Noordhollands Dagblad – Stapsgewijs naar gekozen burgemeester
Den Haag – Als de burgemeester straks door het volk gekozen wordt, hoeft dat nog niet te betekenen dat hij of zij meer bevoegdheden krijgt. Dat stelt minister Plasterk van Binnenlandse Zaken. „Ik zie daar de logica niet van in. Ik zie in ons land niet gebeuren dat een burgemeester zijn eigen wethouders benoemt en ontslaat.”
Plasterk deed zijn uitspraken tijdens het congres ’De burgemeester van de toekomst’ waar tientallen burgemeesters en andere vertegenwoordigers van het openbaar bestuur met elkaar discussieerden over de wijze waarop de burgemeesters in de toekomst moeten worden aangesteld.
Burgemeesters die met elkaar praten over de vraag of het volk in de toekomst rechtstreeks de burgemeesters moet kiezen; het is toch een beetje alsof kalkoenen de kerstmaaltijd aan de orde stellen. Maar schijn bedriegt. In ieder geval staan de burgemeesters open voor verandering, zo liet de Haarlemse burgemeester Bernt Schneiders (teven voorzitter van het Genootschap van Burgemeesters) weten. Volgens hem kunnen de meeste burgemeesters er heel goed mee leven dat de benoeming door de Kroon komt te vervallen.
Door het volk
In de volgende kabinetsperiode moet deze ’deconstitutionalisering’ door de Tweede- en Eerste Kamer worden geregeld. De vraag is wat er daarna gebeurt. Zal de gemeenteraad de burgemeester kiezen, wordt hij of zij rechtstreeks gekozen door het volk óf is het aan de gemeenteraad om te bepalen hoe dit moet worden geregeld?
Advies
De Raad voor het openbaar bestuur (Rob), die gisteren een advies overhandigde aan minister Plasterk, heeft hiervoor nog geen pasklaar antwoord.
„Voor je kunt zeggen hoe de burgemeester moet worden aangesteld, moet je nadenken over welk type burgemeester je wilt hebben”, aldus Rob-voorzitter Jacques Wallage. Volgens de Rob moet vooraf worden bestudeerd wat de gevolgen zijn voor de politieke verhoudingen als voor de ene of de andere aanstellingswijze wordt gekozen.
Ook pleit de Rob ervoor om – welke vorm er ook wordt gekozen – na vijf jaar te kijken of de wet moet worden aangepast. Schneiders kan zich vinden in de voorstellen van de Rob. „Bezint eer ge begint.”
Hij vraagt zich af of mensen echt zitten te wachten op de gekozen burgemeester. „Bij de burgemeestersreferenda werd de opkomst niet gehaald. En ook in het buitenland is de opkomst niet erg hoog. Ooit was de gekozen burgemeester iets van D66, nu zit het meer in de hoek van de PVV. Ik verwacht niet dat er de komende jaren veel zal veranderen. Politieke partijen houden elkaar in een wurggreep.”
Niet uitkomen
Tijdens de conferentie toonde Arno Brok, burgemeester van Dordrecht zich een groot voorstander van door het volk gekozen burgemeesters, Commissarissen van de Koning en ook een gekozen minister-president. „Maar ons land kennende, verandert er helemaal niets. Er zijn zoveel verschillende meningen, wij gaan hier niet uitkomen.”
Ook pleitte Brok ervoor dat burgemeesters in de toekomst verkiezingen moeten kunnen uitschrijven als er sprake is van een politieke crisis. „Het ontgaat mij waarom dat landelijk wel kan en lokaal niet.”
Volgens Plasterk houdt het kiezen van de burgemeester wel een risico met zich in. Uit onderzoek blijkt dat burgemeesters veel gezag hebben. „Terwijl je aan de andere kant van het spectrum de drugdealers en de politici hebt. Als iemand straks campagne moet voeren op een zeepkist, krijg je een andere rol in het bestel.”
NHD, 20 juni 2016