Micha Kat – Lees mee met vluchteling Micha Kat (70): Micha Kat & Pieter Lakeman | Boekhoudfraude: 13 schokkende fraudezaken in binnen- en buitenland

Begin april 2019 kwam het nieuws door, dat regelgevers in GB van plan zijn de ‘big four’ (KPMG, EY, PwC en Deloitte) te dwingen zichzelf ‘op te splitsen’. De reden: decennia van fraude en bedrog, die elk begrip te boven gaan dwingen de politiek nu eindelijk tot beslissende ingrepen. De lijst van schandalen en van bedrijven, die door criminele accountants werden opgeblazen ten koste van stakeholders, zoals werknemers, toeleveranciers en aandeelhouders is eindeloos, maar de machtige big four wisten de politiek al die tijd op afstand te houden door omkoping, list, intimidatie en chantage. Dit ‘opsplisten’ komt erop neer, dat de verschillende afdelingen binnen deze big four – met name accountancy, consultancy en belastingadvies – volledig moeten worden verzelfstandigd, zodat geen ‘cross-subsidizing’ meer kan plaatsvinden, hetgeen zoveel wil zeggen als: de accountants van de onderneming knijpen bij de controle de oogjes toe en de onderneming krijgt als ‘beloning’ lucratieve assignments in consulting en of belastingadvies. Maar dit is slechts een deel van de oplossing: een veel structureler probleem is, dat de onderneming, die moet worden gecontroleerd, zijn controleurs zelf betaalt. Hierdoor kan het management – vanuit het principe ‘wie betaalt, bepaalt’ -allerlei eisen stellen aan de accountants zoals: kijk niet in die boeken of bezoek niet die fabriek en die opslagloodsen. Daar weer naast is er de afgelopen decennia een pamper cultuur ontstaan, waarin het management hun ‘onafhankelijke politieagenten’ – want dat zijn accountants in feite – fêteren in private jets, tropische paradijzen en bordelen al of niet met kleine kinderen, zoals in Nederland aan het licht is gekomen met KPMG, dat steeds weer betrokken is bij de meest extreme en bizarre vormen van criminaliteit, maar nooit kan worden veroordeeld – recent ging weer een topman vrijuit na een fraude, die vast stond en tot in details was gedocumenteerd. Al decennia gaan stemmen op zowel een einde te maken aan het ‘wie betaalt, bepaalt’ principe en aan de cultuur van pampering c.q. omkoping, maar all to no avail om de hierboven aangegeven redenen. Deze beide misstanden blijven voorlopig dus gewoon bestaan, maar aan het ‘cross-subsidizen’ komt dus wellicht een einde – als de lobby van de big four er althans niet opnieuw in slaagt de politiek te neutraliseren.

Precies tien jaar, voordat in Engeland dan eindelijk iets lijkt te gaan gebeuren, publiceerde Micha Kat zijn boek Boekhoudfraude in samenwerking met Pieter Lakeman -zeg maar de grondlegger in Nederland van het ‘dubbelchecken’ van bedrijfsinformatie – die een uitgebreid voorwoord schreef. In de jaren daarvoor, van 2002 tot 2006, was ik medewerker van het blad De Accountant, het officiële medium van de beroepsvereniging. Ik vond dat prachtig en was compleet gefascineerd door dat vak, dat zo veel lijkt op dat van journalist: het achterhalen van de waarheid en de feiten in een vijandig klimaat en met een enorm maatschappelijk belang. Het klimaat is natuurlijk alleen ‘vijandig’ voor die accountants en journalisten, die hun vak serieus nemen – voor wie zich laat pamperen en omkopen, zoals de complete MSM en de accountants van de big four, is het klimaat juist extreem ‘vriendelijk’! Ik was bij De Accountant terecht gekomen via Tom Nierop, die ik in 1990 had leren kennen toen we allebei stage liepen bij NRC Handelsblad. Tom werd een goede vriend en we beleefden samen de operette rond de ‘opkomst en ondergang’ van De Krant Op Zondag (zie deel 32 van deze serie: https://robscholtemuseum.nl/micha-kat-lees-mee-met-vluchteling-micha-kat-32-rene-de-bok-de-krant-op-zondag/). Die jaren, vanaf 2002, was precies de periode, waarin de grote schandalen naar buiten kwamen en mainstream werden waarbij vooral Enron in de VS en in ons land Ahold de headlines haalden. De beroepsgroep en de big four schoten direct in de reflex van agressieve denial, waarbij er zelfs niet voor werd teruggedeinsd criticasters te intimideren en juridisch te stalken. De spin was vooral: ‘Er wordt te veel verwacht van accountants!’ En: ‘Wij kunnen criminele machinaties van het management nooit achterhalen!’ Via De Accountant en bijeenkomsten, die ik voor dat blad bezocht leerde ik Pieter Lakeman kennen en dat was een direct fit – ook Pieter is iemand, die straight voor de waarheid gaat en zich niet laat omkopen en of intimideren. De samenwerking met Tom Nierop en De Accountant ging prima, waarbij ik steeds verder leek te groeien in de rol van de ‘kritische noot’ binnen het blad en zijn medewerkers. Maar dat spelen van ‘kritische noot’ werkt natuurlijk alleen in een omgeving. die ten principale deugt en het algemeen belang dient. Dat bleek niet het geval: er was sprake van een criminele maffia van ongekende omvang, zoals op verbijsterende wijze duidelijk werd in 2004 toen ik een onderzoek deed naar ’tax shelters’ – als eerste in Nederland. Dit kwam erop neer, dat de ‘big four’ naast de boel te flessen binnen hun afdelingen accountancy – dat zijn de boekhoudfraudes, waarvan er in het boek 13 tot in detail zijn beschreven – ook bezig waren met een krankzinnig crimineel complot binnen hun afdelingen belastingadvies. Dit complot bestond eruit, dat de organisaties – vaak samen met advocatenkantoren – internationale constructies ontwikkelden, die ervoor konden zorgen, dat grote bedrijven bijna geen belasting hoefden af te dragen. Het betreffende verhaal is online nog steeds te vinden (https://www.accountant.nl/globalassets/accountant.nl/blad/2004-april/acc_2004_april_tax-shelter-onder-vuur.pdf). Waar dit dus op neer kwam, is dat bedrijven. die zeg maar 1000 moesten betalen aan belastingen, 300 betaalden aan bijvoorbeeld KPMG. die er dan voor zorgde, dat ze maar 50 belasting betaalden. Tel uit je winst. En tel uit de misdadige manier, waarop de samenleving en het algemeen belang worden gekannibaliseerd – en de zakken van KPMG werden gevuld met geld, dat in principe bestemd was voor de schatkist! De backlash, nadat dit verhaal verscheen, was ongelofelijk. KPMG belde direct met Nierop, dat ik moest worden ontslagen. Dat werd mij overigens verteld door de woordvoerder van KPMG zelf destijds. Nierop ontkende. Ik heb, geloof ik, nog een tijd lang op een lager pitje doorgedraaid, maar het was een aflopende zaak. Mede om deze redenen besloot ik aan het boek te gaan werken, dat dus in 2009 het licht zag.

Ik had een uitgever gevonden, die er echt achter wilde gaan staan en we organiseerden een media campagne met een persconferentie in Bussum. Er kwam niemand van de pers. Er verscheen geen enkele recensie. Ja, wel in De Accountant van Nierop ergens achterin het blad, waarin alleen stond dat ik een naam fout had gespeld – wat ook zo was. Tijdens die persconferentie speelde een enorme fraude van Ernst & Young (nu EY) bij DSB Bank, waarover we explosieve info hadden, die we wilden presenteren, maar het bleek in Nederland niet mogelijk deze info gepubliceerd te krijgen. Ik heb Tom Nierop nooit meer gesproken. Het boek lag een paar uur op de displays in de boekhandels op de afdelingen management, maar werd na enkele uren al weer weggehaald – net als mijn boek over NRC Handelsblad Lux, Libertas en Leugens, waarover later in deze serie een aflevering zal verschijnen. Tot slot nog iets over die tax shelters. In 2004 was dat groot nieuws en werd het gezien als een enorme misstand. Maar in plaats van dit probleem aan te pakken en er voor te zorgen, dat (grote) ondernemingen voldoende belasting afdragen, gebeurde precies het tegendeel: de misstand werd stap voor stap ‘mainstream’ gemaakt, waarbij de fiscus steeds nauwer ging ‘samenwerken’ met bedrijven via allerlei obscure ‘rulings’, die ze soms zelfs geheel vrijwaarden van het betalen van belasting. Probleem alsnog ‘opgelost’.

Meer informatie:
https://robscholtemuseum.nl/?s=Micha+Kat
https://robscholtemuseum.nl/?s=Pieter+Lakeman
https://robscholtemuseum.nl/?s=boekhoudfraude
https://mijnlevenin100boeken.com/