Cor Hendriks – Danck-Predikatien (Engelsman: Staartman 3)

(Gedaen over de laste slach by Worchester, op den 28. September 1651. Door den General, OLIVER CROMVVEL. Matt. 10. vers. 34 &c.; Antwoordt, Op de Predicatien van den generael Oliver Cromwel gedaan over het 10. cap, Matt, vers. 5.)

Den Prins vant’t loos bedrog is op Godts stoel getreden,
En onderhout hier’tvolck met veel bedeckte reden
Waar door hy haar gemoet en hart aar heel vervveekt
Schoon dat het vol bedrogh en losen vonde steeckt.[1]

[Vervolg van het artikel van Elizabeth Staffell, ‘The Horrible Tail-Man and the Anglo-Dutch Wars’, p. 174-175]

De koppeling tussen Cromwell en de duivel was een topos van de koningsgezinden die gebruikt bleef worden in Engeland na de Restauratie in 1660. In 1648, het jaar voor de koningsmoord verscheen een royalist prent die Cromwell’s kabinet afbeeldde reeds in conferentie met de duivel. Het verhaal van een pact gesloten door Cromwell met de duivel verscheen voor het eerst in druk in het tweede deel van Laurence Echards ‘History of England’ van 1718. De deal zou zijn gesloten vóór de beslissende slag van Worchester in 1651, tijdens een bijeenkomst met de duivel in een bos (gadegeslagen door een zekere Kapitein Lindsey), en volgens de bepalingen ervan zou Cromwell alles wat hij wilde hebben voor zeven jaar, maar de duivel zou voor hem komen aan het eind van deze termijn. Cromwell stierf op 3/13 September 1658, de zevende verjaardag van zijn overwinning – een toevalligheid in datum die duidelijk te goed was om door zijn tegenstanders verspild te worden.
Diverse Nederlandse prenten van de vroege 1650er jaren lijken dit koningsgezinde thema na te galmen. Een print van 1651-2, die Cromwell afbeeldt een [fictieve] preek houdend na diezelfde slag van Worchester, met een Nederlandse toevoeging over de ware Christelijke aard, beeldt de predikant af met een kroon van pauwenveren en een lange slangachtige staart die achter hem oprijst. Dit weerklinkt in een gedicht genaamd ‘Protecteur Weerwolf’, waarin Cromwell de vermomde wolf is die doet of hij een herder is, en gerefereerd wordt aan ‘de Duivel die de Passie preekt’ – een Nederlandse frase voor hypocrisie (een vos die de Passie preekt heeft dezelfde connotatie).

De volgende aflevering heet ‘Op ’t vernietegen van ’t genaemde Engels Parlement’.

[1] Helaas is niet meer van het gedicht op deze pagina weergegeven.