Micha Kat – Lees mee met vluchteling Micha Kat (11): FJODOR DOSTOJEWSKI | DEMONEN

In het Rusland van rond 1860 loopt een groep jonge mannen rond, die via een samenzwering en een revolutie het autoritaire en autocratische bewind van de Tsaar omver willen werpen. Deze groep is qua sociale herkomst, opleiding, ideeën en idealen volstrekt heterogeen, maar toch houdt dat gemeenschappelijke doel van verandering hen op een of andere manier samen. Een belangrijke vraag is, of de groep in het grote Rusland stand alone opereert, of dat er elders in het land vergelijkbare groepen zijn; de leider van de groep overtuigt de rest van dat laatste. Er is altijd veel discussie geweest over de titel van dit boek en wat of wie er worden bedoeld met de ‘demonen’. Thans gaat men er veelal vanuit ,dat hiermee geen mensen worden bedoeld, maar de veelheid aan ideeën, die binnen de groep vigeren om een einde te maken aan de dictatuur. According to translator Richard Pevear, the demons are “that legion of isms that came to Russia from the West: idealism, rationalism, empiricism, materialism, utilitarianism, positivism, socialism, anarchism, nihilism, and, underlying them all, atheism,” zo lezen we op Wikipedia. Een groep compleet verschillende mensen dus, die er compleet verschillende ideeën op na houden, maar toch lijken te worden voortgedreven door een gemeenschappelijk ideaal: does that ring a bell?

Net als Rusland onder de Tsaren zucht ook Nederland onder de Bilderbergers onder een regime van vrijwel totale terreur. Tegenstanders van het systeem worden vermoord, de rechtspraak is een totale farce, kinderen worden bij hun ouders weggehaald om te worden verkracht door de elite, die zich vooral bezig houdt met feesten en slempen op kosten van het ‘klootjesvolk’ en het ‘Siberie’ van destijds (waar de auteur van het boek ook nog enkele jaren heeft moeten doorbrengen vanwege zijn affilatie met een ‘staatsgevaarlijke’ groep jongeren) bestaat in Nederland uit tal van ‘instellingen’ en ‘inrichtingen,’ waar je kunt worden ‘opgeborgen’. En net als in het Rusland van toen bestaat er ook in ons land een groep mensen, die de strijd zijn aangegaan met het onderdrukkende systeem. In het boek is er Stepan Trofimovich Verkhovensky, bij ons is er Micha Kat. In het boek is er Nikolai Vsevolodovich Stavrogin, bij ons Martin Vrijland. In het boek Pyotr Stepanovich Verkhovensky, bij ons Wim Dankbaar. Ivan Pavlovich Shatov  zou Ton Hofstede kunnen zijn en Alexei Nilych Kirillov  Neset Temirci. Adele van der Plas vindt haar evenknie in Varvara Petrovna Stavrogina en Dienie Kars in Lizaveta Nikolaevna Tushina. De groep opereert tegelijkertijd als groep en als een verzameling geïsoleerde cellen, terwijl er binnen de groep steeds weer allianties ontstaan, die ook weer verdwijnen. Er is de voortdurende angst voor infiltranten en verraad en de ‘leden’ van de groep verdenken en beschuldigen elkaar voortdurend.

Binnen de Russische groep ontstaat een plan, dat wordt gepushed door de man met het meeste overwicht: iemand uit de groep moet worden vermoord. Het mes snijdt daarbij aan twee kanten: de man, die het meest wordt verdacht van verraad en infiltratie kan worden uitgeschakeld en door de moord wordt de rest van de groep tot een hechte eenheid gesmeed, omdat iedereen de wetenschap deelt van de moord. De keuze valt op de excentrieke Shatov, die ook ideologisch een buitenbeentje vormt, omdat hij de weg naar de verlossing vooral ziet in de Russische orthodoxie en niet in allerlei ‘hippe’ westerse -ismes. Via een list wordt hij van huis weggelokt en laat zich meevoeren in de overtuiging, dat hij een laatste ‘klusje’ moet opknappen voor de groep. Bij een vijver wordt hij door het hoofd geschoten en gedumpt in het water. Een van de aanwezige leden draait door en begint te schreeuwen als een kudde wolven. Na de moord gaat de leider c.q. moordenaar op weg naar een ander ‘lid’ met wie hij heeft afgesproken, dat deze op schrift de schuld op zich zou nemen, omdat hij sowieso al zelfmoord wilde plegen. Deze plot heeft Dostojewski overigens ontleend aan de realiteit, want een dergelijke moord vond plaats in Moskou in 1869. De schrijver heeft zelf enkele jaren moeten doorbrengen in een Siberisch strafkamp wegens ‘lidmaatschap’ van een vergelijkbare club: het hele verhaal ligt Dostojewski dus na aan het hart, net zo na als aan het hart van de vluchteling, die dit stuk schrijft zeg maar, want ook die figureert al bijna 15 jaar binnen een groep van ‘revolutionairen’.

Het boek laat zien, dat binnen ‘het verzet’ altijd sprake is van conflicten, schisma’s, ideologische oorlogen, jaloezie, geweld en vaak ook moord. In de oorlog was dat binnen het verzet in Nederland niet anders. Een verschil tussen het verleden en de groep van nu lijkt wel, dat nu bij veel mensen motieven een rol spelen, waarvan vroeger geen sprake leek te zijn: persoonlijke frustratie, kinderlijke jaloezie, pure geldzucht, jammerlijke kleinzieligheid en blinde ambitie. Al deze drives zorgen er voor, dat de ‘overkoepelende missie’ uit het oog wordt verloren ten faveure van persoonlijke korte termijn doelen. Schrijver dezes wordt al jaren geconfronteerd met iemand, die hem herhaaldelijk letterlijk heeft meegedeeld, ‘dat het belangrijkste doel in zijn leven is het kapotmaken van Micha Kat’. Met deze man heeft Kat jaren samengewerkt. Maar deze man is niet de enige, die het aanvallen van Kat als ‘hoger doel’ lijkt te zien (of te hebben gezien) dan het bestrijden van de ‘elite,’ die ons leven tot een hel maakt.

Dostojewski wilde de groep zeker niet neerzetten als ‘helden’ of als oprechte ‘wereldverbeteraars’. Eerder had hij precies het tegendeel in zijn hoofd: hij wilde juist waarschuwen voor de schade, die dergelijke desperado’s voortgedreven door ‘idealen’ en ‘ismes,’ die ze zelf niet eens begrijpen kunnen aanrichten in een traditionele samenleving, die juist zijn eigen wortels, normen en waarden moet koesteren, omdat daarin de enige weg ligt naar vrijheid en geluk. Dat ligt nu anders: de ‘incapabele leden’ van de groep kunnen nu alleen schade berokkenen aan de groep zelf en de ‘gemeenschappelijke strijd’.

Tot slot is er nog een belangrijk aspect aan het boek, dat niet onvermeld mag blijven, juist ook vanwege de enorme rol, die pedofilie speelt in de strijd tegen de ‘elite’. De eerste uitgevers van het boek censureerden een hoofdstuk, waarin een van de belangrijkste leden van de groep tegenover een monnik bekent een 11 jarig meisje te hebben verleid en verkracht. Vervolgens heeft hij rustig zitten wachten en luisteren, toen dat meisje zich ophing. Het verhaal wordt in weerzinwekkende details opgedist. In de huidige edities is dit hoofdstuk natuurlijk gewoon opgenomen. Deze ‘pedo’ vertelt erbij, dat hij zich uit wroeging voor deze misdaad heeft willen straffen door te trouwen met een mismaakte en geestelijk gehandicapte vrouw. Wat dreef, inspireerde de schrijver hier? Het meest waarschijnlijk is, dat hij dit heeft opgenomen om een ultiem contrast te creëren tussen wat ‘wereldverbeteraars’ en ‘revolutionairen’ uitdragen naar de buitenwereld en wie ze werkelijk (kunnen) zijn. Dit speelt thans weer in extreme vorm in de ‘Oxfam schandalen’ rond ‘hulpverleners,’ die in werkelijkheid smerige perverts blijken te zijn. Hiermee zien we opnieuw de kracht, de waarde, de wijsheid en het ‘voorspellend vermogen’ van wereldliteratuur, die thans helaas niet meer wordt geproduceerd.

Meer informatie:
https://robscholtemuseum.nl/?s=Micha+Kat