Bo-Anne van Egmond – Studentes gaan schimmel op kunst De Nollen te lijf
Het is stil in Vergilius. Of stil… Wie goed luistert hoort het zachte geboen met een watje of licht geschraap met een scalpel. In de verte klinkt het gezang van een vogel. Opeens klinkt de stem van Vera Tolstoj. “Krijg jij het weg, Nico?”, vraagt de restaurator in opleiding aan haar begeleider. En vanaf zijn steiger komt er een instemmend antwoord; ook dit deel van het kunstwerk van R.W. van de Wint is weer vrij van schimmel.
Vera Tolstoj (27), Lynn van Rijnsoever (28) en Renate Oosterloo (24) volgen alle drie de vierjarige masteropleiding Conservering en Restauratie van Cultureel Erfgoed aan de Universiteit van Amsterdam. De afgelopen weken hebben zij intensief gewerkt aan het werk Vergilius op het terrein van De Nollen in Den Helder, nadat er een uitgebreide (microscopische) studie aan vooraf is gegaan. “In Jip-en-janneketaal: er is een schimmel die het werk kapot vreet’”, legt Oosterloo uit. “Onze eerste taak is nu om het werk te beschermen, door de schimmel te verwijderen.” Met de ene helft zijn de zogeheten rio’s nu klaar, het andere deel staat op hen te wachten. En na verder onderzoek volgt op termijn het werk Aether II nog.
Temperatuur
Van de Wint begon in 1986 te werken aan Vergilius. En ondanks dat het werk altijd in een overdekte ruimte is tentoongesteld, heeft het altijd last gehad van de weersomstandigheden. “De temperatuur kan hier binnen een uur van 27 graden naar 12 graden zakken. Dat is echt het allerergste voor een interieur”, zegt Tolstoj serieus. “Het klimaat is oncontroleerbaar. Dat brengt alle grote problemen met zich mee.”
Zoals de schimmel, die vooral een voorkeur lijkt te hebben voor de oranje verf. ,,Er is hier ook continu een luchtvochtigheid van boven de 55 procent, ideaal voor schimmels.’’ Maar omdat het object in een duinlandschap staat, komen er ook allerlei insecten, spinnen en andere kruipende wezens binnen. Die met hun uitwerpselen ook weer het kunstwerk aantasten.
Met water en een gel die speciaal ontwikkeld is voor Vergilius, halen de restauratoren de zwarte laag die over het kunstwerk zit, weg. In de gel zit onder meer xanthan (“Een verdikkingsmiddel dat ook in mosterd van Remia zit”, weet Oosterloo), citroenzuur en trinatriumcitraat. Ze mengen dit allemaal samen in hun laboratorium ter plaatse. Oosterloo vertelt dat de schimmel hardnekkig is: “De zwarte laag is nog makkelijk te verwijderen, maar er zit ook een witte laag onder. Die is moeilijker weg te halen. Plaatselijk werken we met een scalpel en een loep bril op ons hoofd. Als je die bril op hebt, lijkt het alsof je met een veel groter oppervlak bezig bent. Dan is het niet meer zo’n priegelwerk.”
Goede olieverf
Volgens begeleider Nico van der Woude, senior restaurator historische binnenruimten, heeft Van de Wint goede olieverf gebruikt. “Anders had het al eerder gerestaureerd moeten worden. Maar het is nu helemaal mat geslagen. We kunnen het een vernis geven waardoor het weer veel meer glans of gloed heeft. Dat doen we nu niet, want misschien doen we wel afbreuk aan het idee van de kunstenaar.” Daarom is er steeds overleg met de zoons van R.W. van de Wint, Gijs en Ruud, en zijn weduwe. Oosterloo: “Dat is op zich wel prettig, omdat we anders echt in de boeken hadden moeten gaan, of op zoek hadden moeten gaan naar mensen die hem gekend hebben. Om erachter te komen wat hij precies wilde met zijn werk.” Maar voor de zoons is het soms moeilijk om de wil van hun vader te interpreteren: “Het is jammer dat mijn vader er niet meer is om het te kunnen bepalen”, zegt Gijs van de Wint. “Ik weet wel dat hij zelf vaak dingen overschilderde, hij vond dat zijn werk niet moest degraderen, maar juist eeuwig moest blijven bestaan.”
Klimaat
Of er nog een vernis overheen gaat om het werk te conserveren, wordt op een later moment bepaald. Wel wordt er momenteel onderzocht hoe het klimaat in de beide ruimtes van Vergilius zo constant mogelijk kan blijven, zodat de schimmel niet meer zo gemakkelijk kan groeien. Het is de bedoeling dat er een langdurige samenwerking ontstaat tussen de opleiding en De Nollen. Zodat de kunstwerken niet alleen eenmalig worden opgeknapt, maar langdurig worden onderhouden. “Deze studenten zijn heel erg professioneel, ze denken mee en geven ons nieuwe inzichten”, stelt Gijs. Over het eerste resultaat zijn de zoons dan ook tevreden. “Het is echt verschrikkelijk opgeknapt”, zegt Ruud. “We zijn er echt heel erg blij mee.”
Ondanks dat er werkzaamheden zijn, is het object te bezichtigen voor het publiek, van donderdag tot en met zondag, tussen 10.30 en 17.00 uur. De studentes kunnen een toelichting geven. In het weekend wordt er niet gewerkt.
NHD, 26 mei 2017, 20:42
Plaats een reactie