Alex A Scheijbeler – Wat maakt de dood van Joost Zwagerman los binnen onze samenleving? + 113 – Zelfmoordpreventie

31 januari 2021Businessplan, Gimmick, Home, Locatie, Media, Portretten, Ridderboek, Video0

Joost Zwagerman (foto Adrie Kweekel)

Horoscoop Joost Zwagerman (foto Astrodienst)

Wat maakt de dood van Joost Zwagerman los binnen onze samenleving?

Hij sprak er openlijk over. Over zijn depressie. Over suïcide en dat hij tegen euthanasie was. Ook schreef Joost Zwagerman verschillende mensen per email, dat ze een vriend van hem, die het voornemen te kennen had gegeven euthanasie te plegen hem daarvan af te houden.

Een bewogen en bevlogen mensen, die open de discussie aan wilde gaan over verschillende maatschappelijk onderwerpen en politiek geëngageerd was. Bram Bakker, psycholoog, was een vriend van Joost Zwagerman en gaf aan, dat suïcide een onderbelicht probleem is.

Het aantal zelfmoorden in Nederland is in 2014 niet verder gestegen. Maar 1.835 doden is nog steeds heel veel. Te veel.

Waar spreken we over als we het hebben over suïcide of over zelf beëindiging of euthanasie spreken.

Zelfmoord, zelfdoding of suïcide – Latijn suicidium, van sui = zelf | zichzelf en caedere = doden is de benaming voor het opzettelijk beëindigen van het eigen leven. Als een poging is mislukt spreekt men van zelfmoordpoging. Zelfmoord verschilt van euthanasie, waarbij het leven op eigen verzoek door een ander wordt beëindigd. Een variant op zelfmoord is zelf euthanasie, waarbij de zelfmoord in relatieve openheid gebeurt door er andere mensen bij te betrekken.

Het motief voor het plegen van zelfmoord is niet altijd duidelijk. Soms laat degene, die zelfmoord pleegt een document (bijvoorbeeld een afscheidsbrief of een bericht op sociale media) achter, waaruit blijken kan wat de persoon in kwestie heeft bewogen om tot deze daad over te gaan. Sommige geneesmiddelen kunnen depressies en zelfmoordgevoelens veroorzaken of verergeren.

Ethische en culturele aspecten

Zelfdoding is een verschijnsel, dat zich in vrijwel alle samenlevingen manifesteert, maar naar gelang van plaats, tijd en levensbeschouwing verschillend beoordeeld werd en wordt. Het boeddhisme, het hindoeïsme, het jodendom, de islam en het christendom wijzen zelfdoding af, het shintoïsme niet (zie harakiri en kamikaze). Van de wereldgodsdiensten hebben het jodendom en het christendom zelfdoding het scherpst veroordeeld. Het Concilie van Arles (452) veroordeelde zelfmoord als een misdaad en de Katholieke Kerk beschouwt zelfmoord als iets, dat ernstig in strijd is met de rechtvaardigheid, de hoop en de liefde en verboden is door het Vijfde Gebod. Zware psychische storingen, angst of ernstige vrees voor beproevingen, lijden of foltering, kunnen de verantwoordelijkheid van degene, die zelf zijn leven beëindigt, echter verminderen. In de Oudheid kwam zelfdoding vrij frequent voor in Griekenland, het Romeinse Rijk en Indië. Bekend zijn de zelfdodingen van Cato in 46 voor Christus en van Seneca in 65 na Christus.

Rituele of gedwongen zelfmoord

In sommige culturen was gedwongen zelfmoord een methode van executie, meestal voorbehouden aan aanzienlijke personen. In andere culturen wordt zelfmoord gezien als een manier om schande uit te wissen. In beide gevallen gold het dus als een vrij eervolle dood.

In het oude Griekenland werd dit vonnis voltrokken door het drinken van een beker met gif (welk gif is niet precies bekend; mogelijk was het gevlekte scheerling). De bekendste persoon, die dit lot onderging, was de filosoof Socrates.

In de samoerai periode in Japan waren seppuku, harakiri en Jigai geritualiseerde vormen van zelfmoord om bijvoorbeeld schande en gezichtsverlies te ontgaan middels een “eervolle dood”.

In sommige streken in India was het gebruikelijk voor weduwen om zichzelf te doden door op de brandstapel van hun overleden man te springen. Weduweverbranding, die vaak onder grote sociale druk en dus niet vrijwillig plaatsvond, is sinds 1829 verboden.

De hindoeïstische vorsten van Bali en Lombok pleegden liever zelfmoord, dan dat zij zich door de Nederlanders lieten overwinnen (zie de Pacificatie van Lombok). De rituele zelfdoding van vorst en hof staat, soms ging het om 3.500 gedode mannen, vrouwen en kinderen, wordt Perang Poepoetan genoemd.

In moderne samenlevingen is gedwongen zelfmoord ook een methode om een moord te camoufleren. Vaak is de reden, dat men bang is voor tegenmaatregelen van de aanhangers van de persoon, die men uit de weg wil ruimen. Nazi leider Ernst Röhm kreeg de opdracht zichzelf dood te schieten, maar deed dit niet, waarna hij door iemand anders werd doodgeschoten. Het nog maar pas aan de macht zijnde Nazi regime was namelijk bang voor een opstand van zijn SA mannen. Een ander voorbeeld is de Duitse generaal Rommel, die deel zou hebben genomen aan de samenzwering tegen Hitler in 1944. Een openlijk proces met executie achtte Hitler te schadelijk wegens Rommel’s populariteit. Daarom werd Rommel overgehaald een gifpil te slikken met het dreigement, dat anders zijn gezin naar een concentratiekamp gestuurd zou worden. Het Duitse volk werd wijsgemaakt, dat Rommel was overleden aan verwondingen, die hij bij een bombardement had opgelopen.

Statistische gegevens

Zelfmoord komt voor als een doodsoorzaak in de overlijdensstatistiek van België en Nederland. Mannen plegen meer zelfmoord dan vrouwen circa 1,5:1, maar de zelfmoordpoging komt meer voor bij vrouwen.

In de jaren 1890 bedroeg de zelfmoord incidentie 56 per miljoen inwoners en in 1971 waren er 1.216 zelfmoorden (94 per miljoen inwoners).

1891 – 1900 273    56 per miljoen inwoners
1971            1.216    94 per miljoen inwoners)
1998            circa 100 per miljoen inwoners.

Elk jaar overwegen ruim 400.000 mensen in Nederland zelfmoord te plegen; bijna een kwart onderneemt ook daadwerkelijk een poging. Dit komt neer op een ‘slagingspercentage‘ van nog geen twee procent. Onder jonge vrouwen tussen 15 en 25 jaar is zelfmoord de grootste doodsoorzaak. In Groningen werd in 2007 het hoogste aantal zelfmoorden per 100.000 inwoners geregistreerd en in Amsterdam waren het er niet veel minder.

In België is zelfmoord op een na de meest voorkomende doodsoorzaak bij jonge mannen van 20 tot 24 jaar en de derde doodsoorzaak bij jonge vrouwen van die leeftijd. In de leeftijdsgroep van 25 tot 34 jaar is zelfmoord zelfs de eerste doodsoorzaak. Elke dag ontnemen gemiddeld zeven Belgen zich het leven wat neerkomt op 248 zelfmoorden per miljoen inwoners. In de jaren 1890 bedroeg dit 124 per miljoen inwoners.

1891 – 1900 799 124 per miljoen inwoners
1960 1.335
1970 1.591 167 per miljoen inwoners.
2006 1.934

Vlaanderen noteerde in 2007 met 161 zelfmoorden per miljoen inwoners het tweede hoogste cijfer binnen de Europese Unie (gemiddeld 2,7 suïcidea per week). Ongeveer 2% van alle overlijdens in België is het gevolg van zelfmoord, bijna 3% van alle mannelijke overlijdens en iets meer dan 1% van de vrouwelijke overlijdens.

Mensen met vragen over zelfmoord kunnen in Vlaanderen terecht op twee telefoonnummers: De Zelfmoordlijn (02 / 649 95 55) en Tele Onthaal (telefoonnummer 106). Op deze nummers krijgt iedereen (binnen België) gehoor. 24 uur op 24, het hele jaar door. Deskundige vrijwilligers luisteren naar het verhaal van de beller en zoeken mee naar inzichten en uitwegen. Bellen naar deze diensten gebeurt volledig anoniem. Sinds kort kan men ook elektronisch oproepen doen.

Wereldwijd plegen elk jaar minstens een miljoen mensen zelfmoord, dat is 1,5 procent van alle sterfgevallen. Van de mensen, die zelfmoord plegen, heeft 90 procent psychische problemen. Depressie maakt de kans op zelfdoding 15 tot 20 maal zo groot.

Sociologen trachten de verschillen in zelfmoordcijfers tussen landen met een vergelijkbaar sociaaleconomisch profiel te verklaren. Religieuze en socioculturele verschillen en verschillen in de kwaliteit van de geestelijke gezondheidszorg zijn factoren, die hierbij van belang zijn.

Juridische aspecten

In België, Nederland en Suriname is een poging tot zelfmoord niet strafbaar.

In de wetgeving van vele landen zijn bepalingen opgenomen tegen levensberoving op verzoek en het aanzetten tot of het helpen bij zelfmoord. Zo geldt in Nederland Artikel 293 Sr tegen levensberoving op verzoek en Artikel 294 Sr tegen het aanzetten tot of hulpverlening bij zelfmoord. Beide strafrecht artikelen moesten in 2001 worden aangepast naar aanleiding van de legalisering van euthanasie in Nederland. In België zijn de juristen het oneens over de vraag, of hulp bij zelfdoding strafbaar is.

In Suriname geldt artikel 354 van het Wetboek van Strafrecht. ‘Hij, die opzettelijk een ander tot zelfmoord aanzet, hem daarbij behulpzaam is, of hem de middelen daartoe verschaft, wordt, indien de zelfmoord volgt, gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste drie jaren.’

Poging tot zelfmoord en para suïcide

Met de uitdrukking ‘poging tot zelfmoord‘ (tentamen suicidii of TS) bedoelt men een aanslag op zichzelf, die niet tot de dood heeft geleid, inclusief die handelingen, waarvan de persoon in kwestie vooraf vermoedt, dat hij er niet aan zal overlijden. Deze beide vormen van poging tot zelfmoord – namelijk onbewust of bewust niet dodelijk – waartussen de grens niet scherp is, komen vele malen vaker voor dan een werkelijke zelfmoord. Mensen met deze neiging noemt men in de psychiatrie ook wel para suïcidaal. Para suïcide slaat dus op de niet dodelijke handeling(en) van een persoon, die zich opzettelijk verwondt (automutilatie) of zeer riskant gedrag vertoont. Deze handelwijze komt veel voor bij personen met een borderline persoonlijkheidsstoornis. Veel mensen, die door zelfmoord overlijden, hebben eerder een of meer pogingen tot zelfmoord ondernomen.

Zelfmoord is een beslissing om te sterven, die bewust voorbereid lijkt te zijn of die van tevoren door de persoon in kwestie genomen wordt als hij of zij in een erg ongewenste en (langdurig) onomkeerbare situatie terechtkomt.

Methode

Zelfmoord kan op verschillende manieren bereikt worden. Een zelfmoordpleger wil over het algemeen een middel gebruiken, dat zekerheid geeft en zo pijnloos mogelijk is. Echter, als zelfmoord in een opwelling geschiedt, zal dit minder belangrijk zijn. In sommige gevallen is de kans op succes gering, of bestaat de kans, dat ook toevallige passanten slachtoffer worden van de zelfmoord, zoals bij trein suïcide.

Van de geslaagde zelfmoordpogingen koos in Nederland in 2010 onder mannen ruim de helft (50,6%) voor zelfmoord middels ophanging of verwurging, gevolgd door het gebruik van medicijnen en alcohol (11,9%) en treinsuicide (11,5%). Ook onder vrouwen is de verhanging/verwurging de belangrijkste methode, zij het in mindere mate (36,8%). De tweede meest gehanteerde methode onder vrouwen is medicijnen/alcohol (26,1%). Vrouwen kiezen daarnaast ook relatief vaker voor het springen van gebouwen: 11,3% tegenover 7,6% bij mannen.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog gebruikte Japan kamikaze piloten, die zichzelf op een vijandelijk schip lieten neerstorten. Ook andere manieren werden gebruikt om, met verlies van eigen leven, de tegenstander schade toe te brengen. In de Iran Irak oorlog stuurden de Iraniërs kinderen, getooid met hoofdbanden met daarop de namen van de heilige steden Najaf en Karbala geschreven, het mijnenveld in, zodat de mijnen ontploften en het leger kon opmarcheren. De kinderen werd verteld, dat ze na hun dood rechtstreeks naar de hemel zouden gaan.

Er zijn meer voorbeelden bekend van zelfmoordaanslagen met religieuze en politieke doelen. Een recent en opzienbarend voorbeeld zijn de terroristische aanslagen op 11 september 2001. De associatie van zelfmoordterrorisme met moslimextremisme is bekend, maar het verschijnsel komt ook voor bij andere conflicten. Sinds 1994 wordt deze ‘strategie’ onder andere geassocieerd met de strijd in de Palestijnse gebieden, waar zij zou zijn bedacht door de leiding van Hamas of hun bommenmaker Yahya Ayyash.

Zelfmoord rond oorlogssituaties

Gedurende de Tweede Wereldoorlog pleegden verschillende verzetsmensen na arrestatie zelfmoord om te voorkomen dat ze na marteling hun kameraden zouden verraden.

Toen de Russen in 1945 Berlijn ingenomen hadden en het einde van de Tweede Wereldoorlog nabij was, heeft Adolf Hitler (samen met zijn vrouw Eva Braun) zelfmoord gepleegd. Zij nam vergif, hij schoot zichzelf door het hoofd. In dezelfde bunker, waar dit gebeurde, vermoorden Joseph Goebbels en zijn vrouw Magda Goebbels hun zes kinderen, waarna ze zichzelf van het leven beroofden. Ook Heinrich Himmler pleegde zelfmoord.

Openheid over zelfdoding

Openlijk bespreken kan zinvol zijn. De bereikbaarheid van kennis over zelfdoding is enorm vergroot door digitalisering kennisoverdracht. Begin jaren zestig zijn er bepaalde therapieën ontwikkelend maar door tegenstand van kerkelijke organisaties in onmin geraakt. Met name de Katholieke kerk ( begraven in ongewijde grond) gaf een straffend signaal af. De therapie werd gezien als kwakzalverij. Elementaire Yoga therapie of afgeleide hiervan werden toegepast bij suïcidale depressies binnen de gesloten psychiatrie. Fascia myofasia flexibiliteit. Alles staat met elkaar in verbinding en dus kan spanning in fascia invloed hebben op andere gebieden in het menselijk lichaam. Ook Joost Zwagerman sprak hier een keer over.

Na verloop van tijd, als het lichaam fysieke spanning heeft ondervonden, uitdroging, blessures, slechte houding of emotionele trauma’s, kan een bindweefsel probleem zich manifesteren in abnormale druk op de botten, spieren, organen en zenuwen psychische klachten veroorzaken. Myofascial Lichaamswerk werd gezien is een zeer effectieve therapie. Het wordt ervaren als een zachte aanraking of diepere druk.
Het richt zich op het diepe weefsel in het lichaam en ondersteunt het loslaten van spanningen. Op deze manier kan de fascia direct ontspannen en beter functioneren, waardoor er sprake is van blijvend en doeltreffend loslaten van spanning. Die therapie is lang toegepast door therapeuten binnen de drugs ontwenning afkicken. Of bij verschillende andere angsten depressie. Er kwam weerstand tegen, omdat fysieke aanraking dan wel verre gaande verschillende elementaire benadering werden gebruikt. Sauna, massage, warme en ijskoude bronnen, fysieke inspanningen werden gebruikt. Binnen de drugs ontwenning kwam er weerstand in het gebruik van de aangepaste Yoni therapie en massage. Yoni therapie werd gezien als erg lichamelijk vergaande op vertrouwensrelatie tussen cliënt en behandelaar.

Binnen het gevangeniswezen, waar in stilte veel zelfdodingen voorkomen, kent men bij de eerste tekenen van suïcidaal gedrag de isoleercel, waar gedetineerden ontkleed worden geïsoleerd in een daarvoor speciaal ingerichte cel. Binnen ontwenningsklinieken worden die afgeleide methodieken van Yoni therapie in Amerika en Australië nog gebruikt en als effectief gezien. Medicamenteuze behandelingen worden als niet effectief gezien.

Wat maakt de dood van Joost Zwagerman los binnen onze samenleving. Is dat wellicht ook zijn bedoeling geweest? Joost Zwagerman schreef en sprak openlijk over verschillende manieren van zelfdoding. Dat er openlijk over zal worden gesproken. De verschillende individuele aanleidingen tot een besluit een einde aan het leven te maken? De wijze, waarop de samenleving alert moet worden, of zijn of signalen onderkennen. Vereenzaming, competitiesamenleving, aanzien, vernedering, relationele problematieken of te kennen geven net als bij euthanasie te denken over suïcide. Dag en nacht, zeven dagen, vierentwintig uur benaderbare hulp. Inzetten van een diversiteit aan verschillende therapieën gemakkelijk toegankelijk. De discussie is net begonnen, heeft veel los gemaakt en zal doorgaan.

Follow Dr Bram Bakker on Twitter
https://twitter.com/drbrambakker

Nieuws Groningen, 10th September 2015 gepost door news-groningen@home.nl

https://news-groningen.blogspot.com/2015/09/wat-maakt-de-dood-van-joost-zwagerman.html?zx=4134a8dba3235eab