Arie Booy – Kanon op Trein voor Huisduinen + Mysterie van Spoorlijn door Duinen Opgelost

3 januari 2020Businessplan, Home, Interview, Locatie, Media1

Inspecting the Heavy Gustav, Adolf Hitler (second from the right), Albert Speer (on the left) and their Generals with the Largest Caliber Rifled Weapon Ever Used in Combat, 1941 (foto Pinterest)

Kanon op Trein voor Huisduinen

In de Tweede Wereldoorlog is Den Helder onherstelbaar veranderd. In opdracht van de Duitse bezetter zijn er zeer veel bunkers gebouwd en is de hele plaats Oud Helder gesloopt.

De bommenwerpers van de Britse RAF hebben vervolgens hun best gedaan om grote delen van de Rijkswerf, de Marine Haven, en de omliggende bebouwing van de binnenstad in puin te leggen.

Als een plan van het Duitse leger doorgegaan was, zou er in de jaren veertig echter ook iets aan Den Helder toegevoegd zijn: een Spoorlijn naar Huisduinen. Die Spoorlijn moest onderdeel uitmaken van de Atlantikwall. De door het duingebied getrokken Spoorlijn diende in Huisduinen te vertakken in een viertal spoorbanen. Over de Rails kon de Geschut Trein Schwerer Gustav nabij zee komen. Het was een treinstel met een monsterlijk groot kanon erop. Dat spoorwegkanon had een kaliber van 800 millimeter. De doorsnede van de vuurmond was dus 80 centimeter.

Slagschip

Om een idee te krijgen van het formaat van dit geschut is een vergelijking met Slagschepen op zijn plaats. De grootste kanonnen op Amerikaanse oorlogsschepen, zoals de USS Missouri, waarop Japan zijn capitulatie tekende, hadden een kaliber van 410 millimeter, iets meer dan de helft van het Duitse Spoorweg Kanon. De Duitse Artilleristen konden met het wapen een granaat van 7.000 kilo over een afstand van 35 kilometer schieten. Doel van het wapentuig was de geallieerde invasievloot, die Hitler ook voor de kust van Noord Holland verwachtte.

German “DORA” heavy Rail Gun developed to shell the the Maginot Line (foto Pinterest)

“Ja, het Spoorweg Kanon was echt een beste knaap“, zegt André Koning van Fort Kijkduin, waar een deel van de wapen expositie in het glazen bastion aan het gevaarlijke wapen is gewijd.

Dora

Dora (foto funnyjunk.com)

Dora, 80 cm. Railway Gun (foto modelbouwenenzo.nl)

Koning vervolgt “Het enorme geschut is ontwikkeld als ’Zware Gustaaf’, maar kreeg in de loop van de Wereldoorlog de naam ’Dora’ toegemeten. De plattegrond, waarop duidelijk te zien is hoe de spoorlijn een aftakking kreeg en via het duingebied naar het strand van Huisduinen werd geleid, hadden we al in ons bezit. Toen ik het schaalmodel van trein en kanon kon aanschaffen hebben we deze combinatie in ons museum geplaatst“, legt Koning uit.

Als het spoorplan doorgegaan was, had Den Helder er een uniek oorlogsmonument bij gehad. De stad, die door Napoleon als het Gibraltar van het Noorden werd aangeduid, is ook heden ten dage nog de grootste vestingstad van het land. Ondanks dat er veel gesloopt is tijdens de periode van Wederopbouw kent Den Helder nog een aantal bijzondere verdedigingswerken uit de Nazi tijd. Zo werden begin deze eeuw een Helderse bunker en twee gebouwencomplexen op de rijksmonumentenlijst geplaatst. Het gaat om de Telefoonbunker naast het huidige station, de Ziekenboeg aan de Nieuwe Weg en het Artillerie Park in Huisduinen. Opvallend is ook de ’Kroontjesbunker,’ die in het duin onder Fort Kijkduin staat. Deze bunker, waarin de op het continent afvliegende bommenwerpers in de peiling werden gehouden, staat echter niet op de lijst. Het is wel de enige in zijn soort in West Europa en het complex wordt momenteel met veel liefde en doorzettingsvermogen gerestaureerd door vrijwilligers. Iets meer naar het Zuiden liggen de twee bunkers van Batterij Zanddijk bij strandslag De Zandloper. Ook die verdedigingswerken zijn zeer bijzonder en worden voor bezoek geschikt gemaakt.

Het fraai gemaakte schaalmodel van de Dora in een vitrine in Fort Kijkduin, en de originele ingekleurde plattegrond van de spoorlijn en opstelplaatsen in het duingebied, zijn de enige tastbare zaken, die herinneren aan het vermetele plan van de Duitse bezetter om over zee naderende oorlogsschepen een zware slag toe te brengen. De roemloze afloop van het Project Huisduinen past bij de gang van zaken in het tweede deel van de Wereldoorlog. Hitler en zijn generaals en wetenschappers bedachten steeds driestere plannen om het Duitse verlies af te wenden.

Dora is in juni 1942 in Rusland ingezet tijdens de slag om Sebastopol. Het kanon vuurde 48 schoten af op verdedigers van de stad. Na deze slag werd Dora naar het front bij Leningrad gereden. Tot inzet is het daar niet meer gekomen. Na enige tijd keerde Dora over het spoor terug naar de Heimat in Rügenwalde nabij de Franse grens. Dora werd uiteindelijk door de Wehrmacht vernietigd om te voorkomen, dat het wapen in handen zou vallen van de geallieerden.

American Soldiers on top of German Railway Gun The Dora, 1945 (foto Reddit)

Helderse Courant, 30 december 2019, 11:02

https://www.noordhollandsdagblad.nl/cnt/dmf20191229_41210903/schaalmodel-geschut-dora-in-fort-kijkduin-herinnert-aan-vermetel-plan-van-duitse-bezetter

Mysterie van Spoorlijn door Duinen Opgelost

Een V1 vliegende bom klaar om in de oorlog riching Engeland te worden afgeschoten (foto NHD)

Den Helder – Geen emplacement voor superkanon Dora, geen opstelplaats voor Hitlers geheime wapen V1, maar een vooroorlogse spoorlijn naar het schietterrein van de Nederlandse Krijgsmacht.

Dat is de oplossing, die twee Marine Officieren aanreiken naar aanleiding van het artikel over het zwaarste geschut van de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog. Een expositie in Fort Kijkduin wekt de suggestie, dat een aftakking van de spoorlijn richting Huisduinen bedoeld was om het vervaarlijke Dora kanon van 800 mm op te stellen aan de kust.

Als eerste reageert Wethouder Michiel Wouters. Bij de Marine was de Kolonel deskundig op het terrein van Artillerie. Wouters “Als Artillerist ben ik altijd geïnteresseerd in alles wat met een kanon te maken heeft. De Schwerer Gustav (Dora) was natuurlijk een geweldig staaltje zware techniek.”

Maginot Linie

“Het was echter een kanon ten behoeve van de vernietiging van grote bunkercomplexen. Oorspronkelijk bedoeld om de Maginot Linie van Frankrijk aan te vallen. Richten was een langdurig proces, omdat het bij ieder schot gecorrigeerd moest worden. En dat met één schot per uur, om te herladen, maar ook om de loop af te laten koelen. Onbruikbaar dus tegen bewegende doelen.”

Wethouder Wouters meent, dat de bij het artikel afgedrukte spoorkaart meer iets zou kunnen zijn ten behoeve van de lancering van de V1 vliegende bom, waarmee Hitler Engeland bestookte: “Of het spoor werd benut om de Atlantikwall te bevoorraden, moet nog maar eens goed onderzocht worden.“

Sjef Pijls, een oud collega van Wouters, komt daarna in de lucht. Pijls is een Artillerist, die een wetenschappelijke aanpak van kruit en kanonnen nastreeft. Pijls “Direct na de machtsovername eiste Hitler, dat geschut werd gebouwd, dat in staat was om de bunkers van de Maginot Linie te doorboren. De eerste ’Schwere Gustav’, door de bemanning ’Dora’ gedoopt, is niet ingezet tegen de Maginot Linie, maar naar Rusland gebracht en bij Sebastopol gebruikt. Daarop is hij verhuisd naar Leningrad en tenslotte weer terug gebracht naar Duitsland en daar tegen het eind van de oorlog vernietigd. De tweede is afgebouwd, maar helemaal nooit aan inzet toegekomen. De derde, die een kaliber van 52 cm zou krijgen en een veel langere loop en daarom ’Lange Gustav’ heette, was bedoeld om vanuit Normandië Engeland onder vuur te nemen en is tijdens de bouw door een lucht bombardement vernietigd.”

Dat het om een enorm gevaarte ging, demonstreert Pijls als volgt. “Om ’Dora’ te vervoeren waren 1.600 treinwagons nodig; daarvoor is een enkel spoorlijntje niet voldoende. Er moest een kanon van 1.350 ton overheen, daar lijkt de Noord Hollandse klei me niet echt geschikt voor. Met een bereik van 48 kilometer lag geen enkel geschikt doel binnen bereik en met een vluchttijd van vijf minuten en een vuurtempo van hoogstens één schot per uur was het niet geschikt tegen manoeuvrerende doelen.” /
De conclusie van Pijls is vernietigend: “Het is leuk dagdromen, dat dit kanon naar Den Helder zou komen, maar het was fysiek onmogelijk en militair nutteloos.“

Pijls weet, dat het spoorlijntje in de jaren dertig is aangelegd voor de bevoorrading van het beproevingsschietterrein bij Petten. In de rebound zegt André Koning van Kijkduin “De expositie van het schaalmodel van ’Dora’ in Kijkduin is bedoeld om de ontwikkeling van spoorweggeschut in beeld te brengen. In de oorlog is kleiner spoorweggeschut aanwezig geweest in Den Helder. Niet duidelijk is echter, of dat ook gebruikt is.”

Helderse Courant, 4 januari 2020

https://www.noordhollandsdagblad.nl/regio/noordkop