Jean Pierre Rawie – Heel Nederland, de universiteit voorop, lijdt aan de Engelse ziekte
Mij gewerd een uitnodiging van de Groningse Alma Mater een lezing te houden over mijn dichtwerk en deszelfs totstandkoming. Reis en verblijfkosten zouden worden vergoed, maar omdat ik zo’n 200 meter van het Academiegebouw woon, speelde dat geen rol van betekenis. De in dit soort zaken gebruikelijke karige universitaire tegemoetkoming was evenwel niet de reden, waarom ik deze invitatie heb afgeslagen.
De voordracht zou namelijk, waar het een bijeenkomst in het kader van internationale betrekkingen betrof, in het Engels gehouden moeten worden. Het komt me vrij krankjorum voor aan een Nederlandse hogeschool in het Engels over Nederlandse poëzie te spreken, temeer als ter illustratie aangevoerde citaten eveneens vertaald dienen te worden.
Ziekte
Heel Nederland, de universiteit voorop, lijdt aan de Engelse ziekte. In academische boekwinkels is tegenwoordig vrijwel geen enkele andere vreemde taal verkrijgbaar, en steeds meer colleges worden in het Engels gegeven. Ook tijdens de introductieweek is dat de voertaal. Wij zijn daarin, vergeleken met andere landen, uniek (‘Wij lopen daarin voorop’, zullen de Poppema’s en Sterkens zeggen); het is ondenkbaar, dat Fransen of Italianen hun eigen taal op vergelijkbare wijze zouden verloochenen. Als je in die landen wilt studeren, moet je Frans of Italiaans leren.
Tot voor kort gold dat bij ons ook. In de vorige eeuw deden om de één of andere reden veel Noren hier Medicijnen. Die maakten zich binnen de kortste keren het Nederlands eigen, zij het met een Groningse tongval, en tapten, is mij verteld, al snel de goorste moppen, zoals u weet een onmiskenbaar teken van taalbeheersing.
Verknochtheid
Toen koningin Wilhelmina in 1914 in Groningen (!) een eredoctoraat in de Nederlandse Letteren ontving, getuigde zij van haar ‘verknochtheid aan onze wonderschoone taal, de bezielende kracht, die van haar uitgaat en de beteekenis, die zij heeft zoowel voor mijn leven als voor dat van ons geheele volk’. Het is goed, dat de vorstin de huidige ontwikkeling niet hoeft mee te maken.
De Nijmeegse hoogleraar Neerlandistiek Lotte Jensen kloeg er kortelings in de Volkskrant over dat zij haar vak niet meer op master niveau kon doceren, omdat zelfs werkstukken over Vondel in het Engels gesteld dienden te worden, inclusief aangehaalde versregels, die ad hoc vertaald moesten worden.
Weemoed
Het stemt weemoedig te bedenken, dat de situatie in de Gouden Eeuw volstrekt anders was. Beroemde buitenlandse schrijvers als de Duitser Andreas Gryphius en de Brit John Milton namen Vondel ten voorbeeld. Milton schijnt, inzonderheid om diens treurspelen te kunnen lezen, Nederlands geleerd te hebben, en modelleerde zijn Paradise lost naar Vondels Lucifer. Er ging wel eens iets fout: zo verduitste Martin Opitz het sonnet van Hooft Leidsterren van mijn hoop als Leitsternen meines Haupts, maar daar gaat het niet om. Onze taal en literatuur werden over de grenzen, vooral in het protestantse deel van Europa, gekend en bewonderd.
Voorbij
Dat hing er mee samen, dat de Republiek destijds een economische en militaire macht was, waarmee terdege rekening gehouden werd, en dat is – ach! – allang voorbij. De neergang is, vermoed ik, begonnen, toen wij in 1674 een grote slag dachten te slaan, en New York ruilden voor Suriname.
Nieuwsblad van het Noorden, 6 januari 2017, 11:54
Plaats een reactie