Gerard Termorshuizen – De roep om merdeka

De datering ‘Zondag 19 december 1948’ die Lucebert meegaf aan zijn ‘Minnebrief aan onze gemartelde bruid Indonesia’ had een bijzondere betekenis: op die dag begon het Nederlandse leger zijn tweede grote militaire actie tegen het voor haar vrijheid vechtende Indonesia. Luceberts gedicht was een protest: Nederland vergreep zich aan zijn ‘bruid’: In de eerste strofe toont deze zich nog in haar lieflijke gestalte:

zoete boeroeboedoer, je leende vrije voeten eens, – ik liep
melattiepassen ik zag je ogen waren sawahnat, – ik lachte
dan stond de rijst op van je nieuwe witte huid
ik boog mij als het dansen van de ritusboog en diende als het suikerriet

Maar aan het slot van het gedicht rest slechts gestamelde verbijstering:

hoeveel wreekt de bruidegom de bruid
als op java plassen bloed zij stuiptrekt
uitbuiters hun buit haar ogen oesters inslaan en uitzuigen?

Indië mocht niet verloren gaan. Allerlei motieven speelden hier een rol, economische natuurlijk maar ook de frustraties van de twee tegen Duitsland en Japan geleden nederlagen en van vijf jaar onderdrukking en vernedering: zij uitten zich in een drang naar wraak en rehabilitatie. Het moest uit zijn met Soekarno en zijn soekarilla’s, voortgekomen ‘uit het schuim van de maatschappij’, zoals de dichter Willem Brandt ze in 1946 presenteerde. En zo stuurde Nederland meer dan 100.000 militairen overzee en begon het de grootste oorlog die het ooit had gevoerd. Maar de geschiedenis had Nederlands aspiraties toen al achterhaald. Onder druk van een dreigend militair fiasco en van de internationale opinie legde ons land zich bij de nieuwe situatie neer en zag het zich – op wat onrendabele restantjes kolonie na – gereduceerd tot een smalle strook laagland aan de Noordzee.

Met het uitroepen van de Indonesische republiek op 17 augustus 1945
begon een periode van chaos en ellende, die pas ruim vier jaar later eindigde toen Nederland de soevereiniteit van zijn Oost-Indische bezittingen – met uitzondering overigens van Nieuw-Guinea – overdroeg aan Indonesië. Dat gebeurde op 27 december 1949.

http://www.dbnl.org/tekst/_ind004199601_01/_ind004199601_01_0008.php