Bert Voskuil – Het Revu Interview met Rob Scholte: ‘Ik heb tegen de wind in geroeid’
Ruim vier jaar geleden verloor kunstenaar Rob Scholte beide benen na een bomaanslag. Paranoia, wilde verdachtmakingen, geld verslindend onderzoek naar de dader en vele verstoorde relaties waren het gevolg. Maar nu lijkt zijn leven, thuis op Tenerife, toch in een evenwichtiger vaarwater terecht te komen.
Ben je eenzamer geworden door de affaire?
“Ik heb me gigantisch eenzaam gevoeld. Ik voel me verbannen uit Nederland. Er zijn veel mensen weggevallen in het verhaal. Omdat er in mijn vriendenclub toch een bepaald standpunt ontstaat. Ik zie het ook aan hoe mensen naar me kijken, ook omdat in de eerste publiciteit na de aanslag de suggestie werd gewekt van criminaliteit. Dan denken ze toch: hij zal er wel iets mee te maken hebben. Mensen hebben me laten vallen op het moment, dat ik hen het hardste nodig had. Daardoor ben ik meer kwijtgeraakt dan alleen mijn benen.”
Wat nog meer?
“In elk geval mijn vertrouwen in gevestigde machten. Ik heb hiervoor nooit beseft, dat Vrouwe Justitia geblinddoekt is, omdat ze het kwaad niet wil zien. Ik heb me nooit eenzamer gevoeld dan toen de leider van het onderzoeksteam kort na de aanslag naast mijn bed zat en me letterlijk vroeg: ‘Heb jij die aanslag zelf gepleegd?’ Dat was de eerste vraag, die de politie me stelde, terwijl ik in bed lag met die rottende benen, terwijl je denkt, dat je aan het sterven bent. Pas zeven maanden na de aanslag kreeg ik een brief van justitie, waarin stond, dat ze bekend konden geven, dat ik de aanslag niet zelf gepleegd had. Zo heb ik geleerd, dat de waarheid een goed is, waar geen vraag naar is. Maar eenzaamheid is niet zo belangrijk, al ben ik door de hel gegaan. Het belangrijkste is overleven.”
Museum directeur Beeren gaf je het advies: ‘Praat er nooit meer over.’
“Ik begrijp waarom hij dat zei. Maar ik kon dat niet. Want dan had ik ook deelgenomen aan het verbond van de slang, de aloude samenzwering met het kwaad. Ik heb de BMW, waarin ik tijdens de aanslag zat, geëxposeerd, omdat ik meende, dat daardoor feiten gecreëerd zouden worden, waar niet omheen kon worden gegaan. En pas toen ik dat deed, kwam de politie in actie. De avond voor de opening van de expositie hebben ze stukken ervan afgezaagd om nog sporen te kunnen vinden. Daarom past eenzaamheid niet bij me. Strijdvaardigheid is beter. Maar elke oorlog maakt eenzaam.”
Zelfs je vrienden verklaarden je voor gek.
“Ik heb tegen de wind in geroeid. En het is erg gemakkelijk om een man zonder benen in een rolstoel gek te verklaren. Maar de werkelijke provocaties beginnen eerder, als mijn ‘vriend’ Dalstra in Het Parool in 1992 al uitgebreid uitlegt hoe gek en krankzinnig ik ben. En heel geslepen brieven naar mijn ouders schrijft. Waardoor mijn vader me raar aan begint te kijken en mijn moeder zegt: ‘Misschien moet je eens naar de psychiater.’”
Hoe is de verstandhouding met je ouders?
“Wel weer goed. Maar er zijn momenten geweest, dat het niet goed was. Want je wordt zo paranoia. Op een bepaald moment ging ik iedereen wantrouwen, ook mijn ouders. Dat is niet stimulerend voor een relatie.”
Heb je alleen maar verloren, of toch ook nog iets gewonnen door die aanslag?
“Ik heb niet alleen verloren, maar ik heb er ook veel voor teruggekregen. Nieuwe vrienden. En ik heb zelfvertrouwen gewonnen. Meer inzicht gekregen over hoe de wereld in elkaar zit. Meer beoordelingsvermogen. Misschien wel daardoor heb ik mijlpalen afgemaakt. Ik heb het gigantische schilder project in Japan ook na de aanslag afgemaakt. En ik ben ook in staat geweest om na ‘Japan’ een nieuw leven op te bouwen. Ik heb een heel goed team van assistenten opgebouwd, waarmee ik mijn eigen geld kan verdienen. Bovendien heb ik het verlies van mijn vrouw Micky verwerkt.”
Heb je nog contact met Micky?
“Ja. Ze zit nu met haar nieuwe vriend, een diskjockey in Thailand. dat is goed. Ze is in de hele affaire toch het onschuldig lam, dat geofferd werd. In die zin is ze er anders uitgekomen. Ze is, nadat ze bij me weg is gegaan, weer in de straat gaan wonen, waar die bom is afgegaan. Dat had ik emotioneel niet aangekund. maar ook voor haar geldt, dat haar bij die aanslag ons kind is ontnomen en onze toekomst samen. Dat is knetterhard. Ze heeft me na de aanslag heel veel gesteund. Maar ik moest het gevecht om mijn zaak opgelost te krijgen alleen doen, zonder haar. Ik zeg het heel nuchter. Met beide benen op de grond.”
Je schroomt niet om zulke uitdrukkingen te gebruiken?
“Ja, die gebruik ik heel veel. Ik maak daar ook grapjes over. Als de oceaan hoog staat en mijn studio dreigt binnen te stromen, zeg ik tegen mijn assistenten, dat ik in elk geval geen natte voeten krijg. Ik shockeer mensen daar juist mee.”
Hebben grappen van anderen over jou je ook geshockeerd?
“Grappen kan ik me niet eens zo herinneren. Het heeft me wel geïrriteerd, dat mensen zich oneigenlijk vastklampten aan mijn verhaal. Ze wilden er hun voordeel mee doen. Hetzij als kunstwerk, of dat ze zogenaamd wat voor mij wilden betekenen. Ik kreeg brieven met daarin wetenschappelijke artikelen over hoe dieren hun eigen lichaam kunnen aanmaken. Met andere woorden: een salamander verliest zijn staart en die groeit dan weer aan, en hoe dat dan mogelijk zou zijn met mijn benen als ik een bepaalde geestkracht zou hebben. Ik snap dan niet, dat mensen het lef hebben om dat soort dingen op te sturen. Ik voel me niet zielig. Ik haat de slachtofferrol.”
Heb je er wel eens over gedacht om kunstbenen te kopen?
“Dat was het eerste wat ik deed. Vanuit het ziekenhuis ging ik al op weg om kunstbenen te kopen. Maar de eerste keer was een miskoop. Toen kwam ik in contact met een man, een oud militair, die me heeft verbaasd door mijn hotelkamer binnen te lopen, terwijl hij vanaf zijn middel verlamd was. Die man bewonderde ik zo erg, dat ik dacht: hij kan wat met me gaan doen, want hij heeft het zelf ook gedaan. Ik ben met hem heel ver gegaan. Ik heb me benen aan laten meten en ik zou met hem naar Los Angelos gaan. Alleen toen kreeg ik de pech, dat hij – om het te bewijzen en misschien niet alleen om het te bewijzen, maar ook omdat hij er last van had – zijn eigen benen liet amputeren. Maar ik kon dat niet aan. Vanaf dat moment heb ik eigenlijk de andere kant opgekeken. In plaats van een bepaalde stimulans werd het een afknapper. Ik heb dat niet begrepen. Hij dacht, dat het goed zou werken als hij met die geamputeerde benen kon laten zien hoe snel hij weer op de been zou zijn. Hij wou het als het ware voordoen. Dat was zo heftig, dat het me echt afgestoten heeft. Hij begreep niet, dat het bij mij meer was dan alleen mijn eigen benen verliezen. Het is ook je eigen vorm verliezen, je presentatie, je aanzien. Dat heeft me erg op het verkeerde been gezet, zullen we maar zeggen. En ook de dwang, die Micky op me uitoefende: ‘Want ik ga bij je weg als je dit niet doet.’ Het was de voorwaarde van haar om door te gaan met ons huwelijk. Heel heavy was ook, dat ze wilde dat ik lángere kunstbenen zou nemen, want dan kon ze op hoge hakken naast me lopen. Ik heb nu pas, dat ik het weer wil. Maar nu zélf.”
Hoe oud ben je?
“Ik ben 40, maar eigenlijk ben ik vier jaar. De dag van de aanslag, 24 november, is mijn nieuwe verjaardag. Ik ben toen in één dag 80 geworden. Niet dat ik er lichamelijk zo slecht aan toe ben, maar ik moet nu toch als een bejaarde door het leven gaan.”
Heb je nog angst?
“Ik heb na de aanslag veel met angst geleefd. In Japan schilderde ik met een kogelvrij vest aan op een hoge stellage. Omdat daar elke dag achtduizend man naar me stonden te kijken. Mensen, die ik niet kende, die allemaal niet door een metaaldetector gegaan waren. Ja, als je niet weet, waar het gevaar vandaan komt, kan het van iedereen komen. Maar nu ben ik voorbij het punt van de angst. Als mijn moment daar is, dan is het daar. Ik ben alleen bang voor de mensen om me heen, mijn vrienden, mijn ouders, mijn geliefde. Maar voor mezelf heb ik niets meer te vrezen. ‘He who has no shoes, has no shoes to lose.’ Dat is van Kevin Ayers van de Soft Machine.”
Wat betekent roem voor je?
“Roem betekent geld. Het interessante van roem is voor mij, dat het een mes is, dat overal doorheen snijdt. Dat de minister van Telecommunicatie van Japan je wil leren kennen, tot en met een drugsdealer. En roem was in het begin voor mij belangrijk, omdat het iets toonde aan mijn ouders. Mijn vader geloofde eerst niet, dat het kon, maar ik heb later respect afgedwongen met de prijzen, die mijn schilderijen opbrachten. Nu is hij mijn grootste fan.”
Wat betekende je vader in je jeugd?
“Hij was de grote afwezige. Veel op zakenreis, voor Albert Heijn naar Amerika. Alleen mijn moeder was er altijd. Ik begon mijn vader pas te leren kennen toen ik 16, 17 was. Ik begin ook steeds meer van hem te snappen.”
Je hebt je ook een tijd afgezet tegen de rijkdom thuis.
“Ja, ik vond dat een ongelijkheid scheppen ten opzichte van mijn vrienden. Dus ik wou niet, dat ze mij en het zwembad, dat wij thuis hadden, met elkaar in verband gingen brengen. Dus op zondag als we gingen wandelen – zinloos lopen noemde ik dat toen -, liep ik meestal een stukje achter. Ik wou graag op mezelf beoordeeld worden en niet op mijn familie.”
Zou je zelf nog vader willen worden?
“Ik zou heel graag een kind willen hebben met Cristina. Maar het moment is er niet rijp voor, ik zou nu niet de vader kunnen zijn, die ik zou willen zijn. Bovendien heeft de relatie met Cristina gigantisch onder druk gestaan. We zijn een tijd uit elkaar geweest en beginnen nu weer een beetje naar elkaar terug te krabbelen. En er is een ander probleem. Ik was heel vruchtbaar, maar door die stoel wordt het zaad te heet. Daar hebben heel veel rolstoelers last van. Daardoor is het niet vruchtbaar. Mijn moeder heeft al gezegd: ‘Dan doe je maar wat ijsklontjes tussen je benen.‘”
Heb je nog helden?
“Een echte heldin was voor mij prinses Diana. Ze behoorde tot de meest mooie vrouwen ter wereld. Ik heb ook portretten van haar gemaakt, al voor haar dood. Haar dood was een schok voor me. Vooral omdat zij zich inzette voor iets wat me ook persoonlijk aan het hart gaat: haar strijd tegen handgranaten en landmijnen, die in oorlogsgebieden veel onschuldige kinderen tot slachtoffer maken. Daar heb ik absolute bewondering voor. En voor haar gevecht met het koningshuis en de machten binnen Engeland. Daar vereenzelvig ik me ook mee.”
Rob Scholte op het terras van La Perla in Punta del Hidalgo op Tenerife (foto Paul Levitton)
“Verder vind ik het knap, dat zo´n mannetje als Bart de Graaff toch een nieuwe tv zender heeft opgezet. En ik vind de mannen, die het onderzoek naar de oorzaak van de aanslag voor me doen, absolute helden. Zij hebben me ongelooflijk gesteund in tijden van ultieme eenzaamheid.”
Is ‘Après nous le déluge’ in Japan je meesterwerk?
“Het is in elk geval mijn grootste werk. Of het ook mijn meesterwerk is, denk ik niet. Het is in elk geval het werk, waar de mensen het meest ‘oh’ en ‘ah’ tegen zullen zeggen. Maar het is ook iets boven menselijks, iets wat je niet kan maken als één mens. Het project was gedoemd om te mislukken. In een uithoek van Japan wordt een namaak Nederland gebouwd, waar ik als plagiaat kunstenaar de binnenkant van het paleis van de koningin mag schilderen. De bedoeling was natuurlijk, dat ik zou sneuvelen. Maar nu heb ik als plagiaat kunstenaar in een stad vol duplicaten het enige origineel gemaakt. Ik ben er tevreden over. In de tradities van de oude gilden zou je het best mijn meesterstuk kunnen noemen. Ook al heb ik betere schilderijen gemaakt.”
Heeft jou vak enige zin?
“Het is het geweten van de tijd. Kunst kan weergeven wat de tijd betekent. Kunst kan ook nooit méér zijn. Als de tijd slecht is, is de kunst slecht.”
Dus jij bent verslaggever van de tijd?
“Ongewild. Maar in alles wat ik doe, weerspiegelt de tijd zich. Je kan er dingen mee formuleren, die niet reëel zijn. Kunst helpt ook de realiteit te accepteren.”
Zoals het exposeren van het wrak van de auto, waarin je werd opgeblazen?
“Ik noemde die BMW ‘het kunstwerk van een ander’. Maar Henk Hofland noemde het ‘het kunstwerk van de anonieme ploert’. Ik heb dat kunstwerk niet gemaakt. Maar het is wel mijn vak om dit soort feiten aan de kaak te stellen.”
Veel mensen waren daardoor zeer geshockeerd.
“Kan ik me goed voorstellen. Ik was met name geshockeerd door het ramptoerisme dat erna plaats vond.”
Als ik oude foto’s van je zie, denk ik dat je nu minder ijdel bent.
“Ik ben nog trots op mijn lichaam. Ik draag mijn littekens met trots, zoals een soldaat, die heeft gevochten. Maar het klopt, dat mijn ijdelheid minder is geworden. Het is ook een teken van volwassenheid om te laten zien, dat je daar voorbij bent. ‘Ik heb de schoonheid op mijn knie gehad, maar ik heb haar verstoten’. Die is van Rimbaud.”
Ben je nog steeds arrogant?
“Ik ben nooit arrogant geweest. Weet je, arrogantie is tijdgebrek. Ik zou graag willen dat ik honderd Robs was, dan zou ik iedereen keurig te woord kunnen staan.”
“Ach, ik was in de jaren tachtig de enige van een club kunstenaars in Amsterdam, die erg veel succes had. En ik had een lekkere auto en een mooie vrouw. Ik heb toen geleefd. En ik ben blij, dat ik het toen gedaan heb, want nu kan het niet meer. Ik heb geen seconde spijt van de zeven hoofdzonden, die ik toen zelf allemaal begaan heb.”
Was je cokeverslaving een bij of een hoofdzonde?
“Nee, je moet het zo zien: ik stond onder zoveel pressie, dat ik coke gebruikte als een vrachtwagenchauffeur, om langer te kunnen rijden. En voor een soort zelfvertrouwen, dat je af en toe niet hebt. Ik zal ook niet ontkennen, dat seksualiteit altijd mijn onverdeelde interesse heeft gehad.”
Gebruik je nog wel eens?
“Af en toe. Tenerife is het centrum van oude smokkelroutes en daar valt wel eens wat van een vrachtwagen. Ik ga dat niet ontkennen. Ik vind het wel gênant, dat Clinton zegt, dat hij niet inhaleert of geen seks met Monica heeft gehad. Begrijp me goed, ik ben niet tegen drugs. Drugs zijn het kwaad niet. Drugs hebben geen moraal. Je kan er goed mee doen en je kan er kwaad mee doen. Ook na die kwestie met American Express werden er weer allerlei verdachtmakingen gemaakt, dat ik bij drugshandel zou zijn betrokken.”
Hoe komt dat tekort van 30.000 gulden, waardoor American Express beslag dreigde te leggen op je geëxposeerde werk?
“Twee dagen na de aanslag kwam de politie tot de conclusie, dat ik geen bewaking meer nodig had. Toen heb ik me, omdat ik voelde, dat ik gevaar liep, op eigen kosten laten beschermen. Je moet je voorstellen, dat ik daar alleen lag, hulpeloos, twee dagen, nadat ik een bom had onder mijn auto. Dat is erg kostbaar geweest. Ik heb veel geld moeten stoppen in zaken, waar ik normaal nooit geld in had moeten stoppen.”
Om hoeveel gaat het?
“Ik denk dat ik minstens een half miljoen voor bewaking en onderzoek heb uitgegeven. Afgelopen zomer had ik, omdat ik zoveel geld onttrok aan mijn zaak voor het onderzoek naar de aanslag, best een kastekort. Maar het gaat nu een stuk beter. Mijn vader, die directeur was bij Albert Heijn, zei toen, dat ik misschien tegelijk failliet zou gaan met Ronald Jan Heijn van Oibibio. Maar hij zei er wel bij: ‘Het verschil is, dat hij met 30 miljoen is begonnen en jij met niks.’ Zo ver is het gelukkig niet gekomen. Al ben ik ook blij met die berichten over American Express. Er wordt altijd gedacht, dat ik miljonair ben. Nu weet men, dat dat niet zo is. Maar ik wil nu wel in aanmerking komen voor subsidie voor gehandicapten seks.”
Nog andere ambities?
“Veel. Ik heb net gesolliciteerd naar een professoraat in München. Mijn professoraat in Kassel heb ik jammer genoeg moeten opgeven, omdat men eiste dat ik daar meer zou zijn.”
“Ik vind nu het ontwerpen belangrijker dan de uitvoering. Ik ontwerp een schilderij op de computer, maak daarvan een kleurenprint en laat mijn assistenten dat naschilderen. ’s Nachts, als het rustig is, breng ik dan de toplaag aan. Maar ik zou nog meer producent willen worden. Ik heb ooit gezegd, dat ik de Walt Disney van de kunst wil worden. Ik scherp dat nu nog even aan: ik wil de Albert Heijn van de kunst worden.”
En de nabije toekomst?
“Ik concentreer me nu op een tentoonstelling in Madrid, in februari, waar ik nog twaalf schilderijen voor moet maken. Daarna ben ik kandidaat voor een groot werk over de zeven doodzonden. Dat moet in 2000 gemaakt worden voor het Vaticaan. Ik ben de enige kandidaat. Niemand kan dat ook zo goed, want ik heb de zeven doodzonden allemaal begaan.”
Wanneer zul je meer rust vinden?
“Als mijn zaak is opgelost. Dan zal ik opnieuw geboren worden. Ik voel nu al, dat er een andere, rustiger, cadans in mijn leven komt. Ik heb ook persoonlijke plannen voor het volgend millennium. Ik wil die kunstbenen. Ik wil mijn rijbewijs weer gaan halen. Ook al vind ik het nu wel makkelijk, dat ik gereden word. Maar ik wil meer vrijheid daardoor. Want omdat ik dat nu heb, heb ik ook geen privacy meer. Er weet altijd iemand, waar hij je naar toe heeft gebracht.”
Wordt je zaak eens opgelost?
“Daar ben ik zeker van.”
Revu, datum onbekend, 1998
Reacties:
Milo Magnani
nee, rob, jij had met je poten ervan af moeten blijven, sufferd.
Philip Sajet
waar van af?
Milo Magnani
van de dochter van een joego en de coca
Facebook, 27 september 2019
https://www.facebook.com/robscholtemuseum
Meer informatie:
https://www.facebook.com/milo.magnani.1
https://robscholtemuseum.nl/?s=Bert+Voskuil
https://robscholtemuseum.nl/?s=Tenerife
https://robscholtemuseum.nl/?s=Vrouwe+Justitia
https://robscholtemuseum.nl/?s=Wim+Beeren
https://robscholtemuseum.nl/?s=BMW
https://robscholtemuseum.nl/?s=Koos+Dalstra
https://robscholtemuseum.nl/?s=Micky+Hoogendijk
https://robscholtemuseum.nl/?s=prinses+Diana
https://robscholtemuseum.nl/?s=Kassel
https://robscholtemuseum.nl/?s=American+Express
Plaats een reactie