Cor Hendriks – Als het regent en de zon schijnt (6): De duivel trouwt zijn dochter (with English summary)

In een ander Frans gezegde heet het:
‘Quand la pluie tombe en même temps que le soleit luit,
le diable bat sa femme et marie sa fille.’
(Wanneer de regen valt op dezelfde tijd als de zon schijnt, slaat de duivel zijn vrouw en trouwt zijn dochter.) Bij de Walen heet het: ‘Le diable qui bat sa mère et marie sa fille,’ of ook alleen: ‘C’est le diable qui marie sa fille,’ wat lijkt op wat in Dendermonde wordt gezegd als het dondert met zonneschijn: ‘Den duvel trouwt zijn dochter, hij speelt met kegelen.’ In Luik trouwt de duivel zijn dochter ‘au bois’ (in het bos) en in Verviers ‘dans un panier’ (in een mand). Ook in Frankrijk trouwt de duivel zijn dochter, soms zelfs zijn dochters, en in de Ardennen trouwt hij zijn dochter in het bos van Torcy.
In een spreuk uit Mecklenburg heet het: ‘Bei Regen und Sonnenschein zugleich stattet der Teufel seine Töchter aus.’ In Spanje heet het van de duivel: ‘ha casat una filla’ of ‘el diablo casa a su hija’, wat ook in Mexico bekend is.

In Wallonië wordt ook gezegd: ‘L’diâle qui s’mareie,’ evenals in Bulgarije en ook in Toscane trouwt de duivel zelf:
‘Quando è sole e piove
il diavolo mena moglie.

De Italianen kennen het gezegde ‘le nozze del diavolo’ voor het weerverschijnsel en zeggen dat hij gaat trouwen. En Strafforello heeft in ‘La Sapienza del Mondo’, Turijn 1870-1888, die alle spreuken behalve de Franse in het Italiaans vertaalt, de Duitse spreuk: ‘Wanneer het regent en de zon schijnt, is het bruiloft in de hel’, hetgeen moet zijn op zijn Oost-Fries:
‘’t regent un de Sünn schint:
’t is in de Höll’ Hochtîd.’
In Oldenburg ‘hollt de Düwel Hochtied’, evenals in Sleeswijk-Holstein en elders in het noorden van Duitsland.

In Spanje zegt men:
‘Cuando llueve y hace sol,
se casa el diablo.’
En in Argentinië weten ze nog met wie: ‘Se casa el diablo con la diabla en el infierno’: het is de duivel, die met de duivelin trouwt in de hel; of trouwt hij met een oude vrouw, zoals als de Catalanen zeggen (‘s’ha casat amb una vella’).

Ook in Servië en Macedonië trouwt de duivel (of trouwen de duivels), net als in Bulgarije en Roemenië. Zelfs in Turkije wordt gezegd, dat de duivel trouwt of de duivels trouwen of dat het huwelijk in de hel is en wel dat van de duivel en zijn dochter of dat de duivel zijn dochter[s] uithuwelijkt. Ook bij de Finnen kent men het huwelijk in de hel: er wordt gedanst: de duivel viert [zijn] huwelijk of het is het huwelijk van de zoon van de duivel, maar het kan ook de zoon van God zijn, die in diverse spreuken zijn huwelijk viert. In Lijfland zegt men ook: De duivelsmoeder drinkt huwelijksdrank.

Excursie: de donder

Knapp 1939, 79 heeft het over de donder als een ‘himmlisch Kegelspiel’, vanwaar men in Bigore (Hautes-Pyr.) en in het Waals zegt, als het dondert: ‘le bon Dieu joue aux quilles’, in Italië (Florence) kegelen (‘alle bocce’) de engelen evenals in Bourgogne, in Zwitsers Freiburg de apostelen en bij de Basken is het de duivel: ‘El diablo juega a los bolos.’ Op Corsica wordt de donder veroorzaakt door de duivel, die zijn vrouw aan de haren achter zich aan sleurt, terwijl in de ‘Alpes-Maritimes’ sprake is van een zekere ‘Baraban qui jette sa femme par la fenêtre’ (RTP 9, 332). In Catalonië wordt de donder toegeschreven aan de herrie van St. Pieters omtocht (‘canviar de pis sant Pere’, Amades 122) en in Italië zegt men: ‘Gesù Cristo trasporta i covoni di frumento all’ aia’ (verplaatst de korenschoof op het erf) (Ar. XV, 255). Cock-Teirlinck VI, 226: In Limburg: ‘Ze liggen boven aan ’t kegelen’ en in Denderleeuw:
‘’t Is Petrus, die aan ’t kegelen gaat
en vonken uit zijn lee(r)zen slaat!’
De eerste regel is ook in Posen bekend (Hess.Bl.f.Vk. 1904, 123).
In Zwaben is sprake van een gouden kegelspel, wanneer een regenboog zich vertoont en het dondert (Meyer 1891, 91 = Birlinger, Volkst. I, 83. 101).

Taylor 1931, 70: The French say: ‘The Devil is marrying his daughter (Le diable marie sa fille). In Zwitserland wordt van onweer gezegd: ‘Gott Vater rollt d’Brenta (melkvaten) über die Kellerstiegen’ (Mannhardt 1858, 26 naar J. Grimm, ‘Ueber die Namen des Donners’, 17). Ook in de VS: ‘Thunder is angels bowling’, vgl. in Noord-Duitsland als het dondert, zijn de engelen boven aan het kegelen (Baring-Gould 1995, 172: ‘the angels are playing skittles aloft’, uit 1865; Grimm III, 62: ‘uns herr speelt kegeln’, en ‘die Engel kegeln’). In Cantabria zegt men dat ze in de hemel aan het kegelen zijn (‘en el cielo están jugando a los bolos’; ALEC c. 54, P. 304, 500, 501, 504, maar in P. 503: ‘los vientos se chocan’, de winden botsen tegen elkaar). Ook in Wallonië is God aan het kegelen: èl bõ dyœ žǔ a gīy (le bon Dieu joue aux quilles) (ALW III, 115b: Mo 1, elders gezegd van St Pierre). Bij het Steinhudermeer zegt men, wanneer het dondert: ‘use Herrgott mangelt’ (Eckstein, HDA I, 1726 naar Kuhn, 14). De Ditmarsche boer zegt bij sterk onweer: ‘nu faert de Olde all wedder da bawen un haut mit sin Ex anne Räd,’ en meent dat de vonken, die erbij wegspringen, de bliksems zijn (Tiemann, in: HDA 7, 476 naar Golther, ‘Myth.’ 246; Kuhn, ‘Herabkunft’, 67; Müllenhoff, ‘Sagen’, 358 nº480; Schwartz, ‘Studien’, 29, 272). In het Alemaanse zei men, dat de herrie van de donder kwam van een ketel; in Argovie geloofde men dat de donder werd gemaakt door het gerol van de wagen van God of door de herrie van ‘tonneaux déchargée’ (losgeraakte tonnen, die van een wagen afrollen). Te Selzach in Zwitserland spelen drie reuzen met kegels, wanneer het dondert (Christinger 1965, 25, 155).

Wanneer een onweer nadert, zegt men in het Rijnland: ‘et sitt us, als wann et Düwelə kotze wöll’ (RheinWb VIII, 1152: Ahr, etc.); vgl. ID. IX, 615: ‘Et es su schwarz, als of et Wölf kotze wöll’; ‘du mäss e Gesech, als wann de Wolf kotze wölls’ (Rip); ‘Et es su schwarz, mer ment, et wöll Wölf rene’ (Köln, Dür, Aach, Eup).

In een artikel op internet (http://www.word-detective.com/ Last Edited by Orelando 01/10/12) herinnert de schrijver, dat zijn moeder toen hij klein was zei dat ‘thunder is the sound of giants bowling in the sky’. Het artikel heet ‘Monkey’s wedding’ en gaat over Vaux’ onderzoek en heeft als ondertitel: ‘In New York we used to say: The Donald is fixing his hair’ (voor een ‘sunshower’? Vgl. Word Detective: ‘In Brooklyn, we say: Big Tony is workin’ on his car.’).
Born, bred and lifelong Toledoan: We say that God or the angels are bowling during the rumbles and He or they get a strike when there is a loud BOOM!
I live in New York City, and when it’s raining while sunny, I say ‘they’re filming another film or tv series.’
In southern Alabama we call it ‘a slow news day’.

In La Réunion wordt voor de grap gezegd als het dondert: ‘Le Vieux ou Grand-Père (le bon Dieu) est en train de moudre son maìs la haute.’ (ALRé c. 54).

In het Hongaars is donderbui ‘egiháború’, lett. ‘oorlog in de hemel’ (‘egi’: hemels, hemel-; ‘háború’: oorlog, krijg).
In Servië wordt gezegd als het dondert, dat Sint Elia in zijn wagen over het hemelgewelf rijdt (Beccaria 1995, 70 = Mélusine, II, 43: F.S. Krauss: saint Élie fait rouler sa char dans le ciel). Volgens Russische boeren jaagt Elia in zijn wagen op duivels (Charles Phillips, in: Allan 1999b, 38).

Mannhardt (1853, 119) schrijft: Bij de Germanen werd de donder ‘rode trommel’ genoemd (ZfDM III, 126. 128). Bij de Letten heet de donder ‘hemeltrommelaar’ debbess bungotais (Schwenck, ‘Myth.d.Slaven’ 71). ID., 121: Onder het Noordse Volk bestonden de uitdrukkingen: ‘Godgubben åker (de goede Oude rijdt)’, ‘goffar kör (de goede Vader rijdt)’, wanneer het onweert. In het Zweeds heet het onweer ‘äska’ uit ‘âs-åka (Gottesfahrt)’, ON. ‘reið (wagen)’, ‘reiðarslag (wagengerol)’, ‘reiðarþruma (wagendonder)’, Ags. ‘þunorrâd (Thunars wagen)’; ON. ‘reiðarskjâlf’ is ‘tremor e fulmine’.
In ‘A Collection of Highland Rites and Customs’, een van de documenten opgenomen door Michael Hunter in ‘The Occult Laboratory’ (2001, 68; 36: ca. 1685), wordt gezegd: ‘The Commons think that Thunder is a Fight between ane old man and ane old wife, beating one an other with a Budget full of Air. A Budget is a Skin sew’d together wherein they use to put their meal.’ In the article ‘Transformations of the Lithuanian God Perkūnas’ (in: ‘Studia Mythologica Slavica’ III, 2000, 149ff) Nijolė Laurinkienė says: Once upon a time, long before Adam and Eve, God created Alijošius (Elia) and Anokas (Enoch), who would never die. It is said that seated by God in a fire cart full of flames (lightning), they ride in the skies. When they do this, people say – it thunders. Alijošius holds the reins, while Anokas pours the lightning out of the cart. … When Perkunas thunders, some people say that God, being angry, is scolding. The others claim that it is Elijšius who rides in his cart in the skies. … Or it is said that when it thunders, Alijošius rides a cart pulled by a pair of horses and hunts devils (‘velnius’) … Byelorussian beliefs relate thunder with an archangel Michael or St. Ilya hunting devils, hiding in a cottage, under a tree, or somewhere else. Ilya, who is said to express himself in thunder, fights and hunts devils with Perun’s arrows. 152: Thunderclap is caused by the noise of the wheels made by Perkūnas’ drive in the skies Children are told that St. Jurgis (Joris) is riding in the sky. Thunder is the result of the drive of St. Jurgis in his cart, while lightning is the product of the sparking from under the cart wheels.

English summary

A French proverb says when the rain fails at the same time that the sun shines, the devil beats his wife and marries his daughter. In Wallonia it is the devil who beats his mother and marries his daughter; or just that it is the devil that marries his daughter, which resembles what they say in Belgian Dendermonde when it thunders with sunshine: ‘The devil marries his daughter, he is playing at skittles.’ In Liege the devil marries his daughter in the woods, in Verviers in a basket, and in the Ardennes in the forest of Torcy.

In France also the devil marries his daughter, sometimes even his daughters. In Mecklenburg he gives his daughter her marriage portion. Also in Spain and Mexico the devil marries his daughter.

In Wallonia and Bulgaria they also say: ‘The devil is getting married.’ And also in Tuscany the devil marries. The Italians also speak of the weather phenomenon as ‘the marriage of the devil’, and say that he is getting married.

In East Friesland they say that there is a wedding in the hell. In Oldenburg and elsewhere in Northern Germany the devil celebrates a/his wedding. And in Spain they say the devil is getting married. In Argentine they know with whom: the devil is getting married with the she-devil in hell; or he marries an old woman, as they say in Catalonia. Also in Serbia and Macedonia the devil marries (or the devils marry), just like in Bulgaria and Rumania. Even in Turkey they say that the devil marries or the devils marry or that there is a wedding in hell, which is between the devil and his daughter, or he gives his daughter(s) in marriage. Also the Finns know of a marriage in hell: there is dancing: the devil celebrates a/his wedding or it is the wedding of the son of the devil, but it can also be the wedding of the son of God. In Livonia they have the saying: ‘The devil’s mother drinks marriage beverage.’

Excursus: the thunder

Knapp called the thunder a ‘heavenly game of skittles’, which is why they say in the High Pyrenees and in Wallonia, when it thunders, ‘the God Lord is playing with skittles, in Florence the angels are bowling, as well as the apostles in Swiss Freiburg, and the devil with the Basks. In Corsica the thunder is caused by the devil, dragging his wife behind him by the hair, while in the Alpes-Maritimes they speak about a certain ‘Baraban who throws his wife out of the window.’ In Catalan the thunder is ascribed to the noise made by the procession of Saint Peter, and in Italy they say, ‘Jesus Christ transports the grain-sheaves on the yard.’ In Dutch Limburg they say. ‘they are bowling above’, and in Flemish Denderleeuw they have a little rhyme that means: ‘It is Peter, who is bowling / and strikes sparks from his boots.’ The part about saint Peter bowling is also known in German Posen. In Swabia they speak of a golden bowling game when a rainbow appears and it thunders.
According to Taylor, the French say, ‘The Devil is marrying his daughter. In Switzerland they used to say about a thunderstorm: ‘God the Father is rolling the milk-tubs on the cellar stairs.’ Also in the USA they say, ‘Thunder is angels bowling’, compare in North Germany when it thunders the angels are playing skittles aloft; Our Lord is playing with skittles; or: the angels are bowling. In Cantabria they say, they are playing with skittles in heaven. Also in Wallonia the good Lord (or Saint Peter) plays with skittles. At the Steinhuder Lake they say when it thunders, ‘Our Lord God mangles.’ The farmer in Ditmarsch say of heavy thunderstorms, ‘Now the Old One is again riding aloft and beats with his axe on the wheel,’ and thinks that the sparks that fly off are the lightning flashes. In South Germany they say that the thunder is caused by a kettle; in Argovia they believe that the thunder is caused by the rolling of the wagon of God or by the noise of the tuns that came loose (and rolled off the wagon). In Swiss Selzach, three giants are playing with skittles, when it thunders.

When a thunderstorm approaches, they say in the Rhineland, ‘it looks as if the Devil wants to vomit’, or, ‘it is as black as if the wolf wants to vomit’; and: ‘you put on a face as when the wolf wants to vomit’; also, ‘It is so black, you would think, it wants to rain wolfs.’

In an article on the internet, the author Orelando remembers that his mother when he was little said that ‘thunder is the sound of giants bowling in the sky.’ The article is called ‘Monkey’s wedding’ and is about Vaux’ research and has as subtitle ‘In New York we used to say: The Donald is fixing his hair’ (which seems to indicate a sunshower – and not the current president elect Donald Trump! Compare Word Detective: ‘In Brooklyn, we say: Big Tony is workin’ on his car.’)
Born, bred and lifeling Toledoan: We say that God or the angels are bowling during the rumbles and He or they get a strike when there is a loud BOOM!
I live in New York City, and when it’s raining while sunny, I say ‘they’re filming another film or tv-series.’
In Southern Alabama, we call it ‘a slow news day’.

In La Réunion, they say as a joke when it thunders, ‘The Old One or Grandfather (the good Lord) is busy aloft mealing his corn.’

In Hungarian, a thunderstorm is ‘egiháború’, which means ‘war in heaven’ (‘egi’ = heavenly; ‘háború = war).
In Serbia, they say when it thunders that Saint Elias is riding in his wagon across the heavenly vault, according to Krauss, saint Elias lets his wagon roll in heaven. According to Russian farmers Elias is hunting for devils in his wagon.

Mannhardt writes, ‘The Germans called the thunder ‘red drum’. The thunder is called by the Latvians ‘heavenly drummer’. The Norse people had expressions like ‘the good Old One rides’, ‘the good Father rides’, when there was a thunderstorm. In Swedish a thunderstorm is called ‘äska’, which means ‘God’s ride’.
In ‘A Collection of Highland Rites and Customs’, one of the documents published by Michael Hunter in ‘The Occult Laboratory’ (2001, 68; 36: ca. 1685), it is said: ‘The Commons think that Thunder is a Fight between ane old man and ane old wife, beating one an other with a Budget full of Air. A Budget is a Skin sew’d together wherein they use to put their meal.’
In the article ‘Transformations of the Lithuanian God Perkūnas’ (in: ‘Studia Mythologica Slavica’ III, 2000, 149ff) Nijolė Laurinkienė says: Once upon a time, long before Adam and Eve, God created Alijošius (Elias) and Anokas (Enoch), who would never die. It is said that seated by God in a fire cart full of flames (lightning), they ride in the skies. When they do this, people say – it thunders. Alijošius holds the reins, while Anokas pours the lightning out of the cart. … When Perkunas thunders, some people say that God, being angry, is scolding. The others claim that it is Elijšius who rides in his cart in the skies. … Or it is said that when it thunders, Alijošius rides a cart pulled by a pair of horses and hunts devils (‘velnius’) … Byelorussian beliefs relate thunder with an archangel Michael or St. Ilya hunting devils, hiding in a cottage, under a tree, or somewhere else. Ilya, who is said to express himself in thunder, fights and hunts devils with Perun’s arrows. Thunderclap is caused by the noise of the wheels made by Perkūnas’ drive in the skies. Children are told that St. Jurgis (George) is riding in the sky. Thunder is the result of the drive of St. Jurgis in his cart, while lightning is the product of the sparking from under the cart wheels.

PDF:
Als het regent en de zon schijnt (6)