Kunstredactie Trouw – Symbolistische fijnschilder Johfra kreeg veel navolging

Fleurac – In het Zuid Franse Fleurac is gisteren de Nederlandse schilder Johfra begraven. Hij overleed afgelopen donderdagnacht op 79 jarige leeftijd.

Als fijnschilder die uiterst bedreven was in klassieke technieken genoot Johfra in schilders kringen groot aanzien. Sedert zijn werk in de jaren ’70 bij menig jonge schilder navolging vond, groeide zijn populariteit navenant. Zo stak de schilder Rob Scholte zijn bewondering voor hem niet onder stoelen of banken; Scholte citeerde uit Johfra’s werk als oprecht eerbetoon. Acceptatie bij het grote publiek bleek onder meer uit de verkoop van zijn werk, dat poster drukker Engel Verkerke uitbracht. In de jaren ’70 waren reproducties van schilderijen van Johfra een veel gezochte muurdecoratie.

Naar stijl beschouwd wordt Johfra tot het fantastisch of meta-realisme gerekend. Deze laatste stroming stond het schilderen van het ‘ongeziene’ voor, wat leidde tot het weergeven van droombeelden en visioenen zonder dat daar religieuze motieven aan ten grondslag lagen. De visioenen werden meestal gesitueerd in arcadische landschappen, waarin bouwelementen van de Antieken staan, met een knipoog naar een schilder als Claude Lorrain.

Johfra werd aanvankelijk sterk geïnspireerd door geestelijke bewegingen als Rozenkruizers en Vrijmetselaars, en later ook de New Age beweging. Het gedachtegoed van deze richtingen leverde hem een schat aan motieven voor zijn doeken. Parapsychologen zagen op grond van dit werk een gelijke in hem, wat het een zweverig karakter gaf.

Johfra heette voluit Johannes Franciscus Gijsbertus van den Berg. Geboren op 15 december 1919 studeerde hij voor de Tweede Wereldoorlog aan de Koninklijke academie voor beeldende kunsten in Den Haag, waar hem het klassieke schildersvak werd bijgebracht. Op het eind van de oorlog had hij een oeuvre van circa 300 schilderijen. Een bombardement zorgde er voor, dat er van dit vroege werk niets meer is overgebleven. Na de oorlog begon Johfra in feite helemaal overnieuw. Het oeuvre, dat sindsdien is ontstaan, moet vele honderden doeken en tekeningen groot zijn. De interesse voor Johfra’s werk in de jaren ’60 en ’70 loopt parallel met de grote publieksbelangstelling voor visionaire schilders als Carel Willink, Salvador Dali en de middeleeuwer Jeroen Bosch. De laatste twee zijn wat hun symbolistische en surrealistische inslag betreft, onmiskenbaar van invloed geweest op Johfra’s schilderkunst. Zijn doorbraak naar het grote publiek voltrok zich aan het begin van de jaren ’70. Johfra’s werk werd toen ontdekt door de Haarlemse kunstcriticus Hein Steehouwer. Die bedacht voor zijn stijl van schilderen de term ‘meta-realisme’ om daarmee een onderscheid met het magisch-realisme en surrealisme aan te geven. Johfra werd van de groep meta-realisten de primus inter pares. Tot deze groep zou ook Johfra’s eerste vrouw Diana Vandenberg behoren.

Trouw, 10 november 1998

https://www.trouw.nl/home/symbolistische-fijnschilder-kreeg-veel-navolging~ac6c6054/