De Stentor – De zwarte nuances van Blanca

Zo explosief als de fotograaf zelf is, zo zakelijk en bijna sereen zijn de rechtbankportretten van Paul Blanca.
Vanaf vrijdag is zijn fotoserie te zien in Museum de Fundatie, het voormalige Zwolse gerechtsgebouw. De Deventer advocaat en kunstverzamelaar Jan Vlug is een liefhebber van Blanca’s werk. Hij vroeg de omstreden fotograaf de Zwolse rechterlijke macht in beeld te brengen.

Zelf zat hij meerdere malen in het verdachtenbankje. Fotograaf Paul Blanca (52) doet er niet geheimzinnig over. Met smaak kan hij vertellen hoe hij ooit tegenover drie vrouwelijke rechters zat in een meervoudige kamerzitting. Blanca loopt als gekooide tijger heen en weer in de kelder van Museum de Fundatie waar vanaf vrijdag zijn rechtbankportretten worden geëxposeerd. Met een zilveren pen wil hij nog een handtekening achterlaten op de werken. Advocaat Jan Vlug (45) heeft zich gehaast om Blanca van het station te halen. De Deventer strafpleiter sputtert tegen: “Dat is zonde, Paul. Doe het nou op de achterkant.” Museumdirecteur Ralph Keuning zwijgt wijselijk. Deze kunstenaar spreek je niet zomaar tegen. Blanca komt er niet op terug. De fotograaf heeft weliswaar de moeite genomen uit Amsterdam te komen, wel wil hij zo snel mogelijk terug.

Er is meer te doen dan ouwehoeren. “Ik ben gewoon uitgepraat. Het is mooi zo”, kapt hij resoluut af na 45 heftige minuten. Voor welk delict hij tegenover die vrouwelijke rechters kwam te staan, daarover doet Blanca geen mededelingen. “Je hoeft niet alles te weten”, zegt hij uiterst geagiteerd. Even daarvoor schetste hij nog met een lach zijn rol in een Spaanse rechtszaak. In 1990 kwam Blanca in conflict met een galeriehouder in Zaragoza, waar de fotograaf destijds woonde. Joost Zwagerman schreef hierover in de roman Gimmick.

Blanca stond op het punt zijn fotoserie Wit & Bruin, over heroïne en cocaïne, zwart verven. De galeriehouder zag dit toch niet zitten. Blanca, een ervaren en getrainde kickbokser, trapte de man door een muur. “Ik was al voor duizenden guldens door hem opgelicht en hij noemde me: hijo de puta, hoerenzoon. Het schijnt dat ik mijn handen om zijn nek had gekneld. Ze moesten me van hem aftrekken”, vertelt Blanca met gemengde gevoelens. “Ik kreeg enkele maanden gevangenisstraf, tot mijn grote geluk. Voor poging tot wurging had ik jaren vast moeten zitten.” Zijn strafblad telt al gauw twee A-4’tjes, schat hij. Diefstal, mishandeling, verboden wapenbezit. In 1995 werd hij vals beschuldigd van de moordaanslag op collega-kunstenaar Rob Scholte die daarbij zijn beide benen verloor. Uit jaloezie vanwege het succes van Scholte, zou Blanca granaten onder Scholte’s auto hebben gelegd.

De fotograaf mag een explosieve persoonlijkheid zijn, er werd geen enkel bewijs gevonden. Blanca vertrok naar het buitenland om tot zichzelf te komen. “Ik was zo gewend aan de rol van moordenaar dat ik van de een op andere dag niet meer wist wie ik was”, zei hij hierover. Zelf stond hij model voor de anonieme verdachte in zijn Zwolse rechtbankportretten. Met vanzelfsprekende zelfspot. “Ik sta er niet op mijn voordeligst op.” Hij doet het licht en de totale setting. “Een ander drukt op het knopje”, verklaart hij het werkproces. Advocaat Jan Vlug is al jaren een liefhebber van Blanca’s werk. In zijn advocatenkantoor in het centrum van Deventer, hangt een foto van Blanca uit de serie Mi Matties. We zien een uitdagende Antilliaan met op zijn shirt de tekst: Only God Can Judge Me.

Vlug bezit veel werk van Blanca waaronder een bijzonder zelfportret uit 1987: Op de rug van de fotograaf prijkt een rafelige afbeelding van Micky Mouse, ingekerfd met een scheermesje. “Ik houd van het rauwe en pijnlijke van Blanca”, licht Vlug toe. Twee jaar geleden kwam hij op het idee een serie rechtbankportretten te laten maken van de oude Zwolse rechtbank door zijn favoriete fotograaf. “Een heidens karwei”, verzucht Vlug. “Niet alleen om Blanca steeds weer naar Zwolle te krijgen maar ook om iedereen bereid te vinden mee te werken.

Zonder hulp van rechter Chris Heeregrave was dit nooit gelukt.” Voordat de fotoserie in het nieuwe gerechtsgebouw, eind 2012, een plek krijgt, zijn de portretten zichtbaar voor het grote publiek in De Fundatie, een voormalig gerechtsgebouw. Alleen de luchtbrug en de stalen deuren van het museum herinneren nog aan de vroegere functie van het pand. Fundatiedirecteur Keuning kijkt naar een strak totaalshot waar Blanca de hele magistratuur in één beeld vat. “In die banken zat ik als jongen van nauwelijks 18 jaar, toen mijn ouders gingen scheiden”, memoreert Keuning. “Ik was van plan een statement te maken maar hoefde slechts de vraag van de rechter bevestigen, of ik akkoord ging met mijn moeder als voogd.” De foto’s doen Keuning denken aan de ‘strenge heren’ van Velazquez.

Het zwart dat overheerst in de kleding van de rechter, advocaat, parketwacht, griffier en officier van justitie vertoont vele schakeringen. Blanca is gegrepen door het materiaal. “Dit is barietprint, het allermooiste en duurste papier. Het is niet gewoon zwart. Let op de nuances, de 20 grijstinten, door de weerkaatsing van het licht.”

Begin jaren tachtig kwam Blanca in contact met balletgoeroe Hans van Manen. Als kickbokser kreeg hij zelfs een rol in een ballet van Van Manen. “Ik was voor het eerst op een feestje bij hem thuis, toen ik een gerichte trap uitdeelde, vlak boven een grote antieke Chinese vaas. Hiermee was de samenwerking beklonken.” Zelf kijkt Blanco ook met een choreografisch oog. Ieder personage in de serie heeft een uitgekiende pose maar is ook onderdeel van een geheel.

Deze theatrale aanpak zien we terug bij Blanca’s stierenvechters, huilende danseressen, heroïnehoertjes, gesuikerde vrouwen, zijn ‘matties’ en de rechtbankmensen. De fotograaf houdt zijn blik gericht op de zakelijke en serene foto’s in het museum. Alsof hij ze voor het eerst ziet. Verheugd stelt hij: “Zondag ga ik fotograferen bij een kickboksgala voor vrouwen. Weer es wat anders.”

Rechtbankportretten van Paul Blanca. Technische realisatie: Allard Bovenberg. Prints: Eyes One Media. Museum de Fundatie in Zwolle van 18/2 t/m 3/4. http://www.museumdefundatie.nl

De Stentor, 12 februari 2011, 08:53

http://www.destentor.nl/regio/deventer/de-zwarte-nuances-van-blanca-1.3239618