Agnes Frijlink – Dorus Rijkers

Die oude man met de baard en de pijp en de hoed. Die oude man, die kijkt alsof hij in de verte iets ziet, dat zijn aandacht trekt. Wie kent hem niet? Ik bedoel eigenlijk, wie kent dat schilderij niet? Of beter, wie kent die afbeelding niet? Het antwoord zal waarschijnlijk afhangen van je leeftijd en ook wellicht van waar je bent opgegroeid. Want er was een tijd, dat de reproducties van dit werk zich wijd verspreiden door het land.

Misschien is droef het woord niet, maar was het eerder een gevoel van melancholie

In ieder geval hing er een reproductie van dit portret bij ons thuis; en met bij ons thuis bedoel ik ergens in Drenthe op het platteland in de jaren 80 en 90. Volgens mijn nicht Dineke, die mij onlangs aan dit schilderij herinnerde, hing deze reproductie oorspronkelijk bij onze grootvader in huis. Dat weet ik eerlijk gezegd niet meer, maar het zou kunnen, daar ons gezin zijn boerderij betrok na zijn overlijden. Wat ik nog wel weet is, dat ik dit als kind een erg mooi portret vond, waar ik met verwondering en bewondering naar keek. Ook herinner ik mij dat ik daarbij altijd een droef gevoel kreeg. Droef… misschien is droef het woord niet, maar was het eerder een gevoel van melancholie. Maar ja, een kind van tien al achteraf gaan opzadelen met een dosis melancholie, is misschien wat vreemd.

Nu zijn er naar aanleiding van deze afbeelding of reproductie van het schilderij, een aantal vragen die zich opdringen. Want, wat weet ik er eigenlijk van? Nou niks. Wie is deze man? Geen idee. Wie heeft dit schilderij geschilderd? Geen idee. En, waar is de reproductie gebleven, die bij ons thuis vroeger aan de muur hing? Goede vraag.

Wie deze man is, dat bleek heel makkelijk te achterhalen. Het blijkt een portret van Dorus Rijkers. Dorus Rijkers leefde van 1847 tot 1928 en hij is een van de bekendste redders van schipbreukelingen uit de Nederlandse geschiedenis. Op Wikipedia lees ik: ‘Zijn grootste faam als redder verwierf hij in 1887 met een aantal barre tochten als schipper op een zelf richtende roeireddingboot van het NZHRM reddingstation Nieuwediep (Den Helder) naar de Duitse bark Renown. Hij was zelf van oorsprong visser, en is vooral bekend geworden als “de Heldersche Mensenredder,” symbool bij wervingsacties voor Nederlandse redders en redding maatschappijen.” Dat is nogal wat, en het is ook nogal wat, dat ik daar nooit iets vanaf geweten heb. Nou ja, nu weet ik het.

De volgende vraag is: wie is de schilder? Nou, daar ligt een beetje lastiger. Er is een kenner van Dorus Rijkers, meneer Van der Wal, die beweert dat de maker de Duitse schilder Harry Haerendel (1896 – 1991) is. Als ik naar het overige werk van Haerendel kijk, lijkt dat ook aannemelijk. Bovendien, kijk je naar de signatuur op het portret, dan zie daar ook Haerendel staan. Maar er zijn ook stemmen, onder andere meneer Peeters van het Rob Scholte Museum te Den Helder, die dit bestrijdt met het argument, dat Harry een kleuter moet zijn geweest, toen hij het werk schilderde. Ik kan geen jaartal op het werk vinden of achterhalen, maar waarschijnlijk werkte Haerendel veel van foto’s en foto’s waren er zeker wel van Dorus Rijkers. Een ander argument van Peeters is, dat hij de hem bekende foto’s van Rijkers niet vindt lijken op de man op dit schilderij. Peeters betwijfelt dus niet zo zeer of Haerendel de schilder is als wel, dat de man op het schilderij Dorus Rijkers is. Persoonlijk zie ik genoeg trekken terug van Rijkers in dit portret om overtuigd te zijn.

Dan rest de laatste vraag: waar is de reproductie gebleven, die bij ons aan de muur hing? Dat kan ik niet via het wereldwijde web achterhalen. Om deze vraag te beantwoorden zal het familie web moeten worden geraadpleegd. Ik heb zelf geen idee. Ik weet zelfs niet meer, wanneer ik de reproductie voor het laatst gezien heb.

Wat nog wel een leuk weetje is, is, dat ik nu weet, dat de man op dit werk geen boer is, wat ik altijd dacht, maar een zeeman. En niet zomaar een zeeman, maar een redder van drenkelingen. En laat het toeval nu zijn, dat ik onlangs mijn papieren heb gehaald voor ‘lifeguard‘. Drenkelingen redden. Wie had dat gedacht, dat ik zonder het te weten, een heel klein beetje gemeen heb met die man met de baard en de pijp en de vissershoed.

exto.nl, datum onbekend

https://www.exto.nl/column/Dorus–Rijkers.html

Meer informatie
https://robscholtemuseum.nl/?s=Dorus+Rijkers