Jeroen Schmale – Moreel appèl op Oranjes: zie af van kunstveiling + Arjen Ribbens – Te veilen Oranjekunst van prinses Christina + De Telegraaf – Veiling kunst door Oranjes ’privé kwestie’
Moreel appèl op de Oranjes: zie af van die kunstveiling
Directeur van museum Boijmans van Beuningen Sjarel Ex doet een dringend beroep op de koninklijke familie om een reeks dure kunstwerken niet te laten veilen.
Wat zou Sjarel Ex na de grondige renovatie van zijn Rotterdamse museum, bij de heropening graag een nieuw pronkstuk van de Vlaamse meester Peter Paul Rubens aan het publiek tonen: de houtskooltekening van een gespierde jongeman.
De tekening in houtskool van Rubens was een voorstudie voor een altaarstuk uit 1608 (foto Sotheby’s)
Het werk is sinds 1835 in bezit van de Nederlandse koninklijke familie, de laatste jaren was hoogstwaarschijnlijk prinses Christina de eigenares. Maar niet voor lang meer, als het aan de jongste zus van prinses Beatrix ligt.
Op 30 januari gaat de schets bij veilinghuis Sotheby’s in New York onder de hamer, net als twaalf andere tekeningen van oude meesters en twaalf kavels met Chinees porselein, zilverwerk en serviesgoed. Een deel daarvan veilt Sotheby’s op 17 januari in Londen.
De kunstverkoop komt de Oranjes op veel kritiek te staan. Nederlandse musea, die oude meesters verzamelen of ervan af willen, hebben zich verplicht eerst elkaar te informeren en eventuele interesse bij collega’s af te tasten, voordat een veilinghuis wordt ingeschakeld. Ook tal van particulieren ver- en ontzamelen in overleg met de musea. Zo niet de Oranjes.
Hoofdprijs
“Er is op geen enkele manier overleg geweest, dit is bepaald niet de koninklijke weg,” reageert Ex teleurgesteld. Zijn museum heeft verreweg de grootste collectie werken van Rubens in Nederland.
Ex doet een moreel appèl op de koninklijke familie om (voorlopig) af te zien van de veiling, zodat Nederlandse musea in staat worden gesteld op hun gebruikelijke manier geld te verwerven en de werken zo toch nog voor de Nederlandse kunstliefhebbers veilig te stellen.
“Ik vraag ze om een periode van bezinning. Niet voor de eerste keer voelen we ons overvallen door deze gang van zaken. Hier is echt sprake van een collectie, die tot het nationaal erfgoed behoort. Ik denk dan: kom nou eens met iets van regie. Wie direct naar een veiling stapt, op dit internationale niveau, is alleen maar uit op de hoofdprijs. Waarom, vraag ik me bij deze verkopers af.”
“Wij hopen echt. dat ze de werken terugtrekken van de veiling, zodat musea als het onze toch nog een poging kunnen doen alsnog langszij te komen. Dit werk zou in één klap tot de belangrijkste tekeningen in onze Rubens collectie behoren.”
Salima Belhaj, Kamerlid voor D66, heeft vragen over de kwestie gesteld aan premier Rutte. “Als de werken naar het buitenland gaan, zien we ze niet meer terug.”
De Vereniging Rembrandt, die ijvert voor het behoud van cultuurbezit in Nederland, sluit zich bij Ex en Belhaj aan. “Elke poging om enkele van deze werken voor Nederland te behouden, juichen wij alleen maar toe,” zegt directeur Fusien Bijl de Vroe-Verloop.
Saillant: prinses Beatrix is al 39 jaar beschermvrouwe van de vereniging. Bijl de Vroe-Verloop: “Daar zijn wij erg blij mee, maar dat betekent niet, dat ik een directe lijn heb om dergelijke kwesties met haar te bespreken.”
Koning Willem II
Mocht de veiling van de houtskooltekening van Rubens bij Sotheby’s op 30 januari doorgaan, dan verwacht het veilinghuis het werk voor zo’n 2 miljoen euro af te hameren. Ex: “Zo’n bedrag kunnen wij op deze termijn nooit opbrengen. En ik schat, dat de New Yorkse verzamelaar en miljardair Leon Black (voormalige eigenaar van bananenmerk Chiquita, red.) deze tekening voor elke prijs zal willen verwerven.”
De Rijksvoorlichtingsdienst reageert niet inhoudelijk op het appel van Ex, in afwachting van het antwoord van Rutte op de Kamervragen. Eerder lieten de woordvoerders van het koninklijk huis weten, dat ‘eigenaren van privé collecties in Nederland vrij zijn hun werken per veiling te verkopen, mits, zoals in dit geval, alle wettelijke procedures worden vervolgd’.
De bij Sotheby’s aangeboden collectie werd grotendeels aangekocht door de toenmalige koning Willem II en diens echtgenote Anna Paulowna. “In een tijd, dat alle uitgaven van de koninklijke familie rechtstreeks uit de Nederlandse staatskas kwamen,” meldt een prominente kunsthistoricus op voorwaarde van anonimiteit. “Daardoor zijn ze niet als privé eigendommen te beschouwen.”
Het Parool, 9 januari 2019, 10:42
Te veilen Oranjekunst van prinses Christina
Veiling Prinses Christina verkocht in het verleden al vaker kunst uit de koninklijke collectie.
Het is prinses Christina, de jongste dochter van koningin Juliana, die bij Sotheby’s in Londen en New York deze maand kunst laat veilen (https://www.nrc.nl/nieuws/2019/01/03/koninklijke-familie-laat-rubens-veilen-a3127887).
Een van de topstukken, een tekening van een onbekende Italiaanse meester naar een verloren gegaan werk van Leonardo da Vinci, hing tot en met 6 januari op de tentoonstelling Leonardo da Vinci in het Teylers Museum in Haarlem. Het museum bevestigt, dat de tekening geleend was van Christina. Het absolute topstuk, een tekening van Peter Paul Rubens, hing volgens een bezoeker van het vroegere New Yorkse appartement van Christina ook bij de prinses thuis.
Honderd penningen
Christina verkocht in het verleden al vaker schilderijen, meubels en kunstvoorwerpen uit de koninklijke collectie. Zo liet ze in 1988 door Sotheby’s in Amsterdam een collectie van ruim honderd historische penningen veilen, die afkomstig waren van haar grootmoeder, koningin Wilhelmina. Ze deed dat, liet ze indertijd weten, omdat zij door haar slechte gezichtsvermogen weinig kijkgenot aan de munten beleefde.
Een andere reden, meldde Trouw verslaggever Fred Lammers destijds, was, dat de inrichting van Christina’s Wassenaarse landgoed financieel uit de hand dreigde te lopen.
Regeringspartij D66 vroeg premier Mark Rutte (VVD) maandag om „een appèl” (https://www.nrc.nl/nieuws/2019/01/07/d66-wil-dat-rutte-een-appel-doet-aan-oranjes-voor-kunstveiling-a3128172) te doen op de koninklijke familie om de tekening van Rubens niet zo maar te veilen. De Vereniging Rembrandt wil zich ook inspannen om de oude tekeningen voor Nederland te behouden, zei directeur Fusien Bijl de Vroe maandag in een gesprek met NRC (https://www.nrc.nl/nieuws/2019/01/06/vereniging-rembrandt-wil-oranjekunst-helpen-behouden-a3128103).
NRC, 8 januari 2019
https://www.nrc.nl/nieuws/2019/01/08/te-veilen-oranjekunst-van-prinses-christina-a3136062
Veiling kunst door Oranjes ’privékwestie’
Den Haag De Oranjes wordt geen strobreed in de weg gelegd om hun kunstbezittingen te veilen. Premier Rutte en minister Van Engelshoven (Cultuur) willen geen aparte regels voor de koninklijke familie bij het verkopen van hun privé-eigendom.
Ze reageren op vragen van D66. Die had liever dat kunstwerken als eerste aan Nederlandse musea zouden worden aangeboden, voordat ze de markt op gaan en in particuliere handen terecht komen.
Onlangs werd bekend dat er binnenkort onder meer een tekening van Peter Paul Rubens onder de hamer komt. Volgens het kabinet is hier niets mis mee, want gaat het om privé bezit. “Er is geen aanleiding om voor de koninklijke familie een uitzondering te maken op algemeen gevolgde procedures”, schrijven Rutte en Van Engelshoven aan de Tweede Kamer. Rutte noemt de zaak ’een privé kwestie’.
De Telegraaf, 13 januari 2019
Meer informatie:
https://robscholtemuseum.nl/?s=Sjarel+Ex
https://robscholtemuseum.nl/?s=Peter+Paul+Rubens
https://robscholtemuseum.nl/nos-oranjes-incasseren-opbrengst-kunstbezit-zelf/
Erfopvolging geldt in de sociologie als een kenmerk van een primitieve samenleving. Mede daarom ben ik republikein. Voor mij is dat extra reden om mijn onderbuikgevoelens extra goed in de gaten te houden bij dit soort zaken. Maar dat blijkt niet iedereen te lukken. Prinsen Christina maakt geen deel uit van het koninklijk huis en heeft nog nooit een vergoeding van de Nederlandse staat ontvangen. Zij moet zichzelf in leven houden. Het laten veilen van kunstvoorwerpen waarop geen exportverbod rust, is daartoe voor iedere Nederlander een legitiem middel. Het maken van onderscheid tussen iemand die prinses -of wat voor flauwekul dan ook- zou zijn en ‘gewone’ Nederlanders wijs ik volstrekt van de hand. Dat geldt niet alleen voor het toekennen van privileges, maar ook voor het inperken van (verkoop)rechten die iedere Nederlander ongeacht zijn afkomst heeft.
Ik word hier echt helemaal gek van. “Directeur van museum Boijmans van Beuningen Sjarel Ex doet een dringend beroep op de koninklijke familie om een reeks dure kunstwerken niet te laten veilen”. De koninklijke familie veilt niks, prinses Christina veil iets. Zij is handelingsbekwaam en de rest van haar familie heeft er niks mee te maken als zij haar eigendommen wil verkopen. En even verder: “De kunstverkoop komt de Oranjes op veel kritiek te staan”. Wel ja, DE Oranjes…. En als klap op de vuurpijl: “Saillant: prinses Beatrix is al 39 jaar beschermvrouwe van de vereniging Rembrandt”. Verplicht dat Beatrix om haar zus te gaan betuttelen, waardoor Christina haar spullen niet mag verkopen?? Juist als republikein, eis ik dat de Nederlandse wet, het Nederlandse recht en de Nederlandse ongeschreven fatsoensnormen voor iedereen op gelijke wijze gelden, ongeacht zijn afkomst.
Ik heb nooit begrepen waarom wij met zijn allen zo wreed zijn, om sommigen van ons in een gouden kooi apart te zetten. Afgrijselijk lijkt me dat! Ja, wordt er altijd geroepen, maar ze willen het zelf. Je kunt toch afstand doen van je ‘recht’ op een gouden kooi? Forget it. Deze afschuwelijke zaak bewijst dat. Prinses Christina heeft afstand gedaan van haar recht op de troon en ontvangt daardoor geen enkele vergoeding van de Nederlandse staat. Maar ze zit nog steeds in die fucking gouden kooi waar ze nooit om gevraagd heeft. En wat gebeurt en nou? De gouden kooi begint ook nog eens te roesten. Tijd om dat ding te renoveren en opnieuw in te richten. Wie gaat dat betalen? Christina! En dan zou ze daarvoor niet wat van haar eigen shit mogen verkopen? Ophef overal. En exact dat is altijd mijn voornaamste argument geweest om republikein te worden. Een koninklijk huis is onmenselijk. De ellendige die erin geboren wordt zal er nooit uit kunnen ontvluchten. Ook niet als hij of zij dat wil. Christina heeft keer op keer aangegeven, dat zij een zo normaal mogelijk leven wil hebben. Dat wordt haar niet gegund. Letterlijk een klacht bij Amnesty International waard.