Carla van Gaalen – Report: Dag van de Beeldverzamelaar in het Chassé Theater te Breda
Hij weet niet wat eruit gaat komen. Het platte doosje kan een verrassend nieuw kunstwerk achter het kunstwerk bevatten of een met bruine menie ingesmeerde, onherkenbare afbeelding, op vier koperen plaatjes. Ongeduldig over de mogelijk nieuwe schat, pulkt beeldend kunstenaar Rob Scholte met een steekmes de verpakking open. Helaas, de vier plaatjes zijn bruin. Alleen aan de afbeelding op de verpakking is te zien dat het om de Japanse bloesem van Van Gogh gaat.
Het doosje is één van de ruim 8000 doosjes en dozen met drukplaten die ooit eigendom waren van Drukkerij Mercurius. Deze had het monopolie op het reproduceren van het nationaal kunstbezit op posters en briefkaarten. Van Rembrandts Nachtwacht tot het Melkmeisje van Vermeer.
Ieder drukwerk wordt opgebouwd uit vier kleuren: rood, blauw, geel en zwart voor het contrast. In iedere Mercurius-doos zitten dus vier platen, die ieder de resten van een kleur kunnen dragen. Eerder geopende pakketjes zoals een zelfportret van Van Gogh tonen de aparte schoonheid: een viervoudige, op het eerste gezicht identieke repetitie van het origineel in rood, geel, blauw en zwart.
Scholte verwierf deze ‘schatkist van de gehele kunstgeschiedenis’ en beschouwt het als kunstwerken achter de kunstwerken. Het is tot nu toe veronachtzaamd nationaal kunstbezit, dat het verdient om net zoals de originelen voor de eeuwigheid te worden bewaard. Het Haagse Mauritshuis en het Rijks zijn welkom om deze taak op zich te nemen. Vooralsnog bewaart Scholte ze in zijn eigen museum.
Scholte trapte hiermee de tweede editie van het evenement Beeldjagers af waar fanatieke beeldverzamelaars vertellen over hun series. De website beeldjagers.org is hun online museum: https://beeldjagers.org/.
Lachsalvo’s
Obsessief beelden zoeken is nog niet eens de spannendste omschrijving van de verzameldwang. Het zijn de humor, ironie, oog voor drama van de verzamelaar die met de juiste presentatie erbij onbedaarlijke lachsalvo’s en gegrinnik oproepen of het publiek soms hoorbaar de adem laat inhouden.
Huisvrouw oude stijl
Zoals grafisch ontwerper Joost Overbeek met zijn fotoalbum Inge Geilström, gevonden in voormalig Oost-Berlijn. De lustopwekkend bedoelde foto’s van een vrouw in telkens een andere sexy outfit met uitsparingen op voor de hand liggende plaatsen, poserend in uitdagende houdingen, werken toch echt eerder op de lachspieren. Niet alleen door het droge commentaar, ook omdat de vrouw ondanks al haar moeite op een huisvrouw oude stijl blijft lijken, in een knullige thuissituatie.
8000 Irina Popova’s
Of neem beeldend kunstenaar Irina Popova. Zij kwam na een zoektocht op social media tot de ontdekking dat er maar liefst meer dan achtduizend Irina Popova’s zijn. Ze verzamelde zo’n 36.000 portretten die met elkaar vertellen over de Russische vrouw. Hoe zij tot op gevorderde leeftijd nog steeds sexy poseert. In hun dromen zijn ze supersterren, met het huwelijk als het ultieme doel. Het zijn ook tijdsbeelden van veranderende mode, maatschappelijke veranderingen. Alle Irina’s lijken op zoek naar hetzelfde: erkenning van hun vrouw-zijn. Tot in het absurde, als ‘incomplete prinsessen’ zegt Irina, ook de titel van het boek waarin zij de beelden samenbracht: The incomplete princess book.
Mag dat allemaal zomaar, andermans beeld gebruiken? Dat ligt moeilijk, de regels zijn zo ingewikkeld dat het geen regels meer zijn, want er is altijd een mits en een maar te vinden. Irina Popova doet er nog grappig over, zij heeft geen een Irina in levende lijve opgezocht, bang dat ‘ze geslagen zou worden’. In Rusland waren de meningen ongezouten negatief. Waar haalde ze het lef vandaan. De Russen waren beledigd.
Strooiers
Voor beeldresearcher Elki Boerma ligt het meer precair gezien haar onderwerp, het uitstrooien van de as van een overledene. Het intrigeert haar dat mensen zo’n intiem moment op internet zichtbaar maken. Er naar kijken roept ook ongemak op. Ze deed onderzoek naar de locaties, vaak de natuur, de handeling zelf, met welke factoren moet de strooier rekening houden, bijvoorbeeld de wind. En praktische zaken, hoe wordt de as vervoerd? Een ziplock plastic zak kan, of een kartonnen doos. Zij constateerde dat soms de camera het moment overneemt, sommige strooiers poseren.
Of het mag wat zij doet? Het is online gezet. Het aantal kijkers is niet te beïnvloeden. Ze voelt zich eerder een deler van een collectief verhaal. Persoonlijk en intiem, met hoe dan ook banale kanten.
Bruidsjurken
Soms komt het voor dat beeldjagers zelf ‘botsen’, door hun fascinatie voor hetzelfde onderwerp. Zoals bij de bruiden die ‘wegens omstandigheden’ hun bruidsjurk online verkopen. Onderling kwamen ze eruit. De verzamelingen onderscheiden zich door de focus. Waar de een het drama zoekt, gaat de ander voor de humor.
Springende atleten
En dan hebben we het nog niet eens gehad over de man die iedere computercrash juist omarmt in plaats van vervloekt vanwege verloren gegane arbeid. Hij is weg van de geordende chaos op zijn scherm en maakt hier beelden van, op een gegeven moment gebruikte hij het zelfs in de zijn ontwerpen. Of de financial consultant die zo verzot is op Mickey Mouse dat hij overal in Disney films gestileerde gelijkenissen met Mickey spot. Oké nog één dan. De illustrator die niet van sport houdt en er afgelopen zomer helemaal in opging, omdat het een mooie afleiding was tijdens haar zwangerschap. Zij sneed springende atleten uit hun context, draaide hen, en wat je ziet zijn ‘vliegende’ mensen met afwisselend angst, extase, concentratie of zelfs woede op het gezicht.
Camouflageprints
En dan de aller-, allerlaatste: beeldredacteur bij de Volkskrant Frank Schallmaier. Aan de hand van een serie over de simpele woorden Bank of Greece in zilveren letters op een marmeren gevel die dan weer besmeurd, gepoetst en hersteld zijn, neemt hij de kijker mee langs de hele Griekse crisis. En met een korte lezing over het ontstaan en de ontwikkeling van camouflageprints in verschillende kleuren en vormen tot digitale pixels, stippen en combinaties ervan aan toe, laat hij zien dat wat ooit werkelijke camoufleerde, kan verworden tot een kanariegeel pak zoals gedragen wordt in Jemen, dat niets meer met verbergen te maken heeft.
De tweede Dag van de Beeldverzamelaar (het Beeldjagers event) vond plaats op zaterdag 24 september in ChasséTheater. Het online museum vind je op Beeldjagers.org: https://beeldjagers.org/. Met persoonlijke commentaren. Beeldjagers is een initiatief van MOTI, Museum of The Image in samenwerking met de Volkskrant en Vice Creators Project.
Breda Photo, 27 september 2016