Cor Hendriks – Als het regent en de zon schijnt (13): De heksen bakken pannenkoeken (with English summary)

Sprekend over heksen, ook deze duiveldienaars vervullen een grote rol in deze weerspreuken. In Friesland zeggen ze: ‘den is ’t tsjoensterwaer,’ heksenweer, in Zweden, dat het ‘trollkäring-väder’ is, in Finland ‘akkojen ilma (oudewijven weer)’ of ook ‘vanhojen piikojen ilma (oude vrijsters weer)’.
In Nederland, vooral in Groningen, bakken de heksen pannenkoeken. In Vriezenveen:
‘As de zunne schient en het rägent,
bakt alle häksen pannekouke,’
in Friesland:
‘As it reint en de synne skynt,
dan binne de tsjoensters oan ’t pankoekbakken,’
wat in Groningen wordt uitgebreid tot:
‘Als het regent en de zon schijnt,
bakken de heksen pannenkoeken onder de zet van de draai
(het vaste deel van de draaibrug).’
In Winschoten:
‘Zunne schient en ’t regent,
Heksen bin oan ’t pankouk bakken.’

Ook in Oostfriesland wordt gezegd:
‘De Sonne schient un ’t regend,
De Hexen backen Pannkook’
en de druppels zouden komen van het overstromende beslag. In Hoog-Duits luidt het:
‘Wenn’s regent bei Sonnenschein,
so backen die Hexen Pfannkuchen.’

In een mededeling uit Woltersum aten de heksen op de feesten met de ‘Olle Smakhak’ (de duivel) pannenkoeken, die ze bakten als het regende en de zon scheen.
In Sleeswijk-Holstein zeggen ze: ‘De ool Hex backt Pannkoken.’ In Oost-Brabant bakken de heksen struif, en in de VS ‘the witches are baking cakes’.
In Béarn, in de Landes en in Gascogne steken de heksen hun bakoven aan om brood te bakken of bakken ze hun brood.
Maar in Anjou is het de Maagd Maria, die dit doet voor haar engelen: ‘Voilà la Sainte Vierge qui boulange du pain pour ses anges,’ en in Zwitserland bakt ze koeken.
In Ierland en Schotland (en Zuid Afrika) zijn het de ‘fairies’, die brood bakken, en in Ierland zeggen ze ook: ‘The fairies are evilly-active.’
In Chili maken de heksen slap brood.

English summary

Speaking about witches, these servants of the devil play a important part in these weather proverbs. In Dutch Friesland they say, ‘then it is witches’ weather’, in Sweden they call it (also) witches’ weather, in Finland ‘old women weather’ or ‘old spinsters weather’. In the Netherlands, especially in the province of Groningen, the witches bake pancakes, in extension they are baking pancakes under the fixed part of the swing-bridge. The same maxim about the witches baking pancakes is also known in German East Friesland as well as in high German.
In a recording from Woltersum in the Dutch province of Groningen, the witches at the parties with the devil ate pancakes which they baked when it rained and the sun was shining. In German Sleswig-Holstein they say: ‘The old witch bakes pancakes.’ In east Brabant the witches bake a local variant of pancakes, called ‘struif’, and in the US the witches are baking cakes. In several areas in France the witches are lighting their baking-oven to bake bread or they are baking their bread. But in the province of Anjou it is the Virgin Mary, who does this for her angels, while in Switzerland she is baking cookies.
In Ireland and Scotland (and in South Africa) it is the fairies who are baking bread; and in Ireland they also say: ‘The fairies are evilly active.’
In Chile the witches are making soft bread.

PDF:
Als het regent en de zon schijnt (13)