Micha Kat – Lees mee met vluchteling Micha Kat (20): Louis Couperus | Van Oude Mensen en Dingen die Voorbij Gaan

Ik heb mijn hele leven het gevoel gehad, dat er bepaalde dingen binnen ons gezin en onze familie niet kloppen. Dat de waarheid over tal van zaken – bijvoorbeeld hoe mijn ouders elkaar hebben ontmoet, wat er in de oorlog allemaal is gebeurd – werd achtergehouden. Zonder enige twijfel ligt hier een belangrijke verklaring voor mijn passie voor de waarheid en mijn carrière als ‘waarheidsjournalist’. Op tal van momenten heb ik mijn ouders onder druk gezet bepaalde dingen te vertellen, maar to no avail. Via mijn grootouders kreeg ik soms fascinerende en ook alarmerende stukjes waarheid te horen, met name over de oorlog. De geschiedenis van mijn familie – van beide kanten – is dermate extreem en bizar, dat ik me nooit heb willen wagen aan een boek hierover. Stukjes heb ik prijsgegeven in eerdere publicaties: mijn ene grootvader (van vaderskant) de hoogste vrijmetselaar van Nederland, psychiater, die zou hebben gecorrespondeerd met Freud, mijn andere: een voorname Joodse textielbaron over wie vrijwel niets bekend is. Zijn familie, Manassen, was eigenaar van de grootste knopenfabriek in Nederland. Mijn oma sprak vaak over haar ‘huwelijk’ met deze knopen baron, maar niemand heeft ooit een foto gezien of ander bewijs, dat er daadwerkelijk sprake is geweest van een wettige verbintenis. Waarschijnlijk hield hij mijn oma als ‘buitenvrouw’ bij wie hij dus wel mijn moeder verwekte. Hij was altijd op reis en zal dus wel vele vrouwen hebben gehad in vele steden. Hij overleed midden in de oorlog. De knopenfabriek werd na de oorlog geleid door een neef en sloot de poorten in 2011. Een van de grote familie-mysteries is de ‘grote brand’ van de fabriek in 1956. Kwade tongen beweerden, dat deze was aangestoken. Meer info hier. Maar ik weet hier eigenlijk allemaal vrijwel niets vanaf: onze enige ‘band’ met de fabriek was immers een in 1943 overleden grootvader. Reeds in de oorlog kreeg mijn oma een relatie met een ‘verzetsheld’, die later zakelijk leider werd van het Concertgebouw-orkest. Deze man zou reeds op zijn huwelijksreis vreemd zijn gegaan. Een ander verhaal is, dat hij op het punt stond te worden benoemd als cultureel attaché op de ambassade in Washington, maar stomdronken op het cruciale interview verscheen. Ik heb deze man een of twee maal ontmoet, toen hij met een andere vrouw was getrouwd. Overal liepen buitenechtelijke kinderen rond van deze figuur, die ergens in de jaren 80 in een ravijn zou zijn gestort in Zwitserland – dat is althans wat ik anno 2018 op mijn 55-ste reconstrueer. Maar is het de waarheid?

Tijdens mijn leven heb ik veel problemen gehad met mijn familie-geschiedenis. Ik heb zelfs alle reden te twijfelen, of mijn vader wel mijn vader is, omdat zoals ik al zei allerlei dingen uit de geschiedenis van mijn ouders niet kloppen – hierover laten wellicht meer, waarbij ook de linken met Israël aan de orde kunnen komen. Bijna tien jaar lang heb ik mijn ouders niet willen zien of spreken. Tijdens een serie therapieën (Familie-opstellingen) drukte de therapeute mij een kussen in de hand. ‘Dat kussen is het grote familie-geheim, waarmee je al zo lang aan het worstelen bent’ zei ze. ‘Pak het vast, knuffel het, loop ermee rond!’ In Van Oude Mensen en Dingen die Voorbij Gaan van Louis Couperus uit 1904 is het ‘grote familiegeheim’ de moord, die de 97-jarige Otillie Dercksz 60 jaar eerder pleegde in Nederlands Indië op haar man samen met haar minnaar. Los van de arts, die destijds de lijkschouwing deed en een zoon, die er getuige van was, dat zijn moeder en haar minnaar het lijk van zijn vader met hulp van de baboe door de stromende regen naar de rivier sleepten, weet niemand van deze moord. Maar de complete geschiedenis van de familie wordt door dit vreselijke familiegeheim gedomineerd en bepaald. De kinderen kunnen geen normale hechte relaties opbouwen, huwelijken mislukken en – net als in mijn geval – heeft iedereen het gevoel, dat er allerlei dingen ‘niet kloppen’. Rond de vorige eeuwwisseling waren dergelijke sociaal deterministische thema’s erg populair in de litteratuur. Met name in de ‘hogere kringen’ gebeurde de meest krankzinnige dingen – zie ook de boeken van Dickens en Dostojewski. Ik heb sterk het gevoel, dat deze dingen nu niet meer kunnen gebeuren vanuit de simpele constatering, dat de traditionele familie, de ‘extended family’, die in vele boeken van Couperus centraal staat en het ’theater’ vormt, waarbinnen alle drama’s worden opgevoerd – niet meer bestaat. Nu gebeuren natuurlijk weer andere ‘krankzinnige dingen’, dat wel.

De hamvraag is natuurlijk wat ‘mijn’ grote familiegeheim is, het kussen, dat ik moest knuffelen en meedragen. Een tijd heb ik gedacht, dat ik ben verwekt door mijn grootvader de psychiater en vrijmetselaar bij mijn moeder en dat mijn vader is ‘gebruikt’ om deze schanddaad te verhullen. Met andere woorden: mijn grootouders zouden mijn vader hebben gedwongen te trouwen met mijn moeder, nadat mijn grootvader haar zwanger had gemaakt. Er zijn allerlei omstandigheden, die deze lezing ondersteunen, zoals het feit, dat ik – voor zover ik heb kunnen reconstrueren – verwekt ben op een moment, dat mijn ouders nog geen relatie hadden. Ook is er een foto in mijn baby-album van mij enige dagen na mijn geboorte met het onderschrift: ‘precies je vader: blond haar en blauwe ogen’. Maar mijn vader heeft geen blond haar en blauwe ogen. Thans weet ik het allemaal niet meer. Ik ben blij, dat ik goed contact heb met mijn beide ouders – mijn vader ligt thans in het ziekenhuis. Het zag er even heel ernstig uit, maar lijkt nu weer beter te gaan. Van Oude Mensen en Dingen die Voorbij Gaan – in het leven van de ‘waarheidsjournalist’ is het moment gekomen, dat hij moet zeggen: ik wil niet alles weten. Het is goed zo; ik weet genoeg.

Meer informatie:
https://robscholtemuseum.nl/?s=Micha+Kat