Cor Hendriks – Gazarii: Katharen en Chazaren

Dit is een theoretische beschouwing over de overeenkomst tussen de woorden Gazarii, een sekte van ketters uit de 15e eeuw, en Chazaren, een volk in Rusland, dat een groot rijk had in de 8e eeuw (zie bovenstaande kaart).

De Gazarii worden genoemd in twee traktaten uit de 15de eeuw, namelijk in de anonieme ‘Errores Gazariorum’ uit 1436 en in Mathias von Kemnat’s Kroniek uit ±1475, die het heeft over de ‘ketzerei und sect, die allergroste, Gazariorum, das ist der unholden, und die bei der nacht faren uff besamen, offengabeln, katzen, bocken oder uff andern dingen darzu dienend’, d.w.z. over de ketterij en sekte, de allergrootste, van de Gazaren, wat is van de heksen en hen die ’s nachts vliegen op bezems, ovenvorken, katten, bokken of op andere dingen daartoe dienend.

De ‘Errores Gazarorum’ wordt besproken door Kathrin Utz Tremp. [1] De ondertitel van het traktaat luidt: ‘seu illorum qui scopam vel baculum equitare probantur’, oftewel van hen van wie men zegt dat zij een bezem of een stok berijden. De ‘Errores’ d.w.z. ‘dwalingen’ duiden erop, dat het traktaat niet door een aanhanger maar een tegenstander van de imaginaire sekte is geschreven en wel door een inquisiteur. De term ‘Gazarii’ is, aldus Utz Tremp, in gebruik in de 14e eeuw in Noord Italië en duidt oorspronkelijk Katharen aan, d.w.z. de ketterse sekte der katharen, die in de 13e eeuw over Zuid Frankrijk en Italië verspreid was.

De Katharen zijn door de Katholieke Kerk heftig bestreden en vrijwel geheel uitgeroeid, maar zijn blijven voortleven in de scheldwoorden ‘ketter’ in het Nederlands en ‘ketzer’ in het Duits.

In Piémont tijdens het proces van Giaveno in 1335 wordt de bijeenkomst van de ketters één keer aangeduid als ‘Gazaria’ en twee maal als ‘synagoge’. En bij het proces van Lanzo in 1373 wordt de sekte slechts één maal aangeduid als die van de ‘vaudois’; over het algemeen verschijnt deze als de ‘sekte van zijn meesters’, d.w.z. Pierre Garigli en Martin de Presbitero, of als de sekte van Pierre Garigli en van zijn ‘gazarii’. [2] (https://journals.openedition.org/crm/12545 : Dans le premier procès, celui de Giaveno (1335), la réunion des hérétiques est déjà désignée comme gazaria, à une seule reprise, et deux fois comme « synagogue ». L’inquisiteur du procès de Lanzo (1373), en revanche, s’intéresse davantage à la doctrine vaudoise qu’aux structures de la secte. La doctrine peut être caractérisée de radicale (donatiste, anti-cléricale), même si quelques questions visent déjà le catharisme. Ce n’est qu’à une seule reprise que la secte est désignée comme étant celle des « vaudois » ; en général, elle apparaît comme la « secte de ses maîtres », soit Pierre Garigli et Martin de Presbitero, ou comme la secte de Pierre Garigli et de ses ‘gazarii’. Quant au terme de gazarii, il est en usage au XIVe siècle au nord de l’Italie et désigne à l’origine les « cathares », c’est-à-dire la secte hérétique des cathares, répandue au XIIIe siècle au sud de la France, mais également en Italie […] Mais l’hypocrisie des sorciers et des sorcières pourraient aussi avoir des racines dans la polémique anti-juive : dans les ‘Errores Gazariorum’ (§ 18), nous trouvons une allusion à Judas posant une question hypocrite alors que Jésus, lors de la dernière Cène avec ses disciples, prédit qu’il allait être trahi. On retrouve aussi d’autres éléments de polémique anti-juive dans les ‘Errores Gazariorum’, en premier lieu le fait que la réunion des sorciers et des sorcières est désignée comme « synagogue », un terme auquel succèdera, à partir du milieu du XVe siècle, le terme de « sabbat ». Ce n’est pourtant pas seulement dans ce texte que le terme de « synagogue » est utilisé pour désigner les assemblées nocturnes : au Piémont, à la fin du XIVe siècle, il apparaît déjà pour caractériser les réunions hérétiques des vaudois (ou cathares). C’est probablement de là qu’il est parvenu – avec le terme de ‘gazarii’ – dans le traité des ‘Errores Gazariorum’.)

Varianten van de naam Gazarii zijn ouder dan de bovenstaande citaten.

Een citaat naar Lea I, 114f n.: In the eleventh-century quarrels the papalists held secret meetings in the Pattaria, and were contemptuously designated by their antagonists as Patarins – a name which was finally recognized and accepted by them. […] In Italy the word Cathari, vulgarized into Gazzari, was also commonly used, and came gradually to designate all heretics; the officials of the Inquisition were nicknamed Cazzagazzari (Cathari hunters), and even accepted the designation, and the word is still seen in the German Ketzer. The Cathari, from their Bulgarian origin, were also known as Bulgari, Bugari, Bulgri, Bugres – a word which has been retained with an infamous signification [i.e. homosexuals] in the English [bugger], French [bougre], and Italian vernaculars. […] The Crusaders who met the Paulicians (Παυλικανοί) in the East brought home the word and called them Publicani, or Popelicans.

De Gazzari, die gelijk worden gesteld met de Katharen, komen voor onder de naam Gazari in een pauselijk bericht uit 1198.

Pour le Languedoc, Innocent III conserve encore en 1198 l’énumération connue des hérétiques: Vaudois, Cathares, Patarins (litt.) mais, un an après, il reproche à l’archevêque de Vérone de ne pas avoir distingué, dans son excommunication, les ‘Gazaros’ (= Catharos)[,] des Arnaldistes, Pauvres de Lyon et Humiliés (litt.). [3]

La forme Gazaros (Cazaros) utilisée à la chancellerie pontificale en 1199 n’est pas particulière à Innocent III. Otton IV l’emploie en bannisant le 25 mars 1210 tous les hérétiques de Ferrare «Patarenos sive Cazaros» (litt.). Cette graphie assez spéciale reparaît dans les sources médiévales d’Italie, transcrites par Muratori (1741, 89A). Les fonctionnaires de l’Inquisition étaient même appelés : Cazzagazzari (chasseurs de cathares) [naar Lea]. [249]
Vers 1250-60, le frère prêcheur Etienne de Bourbon énumeré les hérétiques de son temps, les cite indifféremment mais précise que les termes Gazari vel Pathari sont coutumiers en Lombardie, alors que, en Teutonie, on emploie l’expression Cathares ou Catharistes (‘De septem donis…’, 300) «dicuntur [250] eciam a Lumbardis Gazari vel Pathari… a Theotonicis Katari vel Kathaariste».

De ontwikkeling van de Katharen wordt beschreven door George Faber:

The earliest flight of expatriated emigrants seems to have occurred in the year 755, during the reign of Constantine the son of Leo Isauricus. These fugitives were followed by others: for, shortly after the community was visited by Peter Siculus in the year 870, a considerable body of them passed over, from Asia into Thrace, whence they advanced into Bulgaria; and, if we may judge from the historian’s monitory address to the Archbishop of the latter province, he appears to have known and anticipated their intention. But, in Bulgaria, as might be expected from its dependence upon the Constantinopolitan Empire, they found little rest for the soles of their feet. Some, however, notwithstanding the persecution which there again relentlessly dogged them, still remained in that district: while others, fondly hoping, I suppose, to experience greater kindness in the papal regions of Europe, migrated further westward into Germany and Italy and France. Here they were distinguished by a variety of names, such as Patarins, Publicans, Gazarians, Turlupins, Runcarians or Dungarians apparently from Hungary, and Bulgarians certainly from Bulgaria: among which, that of Cathari or Puritans seems chiefly to have predominated, until, at length, from their abounding in the neighborhood of Albi, they received the appellation, by which they are now most commonly known, of Albigenses or Albisenses or Albigeois. In accordance with their acquisition of this last name, a very large proportion of them settled in Gascony and Languedoc and Provence and Aquitaine: and their original number was swelled by the rapid addition of myriads of native converts, whom the disciples of St. Paul successfully proselyted throughout those districts of Southern France, which, long maintaining a sort of independence upon the papacy, zealously opposed the idolatrous ordinances of the second Nicene Council, and showed small inclination to adopt the wild reveries of the nascent Transubstantialists. [4]

De Chazaren en Magog

There was also believed to be a connection between the Khazars and Magog, a son of Japhet. The ‘Life of Saint Abo of Tiflis’ (Tbilisi) said that the Khazars were savage «sons of Magog» who were «without religion, except that they recognize a god the creator.» Acccording to the Expositio in Matthaeum Evangelistam, a commentary on Matthew 24:14 written in 864 by the monk Christian of Stavalot, the Jewish Gazari or Gazares (Khazars) lived «in the lands of Gog and Magog». The Arab traveler ibn Fadlan wrote (in 921 or 922), «Some hold the opinion that Gog and Magog are the Khazars.» The Talmud, however, identified Magog with the White Huns and Gog with the Goths. Josephus, writing in the first century, associated Magog with the Scythians. Christian of Stavelot added that Alexander the Great «enclosed» or «shut in» the Gazari, but that they escaped. [Etc. Legende van de Rode Joden.] [Uit: Kevin Alan Brook, The Jews of Khazaria, 2005, p. 7] The ninth-century monk Druthmar of Aquitaine, in his commentary on Matthew 24:14 in Expositio in Matthaeum Evangelistam, stated that the Gazari, or Khazars, dwelt “in the lands of Gog and Magog” [5]: ‘there exist people under the sky in regions where no Christians can be found, whose name is Gog and Magog, and who are Huns; among them is one, called the Gazari [Khazars] who are circumcized and observe Judaism in its entirety.’ [6]

ID., 163: The Diaspora of the Khazars: There are many indications of a continual presence of Khazars in eastern Europe and other parts of the world. The Khazars settled in Hungary, Transylvania, Ukraine, the Byzantine Empire, Spain, southern Russia, the northern Caucasus, Azerbaijan, Egypt, and possibly also in the Middle East, Bulgaria, Lithuania, and other places. Some intermarried with other Jewish communities, while others merged with Muslim and Christian populations.

New: See: http://www.e-antropolog.ro/2012/04/the-khazar-jews-romanian-history-and-ethnographyi/

The most important conquest of the Khazar Empire was the Crimean Peninsula, where a few Khazar communities were to survive up to the modern era. This empire was in control of the Carpathian area, of the Panonia plain and of the medium and lower course of the Danube river. This situation lasted up to the 10th – 11th centuries, when the Khazar empire knew a territorial draw-back caused by the expansion of the Rhus population, of Scandinavian origin. The territories North of the Black Sea were lost at that time. The Mongol invasion from the 12th – 13th centuries was going to destroy the Khazar state surviving between the Kaspian and the Black Seas. […] Khazaria was “a cosmopolite country, opened to all sorts of cultural and religious influences; it was a surprising modern country, as compared to its neighbours”. Starting with the 9th century and especially during the 10th and 11th centuries, numerous Khazar communities emigrated and settled in Poland, Rhutenia, Hungary, Romania and in the Balkans, generating durable colonies; this migration happened having as a background the territorial decrement of the Khazar state in its originary space comprised between the Kaspien and Black Seas. The penetration of some small Khazar communities in Transylvania, by the vast transmigration process, throught the central and the South-Eastern Europe, of the former Khazar Empire population, is recorded by a series of papers. Etc.

Mijn conclusie is dat de Gazarii een vorm van de Katharen zijn en dat de koppeling met woord synagoge voor de bijeenkomst (later overgenomen door het woord sabbat) wijst op de Joodse invloed van de Khazaren, die zijn opgegaan in de Katharen.

Bijgevoegd zijn twee PDFs. De eerste is genaamd ‘Waren de Katharen Khazaren?’ Ik heb deze titel niet van mijzelf maar van een Nederlandse blogger, genaamd Geiserik, wiens teksten ik heb overgenomen (pp. 1-4). Dit wordt gevolgd door ‘Medieval quotes about Khazar Judaism’ (pp. 5-7). Het grootste deel van de PDF bestaat uit het tweedelige artikel ‘Gog, Magog, and the Kingdom of the Khazars’ van de website The Winds (pp. 8-24-36). Dit wordt gevolgd door het Wikipedia artikel ‘Khazar religion’ (pp. 37-39). Dan volgt hoofdstuk 31 ‘the Fourth Great Race War’ van ‘March of the Titans – The history of the White Race’ (pp. 40-46). Daarna volgen nog enige gerelateerde berichten van Geiserik (pp. 47-55).

Niet alle Khazaren zijn opgegaan in de Katharen; de meesten hielden vast aan het Joodse geloof en werden de Ashkenazi Joden van Oost Europa. Voor de achtergrond van Ashkenaz heb ik ook een infofile gemaakt.

De tweede PDF is genaamd ‘Ashkenaz infofile’ en begint met het gelijknamige Wikipedia artikel (pp. 1-5), gevolgd door een artikel van Philologos July 1, 2008, genaamd ‘The Origins of Ashkenaz’ (pp. 5-6), waarna een artikel van Shira Schoenberg, genaamd ‘Ashkenazim’ (pp. 7-10). Tot slot is er het artikel ‘Ashkenazi’ uit de New World Encyclopedia (pp. 10-16).

[1] Kathrin Utz Tremp, ‘La « naissance » du sabbat. Autour de l’arrière-plan hérétique des Errores Gazariorum,’ in: Cahiers de recherches médiévales et humanistes 22, 2011, 243-253.
[2] Utz Tremp, a.c. 249 naar G. G. Merlo, ‘Eretici et inquisitori nella società piemontese del trecento, con l’edizione dei processi tenuti a Giaveno dall’inquisitore Albeto de Castellario (1335) et nelle valli di Lanzo dall’inquisitore Tommaso di Casasco (1373)’, Turin, 1977.
[3] Conférence de Mlle Christine Thouzellier 1973, vol. 86, p. 248 (http://www.persee.fr/doc/ephe_0000-0002_1973_num_86_82_16902)
[4] Van http://www.godrules.net/library/faber/79faber7.htm (Faber, George Stanley, The History of the Ancient Vallenses and Albigenses, 1838; PDF p. 62)
[5] Omeljan Pritsak, The Khazar Kingdom’s Conversion to Judaism, Harvard Ukrainian Studies 3:2 (Sept, 1978): 271.
[6] Koestler, The Thirteenth Tribe, p. 81.

PDF’s:
Waren de Katharen Khazaren?
Ashkenaz infofile

Meer informatie:
https://robscholtemuseum.nl/cor-hendriks-velikovsky-de-khazaren-en-de-verdwenen-tien-stammen-van-israel/