Paola van de Velde – Amateur-onderzoeker vindt nieuw document van zijn arts: Van Gogh sneed toch hele oor af

Over of Vincent van Gogh nu zijn hele oor, dan wel een deel ervan, of slechts zijn oorlelletje afsneed, waren de experts het nooit helemaal eens. Ook al omdat de verschillende bronnen elkaar tegenspraken. Een recent herontdekte brief van zijn behandelend arts Félix Rey maakt nu voorlopig een einde aan de discussie. Volgens ooggetuige Rey sneed de kunstenaar wel degelijk zijn gehele oor af met een scheermes.

De bijzondere brief met tekeningetjes van het oor en een stippellijn die precies aangeeft waar Van Gogh in een vlaag van waanzin zichzelf verwond had, is vanaf vandaag in het Amsterdamse Van Gogh Museum te zien. Het document is een van de pronkstukken op de expositie De waanzin nabij, waarin dieper ingegaan wordt op het mogelijke ziektebeeld waaraan Van Gogh leed. Het is voor het eerst dat het museum een tentoonstelling wijdt aan dit onderwerp.

Het was de Ierse amateur-onderzoeker Bernadette Murphy, een voormalig lerares, die het unieke schrijven terugvond in The Bancroft Library van de Universiteit van California te Berkely. Dokter Félix Rey, die in december 1888 assistent-arts was in het ziekenhuis in de Zuid-Franse stad Arles waar Van Gogh na het drama werd verpleegd, schreef de brief op 18 augustus 1930 aan de Amerikaanse schrijver Irving Stone. De auteur werkte destijds aan zijn roman Lust for Life over Van Goghs bewogen leven, die later in 1956 met groot succes verfilmd zou worden met Kirk Douglas in de hoofdrol.

Volgens conservator Nienke Bakker van het Van Gogh Museum worden door de brief van dokter Rey andere verklaringen van ooggetuigen bevestigd. Zowel de agent Robert uit Arles, als de arts Jules Urpar en de schilder Paul Gauguin die destijds de huisgenoot van Van Gogh was, hadden ieder verklaard dat hij zijn oor wegsneed tot vlak langs zijn gezicht. De kunstenaar pakte zijn oor vervolgens in en bracht het bij wijze van cadeau naar een prostituee die hij kende uit het plaatselijke bordeel in Arles.

De verwarring die lang rondom het oor van de wereldberoemde schilder heeft bestaan, komt volgens Bakker omdat andere betrokkenen bij Van Gogh beweerden dat hij slechts een klein deel van zijn gehoororgaan had afgesneden. Niet alleen Jo Bonger, de weduwe van Vincents broer Theo, hield hieraan vast. Ook Paul Gachet jr. (de zoon van Van Goghs arts in het Noord-Franse Auvers, waar hij in 1890 stierf) en collega-schilder Paul Signac die met Van Gogh bevriend was getuigden hiervan.

Helemaal bezijden de waarheid waren ook die andere getuigenissen niet, stelt de conservator. „Want als we medische foto’s bekijken van andere patiënten die hun oor hebben afgesneden, dan valt op dat er een soort ’klein oortje’ overblijft, dat bij de eerste blik niet onmiddellijk de indruk werkt dat er zo veel is verdwenen.”

De expositie De waanzin nabij is tot en met 25 september te zien in het Van Gogh Museum.
https://www.vangoghmuseum.nl/nl/zien-en-doen/tentoonstellingen/de-waanzin-nabij

De Telegraaf, 12 Juli 2016, 11.27

http://www.telegraaf.nl/filmenuitgaan/26189201/__Van_Gogh_sneed_toch_hele_oor_af__.html