Leiden, 1956) worked out a complete airplane in commemoration of the victims. He did this, because in a vision the passengers who died in the attack asked him to make a memorial for those they had left behind. In this vision, Frank Borst saw hundreds of hands which lifted the airplane in joy. The vicitims asked: “In which building in New York do you want this?”. Borst answered that each site would be well.
Within the plane a frame is fitted which has been made of discarded play fields of pinball machines, refuse and aluminium, filled with computer-controlled lights and figures. The result of this is a staggering interior with an aura of pop-art. Frank Borst wants to erect the plane in New York.
To collect the funds to achieve this, Borst designes and sells glass heads, which were blown en executed in Venice and at Royal Leerdam. By enclosing gold, platinum and small glass objects such as small fishlike and human forms, verse, millefiori and flowerdesigns, the heads create a special experience.
Disasters like 9/11, environmental pollution or war are a significant theme in the work of Frank Borst. In 1996, he transported an old Fiat 600, riddled with bullets, from former Yugoslavia to the Netherlands. He equiped this rusty witness of war with flaming leaded windows, symbolic of our remembrance of tattered dreams, our first car, our passions, or our first trip to Paris.
“Shortly after the end of the war in 1996 I made a seven days trip to Mostar. A roundtrip twice. The first time I brought a carload of toys for orphaned children, collected by newpaper advertisements. I wanted to visit a sculptor in Mostar, but not emptyhanded. The horror of the war made a deep impression on me, and I decided to make a monument. The second time I collected the Fiat 600. So many wrecks were lying around, I could easily have taken 10 of them back”.
Discarded objects play an important part in his work: the ravages of time gave them a different appearance, and now they can prove themselves again, in a different context, and obtain a different meaning;
Glass bullets
In 2000, on Frank Borsts request, glass bullets were executed in Murano. Accurate copies of real cartridge cases, but made of glass. Deceivingly real, but harmless. To emphasize the innocence of the armaments, insects, flowers and wasps are depicted, transforming the bullets into organic bombs. The tip of the bullet is made of massive, rolled glass, the shell is blown and hollow. They are signed at the bottom, referring to the disasters, accidents en wars of the last decades.
When Frank Borst was 7, he cycled at Museum De Lakenhal in his city Leiden. There he saw the immense triptych Het Laatste Oordeel/The Last Judgement (1526) by Lucas van Leyden (1494-1533). The image stuck. It is de depiction of the Day of Judgement, as described in the Book of Revelations in the bible, with on the left-hand panel the chosen who’ll go to heaven, on the right-hand panel the cursed who’ll go to hell. On the center pane, Jesus resides on his throne in heaven, with his apostles on both sides of him. Below, on earth, the chaff is seperated from the wheat. In his own work, the discrepancy between good and evil, the sufferer and the benefactor, the oppressor and the oppressed, crops up again and again. Against a background of the rainbow and sometimes blood-red skies we recognize the angels of Lucas van Leyden, next to modern icons such as Batman, Pluto and Spiderman. Death and destruction, acts of war and destroyed concrete blocks make up his gloomy, but at the same time realistic outlook on the world. “I try to give the horrors of our society a place in my work. Not to comment upon it, but as a statement, as a way to handle what happened. I want to respect people, and to show by means of my work that respect is not always given”.
Almost as important was the discovery of ruins in many paintings from the 17th century. As in Boeren met vee bij de ruïne van een aquaduct/Peasants with cattle by a ruined aquaduct (1655-60) from Nicolaes Berchem (1620-1683). Past glories, shattered to pieces, eroded by time.That’s how the painting Colosseum New York USA (2001) took form, a modern ruin, not created by nature. Like the ruins in war zones. People in times of emergency! Frank Borst expressed this in his glass bullets: by depicting insects in them, they became an homage to nature.
Frank Borst, painter and sculptor, is a self-educated artist. He uses materials that suit the execution of his ideas the best. Glass is one of these materials. “I make no difference between materials”, he says, “paint and glass both have an abundant spectrum. With glass this spectrum arises also because of the light. That’s how I can express what I want to express”. The glass heads are rich in colour and hold images of plants and flowers, adornments, parts of the human body and many more. “I try to control the chaos in my head by transferring it to the glass heads. That storm calms down and becomes solidified glass. In 2000 I had three heads made in Murano, in different techniques, by Davide Salvadore. Equipped with gold and instinctive decorations, the universe seems to have exploded inside the heads, and brought together by the glass. Years later I had new heads made in the factory of Royal Leerdam. Colourful specimen, in which you’ll see the entire colouor spectrum of Leerdam. I draw from my dreams, my visions, my experiences and my thoughts. The Scream (1893) by Edvard Munch (1863-1944), the angels of Van Leyden, news coverages in papers, periodicals, on internet and tv. I plan to have a new series executed somewhere in the Netherlands. Within these heads, everything comes together, the head runs our society. For me, they symbolize a World Tour inside”.
Besides glass, Borst carried out heads in aluminium, bronze, black ceramics, plastic and water, delft blue ceramics and wood. The possibilities these materials offer were fully made use of and every time exectuded in a series of three heads. Again (parts) of landscapes and ruins were included.
Frank Borst lives and works in Leiden.
http://www.modernglas.nl/fjoezzz/pdfhoofdartikelen%202014/Fjoezzz2014_2FrankBorst.pdf
Nice message Frank 🙂