Jan T. Bremer – Sardien roken op de plek van de gebombardeerde huisjes in de Torenstraat

20 december 2019Businessplan, Home, Locatie, Media0

Den Helder – Al in de alleroudst bewaard gebleven geschriften over de bewoners van het eiland Huisduinen is sprake van visserij en visverwerking. Platvis werd gedroogd in droog tuinen, rondvis gerookt. En natuurlijk werd er gezouten, als het zout tenminste betaalbaar was. Tijdens de zeventiende en achttiende eeuw was met name de goudgele ’Heldersche bokking’ beroemd.

Over gerookte sardien lees je pas in verhalen over het oude Helder van zo’n eeuw geleden. In diezelfde tijd ontstonden er ook ’droog tuinen’ en ’bokking hangen’ in de Pilo. Bekende rokerijen in de jaren van mijn jeugd waren Van Zwagerman, gebroeders Kraan en ome Piet Bijl. Ja, ik mocht ’ome’ zeggen, want hij was de schoonvader van tante Ali, een zuster van mijn moeder.

Ook in het latere stadscentrum (Goverstraat, Sluisdijkbuurt) stonden toen nog rokerijen, hetgeen zo nu en dan hevige protesten van omwonenden gaf. Zo hebben de bewoners van de Vroonstraat het (in 1888) gepresteerd met succes in beroep te gaan tegen een door het gemeentebestuur afgegeven vergunning voor de visrokerij in hun straat. De Raad van State gaf hen gelijk: geen visrokerij in een woonbuurt.

Blijkbaar was het niet iedereen gegeven op de juiste manier te protesteren, want ingezonden brieven in de Heldersche Courant kort voor de Tweede Wereldoorlog (1940-1945) tegen de rokerijen in de Visbuurt haalden weinig uit. Krantenadvertenties van vishandelaren in die vooroorlogse jaren geven een aardig overzicht van het aanbod aan vis: in februari sardien en bokking, in maart gerookte bak bokking en puike strobokking, vette ponen en gerookte sardines.

In de maand juni is het de tijd voor gerookte pietermannen, in juli tot augustus voor de kermispaling en nog veel meer: gerookte makrelen, ponen, pietermannen en scharren. In september is sprake van gebakken spiering en in het najaar waren er vooral gerookte ponen, heilbot en sardien.

Die sardien werd uitvoerig besproken in de Heldersche krant van 1 november 1924: ’Nog was October niet ten einde of men probeerde, toen de Oostenwind weer was verdwenen en de Zuidwester stevig had doorgestaan, in de haven de vangst op sardien. En men had al dadelijk succes (…) Evenals de haringvangst in het voorjaar werd ín het najaar de sardien vangst hoopvol begroet.’

Het sardien vangen gebeurde, toen althans, met vletten in de haven en onder dijk. Was de prijs hoog dan verdween de sardien naar elders. ’Doch daalt de prijs en is de vangst groot dan horen we in de straten de schelle jongensstemmen ’sardien, sardien!’ schetterden hier ter stede een echt najaarsgeluid, het geeft iets bijzonder en eigens aan de plaats.’

Het is wat ik me herinner dat er tijdens de oorlog af en toe inderdaad een overdaad aan sardien was. Dan had moeder Lena zo maar een emmer vol sardien.

Ze zette ze in ’t zuur, voor komende armoetijden, maar ’t overgrote deel werd gewoon gekookt en met de aardappels voor elkaar gestampt. We hadden als jongens altijd honger en we aten wel. Nou ja, ik zie broer Piet nog zo’n sardien graat omhooghouden, zo van: moet ik dat óók eten? ’Ja Piet‘, zei moeder, daar zit kalk in. Goed voor de botten.’

Rook vat

In zijn wanhoop heeft Piet bij een volgende gelegenheid dood gemoederd een zootje sardien meegenomen naar onze hut, op de plek van de gebombardeerde huisjes in de Torenstraat.

En daar hebben we de sardientjes, geregen aan de breinaalden van moeder Lena, gerookt boven een rokend vuur in een van puinstenen gemaakt rook vat. We vonden ze heerlijk, onze sardines. Vanuit de Torenstraat protesteerde niemand tegen de rook. Er woonde immers ook bijna niemand meer.

Helderse Courant, 15 december 2019, 21:18

https://www.noordhollandsdagblad.nl/cnt/dmf20191215_63258848/uit-beeld-sardien-roken-op-de-plek-van-de-gebombardeerde-huisjes-in-de-torenstraat

Dit delen:

Plaats een reactie Reactie annuleren