Henriette Bucciarelli – Ook mevrouw Bulte dwaalt door het leven (34): Het Zelf

Mevrouw Bulte is op een interessant artikel gestoten.
‘Zarasthustra en het Zelf”. Mevrouw Bulte proeft de woorden in haar mond. Er gaat een enorme aantrekkingskracht van uit. Alsof ze in een oogopslag een der grootste filosofieën kan overzien, als ze maar dit ene artikel leest. Maar het is moeilijk. Er staan veel woorden in het Duits door heen, die het verhaal moeten toelichten, maar voor mevrouw Bulte eerder het bewijs zijn van een onbekende diepere wereld en geen van die zinnen kan een tipje van de sluier doen op lichten. Toch ploetert ze door. Ik doe, of ik een ketting maak, denkt ze hardnekkig. Ieder woordje, dat betekenis geeft, zal ik er aan rijgen en zo zal ik de puzzel rond krijgen.
Ieder mens in de Westerse wereld heeft een individueel Zelf, terwijl de Oosterse mens zijn Zelf op een collectieve manier beleeft, begrijpt ze na lang turen. Maar wat het Zelf precies is, wordt als bekend geacht en niet nader uitgelegd.
Dus mevrouw Bulte moet ergens een Zelf hebben. Een Zelf, waar ze niets van gemerkt heeft en waar ze tot nu toe zelfs niets over heeft gehoord.
Het is toch wat! Hoewel er wel meer in haar lijfje zal rond draaien, dat essentieel is en waar zij geen weet van heeft. Zo zie je maar, hoe een mens als een onwetend duizend pootje door het leven schuifelt, terwijl er een proces van miljarden jaren over heen gegaan is om hem te perfectioneren. Doch het Zelf is weer van een geheel andere orde. Het Zelf is zelfs niet te vangen in een reageerbuisje en met wetenschappelijke bewijzen.
Maar, dat het Zelf er is, weten alle groten der aarde en dat het in het Westen een ander Zelf is, dan in het Oosten, ook.
Dat men altijd over het Oosten en Westen spreekt, is op zich al een uiterst bevreemdende zaak, bepeinst mevrouw Bulte. Is de wereld niet rond? Kun je op een tennisbal het Oosten en Westen onderscheiden? Toch spreekt men daar als zo vanzelfsprekend over, dat mevrouw Bulte wel aan moet nemen, dat de mens markeringen heeft gevonden op het aardoppervlak.
Kijk, zo iemand als Zarathustra, iemand met zo’n naam alleen al, is een zeldzame uitschieter, die het Zelf bewust heeft kunnen vast stellen en dieper heeft onderzocht. En zo zullen er nog wel anderen geweest zijn. Het artikel noemt Jung, o, wat een bijzonder kerel was dat toch! Mevrouw Bulte kleurt ervan. Nietzsche, de man met de sombere achternaam, zal er ook wel fijne van geweten hebben. Alleen Stientje Bulte weet weer van niets. He, ze zucht er van.
Ze legt het artikel weg. Het was heerlijk om er even aan te snuiven, maar mevrouw Bulte is nog even ver als vanochtend. Het Zelf is niet meer, dan een woord, een wonderlijk begrip, dat haar intrigeert, maar waartoe ze geen toegang heeft.
En zou zij wel een Zelf hebben, zoals het artikel beweert? En wat is dat dan? Het Zelf kan haar identiteit niet zijn. Dat zou te gemakkelijk zijn. Bovendien kun je je identiteit precies omschrijven, misschien niet zo eenvoudig, maar het is mogelijk.
Het Zelf daarentegen is onveranderbaar, maar kan niet omschreven worden, staat er in de tekst. Het is als een gids, die alles het beste weet voor die ene persoon.
Iemands identiteit kan het dus niet zijn. Is niet iedereen een speelbal van factoren? Hoe wordt een mens niet beïnvloed door genen en afkomst bijvoorbeeld. Zou een door toeval samengestelde mens zijn eigen Zelf kunnen sturen? Nee, het is het Zelf, die de toevallig samengestelde mens leidt. Mevrouw Bulte schudt het hoofd als ze beseft, dat ze de gids, die haar moet leiden en zij zo wanhopig nodig heeft, niet eens iets kan vragen. Wat jammer nu toch allemaal.
Ze is onrustig. Nu de televisie aanzetten zou de kans weg nemen op ieder inzicht in een uiterst belangrijke kwestie. Echter hier zitten te peinzen in het luchtledige, brengt haar ook niet verder. Waarom speelt dat Zelf zo verstoppertje? Alles in de natuur is zo logisch en efficiënt en dan dit. Er klopt iets niet met dat Zelf. Waarom niet in al zijn glorie in het licht getreden met het verstand er deemoedig achteraan hobbelend. Of… misschien zit hem daar de kern. Dat verstand, he? Dat kan nogal eens blind zijn.
Het is, of mevrouw Bulte bijna de top van de Mount Everest heeft bereikt, maar in een oogwenk weer het dal in kan tuimelen. Houd het nog even vast, denkt ze, terwijl de gedachte aan een kopje koffie zich brutaal tussen haar verheven gedachten wurmt.
Wat zou haar Zelf daar wel niet van denken, een kopje koffie voor mevrouw Bulte? Het is bekend, dat koffie niet altijd gezond is. Eigenlijk is het, gelooft ze, een natuurlijke gifstof om insecten te verdelgen. En dat drinkt zij! Waarom gaan bij haar dan niet alle alarmbellen af? Waar dient zo een Zelf dan eigenlijk voor! Het houdt zich wijselijk stil, als een berg, die alles aanschouwt, maar zich niet verroert. Ze wordt een beetje kriegel over het gedrag van haar Zelf. In hoeveel valkuilen is ze al niet gelopen in haar leven! En haar Zelf stond er bij en keek er naar.
Je hebt toch je gezonde verstand, bijt ze zichzelf toe. Nou dan!
Ja, maar het Zelf gaat het verstand te boven, hoont er weer een stemmetje in haar.
Gelukkig maar, gelukkig maar, repliceert ze. Laat alles aan het verstand over en alle verwondering valt weg. Alles is zo klaar als een klontje. Het hart hoeft geen vreugde of verdriet te kennen en het leven zou alle glans verliezen. De verbinding met de hemel zou worden verbroken. Is dat niet het verschrikkelijkste wat een mens kan overkomen? Kijk, daar komt het Zelf om de hoek kijken. Het is als het ware een lijntje met God.
Pieterdejandosie, wat zijn dit voor gedachten! schrikt mevrouw Bulte. Voor iemand, die de klok hoort luiden, maar niet weet waar de klepel hangt, is ze wel heel stellig met haar beweringen. Maar ach, gedachten staan vrij en Zarathustra zal het wel nooit te weten komen. Alleen haar Zelf, beseft ze nu, registreert alles heel fijntjes.
Mevrouw Bulte verheft zich willoos en als geleid door een verre afstandsbediening loopt ze naar de keuken. Toch maar even een kopje koffie. Dat trekt haar weer terug naar het aardse bestaan. Ze zet het koffiefilter met al haar aandacht in de koffiefilter houder en doet er een flinke schep koffie in. Haar Zelf is er de stille getuige van en mevrouw Bulte weet het.