Fransje Kuyvenhoven – Wie is wie in ‘Duel’ van Joost Zwagerman

Ieder wereldje heeft er wel één. Of een paar: sleutelromans. Bijvoorbeeld: Onder professoren van W.F. Hermans, Het Bureau van J.J. Voskuil, De co-assistent van A. Hermans, Gimmick van J. Zwagerman en recent als boekenweekgeschenk 2010 ook diens Duel. En daarover ga ik het hebben.

Duel is de titel van de laatste tentoonstelling voor de verbouwing in het Hollands Museum, samengesteld door de jongste directeur van toonaangevend museaal Nederland, Jelmer Verhooff, waarin o.a. de kunstenaars Walter van Raamsdonk, Massimo Groen en Theo Eckhardt hun meest recente werk mogen tonen. Behalve op hen was de keus ook op de Verhooff onbekende Emma Duiker gevallen.

Ik heb ondertussen een paar personen en zaken genoemd die naar het gewone leven uit ons wereldje kunnen worden vertaald. Jelmer Verhooff is Gijs van Tuijl, die het bijvoegsel ‘jongste museumdirecteur’ van Nederland mag delen met Wim Pijbes van het Rijksmuseum, in Duel collega Henfling van het Koninklijk Museum geheten en voorheen werkzaam in de Kunstloods (de Kunsthal) in Rotterdam. Verhooffs museum, het Amsterdamse Stedelijk Museum, is omgedoopt in het Hollands Museum.

De titel van de tentoonstelling Duel. Dutch artists challenged bij modern masters zou als model Rudi Fuchs afscheidsexpositie Tot zo ver hebben kunnen zijn, met de hippe youngsters uit Zwagermans Gimmick (1989) als de hierboven genoemde kunstenaars: Rob Scholte, Peter Giele, Paul Blanca etc. Dat boek is genoeg ontrafeld.

Dan Emma Duiker, wie is Emma Duiker met haar twee helpers die nog op de Rijksacademie zitten? Emma schilderde voor de Duel-tentoonstelling Untitled no. 18 van Mark Rothko zo precies na, dat het haast niet van het origineel te onderscheiden is. Hoofdrestaurator Herman Olde Husink (Elisabeth Bracht?) krijgt de schrik van zijn leven als hij de kopie en niet meer het origineel in zijn depot ontwaart en met Verhooff op jacht gaat naar Novo Mesto (een waar bestaand stadje op ongeveer één uur rijden van Ljubljana) om het origineel terug te stelen. Emma Duiker wil de kunst aan het publiek teruggeven door het te laten reizen naar plaatsen waar het publiek doorgaans niet met kunst in aanraking komt (zie ik hier het Witte Vlekkenplan uit de jaren ’70 van het ministerie van CRM opduiken?), dat op video vast te leggen en het hele proces van kopiëren, vastleggen, omruilen, teruggeven als kunst te bestempelen. Haar kunst.

Wie o wie stond model voor Emma Duiker? Haar kunst doet denken aan de performance van Ulay in 1976. Hij stal uit de Neue Galerie in Berlijn Carl Spitswegs Arme Kunstenaar, (een van Hitlers lievelingsschilderijen) en hing het op in de woning van een arme Turkse familie nadat hij eerst een meer dan levensgrote kopie ervan op de gevel van de kunstacademie in Berlijn had opgehangen. Alles werd vastgelegd om later te presenteren als kunst. Met dank aan Lex ter Braak die zich deze actie als eerste herinnerde.

De Untitled no. 18 is inderdaad van Mark Rothko en hoewel anders van kleur ongeveer zoals Zwagerman het beschrijft. Het doek is in werkelijkheid eigendom van het Guggenheim, al laat Zwagerman Olde Husink zeggen dat hun Rothko nooit in dat museum is geweest omdat de kopie van Emma Duiker een sticker van het Guggenheim heeft en het origineel niet.

Zo zitten er vele dubbele bodems in dit leuke boekje. De opvolgster van Verhooff is Claire Barrès, in werkelijkheid natuurlijk de huidige directeur van het Stedelijk Ann Goldstein, en is Albertine Wijffels, onze eigen wethouder Carolien Gehrels. Verhooffs geestelijke houvast, de kunstcriticus Bernard Shorto is wiens invloedrijke artikel The End Of Art As We Know It in werkelijkheid het in 1993 verschenen Art after the end of art is van Arthur Danto, met dank aan Roman Koot.

En dan als laatste: de speciaal voor het Hollands gemaakte vergadertafel van Donald Judd zou dat de vergadertafel van Cubic 3 Design met de titel Bla-Bla kunnen zijn, die in 1987 in opdracht van de Rijksdienst Beeldende Kunst is gemaakt…………..?

Ik heb een voorzet gedaan, wie volgt? Het is opschieten geblazen want op 10 juni opent Zwagerman het congres Contemporary Art, who cares? waarbij hij een stuk zal voorlezen uit Duel. Hij zou zomaar eens kunnen verklappen wie wie is terwijl het speuren en puzzelen nu net zo leuk is………

Collectiewijzer, 15 april 2010

Reacties:

Marina Raymakers zegt:
20 april 2010 om 4:42 pm
Toen ik Duel las dacht ik dat het ‘karakter’ Verhooff een samenvoeging was van de heren Fuchs en Van Tuijl.
Maar wie is toch die Emma? Kan dat ook een combi zijn van 2 kunstenaars?

Angeniet Boeve zegt:
21 april 2010 om 3:54 pm
Tja die Emma Duiker, die een kunstwerk kopieert. Zou het de ultieme ode aan een schilderijenrestaurator kunnen zijn? Bijvoorbeeld de vrouwelijke Charon die als freelance collega bij het ICN werkzaam is?

gjl zegt:
12 mei 2010 om 8:29 am
Vreemd vind ik dat Zwagerman sommige namen van musea, opleidingen, kunstenaars en kunstwerken heeft ingewisseld voor gefingeerde, andere(n) bij de echte noemt. Vanwaar die keuze?
De volgende zin (blz. 73) deed voor mij toch wel de deur dicht: “Een Marokkaan met een hoeveelheid gel in het haar van minstens tien zaadlozingen…” Wat een gore vergelijking, die niet alleen niet in dit boekje past, maar in geen enkel werk van iemand die als gevestigd schrijver doorgaat.
Samenvattend: als dit als goede literatuur wordt beschouwd, zegt dat genoeg over de status van het schrijverschap in Nederland.

smit-muller zegt:
24 september 2010 om 4:33 pm
Leuk die verwijzingen, heb zelf een ppt gemaakt voor de ll. Opmerkelijk is dat het bestaande kunstwerk Untitled No 18 heet met aandacht voor No, dus niet bestaand!

http://www.collectiewijzer.nl/2010/04/15/wie-is-wie-in-duel-van-joost-zwagerman/