Jeroen de Baaij – de Achterkant van het Melkmeisje Ontrafeld…

Deze zomer toont Museum de Fundatie in Zwolle Rob Scholte’s Embroidery show. Scholte kocht de afgelopen jaren op rommelmarkten en in kringloopwinkels honderden borduurwerken op. Hij lijstte de werken omgekeerd in, waardoor de rafelige achterkanten zichtbaar worden. De huisvlijt van honderden enthousiaste amateurkunstenaars vormt zo samen één groot conceptueel kunstwerk.

Het melkmeisje is één van de meest beroemde werken van Johannes Vermeer. De bescheiden bediende in blauwe en gele kleren is een icoon binnen de Nederlandse kunst. Duizenden melkmeisjes moeten er verspreid over Nederland aan muren hangen. Steekje voor steekje is haar beeltenis door vele vlijtige handwerkers in de voetsporen van Johannes Vermeer op doek gebracht. Maar wie is de maker van het beeld? Johannes Vermeer? De Borduursters? Of toch Rob Scholte?

Het is aan de bezoeker van de tentoonstelling om deze interessante vraag te beantwoorden. Onmiskenbaar heeft ieder individueel borduurwerk zijn eigen stijl en kwaliteit. Ieder werk is anders qua kleur, grootte en gebruikte garen. Het is een geweldige vondst van Scholte om juist de achterkant van de borduurwerken te laten zien. Soms zijn de draden dik, dan weer dun, soms goed afgewerkt, maar vaak gemakzuchtig verlengd ‘omdat toch niemand dat ziet’. Juist door de achterkant te laten zien wordt het individuele karakter van ieder werk versterkt.

Borduurwerken zijn steeds minder populair. Borduursels worden minder gemaakt en de oude werken verdwijnen naar rommelmarkten, om plaats te maken voor moderne muurvulling zoals foto’s. Rob Scholte heeft op rommelmarkten alle borduurwerken opgekocht, die hij tegenkwam. Hij ziet het als typisch Nederlands cultuurgoed, wat bewaard moet worden.

Lopend door de zalen in Zwolle blijkt de enorme variatie in onderwerpen: landschappen, bloemen, leesplankjes maar ook heel veel nagemaakte schilderijen. Sommige afbeeldingen komen maar één keer voor, terwijl andere borduurwerken heel vaak zijn gemaakt. In de Fundatie hangen de werken gesorteerd bij elkaar en blijken sommige motieven wel heel populair. Er zijn tientallen borduursels van dezelfde zeeman, 9 laatste avondmalen (Leonardo da Vinci), 3 nachtwachten (Rembrandt van Rijn) en maar liefst 35 melkmeisjes (Johannes Vermeer).

Rob Scholte
The Embroidery Show toont Rob Scholte op zijn best. Zijn hele carrière is hij al bezig met vragen over eigendom van het beeld. Zo raakte hij in 1986 in de publiciteit, toen hij Manet’s Olympia op eigen wijze naschilderde en hiervoor ook gebruik maakte van andere beelden (‘Utopia’). Scholte werd neergezet als kopiist. Een bewering die hij niet aanvocht, maar gebruikte in zijn volgende werk. Hij schilderde het krantenartikel na en presenteerde het als nieuw kunstwerk.

Rob Scholte is terug aan het firmament. Nadat hij in 1994 zijn beide benen bij een aanslag, verhuisde hij naar Spanje en raakte hij uit de publiciteit. De laatste jaren is hij echter weer volop in de aandacht. Terug in Nederland, opende hij in 2013 zijn eigen museum in Den Helder en de afgelopen jaren is er regelmatig weer aandacht voor zijn nieuwe werk in musea. Juist in de tijd van internet en massamedia waarin beelden continue worden herbruikt en eigendomsrecht onder druk staat, is zijn werk relevant.

The Embroidery Show
In totaal zijn er in Museum de Fundatie nu honderden borduurwerken te zien en het is duidelijk dat het museum moeite heeft gehad om hiervoor een goede inrichting te vinden. Hierdoor zijn sommige werken weggestopt in smalle hoekjes en gangetjes. Ook zouden sommige series van veelvoorkomende onderwerpen soms net wat extra ruimte kunnen gebruiken. Nu vallen bijzondere combinaties, weg in de veelheid van de collectie.

Museum de Fundatie laat met ‘the Embroidery Show’ opnieuw zien dat het verrassend durft te programmeren. De tentoonstelling is zeer toegankelijk en brengt zo hedendaagse kunst naar een groot publiek. En wie weet inspireert het zelfs sommige bezoekers om hun eigen melkmeisje te gaan borduren!

Rob Scholte – the Embroidery Show
Museum de Fundatie, Zwolle
t/m 18 september 2016

Vensters bezoekt jaarlijks de belangrijkste tentoonstellingen in Nederland en brengt verslag uit op de website. Daarnaast kijken we ook regelmatig over de grens en bezoeken we tentoonstellingen in België, Duitsland, Frankrijk en Engeland. Een overzicht van alle verslagen is hier te vinden: https://kunstvensters.com/musea/tentoonstellingen/.

Vensters, Uw on-line kunstmagazine met een frisse blik op kunst, 26 mei 2016

https://kunstvensters.com/2016/05/26/de-achterkant-van-het-melkmeisje-ontrafeld/