Chris Aalberts – In Den Helder (9): Welkom in Bureaucratistan, de regionale raadscommissie Noordkop
De gemeenteraad heeft steeds minder te zeggen
Gemeentepolitiek is sowieso al geen populair onderwerp, maar journalisten doen soms wel moedige pogingen de lokale politiek te verslaan. Er zijn echter lokale vergaderingen, waar werkelijk elke journalist met een grote boog omheen loopt. Donderdagavond vindt zo’n vergadering plaats, waar men nog nooit een journalist heeft gezien: de ‘regionale raadscommissie Noordkop’. Deze commissie is zo onbekend, dat er niet eens een officiële afkorting van is. Den Helder is een van de deelnemende gemeenten. Er bestaan in den lande meer van dit soort vage samenwerkingsverbanden.
Deze avond zijn er raadsleden van Den Helder, Schagen, Texel en Hollands Kroon bijeen in het gemeentehuis van Schagen. Alle fracties uit de Helderse gemeenteraad komen met een afvaardiging van één raadslid. Hetzelfde geldt voor de andere gemeenten. Alle politieke partijen uit alle vier de gemeenteraden zijn dus aanwezig. Ten minste, als iedereen zou komen opdagen. Er zijn aardig wat afmeldingen en afwezigen, ook uit Den Helder. Het verloop van de bijeenkomst verklaart, waarom niet alleen journalisten, maar ook raadsleden geen zin hebben. Een Helders raadslid zit anderhalf uur lang te knikkebollen.
Burgers op veilige afstand
Uw verslaggever vraagt een van de raadsleden, hoe vaak deze commissie plaats vindt. Een paar keer per jaar misschien? Het raadslid roept uit, dat hij hoopt van niet. Hij gaat voor het einde weg en hij is niet de enige. Anderen komen te laat. Het publiek van deze vergadering bestaat uit zo’n twintig mensen, maar al snel blijken, dat helemaal geen geïnteresseerde burgers te zijn. Het zijn ambtenaren en wethouders en opvallend genoeg ook nog wat raadsleden, die zijn vergeten aan de vergadertafel plaats te nemen. Burgers, journalisten én politici blijven hier op veilige afstand.
Deze raadscommissie ‘is eigenlijk niks’, legt een ambtenaar uit. Het orgaan heeft geen formele status en kan geen beslissingen nemen. Wel kan de commissie de vier gemeenteraden adviseren en dus zaken afstemmen. Er zijn twee redenen om deze commissie te houden: het regionale stimuleringsprogramma De Kop Werkt en de GR’s. Die afkorting blijkt voor ‘gemeenschappelijke regelingen’ te staan: instellingen, die werken voor meerdere gemeenten. Dat zijn er in dit geval vier: een regionaal archief, de veiligheidsregio, de GGD en de RUD.
Geld nodig voor de RUD
Vanavond gaat het om de RUD. Dit is een uitvoeringsdienst, die vier jaar geleden in het leven is geroepen. Het vreemde is: dit is niet de uitvoeringsdienst van de vier aanwezige gemeenten. Er doen namelijk nog eens dertien andere gemeenten aan deze RUD mee. De interim directeur geeft een presentatie, hoe het met de dienst gaat. Zoals de naam ‘interim directeur’ al suggereert, gaat het niet best. De organisatie heeft bezuinigd en gereorganiseerd, nadat deze ontstond uit een fusie van verschillende milieudiensten.
De RUD kampt met achterstanden op het gebied van ICT, HRM, communicatie en visieontwikkeling, meldt de directeur. Dat kost geld. Het is de bedoeling, dat dit wordt opgehoest door de aangesloten gemeenten, waaronder de vier gemeenten in deze commissie. Wellicht dat sommige raadsleden graag van de gemeentelijke verbintenis met de RUD af willen, maar meedoen is verplicht, de inkomsten van de RUD komen uitsluitend van de deelnemende gemeenten en het gaat grotendeels om wettelijke taken. Sommige raadsleden sputteren tegen: hoe kan het dat er achterstanden zijn?
Niet te veel over de uitvoering
Dan grijpt de voorzitter in. ‘Dit gaat te veel in op de uitvoering’, zegt hij streng. De raadsleden, die hier vragen over hebben moeten die maar via het bestuur stellen. Het bestuur van de RUD bestaat uit wethouders van de aangesloten gemeenten. Normaliter legt de directeur van de RUD sowieso alleen verantwoording af aan die wethouders en niet aan raadsleden. Eigenlijk vindt er deze avond dus een unieke gebeurtenis plaats, want voor het eerst zien de raadsleden de directeur aan wie ze jaarlijks als gemeente verplicht geld afdragen.
Kunnen de raadsleden weten, of de RUD het extra geld ook echt nodig heeft? Of smijt de RUD het over de balk? Raadsleden zijn afhankelijk van de informatievoorziening van hun wethouder, maar die weet het ook niet precies. Hij heeft hooguit een globaal beeld van de interne organisatie van de RUD. Raadsleden kunnen hun ongenoegen kenbaar maken aan hun eigen wethouder, die daar vervolgens met de wethouders van de andere gemeenten over gaat vergaderen. Als die wethouders het onderling oneens zijn, verandert er sowieso niks. Gemeenten moeten dus samenwerken om een vuist te maken.
Redenen voor een wonderlijke vergadering
Zo komen we bij de reden voor deze wonderlijke vergadering. In de RUD participeren zeventien gemeenten maar individueel hebben ze allemaal nauwelijks invloed. Het is dus slim om met meerdere gemeenten samen één standpunt in te nemen. Daarom is deze regionale raadscommissie ontstaan: er kan geprobeerd worden om met de vier gemeenteraden tot een gezamenlijk standpunt te komen. Als de gemeenteraden elk een eigen standpunt ontwikkelen hebben ze zeker géén invloed: het stemgewicht van hun wethouders in het bestuur van de RUD is te klein. Samen kunnen ze wellicht wel iets bereiken.
Zo leren we over de democratische ellende, die dit soort gemeenschappelijke regelingen brengen. Deze regelingen zijn er om de overheid beter en efficiënter te laten werken, maar het nadeel is, dat de democratie het onderspit delft. Vroeger was de eigen gemeentelijke milieudienst inefficiënt en duur, maar er was wel politieke controle over. Als de milieudienst financiële tekorten had, kon de wethouder naar huis worden gestuurd. Nu kunnen raadsleden hoog of laag springen, maar ze kunnen alleen de gemeentelijke portemonnee trekken.
Steun de verslaggeving van Chris Aalberts via crowdfundingplatform Voor de Kunst (https://www.voordekunst.nl), voor meer verslaggeving over de Haagse en lokale politiek in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van 2018. Doneer hier: https://www.voordekunst.nl/projecten/5813-meer-macht-voor-nieuwe-partijen.
The Post Online, 20-10-2017
Plaats een reactie