In-Soo Radstake – Wie saneert de NPO?

Eind 2016 lanceerde Forum voor Democratie (FvD) van Thierry Baudet een 10 punten plan voor de sanering van de Nederlandse Publieke Omroep (NPO). Bijna tegelijkertijd startten zij een petitie, die sindsdien bijna 20.000 keer is ondertekend, waarvan zo’n 4000 keer recent. Deze groei heeft te maken met de opmars van FvD, dat in zeer korte tijd meer dan 10.000 leden heeft verworven, ruim 100.000 volgers telt op Facebook en bijna 15.000 abonnees op YouTube.

Is dit veel? Nee, niet als je het vergelijkt met het aantal leden van publieke omroepen in Nederland, ruim 3,5 miljoen. Maar dat is slechts kijkcijfer fetisjisme of scorebord journalistiek. En dat is nou precies waar de NPO vanaf moet.

Baudet stelt, dat de NPO 900 miljoen euro belastinggeld per jaar ontvangt (correct) en dat “voor dit geld de Nederlandse bevolking niet goed wordt voorgelicht. Sterker: de publieke en politieke meningsvorming wordt stelselmatig gemanipuleerd.”

De meningen zijn zeer verdeeld over de vraag, of hij daar gelijk in heeft en de vraag is, of dit ook relevant is in deze. Zijn constatering is die van een symptoom van een uitdijende, zelf feliciterende organisatie opererend binnen een gedateerd systeem met een zeer beperkt zelfreinigend vermogen, dat gericht is het consolideren van datzelfde systeem.

“Met andere woorden: de NPO is een cash cow geworden voor Vadertje Staat!”

Baudet gaat in zijn lijstje – opmerkelijk genoeg – voorbij aan de financieringsstructuur achter de NPO. Sinds 2000 is het kijk en luistergeld afgeschaft en wordt de publieke omroep gefinancierd middels een belastingverhoging in schijf 1 van de inkomstenbelasting van maar liefst 1,1 procent punt. Het is al enige jaren duidelijk, dat deze maatregel de staatskas het dubbele opbrengt van de 900 miljoen, die het afdraagt aan de NPO. Met andere woorden: het is een cash cow geworden voor Vadertje Staat!

Dit betekent, simplistisch gerekend, dat 17 jaar lang jaarlijks 900 miljoen euro wat bedoeld was voor de NPO (ruim 15 miljard in totaal) is aangewend voor iets anders. Er zijn kringen, waarin dit diefstal heet, of oplichting, alleen komt de Nederlandse staat er mee weg. Begrijp mij niet verkeerd; ik pleit hier zeker niet voor een verhoging van het budget – wat meer dan royaal is – van de NPO. Het zou wel efficiënter en anders besteed kunnen worden.

Dat is onder meer te bereiken door een aantal punten uit het plan van Baudet uit te voeren. Zoals sportevenementen, verstrooiing en amusement overlaten aan commerciële partijen, het bestel terugbrengen naar twee kanalen, die gericht zijn op informatie, cultuur en documentaires en het afschaffen van reclame. Opvallend genoeg behoren deze punten in grote lijnen ook tot het Grote NPO Hervormingsplan van staatssecretaris Dekker (VVD), dat hopeloos mislukt is.

De macht van de omroepen bleek te groot. Na een uitvoerige lobby bleef er vrijwel niets over van Dekkers plannen, waarin de kerntaak van de NPO beperkt zou worden tot educatie, informatie en cultuur en waarbij amusement als doel op zich zou worden geschrapt.

“De macht van de omroepen bleek te groot. Na een uitvoerige lobby bleef er vrijwel niets over van Dekkers plannen”

Ook zou het bestel open gesteld worden voor externe producenten, die zónder omroep direct bij de NPO voorstellen konden presenteren en – na goedkeuring – zelfstandig konden maken.

Dat ging de omroepen natuurlijk een stap te ver. Ze zijn zelf namelijk verworden tot 100 procent gesubsidieerde niet risicodragende productiemaatschappijen van ongekende schaal, die concurreren met vrije producenten en makers. Ze hebben afgedwongen, dat externe producenten nog altijd de steun nodig hebben van een omroep om hun programma te realiseren en monopoliseren hiermee alle uitzendkanalen.

Zo blijven zij de poortwachter, terwijl de bedoeling juist was om het bestel open te breken en minder macht te leggen bij de omroepen.

Zelfs na jaren van lobbyen en onderhandelen met onwillige omroepen en politici, is het de staatssecretaris niet gelukt om de nodige veranderingen er doorheen te krijgen, dus hoe kunnen Baudet en de zijnen het dan wél voor elkaar krijgen? Wellicht ligt er een kans in het ter verantwoording roepen van politieke partijen, Kabinet en Kamers over de diefstal, die inmiddels 17 jaar lang stelselmatig gepleegd wordt op de Nederlandse bevolking door belasting te heffen voor een pluriforme NPO en deze daarvoor niet volledig aan te wenden. Dit kun je bijvoorbeeld doen door de 1,1 procent punt NPO belasting te halveren, waardoor de NPO voor de belastingbetaler nog goedkoper wordt, dan het al is, maar er wel voor te zorgen, dat de resterende bijdrage ook 100 procent ingezet wordt, waarvoor het bedoeld is.

Wellicht ligt er een kans in het ter verantwoording roepen van politieke partijen, Kabinet en Kamers over de diefstal, die inmiddels 17 jaar lang stelselmatig gepleegd wordt

De besparing, die eerder genoemde zaken oplevert in financiële ruimte en zendtijd, kan dan volledig geïnvesteerd worden in externe producenten en partijen, die los van de omroepen programma’s maken naar eigen signatuur. Om te voorkomen, dat omroep of politiek hier alsnog een grote invloed op uitoefent, kan er een steeds wisselende onafhankelijke commissie of Raad van Toezicht (zoals FvD voorstelt) opgezet worden, waarin steeds nieuwe groepen kijkers zijn vertegenwoordigd, die deze plannen beoordeelt. Dit kan neer gezet worden in combinatie met vakmensen, die middels een uitgebreide assessment zijn geselecteerd, waardoor te verwachten valt, dat zij over die competenties beschikken, die nodig zijn om onafhankelijk te kunnen besluiten over de voorstellen, die binnenkomen.

Dus, beste Thierry en Forum voor Democratie, als het saneren van de Publieke Omroep jullie echt aan het hart gaat, moet je nog harder en vooral beter aan de slag, dan de staatssecretaris heeft gedaan en vooral gaan nadenken over hoe je dit doel werkelijk kunt bereiken.

In-Soo Radstake is producent van speelfilms, documentaires en directeur van CineCrowd.
@insooradstake

Lees ook:
In-Soo Radstake: Diversiteit in de Nederlandse film en tv sector: Change the system!
http://www.nederlandsmedianieuws.nl/Bioscoop-Columns/Column-In-Soo-Radstake-Diversiteit-in-de-Nederlandse-film-en-tv-sector-Change-the-system/

Nederlandse Media Nieuws, 27-07-2017 11:10:00

http://www.nederlandsmedianieuws.nl/Bioscoop-Columns/Column-In-Soo-Radstake-Wie-saneert-de-NPO/