Theo Knippenberg – Drawing the line

Magaly was nooit mijn vriendinnetje. Wat de anderen ook zeiden, nog geen kus! Je zou kunnen zeggen dat we collega’s waren. Samen redigeerden we de schoolkrant, niet betwist door anderen, en nauwelijks door elkaar.
Magaly was al bijna 18, dus zij had de wijsheid van de ouderdom. Ik was meer thuis in de poëzie, dus ik introduceerde haar in Baudelaire’s ‘Les fleurs du mal’. Magaly was veel beter in de schone kunsten. En zo jong als we waren, en zo seksueel onervaren als zij naar eigen zeggen was, kon ze mij de scheidslijn tussen erotische kunst en pornografie feilloos duiden. Voor mijn zeventiende verjaardag kreeg ik van Magaly een poster van Modigliani. Met enkele houtskool lijnen had de kunstenaar een beeldschone naakte vrouw neergezet. Het was een erg erotische tekening en zeker kunst.
Ik besloot haar thuis in mijn kamer te hangen, daar was ze veiliger dan op het internaat, maar ik had buiten mijn moeder gerekend. Toen ik het volgend weekend thuiskwam, was mijn naakt geen naakt meer. Met twee simpele houtskool lijnen, identiek aan die van Modigliani, had mijn moeder haar aangekleed. Nu droeg ze een slipje en een beha.
Aan de ene kant had ik wel ontzag voor mijn moeders artistieke talent. Aan de andere kant sloeg ze de plank volledig mis. Ik zag dat de ‘schaamte’ van het naakt, een aspect dat in het origineel volledig ontbrak, er door mijn moeder in de vorm van lingerie aan was toegevoegd. En zo had ze onbedoeld erotische kunst veranderd in een soort pornografisch plaatje.
Die grens tussen erotiek en pornografie, later tussen literatuur en pornografie, ben ik als uitgever van de bulkboeken vaak tegengekomen. Meestal omdat ik hem opzocht. Er waren nog veel taboes toen. Voor sommige mensen was elke beschrijving van een seksuele handeling al stuitende pornografie. En elke naaktafbeelding weerzinwekkend. Regelmatig werd een nieuw bulkboek daarom teruggestuurd door gereformeerde schoolbesturen of conservatieve leraren. Aan de andere kant hadden de drukkers, of de zetters, soms morele problemen met een blote afbeelding of met een seksuele passage en weigerden ze mee te werken (staking!) aan de productie van dat bulkboek.
Sommige bulkboeken hebben me daarom veel overredingskracht gekost. (Met dank aan Magaly!) Maar nooit concessies. Want je moet ergens een grens stellen. “You’ve got to draw the line somewhere”, heb ik al jong geleerd.